Inleiding
- Panasonic Z90A
- Panasonic Z95A
Samengevat
De Panasonic Z90A is een capabele oledtelevisie die mooie sdr- en hdr-beelden laat zien. De tv is daarbij helder genoeg om hdr-highlights met de nodige impact op het scherm te toveren, maar de helderste tv is het zeker niet. De weergavenauwkeurigheid uit de doos had bovendien iets beter gekund, zeker in hdr. De ingebouwde 3.1-speakeropstelling levert een goede geluidsweergave voor een platte televisie. Ook voor gamers is de tv van alle gemakken voorzien, met ondersteuning voor vrr tot 144Hz, Dolby Vision Game en een fraai gamebarmenu. Wel is de tv erg duur voor wat hij biedt. Daarnaast is het gebruikte smartplatform Fire TV nog niet zo goed geoptimaliseerd voor de Nederlandstalige markt en hapert de interface iets vaker dan we gewend zijn van televisies in deze prijsklasse.
Samengevat
De Panasonic Z95A is een topklasse oledtelevisie die prachtige sdr- en hdr-beelden laat zien. De tv weet hdr-highlights met veel impact weer te geven door zijn hoge piekhelderheden, al is de fullscreenhelderheid minder indrukwekkend. De weergavenauwkeurigheid uit de doos had wel iets beter gekund, zeker in hdr. De ingebouwde 5.1.2-speakeropstelling levert een uitstekende geluidsweergave voor een platte televisie, met een opvallend krachtige basweergave. Ook voor gamers is de tv van alle gemakken voorzien, met ondersteuning voor vrr tot 144Hz, Dolby Vision Game en een fraai gamebarmenu. Wel is de tv erg duur voor wat hij biedt. Daarnaast is het gebruikte smartplatform Fire TV nog niet zo goed geoptimaliseerd voor de Nederlandstalige markt en hapert de interface iets vaker dan we gewend zijn van televisies in deze prijsklasse.
Panasonic-tv's hebben heel wat smart-tv-systemen zien komen en gaan. Zo maakten de eerste smart-tv's van de Japanse fabrikant nog gebruik van Viera Cast en Viera Connect, maar in 2015 stapte Panasonic over op Firefox OS. Toen Mozilla in 2016 de stekker uit dat platform trok, besloot de Japanse tv-fabrikant het besturingssysteem zelf van updates te blijven voorzien en doopte hij het om tot My Home Screen. Dat platform is ook nog te vinden op Panasonics duurdere tv's uit 2023, terwijl sommige goedkopere modellen draaiden op Android TV. Vorig jaar waagde het bedrijf weer een nieuwe stap. Sommige midrangemodellen werden namelijk uitgerust met Amazons Fire TV. Dit jaar maakt dat platform ook zijn opwachting op Panasonics topmodellen voor 2024.
De meesten zullen Amazons smart-OS vooral kennen van de HDMI-streamingdongel Amazon Fire TV Stick, maar als tv-systeem draait het ook op sommige modellen van bescheidener merken als JVC en Grundig. Dit jaar debuteert het OS op topklasse oledtelevisies. Zo draait de Panasonic Z95A, het oledvlaggenschip voor 2024, op Fire TV. Ook de Z93A, Z90A, Z85A, Z80A (allemaal oled) en W95A, W90A en W80A (alle drie led) worden voorzien van Amazons smartplatform. Dat is, zeker met het oog op de Nederlandse en Belgische markt, best een gewaagde stap. Het Android-ecosysteem is nu eenmaal completer beschikbaar in deze contreien dan Amazon, al timmert dat laatste uiteraard aan de weg. We zijn dan ook erg benieuwd hoe de keuze voor Fire TV uitpakt.
Inmiddels hebben we daar het nodige over te zeggen, want we hebben de afgelopen week uitgebreid kunnen kijken, luisteren en meten met de nieuwe Panasonic Z95A en Panasonic Z90A. Zoals we al schreven, is de Z95A Panasonics absolute oledtopmodel voor 2024. Deze tv is uitgerust met een META 2.0-paneel van LG. Daarmee beschikt het toestel, net als de LG G4 (review) en de Philips OLED909 (review) en OLED959 (review), over een tweedegeneratie-mla-layer. De Panasonic Z90A moet het met de nieuwste versie van LG's eenvoudigere OLED.EX-paneel stellen, waarmee de tv in de voetsporen treedt van onder meer de LG C4 (review) en Philips OLED809 (review). Van de Z95A stuurde Panasonic ons een 65"-versie op: de Panasonic TV-65Z95AEG. Van de vlak eronder gepositioneerde Z90A mochten we voor deze review een 55"-model lenen: de Panasonic TV-55Z90AE6.
