Amsterdam laat weer nieuwe datacenters toe

Amsterdam staat weer toe dat er datacenters op zijn grondgebied gebouwd worden. De gemeente besloot vorig jaar nog tijdelijk de deuren te sluiten voor nieuwe rekencentra. Geplande datacenters moeten wel aan strenge voorwaarden voldoen.

Het Amsterdamse college van B en W heeft nieuw beleid opgesteld voor de vestiging van datacenters op Amsterdams grondgebied tot 2030. Dat beleid staat toe dat er een beperkt aantal datacenters bij kunnen komen, mits deze gebouwd worden op locaties waar al datacenters zijn.

In de praktijk gaat het dan om de locaties Amstel III, Science Park, Schinkelkwartier en Haven/Haven-Stad. De gemeente en de Rijksoverheid onderzoeken de haalbaarheid van een nieuw datacentercluster in de Metropoolregio Amsterdam.

Samen met Liander, Waternet en de datacentersector houdt de gemeente daarnaast de jaarlijkse impact van nieuwe datacenters op het elektriciteitsnetwerk bij. Die groei mag tot 2030 gemiddeld maximaal 67 megavoltampère bedragen. Het vermogen van een middelgrote co-locationdatacenter ligt al snel op 25MVA, terwijl het bij grotere datacenters om 40 tot 80MVA kan gaan.

De eis is verder dat datacenters met een vermogen van meer dan 80MVA een eigen inkoopstation voor elektriciteit aanleggen. Dit moet voorkomen dat het elektriciteitsnetwerk te veel wordt belast. Verder zijn er voorwaarden verbonden wat betreft duurzaamheid. Datacenters moeten hun elektriciteit duurzaam afnemen en restwarmte gratis beschikbaar stellen. Bovendien moeten de datacenters hergebruikt kunnen worden bij functiewijziging of verhuizing, en onderzoekt de gemeente of de begane grond ook voor andere toepassingen zoals horeca kan worden ingezet.

Een jaar geleden zette Amsterdam en Haarlemmermeer hun gemeenten tijdelijk op slot voor nieuwe datacenters vanwege de 'wildgroei' aan nieuwe rekencentra in combinatie met de impact op het elektriciteitsnetwerk. De Rijksoverheid heeft een routekaart voor de uitbreiding van datacenters opgesteld. Voor de korte termijn is het gebied rond Almere, Zeewolde, Lelystad en Dronten aangewezen als vestigingsgebied om het probleem met het energietekort te omzeilen. In Zeewolde komt bijvoorbeeld een hyperscaledatacenter van een niet nader genoemd Amerikaans bedrijf. Volgens geruchten gaat het om Facebook.

Reacties (188)

[Raindeer]

Haarlemmermeer heeft haar nieuwe beleid ook aangekondigd.

In iBabs staan de stukken. Account Haarlemmermeer ww en inlogcode burger. Vergaderdatum raadsplein 25 juni. https://portal.ibabs.eu/A...f8-4fe4-abd2-5fb2287a1f01

SESSIE: Vaststelling hoofdlijnen Datacenterbeleid gemeente Haarlemmermeer (2020.0001432) / Voorontwerpbestemmingsplan Parapluplan datacenters
Vaststelling hoofdlijnen Datacenterbeleid gemeente Haarlemmermeer.pdf (21MB)
Vaststelling ontwerpbestemmingsplan Parapluplan datacenters.pdf (46MB)
Oplegnotitie Vaststelling hoofdlijnen Datacenterbeleid gemeente Haarlemmermeer.doc (44KB)
Spreektekst Dhr Van der Putten.pdf (142KB)

Voor de groei hanteren wij een maximum toename van capaciteit van datacenters binnen onze
gemeente van 750 MVA tot 2030. Hiermee kan de vestiging van datacenters voldoende groeien
om te voorzien in de toenemende vraag naar dataverwerking en dataopslag, en blijft het unieke
digitale ecosysteem van hyperconnectiviteit1 in deze regio behouden. Dit is van belang voor de
digitalisering van de maatschappij en economie.

