LineageOS 22 op basis van Android 15 is uit, heeft nieuwe muziek- en pdf-app

Lineage heeft LineageOS 22.1 uitgebracht, de eerste LineageOS-versie op basis van Android 15. De upgrade introduceert een nieuwe muziekapp en een pdf-readerapp. Het verschijnen van de 22.1-versie ging sneller dan het team verwachtte.

De LineageOS 22.1-versie bevat de nieuwe functies van Android 15, zoals antidiefstalfuncties, betere passkeysondersteuning, satelliets-sms-ondersteuning en camera-upgrades. Lineage brengt daarnaast twee nieuwe apps uit, waaronder de Twelve-muziekspeler. Deze vervangt de Eleven-muziekspeler, die al sinds CyanogenMod 12.1 in het besturingssysteem zat. Dat maakte de app een van de oudste apps binnen LineageOS. Twelve heeft een moderner ontwerp, ondersteunt landscapemodus en tablets, ondersteunt meer protocollen, heeft een verbeterde zoekfunctie en verbeterde Android Auto-ondersteuning.

De tweede nieuwe app is een pdf-reader die de Jetpack-pdf-library ondersteunt die ook door Google wordt gebruikt. De pdf-app zou daardoor pdf's kunnen lezen die nu niet door de Jelly-browser gelezen kunnen worden.

De eerste LineageOS 22-versie is 22.1, om aan te geven op basis van welke Android-kwartaalupdate-QPR de LineageOS-versie is. Bij sommige QPR's verwijdert Google namelijk code die oudere apparaten vereisten, zegt Lineage, waardoor sommige oudere telefoons bepaalde LineageOS-versies niet meer kunnen gebruiken. Het team verwacht dan ook met een 22.2 te komen, met een nieuwere QPR-versie.

Lineage zegt dat deze upgrade sneller kwam dan verwacht. Zo zijn er meer leden bij Lineage gekomen en zijn oudere leden 'opnieuw gepassioneerd' geworden. Daarnaast kon het team de code van het besturingssysteem sneller wijzigen dan verwacht. Het team zegt ook dat de upgrade op meer smartphones te installeren is dan normaal vlak na de release.

Twelve-muziekapp van LineageOS 22.1

Reacties (127)

[Kizanko]

Nu mijn Pixel 5 niet meer geupdate wordt naar Android 15 misschien wel een leuk project om op te pakken.

[Halfscherp]

Wel even in gedachten houden dat een boel apps gekke dingen gaan doen met een custom ROM.

Sommige apps zoals Netflix zullen alleen nog maar in 720 streamen en sommige apps zoals banking apps weigeren op te starten als ze root- of een custom ROM detecteren.

Afhankelijk van je telefoon gaat de camera ook achteruit om dat de specifieke verbeteringen voor die camera niet in de camera-firmware maar in de laag erboven zitten. Sony is er zelfs zo panisch op dat ze die firmware laag van hun cameras wissen als je de bootloader unlockt, waardoor je camera permanent achteruit gaat

[Reactie gewijzigd door Halfscherp op 2 januari 2025 18:49]

[ahwx]

Kleine toevoeging; ik gebruik LineageOS 20/21 op verschillende telefoons met de Rabobank app, werkt prima. WhatsApp/Instagram werken ook best. Ik heb alles ook nog geroot en zonder Google Services.

[keranoz]

Het grappige is dat bank apps het wel slikken als het geroot is maar apps waarvan je het misschien minder verwacht niet. De McDonalds app bijvoorbeeld kan heel moeilijk doen, om even een voorbeeld te noemen. Het gaat om de Play Integrity status (de opvolger van SafetyNet). De lastige status is de status "strong intergrity" die sommige apps nodig hebben, die kan je voor zo ver ik weet niet meer bereiken na rooten, bij sommige telefoons zelfs nooit meer na ooit een keer geroot te hebben. Gelukkig is voor veel apps 1 niveau daaronder (device integrity) voldoende.

[N8w8]

Ja die McDonalds app wordt vaker genoemd, maar dat is mss ook wel omdat dat qua mafheid een van de treffendste voorbeelden is, en daarmee mss ook niet de norm.

Ik had wel gehoord dat die app iets met betalingen/tegoeden/sparen ofzo te maken kon hebben.
Als je met een custom ROM daarmee kan fucken, dan zou dat mss wel problemen kunnen veroorzaken voor hun, in de vorm van vervalsingen oid.
Zo bekeken is het ineens niet zo raar meer dat ze op die manier beter proberen te beveiligen.
Maar ja als je je dat niet realiseert, dan zou je daar wel tegenaan kunnen lopen idd.

Overigens heb ikzelf nog nooit meegemaakt dat ik een app (wel wilde maar) niet kon gebruiken ivm Safetynet etc, en ik verberg root enzo niet eens.
Dus zoals altijd is het ook maar net welk soort apps je wilt.

[sympa]

Of zou het zijn om de gebruiker tegen zichzelf te beschermen. Want een telefoon waar je handige dingen op kan, daar kan de gebruiker ook "handige tools" op zetten die heel nuttig lijken maar dan toch verkeerde dingen doen. Zoals misschien je bank-app op afstand gaan bedienen.

[ari3]

Software die een bank-app kan bedienen zonder dat de gebruiker het door heeft kan ook gebeuren met een officiële installatie of een update van de telefoonsoftware. Dit probleem is ontstaan doordat banken het mogelijk gemaakt hebben om banktransacties op een telefoon goed te keuren met een pincode of vingerafdruk. Er is geen externe (airgapped) autorisatie meer nodig om een transactie goed te keuren waardoor een software aanpassing het enige is wat nodig is om iemands rekening te plunderen.

Voorheen had je daar altijd een losstaand authenticatie protocol voor zoals een random reader die geen internet verbinding had (en zelfs niet kon hebben) en dus veel moeilijker onderschept kon worden. Nu vindt die autorisatie plaats met een apparaat (telefoon) die geautomatiseerd software updates binnenhaalt waarvan gebruikers maar moeten vertrouwen dat ze geen ongewenste dingen doen. Dat is een probleem ongeacht wie de leverancier van die updates is. Een app-winkel of update site van een telefoonfabrikant kan net zo goed malafide software uitleveren.

Daarom moeten we ook terug naar een systeem waarbij banktransacties alleen met een airgapped authenticatiemethode geautoriseerd kunnen worden.

