Een gemiddelde pc-monitor geeft geen compleet uniform beeld, met bijvoorbeeld hoeken die donkerder zijn dan het midden van het scherm, of lichtere vlekken die zichtbaar zijn op een zwart beeld, ook wel clouding of backlightbleeding genoemd. Ips-schermen kunnen ook last hebben van een effect genaamd IPS glow, waarbij een deel van het scherm sterker oplicht onder een hoek, wat er van dichtbij bekeken uit kan zien als backlightbleeding. De afwijkingen kunnen van exemplaar tot exemplaar verschillen, al zijn er producten waarbij de problemen zich vaker voordoen dan bij andere. Lees om daarachter te komen vooral de gebruikersreviews op Tweakers en andere websites. Over het algemeen kun je stellen dat je van een duurder scherm een betere uniformiteit mag verwachten dan van een goedkoper model, waarbij sommige dure schermen voor beeldbewerking ook digitale uniformiteitscompensatie aan boord hebben om de gelijkmatigheid van heldere beelden te verbeteren. Dat gaat over het algemeen wel ten koste van het contrast.
We meten de helderheid van wit en zwart op vijftien punten door om de uniformiteit van een monitor te beoordelen. Gemiddeld over alle monitors die we in de afgelopen tweeënhalf jaar hebben doorgemeten, zit er een helderheidsverschil van 15 procent tussen het donkerste en het lichtste meetpunt op het scherm bij de weergave van een wit beeld. Dat klinkt niet enorm, maar geeft toch een aanmerkelijk verschil als je beide gebieden van het scherm pal naast elkaar zou kunnen zien. Bij de weergave van zwarte beelden zijn de verschillen tussen het lichtste en donkerste meetpunt gemiddeld precies dubbel zo groot, 30 procent. Om inzichtelijk te maken hoe dat eruit kan zien, zie je hieronder een foto van een zwart scherm op twee monitors uit ons testbestand die blijkens de meting ongeveer die helderheidsverschillen vertoonden. Deze foto is genomen in een donkere studio en zo belicht als je het scherm ongeveer ziet.
:strip_exif()/i/2005176278.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2005176280.jpeg?f=imagegallery)
Zwartuniformiteit van de Acer Nitro XV322QKK en Samsung Odyssey G5 LC27G55T, monitoren uit ons testbestand die op dit onderdeel gemiddeld scoren
Om afwijkingen in de zwartuniformiteit te verstoppen, kun je wat meer verlichting aanzetten of de helderheid van het scherm verder terugdraaien. VA-panelen zijn hier toch al in het voordeel door de in absolute zin diepere zwartwaarde ten opzichte van ips- en TN-modellen. Soms kan het helpen om het scherm uit elkaar te halen om de druk op de hoeken van het paneel te verlichten, maar dat is echt iets voor knutselaars en je verliest uiteraard je garantie. Aan afwijkingen in de wituniformiteit - denk naast helderheidsverschillen ook aan een paarsige of groenige tint aan een kant of hoek van het scherm - valt vrij weinig te doen. Ben je iemand die zich snel ergert aan afwijkingen, dan kun je als consument het beste winkelen bij een webshop en het product binnen de Wet koop op afstand retourneren als het niet aan je verwachtingen voldoet. Hetzelfde recht heb je niet bij een fysieke winkel.
Kijkhoeken
Onder een hoek boeten lcd-monitors zoals bekend in aan helderheid en kleurverzadiging. De zwartwaarde loopt juist verder op, waardoor het contrast terugloopt. VA-panelen scoren over het algemeen nog iets slechter dan gemiddeld op dit punt, tenminste de schermen die wij hebben doorgemeten. TN-panelen scoren in de meting vooral heel slecht als je ze van boven of onder bekijkt. Bij dit paneeltype draaien de kleuren dan om en krijg je een negatieve afbeelding te zien.
:strip_exif()/i/2005084012.jpeg?f=imagegallery)
Als het gaat om de kleurafwijking onder een hoek, loopt de gemiddelde afwijking bij ips-panelen minder hoog op dan bij de andere twee paneeltechnieken, waarbij TN er vooral in verticale richting weer negatief uitspringt. Ook de standaardafwijking tussen de verschillende deelmetingen is bij ips-panelen over het algemeen lager, wat erop duidt dat de helderheid van verschillende kleuren in ongeveer dezelfde mate afneemt en het paneel dus niet van kleur verschiet.
:strip_exif()/i/2005176282.jpeg?f=imagegallery)
In de praktijk is een kijkhoek van 45 graden natuurlijk wel vrij extreem en zul je een monitor vermoedelijk meer recht van voren bekijken. Toch kun je ook recht van voren nog afwijkingen zien in de uiterste hoeken van het scherm als je er dichtbij zit. Zoals de meetresultaten al uitwijzen, is de weergave van kleuren onder een hoek het stabielst op een ips-paneel. Wel loopt de zwartwaarde bij dit paneeltype in onze ervaring vrij snel op, waarbij bepaalde schermen ook nog last hebben van een bijkomend effect, IPS glow, (zie boven). VA-panelen vertonen een typische gammashift, waarbij de kleuren in het midden van het scherm donkerder lijken dan aan de zijkant en donkergrijze details in het midden wegvallen: black crush. Je ziet het effect op de afbeelding hierboven. TN-panelen vertonen een soortgelijke afwijking van boven naar onder, waarbij de bovenkant van het scherm er donkerder uitziet dan de onderkant. Om deze reden lenen VA- en TN-panelen zich minder goed voor beeldbewerking dan ips, omdat de kleurweergave op dit soort schermen in de praktijk wat variabeler is, ook al is het paneel perfect gekalibreerd en zeer uniform.
Energiegebruik
De huidige generatie monitors met ledbacklight is over het algemeen erg zuinig, waarbij het gemiddelde scherm, ingesteld op een vaste helderheid wit van 150cd/m², zo'n 23W verstookt in onze tests. Schermen met extra features, zoals USB-poorten of rgb-verlichting, verbruiken vaak wat meer. Ook een hogere pixeldichtheid of een hogere refreshrate dragen gemiddeld bij aan het verbruik. De meeste invloed heeft, je raadt het al, het formaat van het scherm. Schermen van 23" tot 24" verbruikten in onze meting op 150cd/m² bijvoorbeeld gemiddeld maar ongeveer 13W, terwijl de geteste 34"-monitors zo'n 31W nodig hadden in bedrijf. Een gemiddelde desktop-pc gebruikt nog een stuk meer stroom, zelfs als je (bijna) niets aan het doen bent.
Wil je het energiegebruik van je monitor terugdringen, dan is het verminderen van de helderheid een eenvoudige tip. Op de maximale helderheid verbruiken schermen soms meer dan twee keer zoveel als in onze meting op 150cd/m². Zakelijke schermen zijn vaker voorzien van een lichtsensor, die daarbij kan helpen, terwijl ecovriendelijke monitors soms ook met een aanwezigheidssensor zijn uitgerust. Daardoor kan het scherm automatisch uitgaan als je er een tijdje niet voor zit.
:strip_icc():strip_exif()/i/2005532206.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005465516.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2005265788.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2005182572.jpeg?f=fpa)