Telenet test inzet 60GHz-band voor draadloos internet van 1Gbit/s of sneller

Telenet gaat volgend jaar als onderdeel van een consortium bedrijven een veldtest uitvoeren met het gebruik van 60Ghz-radiotechnologie voor draadloos internet. De techniek zou breedbandinternet voor onder andere landelijke gebieden mogelijk maken.

De test die volgend jaar plaatsvindt moet de potentie van zogenoemde mmWave-technologie op 60GHz voor de levering van breedbandinternet aan bedrijven en consumenten duidelijk maken. Dat schrijft Pharrowtech, dat samen met Telenet en Unitron in het consortium zit. Het gaat om een test voor fixed wireless access, waarbij vaste locaties dus van internet op basis van draadloze techniek worden voorzien.

Volgens Pharrowtech is met de mmWave-techniek een snelheid van 1Gbit/s of hoger mogelijk, tegen lagere kosten dan glasvezel, waarvan de kosten van de aanleg aanzienlijk zijn. Voordeel is onder andere dat het gebruik van de 60GHz-frequentieruimte is vrijgegeven. Tal van communicatietechnieken worden of werden op de 60GHz-band gebaseerd. Onder andere Qualcomm en Samsung hebben zich daarop gericht. Het nadeel is het beperkte bereik van de millimetergolven. Bekende technieken zijn de 802.11ay- en 802.11ad-standaarden. Die laatste stond voorheen als WiGig bekend.

Pharrowtech is een spin-off van het Belgische technologie-instituut imec. In 2018 maakte het bedrijf bekend een prototype voor mmWave-communicatie te hebben ontwikkeld die een hoog bereik zou behalen door onder andere de integratie van 256 antennes en 128 versterkers. Welk bereik er toen werd behaald en of hetzelfde bereik nu ook mogelijk is, blijft onduidelijk.

Reacties (70)

[33Fraise33]

Wij gebruiken al enige tijd 60GHz verbinden van Mikrotik en Ubiquiti voor PTP verbindingen. Dit kan over langere afstand ook wel, het gevaar zit hem echter in slecht weer. Bij hevige regen en of sneeuwval kan het zijn dat de link zeer slecht presteert of gewoon volledig wegvalt.

Je hebt daarom al vaak 60GHz antennes met 5Ghz fallback. Andere opties bestaan in de 24GHz band.

[rapanui]

Zonde van de investering. Het is een kwestie van tijd voordat Starlink volledige dekking aanbiedt in
België. (Starlink biedt (nog) geen Gbit snelheden maar voor landelijke gebieden is de huidige geboden snelheid van 150Mbit meer dan voldoende).

[Transferno]

Ik begrijp nooit wat de relatie is tussen wat je nodig hebt en je locatie?
Een thuiswerker in de stad heeft meer bandbreedte nodig dan iemand in landelijk gebied?

Nu is 150Mbit voor veel mensen tegenwoordig al genoeg, maar je doet dit soort proeven ook niet voor de klant van vandaag, maar wel voor de toekomst.

[Uloga]

Ik denk dat je in dit geval "landelijk" moet lezen op z'n Vlaams. Landelijk bedoelen wij effectief over het ganse land, niet landelijk als in "de buiten / de boerebuiten".

Maar wanneer iemand op zee zit zoals baggerwerken, containerschepen, etc die hebben dan minder dekking door een lagere satellietdensiteit van Starlink.

[neowulf]

Hier niet. Probleem is de spreiding van de woningen. In Nl zie je meer woonkernen, in Be ligt alles kriskras. Vandaar weinig nuts- en bedrade communicatie-aansluiting daarvoor, de investering en ecologische footprint zou te groot zijn in gemiddeld aantal meters per klant.

[shadow1967]

LOL, Bvb. Proximus kan een theoretische maximale bandbreedte aanbieden (dus niet garanderen) van 70 Mbits waar ik woon (en in woon niet in het hol van Pluto) Ik denk dat er nog veel aansluitingen zijn in dit scenario (Ik ken er alvast een paar persoonlijk) Probeer maar eens thuis te werken met 4 volwassenen met zo'n aanbod.

