Ook in Nederland zit het probleem zowel in slechte wetten als ontoereikend toezicht. Wil je daar zelf wat aan doen, dan heb je nog tot en met 1 september de tijd om te reageren op het wetsvoorstel voor de nieuwe Wet Inlichten en Veiligheidsdiensten (Wiv) via de internetconsultatie. Via de speciale
website van Bits of Freedom gaat dat heel gemakkelijk:
https://wiv.bof.nl/
Het gaat hier om heel wat meer dan metadata, in het nieuwe wetsvoorstel wordt een NSA-achtige 'Collect-It-All' gelegaliseerd zonder dat daar zelfs maar onafhankelijk toezicht tegenover komt te staan. In Nederland schijnen we een hekel te hebben aan onafhankelijk toezicht, uitspraken van de toezichthouder in het nieuwe Wiv-voorstel zijn 'juridisch niet bindend' (!). En als je ziet wat voor budget de toezichtsinstanties (in Nederland de
CTIVD) krijgen in vergelijking met de veiligheidsdiensten zelf, met hoe weing mensen ze het werk moeten doen en hoe niet-onafhankelijk ze daardoor in de praktijk zijn (de CTIVD houdt kantoor bij de AIVD, wat natuurlijk ook wel wat voordelen biedt als ze ook overal mee mogen kijken) is het niet verwonderlijk dat ze onvoldoende tegenspel

kunnen bieden tegen de ongebreidelde datagraaierij en dataruilerij.

De Nederlandse veiligheidsdiensten (we hebben er 47!) zijn op dit moment juridisch gezien nog enigszins beperkt door de huidige wetgeving, de Wet Inlichten en Veiligheidsdiensten (Wiv 2002), de Wiv 2002 staat op dit moment bijvoorbeeld niet zomaar (ongerichte) kabelgebonden interceptie toe (NB dit gaat over glazvezel en ADSL, voor telefoonverkeer bestaat al aparte wetgeving), denk aan wat wat GCHQ in Engeland doet (bijna al het internetverkeer aftappen en een week of 4 bewaren om te kunnen analyseren en desgewenst langer te bewaren). Tegelijk zit de huidige wet nog vol met mazen die grif gebruikt/misbruikt worden door de diensten. Minstens zo problematisch is het in bulk uitwisselen van vergaarde data, iets wat in het post-Snowden tijdperk gewoon niet meer zou moeten kunnen. Waarom niet gericht data uitwisselen in plaats van data van alle, inclusief onschuldige en onverdachte, burgers?

Bulk datauitwisseling zou volgens het nieuwe wetsvoorstel, net als al het andere tappen en metadatavergaren, plaatsvinden zonder enige gerechterlijke toetsing vooraf. Het nieuwe wetsvoorstel 'legaliseert' de facto veel praktijken die nu verboden zijn en/of in strijd met het EVRM. Het in bulk data of metadata uitwisselen is een groot probleem, op die manier omzeilen de veiligheidsdiensten de nationale wetgeving (je mag niet zomaar je eigen burgers bespioneren) door doodleuk elkaars burgers te bespioneren en de data gewoon met elkaar te ruilen. De CTIVD gaf in haar jaarrapport aan dat dit 'witwassen' van data weliswaar ook in Nederland gebeurt maar dat onze diensten het niet expres zo zouden doen. En dat moeten wij geloven?
Pikant is dat de veiligheidsdiensten in de toelichting bij het wetsvoorstel claimen dat al die verruimde bevoegdheden 'noodzakelijk' zijn zonder... dat ook maar aan te kunnen of willen tonen! Dat is, juridisch gezien, werkelijk ongehoord!

Het behoort daarmee ook tot de slechtste wetsvoorstellen die ik in jaren gelezen heb. De overwegingen over nut, noodzaak en vooral proportionaliteit (is het middel niet te zwaar voor het doel?) ontbreken op essentiële punten in de toelichting en in het wetsvoorstel. Ongehoord. Je zou immers ook kunnen redeneren dat, gelet op het feit dat er geen problemen waren voor de staatsveiligheid sinds 2002, de veiligheidsdiensten kennelijk ruim voldoende bevoegdheden hebben en dat we het maar beter zo kunnen laten.

Maar die tapcijfers (Nederland is, voor zover bekend, per hoofd van de bevolking het meest aftappende land ter wereld!) moeten we toch boven water krijgen. Onzichtbare macht, je overal bespioneerd weten (of je nu wel of niet verdacht bent, elke burger wordt zo automatisch een verdachte, en dat is een omkering van onze rechtsbeginselen ), dat zijn meer de kenmerken repressie, dat hoort meer bij een politiestaat dan in een land met een parlementaire meer-partijen democratie.
Ook zouden de diensten ook wel wat transparanter over opsporingsmethoden mogen zijn. Hoeveel van jullie weten bijvoorbeeld dat al ons telefoonverkeer al jarenlang (niet lang na de invoering van VOIP centrales) automatisch gescand wordt op trefwoorden? Bij verdachte woorden wordt het gesprek opgeslagen en geanalyseerd - gesproken zinnen worden daarbij gewoon naar tekst omgezet. Is dit niet iets waar we eerst eens een brede maatschappelijke discussie (is dit werkelijk nodig, willen we dit wel?) over hadden moeten houden? Helaas, het is een 'geheime' opsporingsmethode, en die kan het daglicht niet verdragen - zelfs de toezichthouder moet hierover zwijgen als het graf. Ook al begrijpen heel veel tweakers dat dit soort technieken bestaan en ook wel vermoeden dat die wel eens breed toegepast zouden kunnen worden. Juist daarom is onafhankelijke gerechterlijke toetsing vooraf van taps of opsporingsmethoden noodzakelijk, aan slagers die hun eigen vlees keuren of keurmeesters die hun mond niet mogen opendoen (CTIVD en de parlementaire commissie '
Stiekem' die zelfs de eigen fractieleden niet inhoudelijk mag informeren)? Een brede maatschappelijke discussie, betere wetten, onafhankelijk toezicht - en
daarna kunnen we het eens over de verruiming van bevoegdheden voor de diensten hebben. Maar bulk uitwisseling van data moet gewoon stoppen, dat kan nu echt niet meer!
edit: typo's, aanvulling, linkjes toegevoegd
[Reactie gewijzigd door quadsimodo op 29 juli 2024 22:57]