De Ierse datatoezichthouder wil Facebook een boete geven van 36 miljoen euro. Dat is veel lager dan de meeste Europese privacytoezichthouders willen. De DPC stelt dat gebruikers vrijwillig data aan Facebook afstaan en de boete daarom laag is.
Dat blijkt uit een conceptvoorstel dat de Ierse Data Protection Commissioner heeft opgesteld. Dat voorstel is onderdeel van een onderzoek naar Facebook waar ook andere Europese toezichthouders zich bij hebben aangesloten. De brief is naar die toezichthouders gestuurd. De Ierse DPC is de primaire toezichthouder in het onderzoek. Onder de AVG heeft bij landoverschrijdend onderzoek één toezichthouder de leiding, maar kunnen anderen zich daaraan toevoegen. Het conceptvoorstel is gepubliceerd door noyb, de stichting van privacyactivist Max Schrems.
In het conceptvoorstel staat de conclusie die de DPC van plan is te trekken. De DPC is van plan een boete aan Facebook op te leggen van tussen de 28 en 36 miljoen euro. Het bedrijf krijgt die boete omdat het niet transparant is over de manier waarop het data verzamelt van Europese gebruikers. Dat is een overtreding van de AVG.
Lager door 'maas in de wet'
De boete is veel lager dan de meeste toezichthouders hoopten en verwachtten. Dat komt doordat Facebook gebruik maakt van wat critici een maas in de wet noemen. Dat heeft te maken met de grondslag die Facebook voor dataverzameling heeft. Onder de AVG zijn zes grondslagen. Een daarvan is toestemming; een gebruiker geeft duidelijke toestemming om zijn gegevens te laten verwerken door een bedrijf. De meeste Europese toezichthouders zijn van mening dat Facebook de grondslag van 'toestemming' nodig heeft om gebruikersdata te verzamelen. Facebook zelf beroept zich echter op een andere grondslag, namelijk dat het 'noodzakelijk is om een overeenkomst uit te voeren'. Volgens Facebook gaan gebruikers 'een overeenkomst aan' met het bedrijf als ze een account aanmaken.
Er zitten verschillen in de manieren waarop gebruikers zeggenschap hebben over hun data. Dat is afhankelijk van welke grondslag er wordt gebruikt. Bij de grondslag 'toestemming' gelden bijvoorbeeld andere regels dan bij de grondslag van een overeenkomst. Ook betekent een overeenkomst dat Facebook in principe alle data mag verzamelen die Facebook denkt nodig te hebben, en gebruikers kunnen minder makkelijk toestemming intrekken, data laten verwijderen of opvragen.
Omzeiling van de wet
Critici, waaronder Max Schrems, stellen dat Facebook daarmee de AVG omzeilt. "Het is pijnlijk duidelijk dat Facebook de heldere AVG-regels wil overtreden door dataverzameling als een overeenkomst te zien", zegt hij. "Het is innovatief noch slim om dat te doen. Al sinds de Romeinse tijd wordt dat argument door rechtbanken niet geaccepteerd."
Het is daarom opvallend dat de Ierse privacytoezichthouder juist wel akkoord lijkt te gaan met Facebooks argumentatie. De andere Europese toezichthouders noemden Facebooks maas in de wet al illegaal. Ze hoopten dat hun Ierse collega's daarmee akkoord zouden gaan. In het conceptvoorstel zegt de DPC echter dat het 'niet overtuigd' is door de argumenten van de andere toezichthouders.
Toch een boete
Desondanks is de DPC wel van plan Facebook een boete op te leggen. Die krijgt het bedrijf omdat het 'niet transparant genoeg is' over de grondslag die het vraagt voor dataverzameling. Als de DPC had geoordeeld dat Facebooks maas in de wet wel illegaal zou zijn, zou Facebook jarenlang onterecht data hebben verzameld van gebruikers. De boete zou in dat geval naar verwachting veel hoger zijn, maar dat is nu dus niet het geval.
Het conceptvoorstel wordt nu eerst naar de deelnemende toezichthouders gestuurd. Die kunnen er hun mening dan nog over geven. Als zij het er niet mee eens zijn, kan de zaak behandeld worden bij de European Data Protection Board. Dat is de koepelorganisatie van Europese privacytoezichthouders. Die kan in het uiterste geval bezwaar maken tegen de uitspraak van de DPC zodra die officieel is.