Ten aanzien van ruimtelijke kwaliteit en de landschappelijke inpassing willen wij niet alleen
voorwaarden stellen aan de omvang van de gebouwen en de inrichting van de openbare ruimte,
maar ook aan wijze waarop het is gebouwd (circulair bouwen) en de uiterlijke verschijningsvorm
(een natuur-inclusief ontwerp). Daarnaast zijn het terugdringen van het energie- en
waterverbruik door innovatie en het waar mogelijk benutten van restwarmte belangrijke
voorwaarden voor de vestiging of uitbreiding van datacenters.

Ten aanzien van de aansluiting op het elektriciteitsnet willen wij daarnaast een aanvullende
randvoorwaarde stellen dat datacenters bij een stroomvraag voor een groeiambitie groter dan
80 MVA een eigen 150 kV inkoopstation moeten realiseren. Hierbij gaat het om de totale
nieuwe stroomvraag of stroomambitie van één aanbieder. Indien één aanbieder meerdere
locaties voor nieuwe datacenters heeft binnen één aangewezen gebied, dan wordt de
stroomvraag van al deze locaties opgeteld om te bezien of er de noodzaak is tot een 150 kV
inkoopstation. Het is dan ook de bedoeling dat de aanbieder zelf vanuit zijn 150 kV
inkoopstation zijn verschillende locaties van stroom voorziet middels leidingen die hij op eigen
kosten, in eigen beheer en op eigen risico laat leggen.

Investeringen in het elektriciteitsnetwerk
De huidige capaciteit van het elektriciteitsnetwerk in Haarlemmermeer is te gering. Aan de
oostkant van Haarlemmermeer is de komst van een nieuw 150 kV onderstation direct
voorwaardelijk voor ontwikkelingen op Schiphol, Schiphol Rijk, PrimaAA en SLP. Daarnaast is
conform de huidige prognoses binnen 7 tot 15 jaar een tweede 150 kV onderstation
noodzakelijk om economische ontwikkeling verder te faciliteren aan de westkant van de
autosnelweg A4. Dit onderstation is nodig voor woningbouwontwikkelingen, economische
ontwikkelingen en voor de uitvoering van de energietransitie. Ook als er zich geen datacenters
meer zouden kunnen vestigen is de komst van beide onderstations noodzakelijk. Gezien de
onwenselijk hoge doorlooptijd van circa 10 jaar om te komen tot de realisatie van het nieuwe
onderstation A4-zone, is het op korte termijn reserveren van een grondpositie voor het tweede
onderstation aan de westkant van de A4 noodzakelijk.

[s_schimmel]

Dus de netbeheerder schuift een deel van hun werk naar de eindklant? Dan gaat ieder bedrijf met een beetje vraag naar elektra dus zelf door wijken heen kabels moeten leggen. Lekker efficiënt.

[cruncher]

Er is schaarste en achterstallig onderhoud, netbeheerder kan dit niet alleen.
Verder maak ik mij wel zorgen om al die datacenters, ze nemen kostbaar groen/natuur in beslag. Leveren naar verhouding amper werkgelegenheid op. Er wordt wel mee geschermd, maar dat is hooguit in de bouwfase.

[YangWenli]

Er moeten de komende jaren veel boerderijen geruimd worden (die zijn ook niet goed voor het milieu en leveren geen werkgelegenheid) dus dan komt er vanzelf weer ruimte. Het probleem is dat ze allemaal in de Randstad willen zitten terwijl Groningen en Zeeland leeglopen.

[InterCC]

Off topic, maar dat er boerderijen verdwijnen betekent niet dat de ontgroening verder moet gaan. Waar weide onbenut is zou ontzettend veel baat zijn bij het aanleggen van meer bossen of tenminste behouden van bestaand groen.