Het telenet initiatief komt een beetje laat, zeker met starlink in het achterhoofd.

[Transferno]

Ik heb hetzelfde ervaren. Heb destijds ook logiserwijs telenet genomen. Vooral omdat proximus niet echt een keuze was op dat moment. Was een nieuwe verkaveling en iedereen heeft toen telenet genomen, ergens ook een gemiste kans voor proximus.

[Sinnergy]

Want geen keuze is ideaal voor de consument?

[Caelestis]

Keuze is goed natuurlijk maar dit tech heeft een enorm laag inzetbaarheid. Het heeft alleen zin in hele specifieke gevallen en zal daarom nooit rendabel zijn.
Een netwerk zoals starlink of wat bezos aan het maken is dekt deze rand gevallen met tegelijkertijd planetaire dekking.
Dat race ga je niet winnen.

[ejabberd]

Het heeft alleen zin in hele specifieke gevallen en zal daarom nooit rendabel zijn.

Telenet en andere commerciële instanties gaan een veldtest uitvoeren. Het gaat dus niet over een universiteit die misschien "voor de fun" een veldtest doet maar om bedrijven die er een winstgevende business in zien.

[Caelestis]

De tech is allang op de markt dus nieuw is het niet en de resultaten zijn al bekend. Feitelijk zeg je dus dat ze de wiel opnieuw proberen uit te vinden.

[ejabberd]

Nee, ze gaan een veldtest doen. Dus bestuderen of hun berekeningen kloppen met de lokale realiteit.

[Caelestis]

Hier is de tech beschikbaar voor iedereen.
https://store.ui.com/coll...airfiber/products/af60-us

[ejabberd]

Een veldtest is een experiment in de praktijksituatie om te testen wat de invloed is van de daadwerkelijke omgevingscondities

.

[Caelestis]

Dus je wou zeggen dat de fabrikanten van de producten in de schappen niks testen voordat ze het verkopen?

[ejabberd]

Nee, maar er moet ook getest worden of het businessplan dat ze voor ogen hebben een geschikte gebruikerservaring geeft op de lokale markt en vooral of het rendabel kan zijn. Dat zijn zaken die de fabrikanten niet testen.

[martijn86]

Draadloze communicatie via de satelliet is niet zo interessant voor een permanente aansluiting in dichtbevolkt gebied. Voor de latency worden ze beperkt door de snelheid van een roundtrip van het signaal. Dat betekend dat iedere aanvraag voor een element van een website moet wachten op een roundtrip alvorens de overdracht begint.

[Caelestis]

Latency is niet zozeer een probleem met Starlink. Het zit op een veel lagere baan om de aarde dan de satellieten waar jij het over heb.
Maar dat is het nou juist. Hoeveel gevallen hebben echt dat super snelle latency nodig? En waarom gebruiken ze geen glas? Dat is nog altijd de koning van laag latency.
Er is geen groot markt voor dus ook al zou het product 'revolutionair' goed werken hoe ga je de kosten laag houden? Aan wie ga je het verkopen?
Het plan is gedoemd te mislukken voordat ze begonnen waren.

[Jerie]

Starlink kan nooit dezelfde latency bieden als mmwave + glas of glas. Ook nooit dezelfde snelheid. Als half België aan de Starlink dan zit of Starlink volledig op slot en is er weinig snelheid beschikbaar of ze moeten enorm opschalen (een vervuiling van onze prachtige hemel).

Het enige mooie aan Starlink is dat het nu een extra competitie is. Maar goedkoop zijn ze niet (LOL). Je kunt dan waarschijnlijk beter onbeperkt 4G/5G nemen.

[okexox]

Die latency klopt niet.

Elk communicatienetwerk heeft zijn voor en nadelen, maar latency is juist 1 van de voordelen.

Licht gaat slomer door glas. Als de lasersystemen van starlink online zijn, zou de latency best wel eens heel bijzonder worden.

Aandelenbeurzen kijken er ook naar, want de latency tussen new york en londen zou wel eens beter kunnen zijn via starlink dan via de zee kabels (latency is super belangrijk voor beurzen).