[P. vd Loo]

We moeten natuurlijk niets.
jij denkt dat banken niet na hebben gedacht over deze mogelijkheid?

Banken en verzekeraars hebben een extreem goed risicomanagement.

[Reactie gewijzigd door P. vd Loo op 3 januari 2025 16:19]

[ahwx]

Het enige voorbeeld dat bij mij naar boven komt is dat Apple Music niet werkt met root, maar dat is super simpel op te lossen door root te verbergen voor (alleen) die app in bijvoorbeeld Magisk.

[Ghoelian]

Toen ik mijn telefoon nog ge-root had, had ik dit standaard verborgen voor alle apps die geen root-toegang nodig hebben. Nergens voor nodig dat alles standaard "toegang" heeft.

(echt root-toegang zit nog achter een bevestigingsprompt natuurlijk)

[ahwx]

Ohja, grappig (en eigenlijk ook wel triest...)

To be fair ik gebruik 1 telefoon als dagelijkse telefoon, en een andere als "hier staat alle meuk op die ik moet hebbben maar liever niet op mijn dagelijkse telefoon wil", zoals bijvoorbeeld DigiD/WhatsApp en andere chat apps die een telefoon nodig hebben (gebruik een Matrix.org bridge op mijn dagelijkse telefoon. Ik probeer mijn telefoon zo min mogelijk te gebruiken voor alles dat niet mijn tijd waard is, en dus vandaar dat ik apps als bijvoorbeeld Instagram op een andere telefoon heb.)

Ik probeer apps als die van McDonalds zo veel mogelijk te negeren omdat ik het niet waard vind om ze mijn data te geven voor wat korting, maar dat ligt aan mij .

In ieder geval, alle apps die ik moet gebruiken werken vrij goed, behalve dan dat ik af en toe wat functionaliteit mis ivm het (bewuste!) gebrek aan Google Play Services. (Denk aan de kaart in de NS app die niet wil laden ofzo, of een weer app die niet wil laden omdat 'ie ook de Maps API gebruikt.)

[JWL92]

en dus vandaar dat ik apps als bijvoorbeeld Instagram op een andere telefoon heb.)

Ik probeer apps als die van McDonalds zo veel mogelijk te negeren omdat ik het niet waard vind om ze mijn data te geven voor wat korting, maar dat ligt aan mij .

Bij de mcdonalds krijg je nog korting... wat krijg je bij insta? (meta?)

[ahwx]

Helaas valt Instagram voor mij onder een van de apps die ik nodig heb om met sommige mensen in contact te blijven.

Enne, ik kom toch eigenlijk nooit bij de McDonalds

[watercoolertje]

Helaas valt Instagram voor mij onder een van de apps die ik nodig heb om met sommige mensen in contact te blijven.

Op videobellen na kan je dat toch gewoon via de website doen?

PS ik heb zelf geen insta dus kan het niet helemaal checken, maar dit is wat ik online vind.

[Reactie gewijzigd door watercoolertje op 3 januari 2025 14:33]

[GertMenkel]

Ik kan me eigenlijk geen app herinneren die écht moeilijk deed op de McDonald's app na. Basic integrity is genoeg voor contactloos betalen op mijn telefoon, bijvoorbeeld.

Dat McDonald's mij niet als klant wil is jammer maar ook niet echt een wereldschokkend probleem. De verminderde widevine-support is ook jammer, maar daarom piraat ik gewoon de webrips (vaak ook nog eens van dezelfde streamingdienst, wat de situatie bijna komisch maakt; die DRM lockout heeft duidelijk 0 effect).

Her is allemaal lichtelijk onhandig maar eerlijk gezegd loop ik er tegenwoordig nergens echt meer tegenaan. Die twee keer per jaar dat ik een film op mijn telefoon kijk kan ik wel op andere manieren oplossen.

[keranoz]

Gelukkig zijn Nederlandse apps er inderdaad wat minder streng in. Op zich prima, want je kan veiligheid prima op andere manieren garanderen dan met Play Integrity. De DRM lockout heeft inderdaad weinig effect als je naar piraterij kijkt, alleen 4K is lastiger voor piraten begrijp ik, maar nog steeds te doen).

Ik kom nog wel eens in Oostenrijk en daar gebruik ik FAIRTIQ voor OV kaartjes, super makkelijk, maar die app doet ook net zo moeilijk als de McDonalds app en als je je root niet goed verbergt komt het met Apple terminologie op Android: "We do not support jailbroken devices".

Films kijken op m'n telefoon doe ik eigenlijk überhaupt nooit. Maar ik snap niet helemaal waarom dit een probleem is op telefoons. Op je laptop heb je toch ook gewoon volledige administrator/root toegang?

[GertMenkel]

Ik kom nog wel eens in Oostenrijk en daar gebruik ik FAIRTIQ voor OV kaartjes, super makkelijk, maar die app doet ook net zo moeilijk als de McDonalds app en als je je root niet goed verbergt komt het met Apple terminologie op Android: "We do not support jailbroken devices".

Heel raar en stom. Ze zullen wel enge dingen als client side validation down als ze zo bang zijn voor root.
Goed om te weten mocht ik ooit naar Oostenrijk gaan, in elk geval.

Films kijken op m'n telefoon doe ik eigenlijk überhaupt nooit. Maar ik snap niet helemaal waarom dit een probleem is op telefoons. Op je laptop heb je toch ook gewoon volledige administrator/root toegang?

Er is een reden dat de copyrightlobby zo hard haar best doet om remote attestation op laptops te krijgen. Je hebt dat probleem overigens wel, als je bijvoorbeeld SGX of de IME van bepaalde Intel CPU's uitschakelt, kun je met PowerDVD geen Blurays meer afspelen (en PowerDVD is voor zover ik weet de enige software met officiële keys op de PC). Het helpt ook niet dat SGX uit moderne chips gehaald is, maar de hele reden dat die DRM werkte was dat er een enclave draaide op je CPU waar je als gebruiker niet naar mocht kijken, zelfs met root niet.

Je hebt ook met bepaalde niveaus DRM toegang tot 4k-inhoud op streamingdiensten, iets dat je niet zomaar op andere computers hebt. Op Windows moet je de app of Edge gebruiken om PlayReady te kunnen gebruiken en voor zover ik weet moet je op macOS Safari gebruiken om hun DRM-oplossing te activeren. Op Linux serveren streamers doorgaans 480p of 720p, met misschien een workaround om 1080p te zien, maar die 4k kun je vergeten. Dat heeft onder andere ook mee DRM en de beperkingen daarvan op een OS waar je de kernel zo kunt omwisselen voor iets dat je zelf gebouwd hebt zonder dat de DRM dat doorheeft.

