De opvolger voor het X58-platform
Nog dit jaar zal Intel met de Sandy Bridge E-serie komen: deze highend-processors moeten de huidige topmodellen uit de Core i7-serie op gaan volgen. De eerste Core i7-processors werden in het najaar van 2008 uitgebracht: in november van dat jaar introduceerde Intel de Core i7-920, de 940 en de Extreme Edition 965.
Al deze processors werden in X58-moederbordsockets met 1366 pinnetjes gestoken en onderscheiden zich daarmee van de later uitgebrachte Core i7's die op voetjes met 1156 en 1155 pinnetjes geprikt worden.
Medio 2009 en begin 2010 bracht Intel nog updates uit voor de socket lga1366 Core-i7's met de Bloomfield-cores. In de loop van 2010 werd de socket nieuw leven ingeblazen met de Gulftown-i7's. De laatste uit die serie, en daarmee de laatste 1366-cpu, werd in juni van dit jaar uitgebracht.
Het inmiddels drie jaar oude X58-platform staat op het punt te worden opgevolgd door een nieuw, sneller platform dat bestaat uit de Sandy Bridge E-serie-processors met X79-moederborden. Formeel wil Intel, zoals gebruikelijk, weinig over nog niet uitgebrachte producten zeggen, maar dat neemt niet weg dat er al voldoende informatie over de hexacores bekendgeworden is voor een korte preview.
Fysieke eigenschappen
Oorspronkelijk was het Intels bedoeling het nieuwe platform voor zijn vlaggenschepen eerder dit jaar uit te brengen. Dit platform, gebaseerd op de X79-chipset met codenaam Patsburg, beschikt over een socket met maar liefst 2011 pinnen. Om dit in perspectief te plaatsen: de oude Core 2 Duo-processors hadden 775 pinnen, de vorige generatie Core-processors hadden er 1156, huidige Sandy Bridge-processors hebben er 1155 en de meeste pinnen op dit moment worden door de X58-Core-i7's met 1366 stuks gebruikt.
Doordat de de socket van de nieuwe processor 2011 pinnen bevat, valt deze groter uit dan voorgaande sockets. Een moederbord lijkt zodoende visueel gedomineerd te worden door de socket, die met 58,5mm bij 51mm flink groter is dan de al niet klein uitgevallen 1366-socket.
Koelers voor 1366-moederborden zullen echter wel zonder nieuwe mounting op de grotere 2011-socket passen. Dat lijkt vooral handig omdat Intel bij zijn topmodellen niet standaard een koeler zal meeleveren. Wel heeft het bedrijf in samenwerking met Asetek een waterkoeler ontwikkeld die apart kan worden aangeschaft.
Een waterkoeler lijkt gezien zijn beperkte omvang geen slechte keus voor de Sandy Bridge E-processor. Het geheugen bevindt zich namelijk vrij dicht bij de socket de ruimte voor een flinke luchtkoeler is daardoor vrij beperkt.
/i/1316137120.jpeg?f=imagenormal)
Een laatste opvallende eigenschap van de socket is het mechanisme waarmee de cpu op zijn plaats wordt gehouden. Sinds jaar en dag wordt de processor met behulp van een hefboom in de socket vastgeklemd. Socket lga2011 beschikt echter niet over één hendeltje, maar twee. Dit moet voor een gelijkmatige druk van de cpu op de pinnetjes zorgen, al maakt dit het installeren van de cpu marginaal bewerkelijker.
Onder de motorkap
De E-serie is voorzien maximaal vier of zes cores, net als de vier en zes cores van de huidige X58-processors. De gpu uit de mainstream-Sandy Bridge-processors is echter geschrapt: de E-serie is bedoeld om met een losse videokaart te worden gecombineerd. Tevens zijn met name de i/o-componenten van de processor zijn aangepakt, te beginnnen bij de geheugencontroller.
Hoewel de Sandy Bridge E-serie processors nog altijd zijn gebaseerd op dezelfde processorcores die in de eerder uitgebrachte Sandy Bridge-processors worden gebruik, betekent dat niet dat de nieuwe serie identiek is.
