Op zich is het helemaal niet zo raar dat een bedrijf als ASML plots een verlies van miljoenen euro's gaat draaien, terwijl er een tijdje daarvoor nog geen vuiltje aan de lucht was.
Ten eerste hebben ze een zeer beperkte klantenkring: het gaat hier natuurlijk niet om supermarktgoederen en als wereldwijd de chipverkopen tegenvallen dan kopen de chipfabrikanten ook niet zo snel nieuwe apparatuur. Maar wat zeker meetelt is de techniek waarover we het hebben. Om een waferstepper te fabriceren moet er op verschillende vlakken (werktuigbouwkunde, meet- en regeltechniek, informatica, (elektro-)mechanica) de uiterste en allerbeste techniek worden gebruikt. Als op één van deze vlakken de techniek faalt, functioneert je waferstepper niet zoals je zou willen. Daarbovenop, en dat is voor de financiële situatie van belang, is het met de huidige technieken niet langer mogelijk om de transistors op een chip verder te verkleinen, terwijl dat wél is waar je klanten om vragen.
Een bedrijf als ASML valt of staat dus bij een goede R&D (Research en Development) afdeling: bij R&D moeten keuzes gemaakt worden; er zijn verschillende technieken om steeds kleinere transistors te maken, maar de truc is om op de juiste techniek te 'gokken' om mee verder te gaan. Als je op de verkeerde techniek gokt, is het gewoon afgelopen met je bedrijf, als je op de goede gokt stroomt het geld binnen. Het is maar tot op zekere hoogte mogelijk om bijvoorbeeld met voorstudies twee mogelijke richtingen te kiezen, maar R&D voor alle mogelijke oplossing is gewoon te duur. Mede daardoor kan een bedrijf zich in 20 jaar opwerken tot wereldmarktleider. Maar het kan in 2 jaar afgelopen zijn.
Ik hoop daarom eigenlijk ook dat de investeerders in het bedrijf een beetje slim zijn. Als ik het goed begrijp is dit verlies vooral ontstaan door de economische ontwikkeling en de vraag en dus niet doordat de ASML-wafersteppers technisch niet goed zijn.
ASML is nog altijd wereldmarktleider op hun vakgebied en zeker de nieuwe vestiging in de Verenigde Staten opent grote perspectieven. Vergeet niet dat de techniek die nu in Veldhoven ontwikkeld wordt nergens in de wereld geëvenaard wordt. Ik denk dat ASML er dus helemaal bovenop kan komen, wanneer de markt zich weer stabiliseert, mits de aandeelhouders vertrouwen blijven houden én ASML blijft investeren in goede R&D.