De Europese Commissie overweegt onderdelen van de AI-verordening af te zwakken in de hoop de VS niet te veel voor het hoofd te stoten. Volgens de Financial Times zouden overtredingen voor misbruik van hoogrisicosystemen minder snel worden bestraft en komen boetes pas in 2027.
De Financial Times heeft een conceptvoorstel ingezien waarin de Europese Commissie bepaalde onderdelen van de AI Act, of de AI-verordening, inperkt of afzwakt. Dat gebeurt via een zogenaamde simplificatieprocedure. De EC zou dat doen onder druk van de Verenigde Staten, waar bigtechbedrijven en president Trump al langer klagen over de strenge Europese wetgeving die kunstmatige intelligentie moet beteugelen. De EC zou in gesprek zijn met de VS om akkoorden te sluiten over digitale regulering. Het afzwakken van de AI-verordening zou daar onderdeel van zijn.
In het conceptvoorstel staat onder andere dat bedrijven die een hoogrisicomodel misbruiken een periode van een jaar krijgen om veranderingen door te voeren voordat ze daarvoor gestraft worden. De regulering van hoogrisico-AI-modellen is een van de belangrijkste onderdelen van de AI-verordening. Als bedrijven daarmee nu over de schreef gaan, worden ze niet direct gestraft.
Centrale toezichthouder
Een ander opvallend punt uit het concept is dat toezicht bij een centrale, Europese toezichthouder komt te liggen. De impact daarvan zou voor specifiek Nederland groot kunnen zijn. Onder de AI-verordening moet iedere lidstaat een eigen, onafhankelijke toezichthouder krijgen die de implementatie van de AI-verordening gaat controleren. In Nederland loopt er al langer discussie over wie de exacte toezichthouder moet worden. Die taak ligt al deels bij de Autoriteit Persoonsgegevens, die daar inmiddels ook extra geld voor krijgt. Maar dat is nog geen officiële taak; het extra geld komt omdat de Tweede Kamer na het toeslagenschandaal zelf meer toezicht op algoritmes wilde.
Het is dan ook logisch om de AP ook verantwoordelijk te maken voor het officiële toezicht op de AI-verordening. De AP is daar inmiddels ook al de basis voor aan het leggen en vroeg vorig jaar nog samen met de RDI om duidelijkheid. Als de EC nu haar zin krijgt met een centrale toezichthouder, kan die hele rol dus weer verdwijnen bij de AP. Welk algoritmetoezicht de AP dan moet gaan houden, is dan een open vraag.
De EC heeft ook nog andere plannen, bijvoorbeeld om boetes uit te stellen. Als bedrijven zich niet aan de transparantieregels houden, zouden ze pas in augustus 2027 een boete kunnen krijgen. Daarmee zouden AI-bedrijven 'genoeg tijd krijgen zich te conformeren aan de regels'.
Het is nog lang niet zeker dat de regels worden doorgevoerd. Zoals gezegd gaat het om een conceptvoorstel, waar eerst de Commissie zelf overeenstemming moet bereiken. Daarna moeten de lidstaten en het Europees Parlement nog akkoord gaan met de aanpassingen.