Feature | Sandy Bridge E | Gulftown/Bloomfield | Sandy Bridge |
Cores |
4 tot 6 (8 tot 12 threads) |
4 tot 6 (8 tot 12 threads) |
2 tot 4 (2 tot 8 threads) |
Cache |
Maximaal 15MB |
Maximaal 12MB |
Maximaal 8MB |
Geheugen |
Quadchannel, 64GB max |
Triplechannel, 32GB max |
dualchannel, 32GB max |
Socket |
Lga2011 |
Lga1366 |
Lga1155 |
Topsnelheid |
3,6GHz (3,9GHz turbo) |
3,47GHz (3,73GHz turbo) |
3,4GHz (3,8GHz turbo) |
Tdp |
130W |
130W |
95W |
In plaats van de tweekanaals- en driekanaals-controllers van respectievelijk Sandy Bridge en het X58-platform, kan de E-serie overweg met vierkanaalsgeheugen. Daarbij wordt bovendien sneller geheugen ondersteund: niet langer is 1333MHz de grens, maar standaard wordt 1600MHz ddr3-geheugen ondersteund. De bandbreedte zou daarmee ruwweg verdubbeld zijn. De maximale hoeveelheid aanspreekbaar geheugen is eveneens verdubbeld naar 64GB.
Ook op het gebied van pci-express-lanes is het een en ander veranderd. De E-serie beschikt niet alleen over meer lanes, veertig in totaal, maar ondersteunt daarbij, zij het niet formeel, de pci-express 3.0-standaard.
/i/1316122019.jpeg?f=imagenormal)
De 2011 pinnen van de socket worden niet opgesoupeerd door de extra pci-express-lanes en de bredere geheugeninterface. Een flink deel gaat ook op aan de uitgebreidere quick path interface, die de Sandy Bridge E-processor met extra chipsets of met een tweede processor kan verbinden.
Specificaties en prestaties
De specificaties van de processors uit de 32nm Sandy Bridge E-serie zijn al enige tijd geleden bekendgeworden. Formeel wil Intel echter niets kwijt over nog niet uitgebrachte producten, maar de eerste benchmarks met het topmodel zijn inmiddels al gepubliceerd. Dat model, de Core i7-3960X, is standaard op 3,3GHz geklokt met een maximale turbo van 3,9GHz. Een flink deel van de beschikbare ruimte op het silicium wordt gebruikt door het gigantische 15MB grote L3-cache.
Omdat Intel niets wil zeggen en we zelf pas kunnen testen als Intel een reviewkit aflevert, kunnen we nog geen resultaten publiceren. Wel zou, vooral bij geheugen-intensieve applicaties, een behoorlijke winst zijn te halen. Klok voor klok zouden de processors in singlethreaded applicaties echter niet beter dan gewone Sandy Bridge-processors met dezelfde cores zijn. De hoeveelheid cores en extra turbo moeten dat echter goedmaken.
Model | Cores/threads | Kloksnelheid | Turbo | Tdp |
Core i7-3960X |
6/12 |
3,3GHz |
3,9GHz |
130W |
Core i7-3930K |
6/12 |
3,2GHz |
3,8GHz |
130W |
Core i7-3820 |
4/8 |
3,6GHz |
3,9GHz |
130W |
Overklokken
De Sandy Bridge E-serie is bedoeld voor het topsegment en overklokken hoort daar dan ook bij. De 3960X is een volledig unlocked Extreme Edition, waarbij niet alleen de multiplier, maar ook de baseclock en geheugeninstellingen vrij te kiezen zijn. Bij de 3930K is alleen een vrij instelbare multiplier beschikbaar, terwijl de 3820 in theorie zeer beperkt overklokbaar zou zijn.
/i/1316136512.jpeg?f=imagenormal)
Intel liet tijdens de IDF een Core i7-3960X-systeem zien dat was voorzien van de nieuwe Asetek-waterkoeler. Het systeem kon stabiel draaien op een kloksnelheid van omstreeks 4,7GHz, ongeveer twintig procent sneller dan de standaardkloksnelheid zonder turbo.
Pas wanneer de 3960X op de testbank ligt kunnen we daar definitieve cijfers over geven. Daarop zullen we echter moeten wachten tot de introductie van de Sandy Bridge E-serie: dat zou tegen eind november moeten plaatsvinden.