Van de voorkant bekeken zijn de Panasonic Z95A (links) en de Z90A nauwelijks uit elkaar te houden.
Als we de prijzen erbij pakken, lijken beide tv's vooral op fijnproevers gericht. Daarbij spant de Z95A uiteraard de kroon. Het geteste 65"-model is vooralsnog niet voor minder dan 4399 euro te koop. Daarmee is het toestel niet heel veel goedkoper dan de onlangs besproken Philips 65OLED959 van 4999 euro. Wil je een maatje kleiner, dan ben je aangewezen op de 55"-uitvoering, waarvan de prijs begint bij 3299 euro. De Z95A is niet in andere maten verkrijgbaar, al komt er nog wel een 77" Panasonic Z93A. Die laatste moet het echter zonder mla-laag stellen en heeft op het moment van schrijven nog geen prijzen in de Pricewatch staan.
De Panasonic Z90A komt in drie formaten: 42", 55" en 65", waarbij de prijzen beginnen bij 1999 euro voor het kleinste model. De 65"-uitvoering kost minstens 3499 euro, terwijl de prijs van de geteste 55"-variant begint bij 2799 euro. Daarmee lijken beide tv's op het eerste gezicht relatief duur voor wat ze bieden. Maar is dat ook zo? En hoe aantrekkelijk is Fire TV als smart-tv-systeem? Dat zoeken we uit in deze review.
Uiterlijk, aansluitingen en smart-tv
Bekijk je de Panasonic Z90A en Z95A van voren, dan zien beide tv's er precies hetzelfde uit. Ook in vergelijking met hun voorgangers uit 2023, de MZW2004 en MZW984, is er aan de voorkant weinig veranderd. Ze hebben een design met dunne randen: de schermrand zelf meet 2mm en daarbinnen zit nog een beeldloze, zwarte rand van zo'n 6mm. Onder het scherm prijkt in beide gevallen een geïntegreerde soundbar met het Panasonic-logo in het midden. Onder deze speakerbalk, vlak bij de linkerhoek, is een statusled te zien. Deze brandt standaard rood als de tv uit staat en groen als hij aan staat, maar het gedrag van de led is instelbaar. Ook de zwarte ovale voet is op beide modellen gelijk en de twee televisies kunnen allebei draaien op die voet.
Toch zijn er wel degelijk uiterlijke verschillen te bespeuren, maar daarvoor moet je de televisies van opzij en achteren bekijken. Van opzij valt op dat de 70mm dikke elektronicabehuizing bij de Z90A een stuk minder hoog doorloopt dan bij de Z95A, waardoor die eerste een slankere indruk maakt. Dit komt door de extra luidsprekers waarover de Z95A beschikt: deze surround- en Atmos-drivers zitten hoog achter in de tv.
:strip_exif()/i/2007014250.jpeg?f=imagearticlefull)
Van de achterkant is te zien dat die elektronicabehuizing vooral over het midden van de rug van de Z95A hoger doorloopt. Boven op die behuizing prijkt bij deze tv ook het logo van audiomerk Technics, dat de afstelling van de luidsprekers heeft verzorgd. Daar zit ook een ingebouwde microfoon die het mogelijk maakt om de tv met stemcommando's te bedienen, zonder daarbij de afstandsbediening te hoeven gebruiken. Ook bij de Z90A is zo'n microfoon ingebouwd in de televisie, maar dan nog wat meer weggewerkt. In beide gevallen kun je de microfoon hardwarematig uitschakelen via een schuifknop onder aan de televisie.
Aansluitingen
De twee Panasonics hebben allebei een vaste voedingskabel die recht naar achteren steekt, maar omdat de aansluiting in een nisje is verwerkt, zit deze kabel een eventuele montage aan de wand niet in de weg. Ook de overige aansluitingen zijn op beide tv's gelijk en zitten allemaal links aan de achterzijde. De optische digitale audio-uitgang, lanpoort en de drie kabel- en satellietaansluitingen wijzen naar beneden; alle overige aansluitingen wijzen opzij. Dat geldt dus ook voor de vier HDMI-poorten, waarvan er twee overweg kunnen met vrr tot 144Hz bij 4k. Een van die twee HDMI-aansluitingen is ook gereserveerd voor (e-)arc-signalen. Sluit je dus nog een apart audiosysteem aan via HDMI, dan kost dat een van de twee beschikbare HDMI 2.1-poorten. Dit zal in de praktijk voor de meesten geen probleem zijn, maar het valt met het oog op de prijs van deze tv's toch wat tegen.