Ontopic: in dit artikel wordt gesuggereerd dat het gebruiken van restwarmte optioneel is "waar mogelijk benutten van restwarmte". Dat terwijl er vorig jaar al gesproken is over het inzetten van die restwarmte voor bijvoorbeeld stadsverwarming. Wat mij betreft zou dat een harde eis mogen zijn wanneer alle betrokken partijen daarvoor evengoed al aan tafel zitten.

[jeroenk13]

Misschien omdat in de randstad een groot netwerk knooppunt ligt ?

[mcDavid]

Dat is echt totaal geen issue. Dat soort knooppunten hebben we op meer plekken in het land en zo niet dan maak je ze als je ze nodig hebt. Of je daar nu vlak naast zit of 200 km verderop, dat maakt echt geen zak uit.

Nu gaat er vast iemand zeggen "ja maar de latency dan"... dat is dus wat ik bedoel, over die 200km glas is de latency kleiner dan 1ms, aka compleet verwaarloosbaar. De enigen die daar wakker van zouden liggen zijn high frequency traders, maar die maken echt geen gebruik van dergelijke datacentra.

[Frietzegger]

Voor iets als synchrone storage replicatie is het toch wel fijn als je round trip time <1ms is bijvoorbeeld. In de praktijk vaak max 80km.

[COW_Koetje]

Synchrone storage data replication is door de meeste partijen niet ondersteunt tussen 2 datacenters.
Daarom is het vaak A-synchrone data replicatie. Daarbij moet je je afvragen wat voor eisen er liggen als je dat denkt nodig te hebben.

Het probleem zit niet in de afstand tussen 2 datacenters maar de lengte van de kabel. Vaak wordt deze veel langer gemaakt en wordt de kabel op een haspel gehouden ivm de afstemming van de demping voor de SFP(+). Daarom moet je nooit vragen naar de datacenter afstand maar een meting laten doen over de werkelijke glas afstand. En omdat je vaak in een meet-me room uitkomt en nog een aantal keer wordt doorgezet telt elke SFP(+) of amplifier ook als 1 ms. Daarom zie je in de praktijk dat je wel <1ms haalt tussen 2 datacenters maar krijg je (vaak) nooit je certificaat van de storage provider.
Metro connect is heel moeilijk te realiseren met goedkeuring van hardware leveranciers, maar er zijn er een paar die het kunnen en ik heb het ook al paar keer gedaan met Netapp b.v.(met 2 datacenters op hele korte afstand met een darkfiber die we zelf konden belichten)

Binnen 1 datacenter is het nooit een probleem.

[Nox]

Met Dark Fiber tussen 2 dc's op 5-10km tracelengte is <1ms toch prima te doen? Paar van die snelle nexus switches gebruiken en je bent er. Je hoeft niet per se door meer dan 2 switches heen. Verder heb ik qua storage amper verstand hiervan.

[COW_Koetje]

Tussen wat je kan en wat je mag zit vaak een groot verschil bij Storage providers.
Ja het werkt en iedereen met beetje verstand van Infra ziet dat ook, maar toch willen ze niet dat je het doet en je support vervalt daardoor.
Ze blijven eindverantwoordelijk voor het support. Natuurlijk zit er ook een sales en legal/liability reden achter. Je moet daarom andere oplossingen kopen die soms veel duurder zijn en meer apperatuur per datacenter.

Nexus switches zijn briljant voor storage netwerken naar mijn mening. Prima spul om je NAS, SAN en hyperconverged data mee te ontsluiten.

[voodoolarry]

Boerderijen in de Amsterdammetropool?

[bloq]

De Metropoolregio Amsterdam, ook bekend als MRA, is een bestuurlijk samenwerkingsverband van de provincies Noord-Holland en Flevoland, 32 gemeenten en de Vervoerregio Amsterdam. De regio heeft een inwonertal van bijna 2,5 miljoen.[1] De Metropoolregio Amsterdam omvat een gebied in het noordelijke deel van de Randstad en strekt zich uit van IJmuiden tot Lelystad en van Purmerend tot de Haarlemmermeer.

