De Belgische hoogleraar Damien Ernst claimde onlangs dat een bezitter van een elektrische auto 700.000km moet rijden voordat er ten aanzien van de CO2-uitstoot milieuwinst wordt behaald ten opzichte van een brandstofauto. Na kritiek heeft hij dit aanzienlijk naar beneden bijgesteld.
Damien Ernst, een energiespecialist van de Universiteit van Luik, gaat in een blogbericht in op de kritiek op zijn eerdere stelling en heeft op basis van kritische geluiden een nieuwe berekening gemaakt, waarbij hij uitgaat van een aantal aangepaste aannames en hypotheses. Hij komt op basis van nieuwe gegevens en aannames tot meerdere nieuwe berekeningen.
Alleen al op basis van een enkele nieuwe aanname komt hij uit op een afstand van 378.843km die een elektrisch voertuig moet rijden om groener te zijn dan een benzineauto. Om tot dit kilometeraantal te komen heeft Ernst, ten opzichte van zijn eerdere conclusie van 700.000km, alleen de aanname aangepast over de hoeveelheid energie die nodig is om een 80kWh-accu te produceren.
In zijn oorspronkelijke berekening baseerde hij zich op informatie uit een wetenschappelijk artikel, maar Ernst stelt nu dat die gegevens uitgaan van een kleine productiefabriek. Als je uitgaat van een grotere fabriek, zorgen schaalvoordelen al snel voor een flinke reductie van de benodigde hoeveelheid energie. Ernst erkent dit en stelt dat hij een fout heeft gemaakt door dit niet mee te nemen in zijn oorspronkelijke berekening.
Hij gaat nu uit van een energiebesparing voor de massaproductie van de accu van 72 procent, zoals in het wetenschappelijke artikel wordt voorgesteld. Oorspronkelijk ging Ernst uit van 296GJ die nodig is voor de productie van een 80kWh-accu. Dat is opgebouwd uit enerzijds 100GJ die nodig is om de voor een accu benodigde grondstoffen te produceren en anderzijds 196GJ aan energie die nodig is voor de productie van de accu. De reductie van 72 procent zit alleen op de productiekant. Daarmee komt de totale energie die volgens Ernst nodig is voor de productie van een 80kWh-accu uit op 154,88GJ. Dat is bijna de helft van de oorspronkelijke aanname en komt neer op 43.022kWh.
De hypothese is dat 1kWh aan energie voor het produceren van een accu voor evenveel CO2-uitstoot zorgt als de verbranding van 1kWh aan benzine. Vervolgens stelt Ernst dat er per 1 liter benzine 9,63kWh aan energie nodig is en dat de verbranding van een liter benzine 2,28kg aan CO2 produceert. Kortom, 2,28 gedeeld door 9,63 wordt 0,236kg als waarde voor de hoeveelheid uitgestoten CO2 per kWh die nodig is voor de productie van een accu. Als de 0,236kg/kWh vervolgens vermenigvuldigd wordt met 43.022kWh, kom je uit op 10.153kg aan uitgestoten CO2 voor de productie van de accu. Uitgaande van de aanname dat een elektrische auto per 100km 2,68kg minder CO2 uitstoot dan een benzineauto, komt Ernst uiteindelijk tot 10153/2,68 x 100 = 378.843km.
De wetenschapper gaat echter nog verder met het aanpassen van een aantal hypotheses, waardoor het plaatje voor elektrische auto's ten opzichte van de berekening die op 378.843km uitkomt, relatief gezien nog veel gunstiger wordt. In de berekening neemt hij nu namelijk ook de CO2-uitstoot mee die gepaard gaat met de productie van benzine. Onder meer Auke Hoekstra, onderzoek aan de TU Eindhoven, had in het AD kritiek op Ernst, omdat de Belg oorspronkelijk dit punt niet had meegenomen in de berekening. Ernst doet dit nu wel en komt uit op 11,9kg CO2 die een elektrische auto per 100km bespaart ten opzichte van een benzineauto. Het plaatje wordt dan direct volstrekt anders: uitgaande van dit cijfer hoeft een elektrische auto volgens Ernst 85.319km te rijden voordat hij groener is dan een benzineauto. Op basis van een observatie van een benodigde 28kWh voor 100km bij bijvoorbeeld de Audi E-Tron, komt dit kilometeraantal uit op 98.343km.