Verder beschikken de televisies allebei over drie USB-poorten (waarvan eentje USB 3.0) en een mini-jackuitgang. Die audiopoort kun je gebruiken om een hoofdtelefoon aan te sluiten, maar je kunt er ook een losse subwoofer aan verbinden om het toch al niet slechte geluid van extra power te voorzien. In tegenstelling tot hun voorgangers hebben de Z90A en Z95A overigens geen analoge A/V-input meer. Voor draadloze communicatie zijn beide tv's uitgerust met wifi, Bluetooth 5.0, Chromecast Mirroring en AirPlay.
Voor het wegwerken van kabels vind je bij beide televisies twee handige kabelmanagementgleuven achterop, aan weerszijden van de standaard. Die sokkel heeft bij de Z95A bovendien een inham achter het beeldpaneel, waar je snoeren doorheen kunt leiden. Op die manier is de kabelspaghetti achter de tv enigszins in goede banen te leiden, waarbij de Z95A net een streepje voor heeft.
Afstandsbediening
De Z90A en Z95A worden met dezelfde afstandsbediening geleverd. Naar hedendaagse maatstaven is deze bediening vrij lang, dik en zwaar, maar hij ligt wel lekker in de hand. Bovendien vind je er alle knoppen op die je je maar kunt wensen. De nummer- en mediatoetsen zijn niet weggestopt achter een verzamelknop, zoals je tegenwoordig bij veel televisies ziet. De tv's reageren uitstekend op alle input met de zapstok, ook als je niet al te secuur richt.
Als we toch een minpunt moeten noemen, is dat het gebrek aan toetsverlichting. Ook de opvallende, witte 'reclameknoppen' verdienen geen schoonheidsprijs. Met deze snelknoppen ga je direct naar Netflix, Prime Video, Disney+, Amazon Music of YouTube. Met de zesde witte knop open je je appbibliotheek. Wel erg fijn is een losse, programmeerbare knop rechts boven het OK-toetseiland. Deze kun je toewijzen aan je favoriete smartapp, zodat je die met één druk op de knop kunt openen. De Panasonic-afstandsbediening werkt overigens niet op een ingebouwde, oplaadbare accu, maar op twee AAA-batterijen.
Smart-tv
We hadden het eerder al over Fire TV, het nieuwe smart-tv-systeem dat Panasonic meelevert met zijn high-end tv's voor 2024. Het OS lijkt uiterlijk veel op andere platformen als Google TV, webOS en Tizen. Bovenaan het startscherm prijkt een wisselbanner over de hele breedte van het scherm, die schakelt tussen contentaanbevelingen van diverse streamingdiensten. Verplaats je de cursor helemaal omhoog, dan vult die banner bijna het hele scherm. Zodra je omlaag begint te scrollen, verdwijnt de banner uit beeld om plaats te maken voor een rij bedieningspictogrammen en appicoontjes, gevolgd door verschillende rijen met aanbevolen content en apps, gesorteerd op diverse thema's en genres.
Hoeveel rijen met aanbevelingen je ziet, hangt af van het aantal streamingdiensten dat je gebruikt en de privacyinstellingen die je bij initialisatie hebt gekozen. Zo kun je aangeven of je kijkgedrag mag worden bijgehouden, zodat je gepersonaliseerde aanbevelingen kunt ontvangen. Als we hiermee instemden, telden we 25 rijen met contentreclame. Wijs je dit af, dan krijg je algemene aanbevelingen. In dat geval telden we negentien rijen met gepromote content. Omdat Fire TV van Amazon is, mag het geen verrassing heten dat Amazon-diensten flink gepusht worden. Zo bestonden die rijen met aanbevolen content voor bijna 50 procent uit Prime Video-streams, aangevuld met hier en daar wat stukjes aanbod van onder meer Disney+, HBO en Netflix. Ook maakt Fire TV gebruik van Amazons Silk-browser en is de app Amazon Music standaard voorgeïnstalleerd.
:strip_exif()/i/2007023024.jpeg?f=imagearticlefull)
Naast de apps die we hierboven al aanhaalden, zijn er aardig wat te vinden voor Fire TV. Hoewel het smart-OS gebouwd is rond een opensourcebron van Android TV, is het aanbod niet zo groot als bij Google's smart-tv-platform zelf. Zo ontbraken wat apps met een lokaler karakter, zoals Pathé Thuis, NPO Start en Viaplay. Kijk, KPN iTV, Videoland en Ziggo Go zijn dan weer wel beschikbaar. Hetzelfde geldt trouwens voor een YouTube-app en ook de F1TV-app laat zich eenvoudig installeren via de appstore. Al met al is Fire TV best compleet, vooral als je voornamelijk gebruikmaakt van internationale apps.