De regio beschikt onder meer over twee luchthavens (Amsterdam Airport Schiphol en Lelystad Airport), zeehavens, het financiële centrum van Nederland, de bloemenveiling van Aalsmeer, het Media Park en clusters van creatieve bedrijven. Daarnaast kenmerkt de regio zich door meerdere historische steden en landschappelijke variëteit.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Metropoolregio_Amsterdam

Zeker, hier is zat boerderij land hoor.

[s_schimmel]

Datacenters moeten de hoogte in ipv alleen maar platte dozen met amper een verdieping er op te bouwen. Dan wordt die schaarse grond beter benut en het maakt een server niets uit of hij op verdieping 1 of verdieping 100 staat.

Zo lang als we allemaal willen kunnen blijven Netflixen en Facebooken zullen de datacenters wel nodig zijn en er alleen maar meer bij komen. Het zou wel goed zijn om de vergunningverlening te koppelen aan de bezettingsgraad. Leuk 10 datacenters maar als er 10% van leeg staat had je er één minder kunnen bouwen.

Het probleem is alleen dat de netbeheerders hebben zitten slapen. De groei van datacenters en de uitrol van zon en windmolenparken is decennia geleden al begonnen. Ze investeren nu wel wat maar niet genoeg en dus wordt het maar weer afgeschoven op de markt. Krijg je straks op iedere hoek van de straat een inkoopstation, straat weer open voor de kabels etc of gemeentes gaan niet meewerken aan de vergunning omdat ze al dat gegraaf wel een keer zat zijn en dan zit een gebied weer op slot.

[Blokker_1999]

Ja, en dat gebeurd nu ook al wel eens voor andere kabels ook. Hoe denk je dat bedrijven anders glasvezelverbindingen kunnen leggen?

[eth0]

> Bovendien moeten de datacenters hergebruikt kunnen worden bij functiewijziging of verhuizing, en onderzoekt de gemeente of de begane grond ook voor andere toepassingen zoals horeca kan worden ingezet.

Ja, want deze worden vaak niet gebruikt, omdat datacenter onder NAP liggen, en daarom de begane grond niet handig is mocht er een overstroming zijn.

[COW_Koetje]

De datacenter ingangen liggen onder NAP en de Kelder bij (Equinix) AM3 ook.

Echter de eerste verdieping en hoger liggen boven NAP bij Equinix (Science park) Als je een rack neemt in de kelder vertellen ze dit er ook eerlijk bij. Prima locatie voor een derde uitwijk datacenter of dataopslag maar niet voor je productie. De laatste keer dat ik er was zat deze behoorlijk vol dus er zijn usecases voor.

Daarbij is de hele NAP discussie een beetje vreemd. Als dit soort datacenters onder water komen te staan hebben we een ander probleem in Nederland en is denk ik de dienstverlening in digitale vorm niet meer zo relavant. Een vloedgolf erger dan die van Japan is minimaal nodig om de onderste verdieping onder water te zetten. Om ook een bedreiging te worden voor de hogere verdiepingen heb je een vloedgolf nodig die Nederland behalve misschien een klein gedeelte van de Utrechtse Heuvelrug zou moeten overspoelen.

Dit soort level events is niet tegenaan te plannen en moeten we als een acceptabel risico aanvaarden. Ook omdat mocht dit ooit gebeuren je niet meer bezig bent met je servers maar met overleven.

Denk ook eens aan middenmeer waar de hele Azure-West locatie in een polder ligt.

[supersnathan94]

Dit soort level events is niet tegenaan te plannen en moeten we als een acceptabel risico aanvaarden. Ook omdat mocht dit ooit gebeuren je niet meer bezig bent met je servers maar met overleven.

