AP wil strenge regels voor handhavingsonderzoek overheid via openbare bronnen

De Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens vindt dat 'streng beleid' nodig is voor het osint-onderzoek van de overheid. De toezichthouder meldt dat uit diverse wetsvoorstellen blijkt dat de overheid informatie over burgers wil gebruiken voor de uitvoering van toezicht en handhaving.

De AP ziet 'grote risico's' voor mensen bij dit soort onderzoek, schrijft de organisatie. De toezichthouder vraagt de minister van Justitie en Veiligheid daarom om een algemeen beleidskader voor osint-onderzoek, waarin 'het juiste evenwicht' wordt gewaarborgd tussen de informatie die de overheid nodig heeft voor zijn taken en de grondrechten van burgers. De AP toetst vervolgens of dat evenwicht ook is gevonden.

In de wetsvoorstellen gaat het om het verzamelen van informatie uit openbare bronnen op het internet, zoals sociale media, fora en registers als het Handelsregister, maar mogelijk ook om illegaal verkregen gegevens op het darkweb. Volgens de AP wil de overheid deze informatie systematisch met AI, speciale tools of software en nepaccounts verzamelen.

Het gaat in die wetsvoorstellen niet om het opsporen van strafbare feiten, maar juist om burgers waartegen geen verdenking bestaat, benadrukt de AP. Als voorbeeld noemt de toezichthouder het wetsvoorstel voor internettoezicht door de douane. De vraag is volgens AP-voorzitter Aleid Wolfsen wanneer osint-onderzoek gerechtvaardigd is. "Daarop ontbreekt nu nog het antwoord, omdat er nog geen wettelijk kader voor is. Zonder wettelijke beperkingen en garanties kan osint-onderzoek door de overheid trekken krijgen van een surveillancemaatschappij waarin burgers voortdurend in de gaten gehouden kunnen worden", waarschuwt hij.

De AP vindt daarom dat er een juridisch kader moet komen dat antwoord geeft op de vraag wanneer de overheid osint-onderzoek mag inzetten en welke waarborgen in de wet moeten staan. De toezichthouder wil dat er 'een duidelijke aanleiding voor en afbakening van het onderzoek' is en dat het uitgangspunt is om zo min mogelijk informatie over mensen te verzamelen.

Reacties (25)

[ShadLink]

Dit betekent dus dat de overheid (NCTV) je straks overal online mag volgen. Zonder dat je verdacht wordt van een misdrijf. Zonder dat je überhaupt een misdrijf hebt gepleegd.

Daar is écht maar één woord voor: totalitair.

[Sissors]

Aan de ene kant snap ik echt wel je punt. Aan de andere kant mag de overheid dan dus exact hetzelfde doen als wat ik mag doen. Want we hebben het dus over kijken welke posts jij nog meer hebt gemaakt op Tweakers. En zien dat er (bijvoorbeeld) ook een ShadLink op Twitter zit en eens kijken wat die heeft gepost. En dat mag de politie dan doen zonder dat er expliciet toestemming is gegeven voor door bijvoorbeeld officier van justitie.

[ShadLink]

Euhm nee. De overheid mag er ook nepaccounts voor inzetten, ze mogen groepen infiltreren, ze mogen dus feitelijk liegen om bij je gegevens komen. Plus hebben zij daar veel meer rekenkracht (AI) voor dan een gemiddelde burger. Je hebt dus een tegenstander die vele malen groter en machtiger is dan jij. Jason vs Goliath dus, maar zonder dat Jason daar iets van weet.

Ze noemen het "publieke gegevens" om te voorkomen dat mensen erop triggeren. Maar het is vélé malen erger dan wat je denkt.

[Reactie gewijzigd door ShadLink op 19 november 2025 17:50]

[Sissors]

Even los ervan dat ik ook nepaccounts mag inzetten, dus dat dat ook niet anders is, het is ook slechts een onderdeel. Nu mag (zover ik weet) de overheid niet rondzoeken op bijvoorbeeld openbare Facebook posts om te kijken of er ongeregeldheden worden gepland bij een demonstratie. Dat mag diezelfde agent wel in zijn vrije tijd.