Toch lijkt Amazon nog wel wat werk aan de winkel te hebben om Fire TV aantrekkelijk te maken voor de Nederlandstalige markt. Zo valt er nog veel te verbeteren aan de lokalisatie van met name de zoekfunctie en de appstore. Je kunt bijvoorbeeld zoekopdrachten ingeven met je stem, maar Fire TV weet zich geen raad met de 'ij'-klank. Als we via een stemcommando zoeken naar de Kijk-app, dan vindt de zoekfunctie enkel de app 'Cake'. Voeren we de zoekterm in via het onscreen toetsenbord, dan wordt de juiste app wel gevonden. Verder maakt de Nederlandstalige versie van Fire TV een lichtelijk schizofrene indruk, omdat de beschrijvende teksten bij de zoekresultaten regelmatig in het Duits of Engels zijn en af en toe in het Frans. Ook als je via de instellingen een scherm met alle privacyverklaringen en gebruiksvoorwaarden opent (in totaal veertien documenten), blijken sommige wel en andere niet vertaald te zijn.
Ook los van die taalgerelateerde problemen doet de zoekfunctie soms rare dingen. Zo kwam Fire TV met GTA Vice City op de proppen toen we naar Apple Music zochten. Bovendien blijken veel zoekresultaten voor apps bij nader inzien helemaal niet beschikbaar voor de bewuste tv. Het vervelendst vonden wij echter dat het systeem merkbaar minder soepel draait dan we gewend zijn te zien bij Google TV op dezelfde Pentonic 700-soc. Bij het navigeren door de diverse Fire TV-schermen en bij gebruik van de apps merken we vaker een hapering op en ook het opstarten van apps duurt net iets langer. Zo konden we op de TCL C85 binnen vijf à zes seconden de Netflix-app openen en een stream starten, terwijl de Z95A en Z90A hier eerder acht seconden voor nodig hebben.
Verder valt het ons tegen dat je moet inloggen met je Amazon-account om gebruik te kunnen maken van een netwerkverbinding en van Fire TV. Daarbij kunnen verschillende gezinsleden allemaal met hun eigen account inloggen, waarbij ieder zijn eigen aanbevelingen te zien krijgt. Zelf de interface uitgebreid personaliseren is er echter niet bij. Mocht je Fire TV helemaal niet willen gebruiken, dan kan dat overigens prima door geen netwerkverbinding in te stellen. De Z90A en Z95A werken dan gewoon als dumb tv, waarop je lineaire tv en beelden van de HDMI-inputs kunt afspelen.
Gamefuncties, energiegebruik en geluid
Gezien hun stevige prijs verwachten we uitgebreide gamefeatures op de Z90A en Z95A en we worden niet teleurgesteld. De tv's bieden vrijwel alles wat we van een moderne high-end tv verwachten. Zo kunnen ze overweg met variabele refreshrates (vrr) en hebben ze een automatic low latency mode (allm), waarmee ze automatisch kunnen overschakelen naar een modus met minder inputlag wanneer gamecontent wordt gedetecteerd. Op de vorige pagina noemden we al het minpuntje dat slechts twee van de vier HDMI-poorten overweg kunnen met 4k-signalen in hdr met maximaal 144 beelden per seconde. Als je bovendien de (e-)arc-functie gebruikt voor het aansluiten van een extern geluidssysteem, moet je daarvoor een van die twee poorten opofferen. De overige twee HDMI-aansluitingen zijn beperkt tot 60Hz bij 4k.
Daarnaast ondersteunt dit duo veel hdr-formaten, waaronder Dolby Vision Game. Hierbij kan er 12bit per kleur worden weergegeven in ondersteunde games, waar andere hdr-formaten beperkt zijn tot maximaal 10bit. Daarmee is het mogelijk om maximaal 68 miljard kleurcombinaties te tonen. Ondersteunde games vind je overigens alleen op Xbox en pc, want de PlayStation 5 ondersteunt geen Dolby Vision.
Gamebar
Panasonic heeft beide tv's voorzien van dezelfde versie van zijn eigen gamebarmenu, Game Control Board genaamd. Hierin zie je informatie over de huidige resolutie, hdr-, vrr- en allm-status en meer. Ook kun je er direct naar de beeld- en geluidsinstellingen. We zien bij steeds meer tv's allerhande cheatachtige functies toegevoegd worden die het gamen makkelijker moeten maken, zoals middelpuntvergroting of de mogelijkheid om een richtkruis toe te voegen in het midden van het scherm. Die troffen we bij deze Panasonics nauwelijks aan; er is hooguit een functie om donkere schaduwpartijen wat lichter weer te geven. Het menu oogt erg fraai met zijn ronddraaiende, gekleurde cirkels met menuopties. Wel bemerkten we ook in dit gamebarmenu dat de Z90A en Z95A niet over de allersnelste soc beschikken, waardoor je de menuanimaties regelmatig ziet haperen.