[beerse]

De apps van banken en dergelijke zijn in de regel degelijke ontwikkelingen met serieuze beveiliging en zo. Die gebruiken veel minder de commerciële diensten van google, die zijn hier minder nodig en vaak ook minder gewenst.

De apps van McDonalds en andere commerciële organisaties gebruiken vaak de vele commerciële faciliteiten van google die juist de reden zijn waarom de google-diensten niet gewaardeerd worden. Daarmee werken die commerciële apps vaker niet zonder google diensten.

[lenwar]

Wat ik ken van SafetyNet en de opvolger is dat het voornamelijk bedoelt is om de backend veilig te houden.

Het mechanisme detecteerd (bijvoorbeeld) dat de binary niet-standaard is, of dat er malware op het toestel staat. Dit wordt doorgestuurd naar de back-end en zo kan de server handelen (ermee stoppen bijvoorbeeld)

Met dit mechanisme heb je dus een deel van de beveiliging van je platform (de hele stack van app tot server-dienst) bij de app. Je vertrouwt dus (terecht?) op de kunde van Google en het platform (de telefoon.)

Een bank zal hun systeem ontwikkelen met de aanname dat de cliënt malafide of gecompromitteerd kan zijn. Die beveiligen dus hun backend volledig. Die doen alle controles aan de server-kant en hoe minder aanpassingen en afhankelijkheden van derden, hoe meer ze zelf in de hand hebben.

Voor beide mechanismen is wat te zeggen natuurlijk. Het ene versimpeld het design. Het andere dwingt dat ze altijd vanuit een veiligheidsoogpunt moeten programmeren en daarmee voegt dat complexiteit en mogelijk performanceverslechtering toe.

[Kizanko]

O dat meen je niet... dat ken ik nog goed van de tijden met CyanogenMod. Dat is wel jammer dat het nog steeds zo is.. :\ nou zo erg noodzakelijk is de update niet. Dank je voor de disclaimer!

[Halfscherp]

Ten tijde van SafetyNet had je nog dingen als Magisk Hide. Maar daarna werd zelfs dat gedecteerd en moest je ook nog eens Xposed installeren, en mijn ervaring met Xposed is dat het toch vaak de boel wat instabiel maakte.

Tegenwoordig heb je in plaats van SafetyNet iets dat Play Integrity / Play Attestation heet, en daar is veel lastiger omheen te werken.

Moet eerlijk gezegd ook zeggen dat vooral op Android het niet veel uitmaakt op welke OS-versie je zit, omdat een heleboel dingen via Play Services geupdate wordt tegenwoordig. Zo is het detecteren van AirTags echt tot iets van 6 (?) OS versies terug geintegreerd. Het is wel belangrijk dat je device nog security updates krijgt.

Met je Pixel 5 val je dus helaas buiten de boot. De eerstvolgende Pixel (6) krijgt tot October 2026 nog security updates.

Dit is ook wel een dingetje dat men in het achterhoofd moet houden bij tweedehands/refurbished telefoons kopen. Vooral apparaten van voor ~2020, want vanaf die tijd zijn in ieder geval Google en Samsung zich aan harde beloftes qua updates gaan houden.

[Vipe]

Je kunt nog steeds langs Play Integrity / Play Attestation komen door de PlayIntegrityFix Magisk Module te installeren. Wanneer je dit met de Zygisk-Assistant Magisk Module combineert kom je langs 99% van de root detectie's heen.

Momenteel is het enige nadeel dat Google om de paar weken de hardware key's blokkeert die gebruikt worden door PlayIntegrityFix. Hierdoor moet de module regelmatig updaten.

Iets wat ik wel moet aangeven is dat Google een aanpassing aan Play Integrity heeft aangekondigd die per Mei 2025 ingaan. Deze aanpassing heeft een grote kans om de PlayIntegrityFix compleet te blokkeren. Waarschijnlijk zal iemand hier wel weer een omweg voor vinden maar dat kan natuurlijk een paar weken als dan niet maanden duren.

[DamirB]

Niet helemaal waar gelukkig. Widevine (drm voor netflix enzo) hou je op l3 als je het goed doet en de camera kan zelf beter dan standaard

[Thonz]

ABN amro app werkte tot een 2 jaar terug prima met lineageoS. Is dat nu niet meer?

[Gideon88]

ABN amro app werkt hier perfect.
Heb zojuist mijn Pixel 4a geupdate van LineageOS 21 naar 22.
Zo fijn dat een toestel van 4 jaar oud en vergeten is door Google nog in leven gehouden kan worden door de community.

[ap3nr0ts]

Ik moet het nog doen vandaag of morgen. Kon je al je data en instellingen goed bewaren? Echt geen zin om alles weer opnieuw in te stellen in Android en apps.

[Gideon88]

Ja alles was gewoon nog hetzelfde. Als je gewoon de instructie op de website volg voor je eigen toestel om van 21 naar 22 te gaan laten ze ook weten dat dit het geval is. ze adviseren wel een backup te maken zoals altijd.
Als je Google apps gebruik moet je ook de nieuwe versie van Gapps hebben. Maar dat leggen ze ook uit.
Handleidingen van LineageOS zijn altijd Duidelijk en fijn te gebruiken naar mijn mening.

[Rolf]

Draai hier /e/OS en LineageOS en op beide werken de apps van ING en ASN prima.

[Kcirtap]

Dat van de camera's merk ik ook op zowel Sony als Samsung telefoons. Bankapps wil ik sowieso niet op mijn telefoon, dus die gebruik ik niet. Misschien ooit, als de regeringen de belangen van de burgers (weer) voorop gaan stellen. Verder een verademing om verlost te zijn van vele Google "virussen". Telefoons, zeker oudere, ook veel sneller en natuurlijk veel meer ruimte vrij door het ontbreken van het vele bloatware. Rooten is natuurlijk fijn voor oa adblocker. Mooiste blijft echter de ingebouwde waarschuwingen dat er vreselijke dingen kunnen gebeuren wanneer je je als je de telefoon aanzet, wanneer je bootloader unlocked is .

[Grimm]

... en sommige apps zoals banking apps weigeren op te starten als ze root- of een custom ROM detecteren.