En hoeveel AI rekenkracht heeft de overheid precies? (Volgens mij niks meer dan jij hebt met een ChatGPT abo). En hoeveel AI rekenkracht heb je nodig om te zoeken naar welke posts jij hebt gemaakt op GoT bijvoorbeeld? Of om een nepaccount te maken om dat voorbeeld te gebruiken?

En ja, je hebt gelijk dat er meerdere niveaus publieke gegevens zijn, maar dus zover ik weet mogen ze nu ook niet in de gewoon volledig publieke gegevens zoeken.

[Dekar]

Ik vind het vreemd dat de politie geen openbaar beschikbare informatie mag opzoeken. Je kan toch niet verwachten dat je enige privacy hebt als je wat online slingert?

Ik ben trouwens wel van mening dat er duidelijke kaders moeten zijn. We willen niet opnieuw dat de politie discriminerend werkt of te ver gaat in het infiltreren om criminaliteit uit te lokken. Maar dat is al niet toegestaan.

[Reactie gewijzigd door Dekar op 19 november 2025 18:32]

[biomechanical]

Als je deze informatie zelf op het het zet, wel. Maar wat als jij dat niet gedaan hebt? Dan zou een agent (of zijn vrienden) in zijn/hun privé tijd, mijn informatie op het internet zetten en zijn collega's mogen dit dan zonder probleem inzien omdat het openbaar op het internet staat?

Privé informatie op internet hoeft niet door de persoon zelf op het internet geplaats worden.

En behoort dus niet als standaard, opvraagbaar gezien te worden door instanties cq justitie

[Getest]

Ik lees hier in de comments verschillende invalshoeken, waar ieder volgens mij wat voor te zeggen is. Denk dat het daarom goed is dat de AP oproept tot een algemeen beleidskader dat antwoord moet geven op de vraag wat mag wel of niet met osint. Want nu is dat blijkbaar onduidelijk.

[biteMark]

Maar waarom zou de overheid dat toch willen, vraag ik me dan af. Dat burgers in de gaten houden wat de overheid doet lijkt me de goede gang van zaken, in een normaal systeem staat de overheid in dienst van de burger en niet andersom. Nederland lijkt die rollen wél om te willen draaien ten koste van je vrijheid van meningsuiting: misschien wordt je wel in de gaten gehouden en wie weet wat daar de gevolgen van kunnen zijn…

[Sissors]

Om problemen voor te zijn? Makkelijkste voorbeeld is als er een demonstratie wordt gepland, eens kijken of er niet mensen van plan zijn daar de orde te gaan verstoren bijvoorbeeld. Dat is wel handig om te weten als die overheid in dienst van de burger moet staan...

Wat dit te maken heeft met de vrijheid van meningsuiting ontgaat me een beetje, dat is een heel ander iets. Dat ze zouden kunnen kijken wat jij op Twitter zet, betekent niet dat ze je ervoor kunnen vervolgen.

[biteMark]

Dan moet er wetgeving komen om daar specifiek op te monitoren. Als ze zomaar lukraak alles en iedereen mogen monitoren legt dat een wettelijk kader om bijvoorbeeld mensen op basis van hun uitingen anders te behandelen. Dat wil niet zeggen dat deze regering dat als doel heeft maar er wordt vanuit de overheid niet genoeg stilgestaan bij wat ze mogelijk aanrichten.

[vanstra]

Dat ze zouden kunnen kijken wat jij op Twitter zet, betekent niet dat ze je ervoor kunnen vervolgen.

Gaan we in de EU en ook Nederland niet langzaam die kant op? Zie de UK op dit moment. Daar gebeurt het al.

[theBazz]

Het verschil is dat als jij mij volgt, ik hooguit last krijg van een stalker.

De overheid daarentegen is een dermate machtig apparaat waar ik van afhankelijk ben voor heel veel zaken, dat het buiten proportie is als ze zich die macht toekennen.