:strip_exif()/i/2007014278.jpeg?f=imagenormal)
Inputlag
Voor snelle games is het belangrijk dat er zo min mogelijk vertraging zit tussen het uitvoeren van een actie en het moment dat je die op het scherm ziet. Een lage ‘inputlag’, het tijdsverschil tussen het moment dat een signaal via HDMI de tv binnenkomt en het moment dat het daadwerkelijk wordt getoond, is dus belangrijk bij gaming.
- Inputlag 1080p120 - Gamemodus
- Inputlag 1080p60 - Gamemodus
- Inputlag 2160p60 - Gamemodus
Wij meten de inputlag met een Leo Bodnar-inputlagtester die closed loop de vertraging meet waarmee televisies HDMI-signalen weergeven. Dat doen we in 4k bij een verversingssnelheid van 60Hz en op 1080p bij verversingssnelheden van 60Hz en 120Hz. De Z90A en Z95A zetten allebei prima scores neer, zeker bij 120Hz. Op 60Hz blijven ze wat meer achter bij de allersnelste tv's, maar een resultaat van 12,7ms is alsnog rap genoeg voor een fijne game-ervaring.
Energiegebruik
We meten het energiegebruik van televisies in de beeldmodus waarbij de kleurweergave het best is. Meestal is dat de Film- of Filmmakermodus. Dit doen we aan de hand van een schaakbordpatroon met een helderheid van 120 en 250cd/m², om zo gebruik ’s avonds en overdag na te bootsen. Daarnaast hebben we vorig jaar een nieuwe dynamische test toegevoegd, waarbij we het gemiddelde gebruik meten tijdens het afspelen van een tien minuten durende referentievideo met beelden uit diverse televisie-uitzendingen.
- Filmmodus checkerboard 120cd/m²
- Filmmodus checkerboard 250cd/m²
- Filmmodus 10-minutentest 120cd/m²
- Filmmodus 10-minutentest 250cd/m²
Hier zien we voor het eerst echt duidelijke verschillen tussen de twee tv's. De Z90A blijkt opvallend zuinig en scoort steevast een plekje tussen de minst verbruikende oledtelevisies. Daarbij maakt het niet heel veel uit of je overdag of 's avonds kijkt. Dat maakt de Z90A een logische keuze als je op zoek bent naar een oled die niet al te kwistig is met energie. Bij de Z95A is het een heel ander verhaal: deze duurdere tv bemachtigt in alle energietests een plek in de onderste regionen. Om zijn lage stroomverbruik hoef je dit topmodel dus niet te kopen.
Geluid
Ook het geluid dat uit beide tv's komt, verschilt behoorlijk. In dit geval valt de vergelijking echter uit in het voordeel van de Z95A. Dit flagshipmodel is uitgerust met een stevig speakersysteem dat is ontwikkeld in samenwerking met audiomerk Technics. Het gaat daarbij om een 5.1.2-opstelling, dus inclusief twee surroundspeakers, die vooral het stereobeeld breder trekken, en twee omhooggerichte Atmos-drivers. In de soundbar onder het scherm zijn nog eens drie speakers verwerkt, terwijl er centraal achter in de schermkast een woofer zit, vergezeld door twee passieve radiatoren voor lage tonen. Deze woofer is overigens vrij discreet weggestopt achter een rooster in de plastic elektronicabehuizing.
Met name die wooferinstallatie levert opvallend goede resultaten, met een voor tv-begrippen erg krachtige en warme basweergave tot gevolg. Ook in vergelijking met andere televisies die over een aparte woofer beschikken, zoals de Philips OLED959, klinkt de Z95A duidelijk krachtiger en warmer. Dat hoor je terug in muziek, explosies en andere geluidseffecten, maar ook in dialogen. Stemgeluid heeft duidelijk meer body op de Z95A dan bijvoorbeeld op de onlangs gereviewde Philips 959. Daartegenover staat dat de klank van de Z95A-speakers iets minder wijd en helder is. Onder de streep is het geluid uit de Z95A echter zeer overtuigend.
:strip_exif()/i/2007024450.jpeg?f=imagenormal)
De woofer van de Z95A springt niet in het oog, maar wel in het oor.