Naar mijn mening zouden dit soort praktijken verboden moeten worden.
Het is heden ten dage praktisch onmogelijk om zonder bankrekening door het leven te gaan dus bank applicaties moeten geen onredelijke voorwaarden aan het OS stellen.
Op deze manier helpen bank applicaties mee aan het instand houden van het duopolie van apple en google.
Slechte zaak vind ik en het heeft ook geen enkele zin. Waarom kan ik wel m'n bankzaken veilig regelen op een coputer met een compleet opensource OS en browser zonder closed source plugins (Linux & Firefox) maar niet op een mobiel lulijzer met een custom rom?

[Nathan07]

Volgens mij is dat omdat je met een custom ROM geen Widevine DRM kan draaien voor de volledige resolutie. Dat is in ieder geval wel het probleem op Linux. Volgens mij kan de DRM niet garanderen dat je apparaat betrouwbaar is omdat het andere software/firmware draait.

P.S. Als iemand weet hoe je op een (legale ) manier 1080p+ kunt streamen op Linux, laat het me alsjeblieft weten!

[aryan1171]

Sommige apps zoals Netflix zullen alleen nog maar in 720 streamen en sommige apps zoals banking apps weigeren op te starten als ze root- of een custom ROM detecteren.

Widevine DRM kan je spoofen of repareren door middel van root. Hetzelfde geldt voor bank-apps.

Sony is er zelfs zo panisch op dat ze die firmware laag van hun cameras wissen als je de bootloader unlockt, waardoor je camera permanent achteruit gaat

Zolang je de TA-partitie niet aanraakt repareert de telefoon zulke functionaliteiten weer na het locken van de bootloader. er was wel een tijd dat dit het geval was maar een beetje tweaker maakte gewoon een back-up van die partitie via flashtool/adb.

[Damic]

Goed nieuws https://wiki.lineageos.org/devices/redfin/ word gewoon ondersteund

[Settler11]

Offtopic: Genoemde pagina heb ik vaak gezien, maar het is treurig om te zien hoe weinig Samsung devices er tegenwoordig op staan. Bijvoorbeeld niets van de S serie na de S10 en niets van de Z. Reden is mij helder, maar jammer is het wel mocht je een Samsung hebben die geen softwareupdates krijgt van je merk en je wil je apparaat langer gebruiken.

[lenwar]

Met die kennis dan maar geen Samsung meer? Niet dat er in de basis wat mis is met Samsung (qua hardware), maar als je met andere merken een hogere kans hebt dat je er langer mee kunt doen….

[Settler11]

Afhankelijk. Want Samsung heeft de langstdurige softwareupdates van de fabrikant. Er zijn weinig mensen die alleen dat volhouden met een device. Maar als dat voorbij is en het is inmiddels een 2de/3de hands, dan loop je een oplopende risico (uiteraard zeer klein aan het begin)

[lenwar]

Er zijn weinig mensen die alleen dat volhouden met een device.

Is dat nog steeds zo? Ik zou het eigenlijk niet weten. Ik krijg altijd het gevoel dat men steeds langer met een toestel doet. In elk geval met de duurdere toestellen. Uiteraard zijn er mensen die ieder jaar een ander toestel kopen of iedere twee jaar 'omdat ze toe zijn aan wat anders' of zo. Maar is dat nog steeds heel breed?

Ik doe zelf ongeveer 4-5 jaar met een toestel, maar ik wil niet mijn eigen gebruik reflecteren op 'wat gebruikelijk' is natuurlijk.

Ook kun je het natuurlijk principieel dan niet meer doen natuurlijk. Een Samsung. Juist met de kennis dat de volgende eigenaar er dan wel LineageOS of een ander OS op kan zetten? Uiteraard kun je ook denken "Niet meer mijn probleem" (en die snap ik ook wel).

[Settler11]

Langer, dat zeker. Maar dat komt grotendeels omdat nieuwere (en duurdere) devices minder interessant zijn met wat de gebruiker zelf nog heeft.

Ik wil (en hoop) er ook lang mee te doen met mijn Samsung flip maar dat is meer afhankelijk van de flip zelf.

[watercoolertje]

Is dat nog steeds zo? Ik zou het eigenlijk niet weten. Ik krijg altijd het gevoel dat men steeds langer met een toestel doet. In elk geval met de duurdere toestellen.

Geloof ik ook wel, maar wat is langer? Is dat van 2 nu 3 jaar? Dan zit je nog steeds prima met de standaard updates van Samsung. is het van 4 naar 5 jaar? Dan zit je ook nog goed met het updatebeleid van samsung

Met minimaal 7 jaar update garantie vanaf de launch zullen er denk ik maar weinig zijn die langer met hun toestel doen. Maarja koop je een 4 jaar oud toestel dan loop je daar sneller tegenaan natuurlijk (sowieso omdat het 4 jaar terug nog maar 5 jaar updates was).

[Reactie gewijzigd door watercoolertje op 3 januari 2025 14:27]

[lenwar]

Lang niet iedereen zal altijd 'het laatste model' kopen.

Met minimaal 7 jaar update garantie

Op de Samsung-site lees ik 'up to 7 years'. Dat is precies het omgekeerde . Nou moet ik zeggen dat ik 7 jaar wel heel netjes vind, hoor. Dat is gewoon kudo's.

'Vroeger' nam men iedere 2 jaar een ander toestel dat ze "bij hun abonnement kregen" ('Ik mag een nieuw toestel uitkiezen' hoorde je wel eens voorbij komen). Nu dat niet meer mag (althans, niet zonder het een lening te noemen en zo geregistreerd moet worden), en mensen meer bewust zijn van wat ze deden (kopen op afbetaling), zie je breder een ander gedrag.

Laten we eerlijk zijn. Telefoons zijn al jaren uitontwikkeld. De 'verbeteringen' zijn marginaal. Ze zijn wat sneller, andere camera's, tegenwoordig met 'ai', wat dat ook mag inhouden. De grootste verbeteringen zitten in de software. En als we Apple als voorbeeld nemen, dan zien we dat OS-upgrades prima 5-6 jaar mogelijk moeten zijn, en daarbij dus ook patches nog een tijdje langer. Uiteraard zal een nieuw OS ook zwaardere hardware nodig hebben.