[sympa]

Ik vind dat er een fundamenteel verschil zit tussen wild data vergaren en rondkijken. De vraag is hoe je dat online vormgeeft.

Ik denk dat iedereen het er over eens is dat en politieagent op straat moet kunnen lopen, en ingrijpen als die een misdaad ziet gebeuren. Maar hetzelfde, gedaan in en andere vorm als alom aanwezig cameratoezicht met beeldherkenning, dat willen de meesten niet.

Hetzelfde verschil heb je online, denk ik zo. Er is een verschil tussen een crimeforum leegslurpen (vergelijkbaar met een inval), toevallig rondkijkn dnken "he wat staat er nou op marktplaats", en het standaard alles op elk detail doorzoeken.

[DarkBlaze]

Straks ook lekker chatcontrol er bij, overal identificeren, lekker alles scannen wat je verstuurd want het is "niet verplicht" behalve als "er een risico" bestaat wat dus altijd zo is.

[ShadLink]

En het zieke is, chatcontrol geldt niet voor de overheid zelf en hun medewerkers. Ze kunnen je dus volgen. Met nepaccounts die niet geidentificeerd kunnen worden. Terwijl je als gewone burger letterlijk overal je vingerafdruk (bij wijze van spreke) achter moet laten.

[demianmonteverd]

Dit blijft telkens onderbelicht, chatcontrol laat hele sloten ambtenaren en politici buiten schot die er bij zouden moeten zitten om draagvlak te creeeren.

[Renoir]

Maar die strenge kaders kan je natuurlijk omzeilen door met AI te werken!

nieuws: EU presenteert nieuwe regels die AVG moet 'vereenvoudigen' en AI meer data geeft

[kodak]

Aangezien de toezichthouder niet stelt dat uitzonderingen verstandig, en dat voorstel haaks lijkt te staan op strengere eisen, is het eerder juist waarom de toezichthouder waarschuwt.

[skaars]

Interessante case. Want op het moment dat je iets van jezelf op een publiekelijk beschikbaar (sociaal)medium plaatst wat zonder specifiek account door derden te bereiken is, in hoeverre heb je dan nog toestemming nodig van bijvoorbeeld een rechter. Als je buurman, of elk ander willekeurig persoon, het zonder problemen kan inzien, waarom dan niet de overheid? De onschuldpresumptie is nog steeds van kracht toch?

[themadone]

Social media posts zijn volgens mij idd vogelvrij als ze publiek gepost worden. Echter als de overheid met fake accounts niet publieke posts begint te verzamelen of op het darkweb in gestolen datasets gaat lopen graaien wordt het een ander verhaal natuurlijk.

[sympa]

Als je op straat iets zegt is dat in principe ook vogelvrij. Alleen wordt de overheid niet geacht dat allemaal te gaan verzamelen, kopiëren en registreren.

Dat geldt ook al met kentekenplaten. Waar een bepaalde auto rijdt kan iedereen zien. Maar registreren en bewaren is niet toegestaan zonder goede reden.

[biomechanical]

Dan ga je er van uit dat je zelf deze informatie openbaart. Maar ik heb er een dagtaak aan gehad om ervoor te zorgen dat "familie en vrienden" geen informatie van mij op hun openbare pagina zetten. Dus mag de staat mijn gegevens inzien die een andere burger op het internet heeft gezet? Ik vind van niet. Zolang men niet de bron is, dan behoort men dit niet als openbare informatie te zien.

[Quintiemero]

Coosto uhu… verschuilt zich vrolijk achter haar verwerkersrol.

[adje123]

Het gaat in die wetsvoorstellen niet om het opsporen van strafbare feiten, maar juist om burgers waartegen geen verdenking bestaat

Zou George Orwell toch een beetje gelijk hebben gehad? Controle, controle en nog eens controle

[ocf81]

Alles wat je ooit gezegd hebt zal tegen je worden gebruikt, ook al ben je onschuldig. Jemig, wat een overheid hebben we toch...