De Z90A beschikt ook over een woofer en een soundbar met drie speakers, samen goed voor 3.1-kanaals geluid. Op dit model ontbreken echter Atmos- en surrounddrivers. Daardoor klinkt het geluid uit deze speakers minder ruimtelijk. Ook is de subwoofer in dit model minder krachtig, waardoor de tv een wat vlakkere klank heeft. Bovendien is de Z95A een stuk luider op dezelfde volumestand. Daarmee willen we overigens niet zeggen dat de Z90A slecht geluid produceert, want de tv doet niet of nauwelijks onder voor andere tv's met zo'n 3.1-geluidssysteem, zoals de Philips OLED909. De Z95A is simpelweg van een andere orde en levert een geluidservaring die zelfs nog net wat indrukwekkender is dan bij de Sony Bravia 9.
Paneel en beeldkwaliteit
De Z90A en Z95A maken beide gebruik van een beeldpaneel van LG Display. De Z90A beschikt over een OLED.EX-paneel, waarmee de tv technisch het meest weg heeft van de LG C4 en Philips OLED809. Deze oplossing is wat goedkoper, maar ook minder helder dan het META 2.0-paneel waarover de Z95A beschikt. Dit paneel, dat we al kenden van de LG G4 en Philips OLED909 en OLED959, is voorzien van een mla-layer van de tweede generatie. Dat is een laag van miljarden minuscule lensjes die het uitgestuurde licht bundelen voor extra helderheid. Deze extra helderheid komt van pas om indrukwekkendere, fellere hdr-highlights weer te geven, maar ook om de helderheid van sdr-beelden op te krikken, zodat de weergave beter overeind blijft in een onverduisterde kijkruimte.
Zoals we van oled gewend zijn, is er bij beide televisies nauwelijks sprake van een afnemende weergavekwaliteit als je onder een hoek naar het scherm kijkt. Wel spiegelen de beeldpanelen een beetje, al lopen ze hiermee zeker niet uit de pas in vergelijking met andere high-end oledtelevisies.
Beeldverwerking
Voor hun beeldverwerking beschikken de Z90A en Z95A allebei over dezelfde HCX Pro AI Processor MK II. Dat 'AI' in de naam slaat vooral op de ingebouwde scènedetectie, waarmee de tv's kunnen 'zien' wat voor type content je bekijkt, om vervolgens het beeld en geluid daarop aan te passen. Deze optie kwamen we de laatste tijd ook tegen bij televisies van andere fabrikanten. Als je de bewuste opties in het instellingenmenu inschakelt, kunnen de Z90A en Z95A bijvoorbeeld de juiste mate van motioninterpolation activeren wanneer je naar sport kijkt.
Verder is de beeldverwerking op beide televisies van hoog niveau. Intelligent Frame Creation (IFC), Panasonics naam voor frame-interpolatie, weet op de lagere standen ook 1080i50-content bijvoorbeeld vloeiend weer te geven. Zoals bij meer televisies stel je IFC beter niet te agressief in, anders steekt het vervelende soap opera effect de kop op en kunnen er storende beeldfouten optreden. Dergelijke interpolatiemissers lijken wel wat minder snel op te treden dan bij de Philips- en LG-tv's die we het afgelopen jaar hebben getest. Op de lagere standen werkt de IFC-functie bovendien erg goed om snelle bewegende beelden te versoepelen zonder lelijke beeldfouten toe te voegen. In het Beweging-menu tref je overigens ook de optie Scherpe Bewegingen aan, maar die lieten we liever uitgeschakeld. Deze optie voegt zwarte frames in tussen individuele beelden om de bewegingsscherpte te verhogen, maar dit levert een duidelijk flikkerende en donkerdere weergave op.
:strip_exif()/i/2007024466.jpeg?f=imagenormal)
De hdr-tonemappingfunctie is dit jaar bij veel high-end tv's voorzien van een nieuwe 'Uitgebreid'-optie en deze zien we nu ook bij de Z90A en Z95A. Hiermee scant de tv frame voor frame om de tonemapping op scèneniveau te kunnen aanpassen. Dit helpt detailverlies in overwegend donkere of lichte delen in beeld tegen te gaan. Dat werkt uitstekend op beide Panasonics, al laten de Z90A en Z95A wel kleine, maar merkbare lichtschommelingen zien als een overwegend donkere scène wordt opgevolgd door een lichtere scène en vice versa. Dit bijeffect van de uitgebreide tonemappingoptie zagen we overigens bij alle tv's van dit jaar die over deze instelling beschikken.