Maar het zou dus fijn zijn als je een ouder model koopt, dat het dan na de fabrikant z'n ondersteuning (wat mogelijk dan nog maar 2 jaar is), dat je daarna eventueel nog verder kunt op Lineage (of een van de andere).

[PLYRZR0]

De officieële builds worden zijn volledig gericht/geoptimaliseerd voor Snapdragon. Het heeft Samsung niet goed gedaan om uberhaupt/regelmatig te wisselen Exynos. Je merkt dat veel custom rom ontwikkelaars ondertussen zijn overgestapt naar andere merken hierdoor.

Ik heb zelf nu een S23, bewust toen gekozen omdat die eindelijk weer een Snapdragon SoC had. Er is slechts een handje vol ontwikkelaars die ik nu heb gevonden met 1 Telegram kanaal, die bijv. een Lineage OS build maakt. Verder kreeg ik niks gevonden op bijv. XDA.

Waarschijnlijk zal dit pas weer herstellen als Samsung consistent toestellen met Snapdragon's zal uitbrengen, maar dat zal waarschijnlijk niet gebeuren.

[Thonz]

Vertrouw ene zon privé bestand als je telefoon systeem?

[Frame164]

Werkt het echt niet of is het niet getest?

[Settler11]

De reden is dat de bootlocker gesloten is. Dat is intens lastig - of onmogelijk om te openen. Helaas is dat bij Samsung de standaard.

[N8w8]

Ja dat is idd een nadeel van Samsung.
Nog een nadeel van Samsung is dat 4G bellen niet werkt, en niet zal werken, in LOS.
2/3G bellen werkt nu nog wel, maar straks (2026/2027) niet meer.
Vanaf dan kan je helemaal niet meer bellen*.
Dus ja al met al, als je graag LOS wilt draaien, kan je beter geen Samsung kopen lijkt mij.

* Ik bedoel gewoon bellen tussen gewone telefoonnummers. Je kan natuurlijk bellen met bepaalde apps maar dat is niet "gewoon" imo. Wel kan je dan de stock ROM er weer op zetten.

[Klaas0]

Samsung maakt ook gebruik van een efuse. Zodra de bootloader unlocked wordt wordt deze fuse omgezet en kan deze nooit meer hersteld worden. (https://xdaforums.com/t/j...use-burning-work.3407518/)

Dit betekend dat wanneer je terug wil naar de originele OS (omdat je bijvoorbeeld in 2027 niet meer kan bellen met LineageOS op Samsung, thanks Samsung...), je bepaalde functies helemaal niet meer kan gebruiken. Alles wat met Samsung Knox te maken heeft bijvoorbeeld.

Oftewel het brengt theoretisch gezien permanente schade aan Samsung telefoons wanneer je deze bootloader unlocked.

Zoals hierboven (in de comments) al is genoemd is het missen van bellen over 4G/5G ook een grote reden.

[Settler11]

Thanks voor nuttige info!

[Snowpop]

Persoonlijke frustratie: geen A serie devices

[Uberprutser]

De A52 4G en de A52s staan er wel tussen, zeer populaire toestellen.
Ik heb helaas een A52 5G liggen en die staat er dan weer niet tussen...

[Kizanko]

Dank voor de link! Hier kan ik wat mee!

[vanstra]

De Pixel 5 blijft een mooi en zeer handzaam toestel.

[jurroen]

Hou er wel rekening mee dat het vanuit een beveiligingsoogpunt nog steeds een EOL device is. Dat je omhoog kunt naar Android 15 is leuk, maar het patcht geen kwetsbaarheden in de drivers of firmware. Ook mis je recentere hardware-backed security features.

Ofwel, als er een kwetsbaarheid in de SoC, baseband, WiFi of BT chipset zit blijf je nog steeds kwetsbaar, ook al draai je Android 15. Verschillende hacks om SafetyNet / Play Integrity te omzeilen zijn puur dat. Je blijft bankapps op een inherent onveilig apparaat draaien.

Uiteraard is dat jouw keuze, gebaseerd op jouw overwegingen. Mocht je je daar wat minder fijn bij voelen, de Pixel 8a is relatief betaalbaar en heeft nog jaren aan support.

[zanza006]

How wel rekening mee dat de kernel niet altijd word mee geupdate. Je besturing systeem is dan plots wel terug up to date maar je zit soms met erg oude kernel.

[Damic]

Faaaaaaaaaaaaaaaak ik moet andere gsm kopen want mijn poco x3 (vayu) wordt niet meer ondersteund

pffffff weer een zoektocht naar een phone met 3.5mm jack

[pielle007]

https://t.me/SebaUbuntuBlog/1338

[Damic]

Dat is leuk als ze dat nu eens gewoon op het internet zouden smijten (telegram is afgesloten deel) of zich aanmelden als LineageOs builder

[magiel]

Zonder iets te willen impliceren over de integriteit builders/releasers van die ROMs op telegram/reddit, maar ik zou toch terughoudend zijn met een OS op m'n telefoon waarvan ik de releaser niet enigzinds kan vertrouwen.

Niets weerhoud zo'n releaser ervan om eigen CAs mee te leveren, dataverkeer te sniffen/door te sturen, API lokale pemissies niet te handhaven, sensoren ongewenst inschakelen, sms/2FA mee afvangen, andere persistent malware mee te leveren. Het gaat wel om een device waar je je bankzaken regelt, toegang tot al je persoonlijke zaken op samen komt, je je identiteit mee valideert bij andere partijen (digid, MFA),

Leuk misschien voor een 2e telefoon om te hobbyen maar ik begin hier niet meer aan op m'n primaire telefoon. Lineage gebruik ik zelf op een telefoon die ik voor navigatie op de racefiets gebruik, maar verder ook niets anders op doe. Custom roms op telegram begin ik al helemaal niet meer aan.

[batjes]

Dat mag zo zijn, maar veel van die custom roms worden in open discussies ontwikkeld met open source code.

Er is bij de populaire roms enige controle.

Maar we hebben het over Android, de Bonzai buddy was er niets bij qua malafide gedrag. Hoe veel troep ik nog moet blokkeren op een niet geroot Android toestel waar ik afgesloopt heb wat ik kon d.m.v. o.a. ADB.

Doe mij die custom roms maar waar ik zelf de controle heb.

[jurroen]

Er is bij de populaire roms enige controle.

Dat is een aanname. Open source wil niet zeggen dat er enige controle is, ongeacht de populariteit. Zie OpenSSL (heartbleed), Bash (shellshock), XZ en anderen. Stuk voor stuk kritische onderdelen van de moderne maatschappij.