[firest0rm]

Je latency verhaal klopt van geen kant.
Licht zal sneller door ruimte vanwege vacuüm gaan dan door een glasvezel kabel.

Starlink zal bijvoorbeeld het spelen van games vanaf Nederland op servers in Japan of Australië enorm kunnen verbeteren.
Waar je nu een gemiddelde ping van 150/200 hebt zal dat aanzienlijk verminderen.
De bandwith zal overigens ook veel beter worden.

4G en 5G is hiermee niet te vergelijken.

[Reactie gewijzigd door firest0rm op 22 juli 2024 22:45]

[wica]

Het lijkt mij niet verstandig om ook hierbij afhankelijk te zijn van een Amerikaans bedrijf.

[Daco]

you know, hoever wil je je daar zorgen in maken? want telenet is meer dan 50% amerikaans...

[Meiklokje]

Denk je dat Proximus beter is ? Volgens test aankoop betaal je puur voor het gebruik van apps op hun bundels zoals hun epic stories en video’s bundels. 40gb waardeloos internet waar je amper optimaal gebruiken kunt de rest komt op die 5gb gewone data terecht. Ik weet het niet hoor ?

En dan betaal je nog voor een hoop opties in een pack van internet en tv waar je dingen hebt die je niet nodig hebt waar je ook mag voor dokken. Ja een staatsbedrijf als Proximus is the holy grail.

[preske]

Ik geef mijn geld liever aan een "lokaal" bedrijf zoals telenet dan aan een amerikaans bedrijf.

[Jerie]

Ik geef mijn geld liever aan een "lokaal" bedrijf zoals telenet dan aan een amerikaans bedrijf.

https://en.wikipedia.org/wiki/Telenet_(Belgium)#Ownership

57,8% van Liberty Global (dezelfde mamma als Ziggo)

[preske]

Omdat ik betweterige antwoorden zoals het jouwe verwachte, heb ik dan nog uitdrukkelijk "lokaal" gebruikt. Maar mijn punt blijft wel. Telenet is een Belgisch bedrijf, en ik geef liever geld aan een bedrijf dat personeel in België te werk stelt.

[Jerie]

Of het betweterig is of een nuance is een kwestie van perceptie.

[hikashuri]

Mmwave zal sneller en stabieler zijn dan starlink en waarschijnlijk een pak goedkoper voor de consument.

[daan9999]

dit dus. leuk dat starlink, maar ik zie er niet echt toekomst in. pomp al die miljoenen liever in de aanleg van glasvezel overal. (ook arme gebieden en maak daar glasvezel supergoedkoop, kan makelijk met het budget wat spacex heeft.)

[firest0rm]

Het is veel rendabeler en efficiënter om een satelliet de ruimte in te schieten die potentieel honderden duizenden kan voorzien van internet dan overal een glasvezel kabel te trekken.
Iemand die in de middle of nowhere leeft is het veel te duur om een glasvezel kabel te geven.

[firest0rm]

Sinds wanneer is een hoge frequentie stabieler?
Dat soort frequenties zijn juist extreem gevoelig voor storingen.

Verder is de prijs volledig afhankelijk van adoptie, na maten er meer consumenten zijn des te goedkoper het product.

[Raymond Deen]

Mijn ervaring met satellietontvangers is dat met slecht weer de ontvangst slechter wordt. In onze omgeving is het best vaak “slecht” weer en dan internet via de satelliet hebben als primary connection lijkt me niet de meest stabiele oplossing, vooral niet als je ook bellen en tv via internet af neemt.

[Frame164]

Goed dat jij er blijkbaar meer zicht op hebt dat providers. Voor welk consultancy bureau werk jij? Of ben je zo goed dat je dat als ZZP-er voor 250 euro/uur doet? Als je er echt zoveel kijk op hebt is dat bedrag zonder meer haalbaar.

[Keypunchie]

Het nadeel is het beperkte bereik van de millimetergolven

Dit lijkt me toch echt een natuurkundige beperking, waardoor je met geen mogelijkheid dit voor landelijke gebieden haalbaar kunt maken?

