Het is voor Nederlandse politiediensten toegestaan om, na toestemming van een Officier van Justitie, een verdachte te dwingen een smartphone te ontgrendelen met een vingerafdruk, zo zegt een rechter in een strafzaak. Het gaat om een lagere rechter, dus de uitspraak heeft wellicht niet veel gevolgen.
De rechter van de rechtbank Noord-Holland redeneert dat het dwingen tot het leggen van de vinger op de vingerafdrukscanner van een smartphone weinig inbreuk maakt op de lichamelijke integriteit. "Het gaat om biometrisch materiaal wat onafhankelijk van de wil van verdachte bestaat en wat zonder zijn medewerking zou kunnen worden verkregen."
Dat is bij het invoeren van een pincode anders, omdat dat iets is wat iemand weet; verdachten hoeven die dus niet te geven. De rechter deed de uitspraak in een zaak, waarin de Koninklijke Marechaussee de Samsung Galaxy S8 van een verdachte van drugssmokkel wilde doorzoeken. Dat vindt de rechter een vergrijp dat zwaar genoeg is om een smartphone te doorzoeken om bewijs te vergaren.
Het is niet de enige rechtszaak waarbij een rechter zich moet buigen over deze vraag. Vier verdachten stonden deze week terecht in de rechtbank van Den Haag en daarbij vroeg de Officier van Justitie om een principiële uitspraak over deze kwestie. De meningen over het gedwongen ontgrendelen van smartphones lopen uiteen, meldt De Volkskrant. Het gaat om zaken bij lagere rechtbanken. In de rechtspraak gelden uitspraken van hogere rechters als richtlijn bij volgende uitspraken. Gerechtshoven en de Hoge Raad hebben zich nog niet gebogen over deze kwestie.
Het is op veel smartphones mogelijk om de biometrische authenticatie via gezichtsherkenning of vingerafdruk uit te schakelen. Dat kan bijvoorbeeld door de telefoon uit te zetten. Bij iPhone 7 en eerder kan dat ook door vijf keer op de Power-knop te drukken, bij iPhone 8, X en later gebeurt dat door Power- en een Volume-knop tegelijk in te drukken.
Android Pie heeft een optie om bij lang indrukken van de Power-knop biometrische authenticatie uit te schakelen. Andere Android-telefoons hebben die optie vaak standaard niet, hoewel apps als Tasker dat kunnen forceren met een snelkoppeling. De kwestie is belangrijk voor politie en justitie, omdat veel smartphones versleuteld zijn en die versleuteling lastig te kraken is.