Hoekstra stelt ook dat de Belgische hoogleraar bij de berekening van de hoeveelheid CO2 die wordt uitgestoten bij het opwekken van stroom, uitgaat van Belgische cijfers, te weten: 550 gram per kilowattuur. "In Nederland ligt dat getal nog boven de 400. Maar als maar de helft van de plannen van het Klimaatakkoord wordt uitgevoerd, komen we door de jaren heen al uit op 200, schat ik." Daarnaast stelt Hoekstra dat het wellicht ook niet helemaal eerlijk is om grote Tesla's met kleinere benzineauto's te vergelijken. En de Eindhovense wetenschapper stelt dat de hoeveelheid CO2 die Ernst toerekent aan het produceren van een accu van een moderne elektrische auto, ‘zeker drie keer te hoog' ligt.
Daar valt ook nog aan toe te voegen dat Ernst er in zijn oorspronkelijke conclusie vanuit ging dat de hoeveelheid uitgestoten CO2 per kWh bij de huidige stroommix gelijk blijft. Dat laatste zal aanzienlijk gaan veranderen, met het sluiten van kolencentrales en een toename van zonne- en windmolenparken. In Nederland is in ieder geval het streven om in 2030 zo'n 75 procent van de energie duurzaam op te wekken. Daarmee wordt het plaatje ook weer gunstiger voor de elektrische auto.
Er zijn dus volgens Hoekstra nogal wat variaties, variabelen en aannames op basis waarvan Ernst zijn berekeningen heeft gemaakt, waar anders over gedacht kan worden en die in werkelijkheid veel hoger of lager zouden liggen. De Belgische hoogleraar erkent nu ook dat het volgens hem in sommige gevallen lastig is om het daadwerkelijke, reële cijfer te hanteren. Zo stelt hij dat het bijvoorbeeld heel lastig is om een volledig duidelijk beeld te krijgen over de CO2-uitstoot die gepaard gaat met de productie van een accu, mede omdat dat sterk afhangt van waar en onder welke omstandigheden ze precies geproduceerd worden. Ernst gaat nu voor 2019 uit van tussen de 8000 en 18.000kg aan geproduceerde CO2 voor de productie van een 80kWh-accu. Op basis van de oude, oorspronkelijke aannames komt Ernst dan op een kilometeraantal van tussen de 298.507 en 671.641km die een elektrische auto moet rijden om schoner te zijn dan een benzineauto. Echter, op basis van alle nieuwe aannames, ligt dit kilometeraantal tussen de 67.226 en 151.259km.
Eerder was er ook al de nodige kritiek van anderen, zoals de hoogleraar Marnix Wagemaker van de TU Delft, die gespecialiseerd is in accutechnologie. Hij zei tegen RTL Nieuws dat het oorspronkelijke bericht van Ernst de nodige context mist en dat je met dit soort berekeningen al snel het risico loopt dat het alle kanten uitgaat. "Dat getal van 700.000 kilometer wordt nu slim door de media gebracht, het komt over alsof niemand ooit nagedacht heeft over de CO2-uitstoot van elektrische auto's. Maar dat is totale onzin. Het is echt heel flauw. Iedereen die betrokken is bij het maken van accu's is ervan bewust dat je materialen nodig hebt die een kleine footprint nodig hebben."
Daarnaast wijst Wagemaker erop dat het recyclen van materialen wellicht niet is meegenomen. Als het voor lithium-ionaccu's belangrijke kobalt wordt hergebruikt, scheelt dat weer aardig wat CO2. Het winnen van dit element, dat vrijwel uitsluitend in het Afrikaanse Congo onder soms erbarmelijke omstandigheden geschiedt, kost erg veel energie. Daar komt bij dat de nieuwste lithium-accu's voor auto's beduidend minder kobalt hebben. "Als de Belgische onderzoeker uitgaat van het type waar heel veel kobalt in zit, dan krijg je een berekening met een enorme CO2-uitstoot", aldus Wagemaker.
Oorspronkelijk verscheen de berekening van 700.000km in het Belgische televisieprogramma Auto Mobile, van de Waalse zender RTBF. Veel media brachten dit als nieuws. De oorspronkelijke Belgische bron werd echter al snel offline gehaald; volgens Ernst besloot de RTBF hiertoe om 'controverse en aanvallen via sociale media te vermijden'. Ernst benadrukt ook dat de titel weliswaar provocatief was, maar dat hij de industrie rondom elektrische auto's niet heeft aangevallen en ook niet die bedoeling had. Zo stelt Ernst dat hij ook noemde dat elektrische auto's geen stikstofdioxiden uitstoten en beduidend minder fijnstof, wat volgens hem zeer gunstig is voor de gezondheid van de mens.