Metingen
We hebben de beeldkwaliteit van de tv's gemeten met Portrait Displays' Calman Color Calibration-software in combinatie met onze SpectraCal C6-colorimeter, en met een Jeti-spectrofotometer en een VideoForge Pro-signaalgenerator. Voor tests met een pc als beeldbron gebruiken we een Inno3D GeForce RTX 3060 Ti iChill X3-videokaart. We voeren hierbij met sdr- en hdr-signalen een serie grijs- en kleurmetingen uit om de kleurtemperatuur, de grijs- en kleurfouten, de helderheid en het contrast te bepalen. We testen bij elke tv welke beeldmodus de nauwkeurigste weergave oplevert en voeren de metingen in die modus uit. We geven alle televisies een eerlijke kans door alle (AI-)beeldoptimalisaties uit te schakelen, omdat die de meetresultaten alleen maar verstoren. Opties zoals Dynamic Contrast en Live Colour leveren een intensere kleurbeleving op, maar ook verzadigingsfouten.
We meten de kleurechtheid in ΔE2000 en ΔE ITP, waarbij ΔE2000 de norm is die al decennia wordt gebruikt om een indicatie van de beeldprestaties te geven. ΔE geeft aan in hoeverre de gemeten waarde afwijkt van de verwachte waarde en voor ΔE2000 geldt als vuistregel dat waarden lager dan 3 als zeer goed en lager dan 1 als perfect worden gezien. Voor ΔE ITP ligt dat ongeveer een factor 3 hoger.
ΔE2000 heeft echter beperkingen bij hdr, waardoor vaak onrealistisch lage en dus goede scores worden behaald, terwijl de beeldfouten goed zichtbaar zijn. ΔE ITP lost dit op en weegt de kleurafwijking ook anders, waardoor kleuren die we snel herkennen als goed of fout, zoals huidtinten en planten, meer invloed hebben op de score dan bijvoorbeeld neonkleuren. De resultaten van ΔE2000 en ΔE ITP zijn hierdoor niet onderling vergelijkbaar.
Sdr-weergave
- Max. helderheid filmmodus
- Gem. grijsafwijking
- Gem. kleurafwijking
- Gem. gedetailleerde-kleurafwijking
We hebben onze sdr- en hdr-metingen bij deze twee Panasonics uitgevoerd in de beeldmodus Professioneel1. In alle sdr-tests scoort de Z95A steeds net iets beter, maar uiteindelijk behalen beide modellen op alle vlakken zeer goede resultaten. Wel blijven de helderheidsscores duidelijk achter bij concurrerende oledmodellen, zoals de C4 en G4 van LG, terwijl de prestaties van een aantal superfelle lcd-tv's helemaal buiten bereik blijven.
Nu beschikken beide televisies over diverse opties om de helderheid van sdr-beelden op te krikken, zoals een helderheidsboost. Daarmee is het gat met helderdere oledtelevisies aardig te dichten, maar neemt ook de weergavenauwkeurigheid van kleuren en grijstinten af. Al met al zijn de Z90A en Z95A prima televisies voor het bekijken van sdr-materiaal in een niet al te fel verlichte kijkruimte. Toonaangevend zijn ze echter niet.
Hdr-weergave
- Max. helderheid hdr full screen
- Max. helderheid hdr 5% window
- Gem. grijsafwijking zonder luminantie
- Gem. gedetailleerde-kleurafwijking zonder luminantie
De Panasonic Z90A en Z95A accepteren met HDR10, HDR10+, HLG en Dolby Vision alle gangbare hdr-indelingen. Belangrijker is dat beide televisies voldoende helderheid bieden voor indrukwekkende hdr-beelden, al blijkt de Z95A met zijn META 2.0-paneel duidelijk nog een stuk feller te kunnen stralen dan de Z90A. Moet er een schermvullend wit vlak worden getoond, dan is de helderheid op beide tv's in orde, maar niet opvallend hoog. Bij het weergeven van kleinere highlights gooit de Z95A echter hoge ogen, zoals je in de 5% window-grafiek kunt zien. De tv laat daar alle andere oledtelevisies met een META 2.0-paneel achter zich; alleen de Samsung S95D doet het nog net iets beter. De Z90A laat highlights zien die qua helderheid precies tussen de LG C4 en Philips 809 in vallen. Daarmee breekt dit model geen records, maar leent het zich prima voor een goede hdr-kijkervaring.
De nauwkeurigheid van de hdr-weergave is op beide televisies prima in orde. De twee modellen scoren uitstekend als we de grijsafwijking doormeten, al komen ze niet helemaal in de buurt van de perfecte score van de LG G4. De verschillen zullen voor de meesten echter te klein om met het blote oog te kunnen zien. Ook op gedetailleerde-kleurafwijking scoren de Z90A en Z95A goed, al blijven ze hier iets achter op al hun directe concurrenten.
