Gewaagd
Toshiba gaat de boer op met zijn nieuwe autostereoscopische 3d-tv's. Het bedrijf bracht in december in Japan al een 12"-versie uit van de GL1-3d-tv, kort daarop gevolgd door de introductie van een 20"-variant. Het Japanse bedrijf acht de technologie voor autostereoscopische schermen na een lange incubatietijd nu rijp voor consumenten.
De stap van Toshiba voor 3d zonder bril is, net als destijds de introductie van de hd-dvd-standaard als antwoord op blu-ray, gewaagd. Marktleider Samsung zet bijvoorbeeld volledig in op de frame sequential-technologie met de actieve 3d-bril.
In een vragenuurtje op 7 januari op de CES zei Kevin Lee van Samsung dat het bedrijf pas 3d-tv's op basis van andere technologiën presenteert als het kostenplaatje ervan en de beeldkwaliteit aan Samsungs eisen voldoet. Op dit moment acht Samsung bijvoorbeeld de technologieën voor autostereoscopische televisies nog niet volwassen genoeg. Ook bijvoorbeeld Sony, Panasonic en Philips houden vast aan de huidige 3d-technologie.
LG pakt het anders aan. Naast nieuwe 3d-modellen met actieve bril, heeft het bedrijf op de CES groots zijn Cinema 3D-lijn met passieve 3d-bril aangekondigd. Net als Toshiba is dus ook LG een beetje vreemde eend in de bijt.
Om het CES-publiek een kijkje in de r&d-keuken van Toshiba te geven, heeft het bedrijf niet alleen de 12GL1 en de 20GL1 meegenomen naar de CES, maar toont het ook prototypes van autostereoscopische 3d-tv's in de beeldformaten 55" en 65". Tweakers.net ging in de rij staan voor een korte sessie in een bijna verduisterde ruimte met de prototypes en de in Japan uitgebrachte modellen, en liep niet geheel overtuigd weer naar buiten.
Integral Imaging
Woensdag 5 januari sprak Tweakers.net na de persbriefing van Toshiba met Marcel Gonska van Toshiba over de door het bedrijf gebruikte autostereoscopische technologie.
In tegenstelling tot bijvoorbeeld het 3d-schermpje van de nieuwe Nintendo 3DS-handheld console op basis van de parallax barrier-technologie, maakt Toshiba gebruik van de zogeheten 'Integral Imaging'-technologie. Dit houdt in dat een lenticulaire lenslaag aangebracht is op het paneel die de stereobeelden naar het juiste oog sturen.
De technologie is in grote lijnen vergelijkbaar met de WOWvx-technologie die Philips ontwikkeld heeft. Hoewel Philips in 2008 WOWvx-schermen uitbracht, besloot het Nederlandse bedrijf in 2009 zijn 3d-divisie te sluiten en de productie van de schermen stop te zetten.
Bij de technologie van Toshiba bedekt elke microlens negen pixels. Omdat in de 3d-modus de resolutie gelijk is aan het aantal microlenzen, gebruikt Toshiba in de 20GL1 een 4K2K-paneel. Dat houdt een paneelresolutie in van 4096 bij 2160 pixels. Dit resulteert in een resolutie van 1280 bij 720 pixels in de 3d-modus. Een matrix van 1440 led's achter het paneel verlichten de lcd van achteren. Het paneel van de 12GL1 heeft een lagere resolutie van 149 miljoen pixels dat bij de weergave van 3d-content een effectieve resolutie oplevert van 466 bij 350 pixels.
De nieuwe Cevo-engine, de chipset die Toshiba ook gebruikt in zijn actieve 3d-vlaggenschip 55ZL1 met full led-backlight en local dimming, zorgt voor de rekenkracht van de verschillende viewpoints.
Toshiba laat niet zoveel los over de exacte elementen van de Cevo-chip, maar geeft wel aan dat naast een chipkern op basis van de Cell-architectuur met een kleiner aantal spe-verwerkingseenheden, maar aangevuld met een aantal onderdelen voor specifieke berekeningen.
Hoewel Toshiba eind vorig jaar in Japan al een Regza-high-end-tv uitbracht met de krachtiger Cell-chip, koost Toshiba er volgens Gosnka voor om de Cevo-engine te ontwikkelen omdat consumenten in de Verenigde Staten en Europa geen los kastje onder de tv willen. Die was bij de Cell-tv noodzakelijk vanwege de warmteproductie en de koeling daarvoor. De Cevo-engine kan gewoon in een platte tv-behuizing ingebouwd worden.
Gonska gaf ook gelijk de reden dat de negen deelgebieden van de subpixels van het scherm een zigzagvorm hebben. In combinatie met de microlens zodat dat het ongewenste effect van moiré moeten tegengaan, dat wel zou optreden als de segmenten van de subpixels rechte banen zouden hebben.
3D zonder bril een zegen?