LineageOS doet af aan verschillende AOSP beveiligingsmechanismen. Het zijn grotendeels userdebug builds. Allemaal leuk en aardig - maar een echt veilig device krijg je er niet mee.

Case in point: op een device uit 2016 met de laatste Android versie via LineageOS was ik binnen vijf minuten binnen. Had wel fysieke toegang nodig, maar met die vereiste had ik binnen 5 minuten toegang via een niet-gepatchte kwetsbaarheid in de firmware. Uiteraard wel de device specifiek.

[JWL92]

Case in point: op een device uit 2016 met de laatste Android versie via LineageOS was ik binnen vijf minuten binnen. Had wel fysieke toegang nodig, maar met die vereiste had ik binnen 5 minuten toegang via een niet-gepatchte kwetsbaarheid in de firmware. Uiteraard wel de device specifiek.

en de android versie waar die orgineel op draaide?

[jurroen]

Marshmallow (specifiek: 6.0.1)

[batjes]

Dat klopt als je blind wat custom roms van het internet plukt.

Als je een beetje door de forums van xda-developers of bijbehorende communities heen struint, wat vaak toch wel redelijk verstandig is (sommige telefoons hebben tientallen custom roms). Dan wordt die aanname toch redelijk sterk.

Je moet al die buitenlandse bedrijven die onze smartphones zo goedkoop mogelijk in elkaar zetten.... ook maar vertrouwen (ik persoonlijk niet).

Daarnaast krijg je bij een custom rom veel meer controle over Android. Zonder die controle voelt mijn telefoon niet eigen, maar van Google en alsof ik hem lease. We klagen altijd over Windows en Microsoft, maar op Windows ben ik nog altijd 100% de baas over mijn PC. Laatst wilde ik snel even een poging wagen over te stappen op LineageOS, blijkt dat full restore backups/opslag klonen niet een ding zijn in smartphoneland. ADB doet maar beperkt data backuppen, mocht de software brikken heb je er niets aan. Het is 2025.

[Piggen]

Mogelijk zijn er op XDA-developers nog alternatieve builds te vinden?

[grimmute]

https://crdroid.net/vayu/11

[Wim Cossement]

En jij hebt Android 15/cdRoid 11 op je Poco X3 Pro gekregen?

Ik zit hier nog met Android 13/LineageOS 20 en de instructies lijken me wel duidelijk genoeg, aangezien ik het ook de vorige keer zo gefikst heb, maar ik wil niet meer meemaken dat ik, zoals toen ik van naar LineageOS 20 gegaan ben, een factory reset ga moeten doen want dat was een PITA.

En ik was ook nog eens al mijn Google 2FA codes kwijt, al lijkt dat nu ook in de cloud geback-upte te worden.

[grimmute]

Ik heb een Pixel 5 en gebruik sinds vorige maand crDroid 11 met Android 15 (met Android Security Update van 5 november). Je kunt ook nog even wachten op crDroid 11.1, die gebaseerd zal zijn op de nieuwe A15 QPR1.

Met een grote update zoals deze moet je zeker een clean flash doen, dus een factory reset...

[Wim Cossement]

Ok, bedankt voor de info.
Maar zijn er wijzigingen die de moeite van alles opnieuw in te stellen waard zijn?

Ik vind het ook wel een beetje jammer dat ze een telefoon die nog geen 4 jaar oud is niet meer ondersteunen, maar alles is volgens mij beter dan stock Android.
Voor mijn moeder heb ik een jaartje geleden terug een Samsung (moeten) kopen en wat een troep dat er op dat ding staat dat je nog eens met reclame overvalt of gewoon at random 'interessante' verhalen via Google nieuwe en HLN (onze baggerkrant) in je gezicht smijt dat je eerst moet wegswipen.

[grimmute]

Maar zijn er wijzigingen die de moeite van alles opnieuw in te stellen waard zijn?

Dat hangt af van hoe je je telefoon gebruikt. Maar tussen Android 13 en 15 zelf? Ik denk niet dat er een noemenswaardige verandering is.

Als je beveiligingsupdates belangrijk vindt, zou ik aanraden te updaten, anders blijf maar gewoon op LineageOS 20.

[Wim Cossement]

Daar ik nog steeds geen fan ben van zo'n klein scherm zit waarschijnlijk aan minder dan 5 minuten schermtijd per dag, en de meeste dan nog voor 2FA met mijn PC. En nog een half uurtje Duolingo voor als ik op de hometrainer zit.
Er staat ook niets van data of software op, behalve Gmail en bijbehorende, amper gebruikte, spul.

Dus 20 zal het blijven, al komen er wekelijks nog builds voor uit die ik steeds installeer, al vraag ik me af wat ze juist doen met dat dat niet meer ontwikkeld wordt.

[r0n_]

Ik heb een poco x3 pro met lineage 20 en TWRP.
5 vragen:

1)
Is een clean flash genoeg als het volgende wiped in TWRP?:
Dalvik/Cach
Metadata
Data
Internal Storage
Cache

NIET:
Micro SD
USB OTG

Dat zijn de partities die ik heb op mijn POCO X3 PRO.

2)
En als laatste een FORMAT 'DATA' (waar je "yes" moet invoeren) .

3)
Na stap 1 en 2: kan je dan via TWRP de image flashen: https://crdroid.net/vayu/11?

4)
Rooten met magisk:
https://github.com/topjohnwu/Magisk/releases/tag/v28.1

5)
Moet/kan je bij deze firmware ook een safeteynet fix installeren?
(Of is dat niet meer nodig?)
https://github.com/kdrag0n/safetynet-fix


Ik ben aan TWRP gewend dus als het allemaal via TWRP kan dan ik gelijk aan de slag.

[Reactie gewijzigd door r0n_ op 4 januari 2025 08:54]

[grimmute]

Ik zou de volgende stappen volgen: https://crdroid.net/vayu/11/install

Download zoiets als dit, zet al je bestanden in dezelfde map als adb.exe en geef de commando's één voor één, heel gemakkelijk: https://github.com/K3V199...astbootPlusPlus/releases/

Als je vragen hebt, stel ze dan in de groep voor jouw apparaat. Er is ook een bot op de groep die specifieke instructies kan delen.

crDroid heeft zijn eigen recovery. De functionaliteit van TWRP is afhankelijk van het apparaat en is niet echt meer nodig. Je hoeft alleen maar een paar commando's te geven via ADB vanaf je PC en alles is klaar binnen 10 minutjes. Dus via de ADB commands, "1" en "2" worden automatisch uitgevoerd en het zou TWRP automatisch vervangen door het recovery van crDroid.