Conclusie
Panasonic heeft met de Z90A en Z95A twee luxe en zeer complete oledtelevisies afgeleverd. Daarbij maakt topklassemodel Z95A veel indruk met zijn superheldere hdr-highlights en geweldige speakersysteem. De Z90A heeft wat eenvoudigere speakers en behaalt minder hoge piekhelderheden, maar heeft alsnog genoeg in zijn mars om hdr-beelden met voldoende impact weer te geven. Verder zijn het erg aantrekkelijke televisies voor gamers, met ondersteuning voor alle gangbare hdr-formaten, vrr tot 144Hz, allm en een fraai vormgegeven gamebarmenu. Wel is het aantal volwaardige HDMI 2.1-poorten beperkt tot twee stuks. De beeldverwerking is op beide tv's van hetzelfde hoge niveau.
Toch is er ook het nodige aan te merken op beide modellen. Het grootste struikelblok vinden we de prijs. De Z90A is de goedkoopste van de twee, maar kost alsnog aanzienlijk meer dan zijn directe concurrenten. De 55" LG C4 koop je voor nog niet eens de helft van de prijs van de Z90A, terwijl een even grote Philips 809 ruim 1200 euro goedkoper is. Panasonics oledtelevisie doet wat ons betreft echter niet genoeg om dat prijsverschil te rechtvaardigen. De tv klinkt prima en levert een mooie beeldweergave, maar laat de C4 en 809 met zijn piekhelderheden en nauwkeurigheid nou niet bepaald in het stof bijten.
De duurdere Z95A levert een betere beeldkwaliteit, met name bij hdr-content, en een uitzonderlijke geluidskwaliteit, maar ook voor dit model geldt dat de beeldweergave niet per se beter is dan bij zijn grootste concurrenten. De 55"-versie van de LG G4 kost bovendien minder dan de helft van dit scherm, terwijl de Z95A ten opzichte van LG's topmodel eigenlijk alleen betere speakers heeft. Vergelijken we de Z95A met de OLED959 van Philips, dan is die laatste 600 euro duurder, in dit geval voor het 65"-model. Ook in deze vergelijking heeft de Z95A (nipt) beter geluid, maar is de beeldkwaliteit zeer vergelijkbaar. Daar staat tegenover dat de 959 ook over Ambilight+ beschikt, een krachtigere soc heeft en met Google TV voorziet in een prima smartplatform.
Van het Fire TV-smartplatform op de Z90A en Z95A zijn we minder gecharmeerd. Hoewel we denken dat het tv-OS voor de meeste gebruikers compleet genoeg zal zijn, ontbreken er toch wat lokalere apps die je op bijvoorbeeld Google TV wel gewoon vindt. Daarbij is Fire TV nog niet zo goed toegespitst op Nederlandstalige gebruikers, resulterend in een mengelmoes van talen in beschrijvende teksten bij apps en streams. Er is nog wat werk aan de winkel om Fire TV ook voor Nederlandstaligen tot een gedegen concurrent te maken voor gevestigde platforms als Google TV, webOS en Tizen.
- Panasonic Z90A
- Panasonic Z95A
:strip_exif()/i/2006988962.png?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/2006952438.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2007014246.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007014248.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007014262.jpeg?f=imagearticlefull)
:strip_exif()/i/2007014274.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007014276.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007022840.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007022842.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007022844.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007023034.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007023036.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007023038.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007023040.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007014278.jpeg?f=imagegallery)
/i/2007023110.png?f=imagearticlefull)
/i/2007023134.png?f=imagearticlefull)
:fill(white):strip_exif()/i/2006952328.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2006988960.png?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007462984.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/u/119894/rsz_keyboard_help.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/663590/crop56a53234393ad_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/116610/Baby.tux.sit-icon.jpg?f=community){kind=icon}
/u/472627/crop5c83fe498b36e_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/1982/crop5a048313062a4_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/336463/crop61a6352d9866b_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/345748/26934.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/644864/IMG_20150630_221348.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/10049/fgth.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/562377/vliegje.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/44074/avatar001.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/55486/crop6597c6403e549_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/46032/74daijirox.GIF?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/32860/dawn.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/109762/crop63cfada0dde8a_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/129323/crop589ad5a16057f_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/155434/crop594291720a6a9_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/394017/crop59b7b4e51b807_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/1927682/crop645e1e976232f_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/57387/claimedavatar-70.png?f=community){kind=avatar}
.