In stedelijk gebied is het al lastig voor een afgebakend gebied (Bvb. stadion). Het probleem is dat op zo'n hoge frequentie volgens mij domweg de moleculen in de lucht zelf het signaal attenueren.

Als je dan toch binnen 100m van een boerderij een zendmast moet neerzetten, dan kun je net zo goed de glasvezel die laatste 100m naar het huis doortrekken.

Al helemaal omdat het nogal rot in het gebruik is als je internet onderbroken wordt omdat er iemand met zijn trekker voorbij rijdt. Of omdat er een paar vogels aan het jagen zijn. Of omdat het regent.

* Keypunchie heeft misschien wat over het hoofd gezien.

[Reactie gewijzigd door Keypunchie op 22 juli 2024 22:45]

[Horatius]

Jij hebt het over normale verbindingen ipv straalverbinding, straalverbinding heeft een veel groter bereik. Zo heeft LTT recent nog over 3KM een 60GHz verbinding gelegd met Ubiquity gear: https://www.youtube.com/watch?v=9T98VsMe3oo.

De natuurkundige beperking van vrij zicht heb je inderdaad nogsteeds maar gigabit snelheden zijn zeker mogelijk. Je hangt zo een ding dan ook hoog in een zendmast en richt hem direct op een huis vermoed ik, daar komen geen trekkers

[Reactie gewijzigd door Horatius op 22 juli 2024 22:45]

[Jron667]

Hier in Portugal heeft iemand een bedrijf opgericht die dit doet. Op een berg in de buurt de zendmast neergezet en het is nu operatief.

[Raymond Deen]

Wij hadden het laatst in de heuvels bij Alicante ook, internet via een straalverbinding met ubiquiti schoteltje. Rappe en stabiele internet verbinding in the middle of nowhere 😃

[Keypunchie]

Ik had niet begrepen dat het om point-to-point gaat. Dacht dat men een 5G deployment bedoelde.

Dat is inderdaad een stuk haalbaarder, maar lijkt me al snel prijzig en ook nog steeds kwetsbaar voor interferentie. Ben benieuwd wat je signaal doet bij een stevige regenbui op de 60 Ghz.

[r2504]

3 km... zelfs tot bijna 30km ... https://store.ui.com/coll...u/products/airfiber-60-lr (nummer 6 en 10 is zelfs in Belgie van Wireless Antwerpen)

Bizar dat Telenet hier public funding voor nodig heeft voor wat je gewoon in "de winkel" kan kopen

[sjaak88]

[...]


Als je dan toch binnen 100m van een boerderij een zendmast moet neerzetten, dan kun je net zo goed de glasvezel die laatste 100m naar het huis doortrekken.

Die laatste paar honderd meter is juist het probleem. KPN bijvoorbeeld heeft sinds 2011 al heel veel plekken naar de wijkkasten glasvezel liggen. Even die laatste paar honderd meter toch alleen nog doen?
En wat dacht je van Ziggo. Ook daar is alleen het laatste stukje nog coax, zij zie ik ook niet even de coax vervangen voor glasvezel.

[Keypunchie]

Op het platteland is dat veel minder een probleem. Dat is vooral een probleem in de stad.

[Jron667]

Dat is leuk in gebieden die vlak zijn en waar de grond zacht is. Op andere plekken is het leggen van een kabel best een probleem, als je 100 meter rotsgrond moet overbruggen is dat toch iets minder.

[Kusanagi]

Je kan toch veel beter gewoon een bekabelde glasvezel verbinding aanleggen? Dit komt de stabiliteit echt niet ten goede, lijkt mij... om nog maar niet te spreken over latency als iedereen en z'n moeder hier op zit.

[watercoolertje]

om nog maar niet te spreken over latency als iedereen en z'n moeder hier op zit.

Met een straalverbinding maakt dat toch geen snars uit? Gezien het om fixed internet plekken gaat lijkt het me dat je daar prima op kan richten? en dus niet 360 om je heen te zenden. Als je meerder plekken van internet moet voorzien moet je alleen wat meer antennes plaatsen (en richten).

Daarnaast is het toch niet voor niks een test, misschien komt er wel meer bij kijken dan die 2 simpele antwoorden die iedereen wel had bedacht Meestal (en gelukkig) gaat onderzoek wel wat verder dan dat, hopelijk die van telenet dus ook...