3. Je kunt het beste vragen in de Telegram-groep. Als je de instructies op de website volgt, hoef je dit natuurlijk niet te doen.

4. Ja, Magisk is nog OK maar in sommige gevallen is APatch beter (blijkbaar). Ik heb geen van beide nodig, dus ik kan niet zeggen wat het verschil is: https://github.com/bmax121/APatch

5. Sinds crDroid 11 op mijn Pixel 5 is het niet nodig. Het passeert automatisch safetynet. Maar je kunt bij de groep kijken voor details voor jouw vayu. Het project dat je hebt gelinkt is niet up-to-date, ik gebruikte dit op crDroid 10: https://github.com/chiteroman/PlayIntegrityFix

[Reactie gewijzigd door grimmute op 4 januari 2025 11:38]

[r0n_]

Thanks!

[ADouma]

LineageOS 20 werkt prima met wekelijkse updates.
Wel beetje jammer dat 21 en 22 wel niet zullen komen maar nog geen reden voor ander toestel voor mij.

[Damic]

Ja, dat is waar, maar hier is het scherm weer gebarsten en wil geen geld uitgeven aan iets dat niet meer word ondersteund dankzij Xaomi die de nodige bestanden niet meer levert.
Ik moet naar een nieuwere Android want de werk app werkt niet meer.

[iT3CH]

Kijk eens naar een Volla:

https://volla.online/en/volla-phone-x23/

[Damic]

Leuk alleen de prijs is te hoog.

[iT3CH]

Je hebt ook de 22 versie. Geen idee of die veel goedkoper is hoor

[Damic]

https://volla.online/de/shop/volla-phone-22/ 452€ voor de gewone en 532€ voor de 22+
X23 = 564€
Quintus = 719€ heeft geen 3.5 jack maar komt met een USB-C audio jack adapter

[pielle007]

Oneplus 6 draait nog altijd lekker mee, klik
Met beetje geluk volgen tzt meer toestellen, oa poco f2 pro, xiaomi 9t pro, redmi k20 pro
Etc, bron
https://t.me/SebaUbuntuBlog

[Largamelion]

Mijn Poco F1 kreeg ook nog netjes de update aangeboden. Vorige maand nog maar net de overstap van LOS 19.1 naar LOS 21 gemaakt en nu is 22 er ook al. Niet slecht voor een toestel van +6 jaar oud!

Voorlopig zie ik nog weinig reden om een nieuw toestel te kopen. En te bedenken dat ik deze Poco via import slechts 220€ nieuw heb betaald, beste bang for the buck ooit me dunkt.

[rens-br]

Mooi toestel inderdaad. Ik heb die laatste nog een tijdje gebruikt, omdat mijn eigen toestel gerepareerd werd en werkte echt nog prima.

Enige App die echt niet lekker draaide was Pokemon Go.

[Thonz]

Ik gebruik er een voor octopi4all om mijn 3D printer mee aan te sturen en dat werkt prima!

[FPSUsername]

Heb zelf de mi 9t pro, maar de custom roms zijn allemaal een beetje bagger, sommige zeggen "pajeet roms" met de omschrijving dat het een rom is waar een Indische kerel (vaak beginner in dit spul), iets in elkaar geflanst heeft door de cherrypicken.

Heb nu Yaap draaiend, maar de "soviet star" kernel is redelijk instabiel met veel restart crashes. BoolX was wel prima maar geen onderdeel van de Yaap rom.

[pielle007]

Lineageos 20 unofficial draait hier prima.
Is eerder door een mede tweaker onderhouden als ik me niet vergis @Sando

(Versie 21 werkt nog niet btw)

[Sando]

Ja klopt maar dat doe ik al een tijdje niet meer, mijn Xiaomi is kapot gegaan. Nu lekker lui GrapheneOS op mijn Pixel 8.

[Nostalgia_Realm]

Jammer dat een upgrade vanaf LineageOS 21 niet mogelijk is. Moet even de tijd vrij maken om alles te backup-en en deze nieuwe versie te flashen binnenkort. Versie 21 draait hier trouwens met veel plezier op een OnePlus 8 Pro en een Nokia 6.1. Ik ben enorm tegenstander van de huidige wegwerpmaatschappij, en ben dit project dan ook erg dankbaar. Heb de OnePlus 8 Pro eerder dit jaar gekocht omdat mijn 8T gestolen was. En heb expres een tweedehands toestel gekozen dat op dat moment een LineageOS build had.

Zoals andere genoemd hebben in de reacties gaat de camera helaas achteruit, gelukkig heeft de maintainer van de OnePlus 8 Pro ondersteuning ingebouwd voor alles camerasensors. Helaas is standaard de main-camera maar 12MP en wordt er dus niet gedownsampled vanaf 48MP zoals in de standaard firmware, plus de noise reduction is zichtbaar slechter omdat dat deel van de driver niet openbaar zou zijn (als ik mij de reden goed herinner).

Dat zijn 2 nadelen voor dit toestel. Verder merk ik echt niets nadeligs aan LineageOS. ING werkt prima hierzo, wel met een melding bij eerste keer openen van de app maar na 1 keer is dit dus weg. Ik gebruik geen streaming apps op mijn telefoon, het interesseert mij dan ook niet dat Netflix maar 720p is. Streaming is wat mij betreft sowieso geen goede kwaliteit in zowat geen enkel geval (Blu-ray for life hehe). Dus voor mij is dit allemaal "fine".

[rens-br]

Is er iets anders dat je geen upgrade kan uitvoeren vanuit LOS21? Ik heb laatst zelfs een dirty flash van LOS18 naar LOS21 gedaan op mijn Pocophone en dat werkte prima.

[Nostalgia_Realm]

In de Settings app krijg ik geen mogelijkheid om de update uit te voeren. Dus ging ik er automatisch vanuit dat een update niet mogelijk is. Mocht dat wel kunnen via de recovery, zou een dirty flash geen risico zijn op latere problemen?

[rens-br]

Je kan nooit wisselen tussen versies vanuit de settings. Dat moet eigenlijk altijd via de recovery en werkt prima is mijn ervaring.