De grotere prototypes die Toshiba op de CES laat zien hebben de beeldformaten 56" en 65". Ook deze modellen zijn voorzien van een 4K2K-paneel. Drie paar, dicht naast elkaar op de grond gelegen, 'voetafdrukken' geven aan waar de kijker moet staan om 3d te kunnen zien. Daarbuiten worden dubbele beelden getoond. Gekeken wordt op een afstand van ongeveer anderhalve meter. Toshiba heeft niet bekendgemaakt welke 3d-resolutie de twee prototypes bieden.
De twee prototypes werden in afgeschermde, zwarte inhammetjes getoond. Mogelijk was dit gedaan om storend omgevingslicht te weren. Op alle prototypes, Toshiba had vier 56"- en twee 65"-exemplaren meegenomen naar de CES-beurs, draaide een Final Fantasy-trailer.
:fill(white)/i/1294441930.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1294441931.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1294441932.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1294441933.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1294441934.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1294441935.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1294441936.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1294441937.jpeg?f=thumb)
Wat ons opviel was dat de kleuren van de trailer redelijk flets oogden. Ook is het 3d-effect minder dan bijvoorbeeld bij de Cinema 3D passieve 3d-tv of de actieve 3d-tv's. Zoals de voetstappen op de grond al deden vermoeden is de kijkhoek beperkt en ook de overgangen tussen de drie viewpoints laten wat lichte vervaging in een aantal vertikale kolommen zien.
Tevens zijn door de relatief lage 3d-resolutie en de grootte van de tv's vertikale donkere lijntjes zichtbaar dat lijkt op het effect van interlacing. Het is niet bekend of dat door de paneelconstructie komt of door de lenticulaire lenslaag. We denken zelf aan die laatste. De prototypes hebben duidelijk wat werk nodig.
Ook de in Japan al beschikbare 12GL1- en 20GL1-3d-tv's hebben nog aanmerkelijke beperkingen op het gebied van kijkhoeken, 3d-resolutie en kleurweergave. Wel oogden deze kleine 3d-tv's beduidend minder flets dan de twee grote prototypes.
Toekomst en conclusie
Lcd-lens
De huidige modellen en getoonde prototypes hebben volgens Gonska nog een belangrijk nadeel: voor de weergave van 2d-content wordt de lagere 3d-resolutie gebruikt, terwijl er wel een duur 4K2K-paneel in is verwerkt. Dat is ook een van de redenen dat Toshiba wil komen met grotere modellen: voor een grotere tv kan meer gevraagd worden dan voor de twee kleine schermen. Toshiba heeft eind december al verklaard in het volgende boekjaar, dat in april dit jaar begint, een 40"-exemplaar uit te brengen.
Het probleem van een lage resolutie bij 2d-weergave is volgens Gonska op te lossen door in plaats van een laag met optische microlenzen een extra lcd-laag te gebruiken. Een cluster van pixels daarin kan dan dienst doen als virtuele microlens. Deze lcd-lens heeft dan als voordeel dat 3d-weergave zonder bril mogelijk is, maar dat voor de weergave van 2d-content de volledige resolutie van het paneel ter beschikking is.
Conclusie
Wat betreft de autostereoscopische 3d-tv's van Toshiba zijn we nog niet verkocht. De kijkhoeken zijn nog beperkt en het 3d-beeld oogt niet zo rustig en scherp als 3d-tv's met actieve of passieve 3d-brillen. Toshiba heeft dus nog het nodige huiswerk te doen.
Even afgezien van de technische moeilijkheden is Toshiba er in ieder geval van overtuigd dat de toekomst ligt bij 3d zonder bril. Toshiba zou daarmee wel publiekslieveling kunnen worden aangezien een groot deel van de consumenten alleen een 3d-tv in huis willen halen als ze geen 3d-bril meer op hoeven zetten. Maar dan moet de beeldkwaliteit van de displays die van de andere technologieën minstens evenaren en dat doet het nog niet.
:strip_icc():strip_exif()/i/1355987138.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/1314919596.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/1304676421.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/1302819423.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/1302532080.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/1294909084.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/1332375058.png?f=fpa)
/i/1302532109.png?f=fpa)
/i/1209150372.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1295434852.gif?f=fpa)
:strip_exif()/i/1296474747.gif?f=fpa)
/i/1294442268.png?f=fpa)
:strip_exif()/u/29005/jackass.gif?f=community){kind=small}
maar tegenwoordig is het 179graden. Het zal een tijdje duren maar ze komen er wel. Wil je nu persee 3D zien dan moet je gewoon genoegen nemen met een brilletje.
/u/252614/X-Face%2520Pasfoto%2520Joost%252060x60.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/254499/crop5e13460d6bdb6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/297796/Cryptum60.jpg?f=community){kind=small}
.
/u/85941/crop61dd9b39bb021_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/16600/marv.jpg?f=community){kind=small}
/u/47542/crop5835c0be871d0_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/2062/jannie2.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/83337/countess6-nice.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/57010/goku-mini.jpg?f=community){kind=small}