[Reactie gewijzigd door watercoolertje op 22 juli 2024 22:45]

[33Fraise33]

Dit is niet volledig correct, net zoals andere stukken spectrum kan je ook hier tegen interferentie lopen. Dus gewoon antennes bijplaatsen is niet altijd de oplossing. Soms is een PtMP verbinding dan toch een beter idee dan gewoon PtP.

[Kusanagi]

Door de lucht is altijd langzamer dan door een kabel. Als je mede-internetters hier ook op zitten verdubbelt die latency. Lijkt me alsnog niet ideaal. Plus kabels verbinden met elkaar lijkt me alsnog beter voor de verbinding dan 100 gerichte antenne's die naast elkaar worden gezet op een kluitje.

[watercoolertje]

Als het niet 20.000 euro kost maar 2000 euro om internet te krijgen dan maken al die factoren helemaal niks uit voor de eindgebruiker want dan kan het verschil zijn tussen wel is of geen internet

Je kan wel leuk dingen roepen die in het voordeel zijn van een kabel maar als het allemaal zo makkelijk was lag die kabel er al lang (en hoefde er dus geen alternatieven gezocht te worden)

Dus nee het is niet zo simpel als jij stelt, en daarnaast hoeft niet iedereen het snelste van het snelste (al richt deze test zich wel op een vrij hoge snelheid), en is latency ook niet echt een issue (dat is het voor 90% van de mensen niet op wifi en ook niet op 4G en 5G).

Plus kabels verbinden met elkaar lijkt me alsnog beter voor de verbinding dan 100 gerichte antenne's die naast elkaar worden gezet op een kluitje.

Dat zeg je heel goed, het lijkt zo, maar dat betekend niet dat het zo is, daarvoor moet je dingen onderzoeken

[Reactie gewijzigd door watercoolertje op 22 juli 2024 22:45]

[Kusanagi]

Je doet alsof ik een leek ben, maar heb zelf bij Telenet gewerkt xD ook inmiddels voor elke internet provider die we in Nederland hebben. De monteurs belden mij rechtstreeks als ze er niet uit kwamen.

Ik ben em er met wat humor aan het ingooien, maar waarom die persoonlijke toon zonder zelf met inhoudelijke feiten of bronnen te komen en maar steeds "onderzoek het" te roepen? Jij wilt een punt maken... niet ik.

[Kusanagi]

Je hoeft ook niet in mijn mening mee te gaan natuurlijk. Goed gesprek moet altijd kunnen.

Het leek alleen eventjes alsof je mij er persoonlijk op aanviel. Dat kan mijn verkeerde interpretatie zijn geweest, excuus. Dank voor de uitleg though. Dan zie ik het vanuit een ander perspectief.

[watercoolertje]

Dat kan mijn verkeerde interpretatie zijn geweest, excuus. Dank voor de uitleg though.

Geen zorgen, kan ook (onbedoeld) aan mijn manier van schrijven/communiceren liggen.

Wat dat betreft zijn de reacties hier net een draadloze verbinding, soms komt het over zoals bedoeld, soms niet

Fijn weekend!

[Pinkys Brain]

Fiber is ook gedeeld, met de bandbreedte beschikbaar op 60 GHz is het delen van een straal met een blokje huizen geen probleem.

Een phased array antenne met een dure RF ASIC (dat word geen Si, maar SiGe/GaAs/InP) kan heel veel virtuele richtantennes creëren.

[Vulcanic]

Het opstellen van twee antenne's is een stuk goedkoper dan 2km graven. Je hebt wel gelijk dat stabiliteit een groot probleem is bij dit soort hoogfrequentie straalverbindingen.

[sircampalot]

Als je die dubbel uitvoert, met een afstandje ertussen, dan zou dat redundant moeten kunnen. De meeste vogels zijn niet zo groot

[Vulcanic]

Vooral bij de 60GHz, kan bijvoorbeeld een flinke hagelbui of stevige regen al problemen geven.