[Ricco02]

Dit zou toch makkelijk op te lossen kunnen zijn om dit soort versies gewoon OTA aan te leveren? Of zie ik dat verkeerd?

Wat is er fundamenteel anders aan dan een gewone update binnen een bepaalde versie van LineageOS die wel via OTA kan?

[L0g0ff]

Sommige toestellen vereisen een wijziging in de partitie structuur bij een hogere android versie. Ook moet je Google apps en microg handmatig mee flashen direct na het flashen van de rom. En lineage levert die packages zelf nooit mee omdat het veel te veel gedoe met Google op zou kunnen leveren.

Enige oplossing is dan via adb flashen.

Ik weet dat sommige lineage based roms wel via OTA een upgrade kunnen doen. Maar dan is alles voorgekauwd voor je. Drivers, kernels, boot, recovery en de google packages.

[Ricco02]

Hoe heb je de bootloader unlocked gekregen op je Nokia? Zover ik weet is er namelijk geen officiele manier van Nokia.

[Nostalgia_Realm]

Ik heb de Nokia Bootloader Unlock tool van techmesto gebruikt, dat werkte vlekkeloos! De officiele manier was ooit geloof ik wel beschikbaar gesteld, maar de site die dat faciliteerde is buiten werking.

[Reactie gewijzigd door Nostalgia_Realm op 3 januari 2025 02:10]

[Ricco02]

Ah oke. Ik ben altijd huiverig met third party tools. Zeker als het gaat om bootloader. Of is techmesto wel te vertrouwen?

[Nostalgia_Realm]

Ik heb dat toen niet uitvoerig uitgezocht, maar de het proces was vlekkeloos en zag geen gekke dingen.

[recyclebin]

Die muziek app ziet er wel goed uit
Misschien stomme vraag, maar is die ook beschikbaar op gewoon Android?

[slaay]

https://github.com/BlueN1nja1/Twelve/releases

[guillaume]

https://reddit.com/r/Line..._lineageos_21_apps_on_my/

[Roel1966]

Misschien een domme vraag maar is LineageOS een op zich staand OS of een schil met dan Android 15 als basis. Dan denk ik aan b.v. wat Samsung doet met OneUI of Xiaomi/Redmi met dan HyperOS, niets mis mee maar ik vroeg mij dat zo af.

[rens-br]

Dat laatste dus. LineageOS is een schil, in dit geval, Android 16 15 heen.

Edit: ik haal wat versies door elkaar.

[Reactie gewijzigd door rens-br op 3 januari 2025 09:09]

[Roel1966]

Dat laatste dus. LineageOS is een schil, in dit geval, Android 16 heen.

Duidelijk, alleen staat er dan wel een foutje in het artikel hierboven want daar staat Android 15.

[PaulHelper]

Rens heeft het fout deze versie is op 15. Logisch aangezien ze altijd werk moeten verrichten na release. Nu al android 16 kan niet echt

[Roel1966]

Ja leek mij ook al sterk want volgens mij is 16 nog geeneens officieel en veelal krijgen dan de Google Pixels die als eerste.

[jurroen]

LineageOS is een fork van AOSP (15, niet 16). Daarmee is het effectief een Android OS.

Een schil is technisch gezien incorrect. Dat zou inhouden dat het AOSP is met wat eromheen gebouwd. LineageOS is een fork, met (flinke) aanpassingen in de code én extra toevoegingen en aanpassingen

[cptbuttlick]

Gouden tijden geweest helaas nog maar weinig moderne devices

[Damic]

Wat bedoel je met moderne devices? Want ik tel snel (via de filters op hun website) nog 17 devices sinds 2023 en 5 sinds 2024 (google pixels)

[cptbuttlick]

Snapdragon devices s24 ultra ofzo

[The Zep Man]

Dat heeft niets met "modern" te maken, maar met of de fabrikant een unlocked bootloader toestaat voor een specifiek model in combinatie met belangstelling om LineageOS ervoor te bouwen en onderhouden. Je kan jezelf altijd als vrijwilliger aanmelden.

Een tijdje geleden heb ik met hulp van medetweakers een lijstje gemaakt van fabrikanten met veelal unlockable bootloaders.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 2 januari 2025 18:03]

[XElD]

Ja, herkenbaar. Ik heb een Huawei tablet. Via een omslachtige methode kan je daar de bootloader unlocken. Daarvoor moet je wel de tablet openen en een een 'test point' kortsluiten. Het is me gelukt en nu draait er mooi een onoficiele build van LineageOS 20 op. Maar nieuwer is er niet. daarvoor zijn er gewoon te weinig mensen die deze deze horde willen nemen...

[Damic]

Ha daarmee dat er sinds vorig jaar geen grote updates meer zijn geweest alleen nog security fixes.
Xiaomi geeft de nodige data niet meer vrij waardoor er dus geen modellen meer van nieuwe LOS versies kan worden voorzien.

[Thonz]

Linksom of rechtsom is het wel jammer toch

[Damic]

Omdat Samsung niet meewerkt

[patrom]

Ik krijg het niet op mijn tab sm-t500 iets met Qualcomm secure boot is

[Jan1337]

Heb je de bootloader wel ontgrendeld?

[patrom]

Dit krijg ik op mijn scherm. De bootloader is vrij maar Odin kan niet schrijven.
RPDB fuse Not Set
RPMB PROVISIONED
CURRENT BINARY : Samsung Offcial
FRP LOCK : OFF
OEM LOCK : OFF (U)
KG STATUS : PRENORMAL
Qualcomm SECUREBOOT : ENABLE
RP SWREV : B8(1,1,1,8,1,1) K8 S8
SECURE DOWNLOAD : ENABLE
GRDM STATUS : Normal (D0000502)
DID !041C5736B629

[skunkopaat]

De KG status moet op normal staan ipv prenormal. Er zit daar soms een timer op. Weet niet hoe lang je bezig bent maar die KG status kan soms wel een week duren..

[patrom]

Wat moet ik dan doen

[skunkopaat]

misschien voor de hand liggende vraag maar staat USB debugging aan? En zit je in Download mode en niet in recovery mode?

[Reactie gewijzigd door skunkopaat op 2 januari 2025 19:43]

[patrom]

Volume up en down en USB inpluggen is toch goed

[DaBomb2]

Dito hier voor mijn Note1- Plus

[Soldaatje]

De Samsung A71 is erbij gekomen sinds december (bedankt Haky86!).