[hikashuri]

Dat is al hetzelfde met satelliet verbindingen en dus ook starlink

[flippy]

Starlink werkt nu al goed tijdens slecht weer, met de nieuwe laag sattelieten word dat alleen nog maar stabiler.

[sircampalot]

Daar heb je een punt.
Dan maar redundantie via de adsl lijn, meestal is het weer prima.

[Pinkys Brain]

Een "voordeeltje" van 60 GHz is dat het een afdankertje is, zelfs met mooi weer is de verzwakking al gigantisch (O2 absorptie piek). Het word relatief gezien niet zo heel veel erger met slecht weer. Dus als het bij mooi weer op 10 km werkt (wat bijv. Airfiber belooft) dan blijft daar zelfs bij dichte mist nog wel een paar km van over.

[psygarden]

2km graven? is dit niet voor thuisgebruik?

[Vulcanic]

2km graven? is dit niet voor thuisgebruik?

Nee, het gaat hier echt om een straalverbinding naar een andere locatie, ala WISP.

Zie artikel:

Het gaat om een test voor fixed wireless access, waarbij vaste locaties dus van internet op basis van draadloze techniek worden voorzien.

[Reactie gewijzigd door Vulcanic op 22 juli 2024 22:45]

[Mopperman]

Glasvezel moet vaak van de wijkcentrale, die staan stiekem toch vaak wel ver weg. Zeker in landelijke gebieden. In Nederland word vaak al 4G ingezet, omdat glasvezel vaak niet kostendekkend aan te leggen is. Daar staat tegen over dat dit soort oplossingen dan weer wel kostendekkend te krijgen zijn, al dan niet redundant met een 4G modem.

[Accretion]

Tja, maar graven in het buitengebied is een stuk minder lastig dan door de stad.

Waarom hebben we überhaupt geen leidingen waardoor dit soort kabels getrokken kunnen worden?

Imho kan fiber ook prima naast elektra?

[Mopperman]

Graafteams zijn schaars en bedrijven rekenen gigantische bedragen voor enkele kabels - men sluit je liever aan op een al bestaande kabel of leggen multi-fiber naar meerdere huizen.

[bbob]

Als je in België bent geweest zie je in heel veel gebieden nog gewoon bovengrondse kabels lopen. Er hangen in veel buitengebieden gewoon nog telenet kabel en zelf in steden zie je ze nog op de buitengevel.

Aparte is dat telenet in veel Belgische buitengebieden wel leverbaar is, mede dankzij goedkopere kosten van bovengrondse kabels.

[sdk1985]

Je kan toch veel beter gewoon een bekabelde glasvezel verbinding aanleggen? Dit komt de stabiliteit echt niet ten goede, lijkt mij... om nog maar niet te spreken over latency als iedereen en z'n moeder hier op zit.

Line of sight verbindingen kunnen een prima alternatief zijn. Mobiele netwerken gebruiken dit al jaren om masten onderling te verbinden. Maar ook voor consumenten is het mogelijk. Zie bijvoorbeeld uk: https://www.riviera-netwo...s-line-of-sight-internet/

Voordelen zijn duidelijk.
-Snelheid van aansluiten is veel groter. Kan een kwestie van dagen zijn.
-Kosten van aansluiten zijn lager. Immers goedkoper dan kabel ingraven.
-Latency hoeft geen probleem te zijn aangezien radio signalen 300.000 km per seconde doen daar waar glasvezel 200.000 km per seconde doet
-Snelheid hoeft ook geen probleem te zijn, meerdere Gigabits/seconde bestaan al

Nadelen zijn er ook. Moet je vooral aan rain fade denken en het feit dat je natuurlijk echt line of sight nodig hebt.

[Uloga]

In het artikel is het inderdaad wat onduidelijk, maar als ik het goed versta gaat het hier gewoon om de backbone van de Telenet diensten.

In plaats van een Coax / Fiber binnen te nemen in huis, is het mogelijk om gewoon een point to point te plaatsen op je woning, die richten naar een zendmast en voila.

[G4n0nD0rf]

Landelijke gebieden in Vlaanderen? Bestaat dat nog?

[Dartvoider]

POV: je bent een antwerpenaar