Het zijn inderdaad vaak dit soort nutteloze discussies over uptime en SLA's waawrvan ik dan denk, joh maak je niet druk. Als dat en dat zou gebeuren is jouw service echt de laatste die het nog moet doen. Op het moment dat die datacentra in A'dam met de ingang aan zee staan, heb je toch echt een veel groter probleem. Zeker een AM5 bijvoorbeeld.

Dan is namelijk je afsluitdijk al gefaald en is de kans groot dat dat alles wat daar direct onder ligt al natte voeten heeft vrij groot.

behalve misschien een klein gedeelte van de Utrechtse Heuvelrug zou moeten overspoelen.

even voor de context. Het hoogste punt daar (de Amerongse berg) ligt op +69.2m NAP.
Das een behoorlijke golf die daar een beetje bij in de buurt wil komen. Als we daar aankomen hebben we wel ergere problemen dan equinix dat weg spoelt.

[COW_Koetje]

AM5 staat relatief hoog. De gehele onderste verdieping is expeditie en het staat aan de rand van amsterdam op een relatief hoog gedeelte.

AM1/AM2 zijn een veel groter risico en staan laag met (behalve stukje uitbouw) alles op grondniveau.

Maar ik ben het met je eens dat als daar de zee begint je dienstverlening waarschijnlijk niet de hoogste prioriteit meer heeft. Ook moet je maar zien dat alle stations voor de stroomtoevoer het dan nog doen. En de turbines (die wel op grondniveau staan) voor noodstroom bereikbaar zijn voor de vrachtwagens met diesel als ze uberhaupt nog starten omdat je zeewater zich met je diesel gaat mengen.

Maar dit is hetzelfde als plannen voor een hotspot vulkaan uitbarsting, meteor inslag, nucleaire aanval en zombie apocalypse (waarbij trouwens een datacenter wel een prima uitvalbasis wordt)

[supersnathan94]

AM5 staat relatief hoog. De gehele onderste verdieping is expeditie en het staat aan de rand van amsterdam op een relatief hoog gedeelte.

Nou het ging mij er meer om dat je dan eigenlijk volledig Amsterdam al onder water hebt staan voordat AM5 aan de beurt is om ook maar natte voeten te krijgen. Maar inderdaad die staat vrij lekker geplaatst voor Nederlandse begrippen.

Maar ik ben het met je eens dat als daar de zee begint je dienstverlening waarschijnlijk niet de hoogste prioriteit meer heeft

Nou buiten dat om maakt het voor mijn huidige werkgever ook niets meer uit of het wel of niet hoge prio heeft. Als Kadaster loop je dan namelijk direct achter de feiten aan als de landsgrens ineens 20 KM landinwaarts komt te liggen

[hackerhater]

True, maar juist dingen als het Kadaster verwacht ik wel dat er minimaal een hot-backup in een DC boven NAP ligt.

Juist de dingen die nodig zijn voor disaster-recovery op land-niveau

[draadloos]

Als daar dan de zee begint, is het juist een businessmodel om op de begane grond alvast een strandtent in te richten ;-)

[Malfoi]

Ah, dus vandaar "en onderzoekt de gemeente of de begane grond ook voor andere toepassingen zoals horeca kan worden ingezet." (uit het artikel).

[COW_Koetje]

Equinix of Sara at sea ;-)

[hackerhater]

Agreed,
Alleen voor dingen als het nationaal archief of zo zou ik als regel hebben dat het een flink stuk boven NAP moet zijn.

Just in case.

[supersnathan94]

Of juist ver beneden en dan goed waterdicht maken.

Het probleem met water is dat gebouwen er heel slecht tegen kunnen. Water heeft ontzettend veel kracht en kan dus met gemak een gebouw als het NA en de KB volledig in puin achterlaten.

Voor long term archivering zou ik dus juist een goede bunker maken.

[hackerhater]

Goede bunker ben ik met je eens, maar niet onder zee/rivier-niveau.

Er moet maar 1 foutje in zitten en alle historische werken zijn waardeloos in het geval van een ramp.
En als de boel overstroomd kan je er ook nog niet eens bij om te evacueren.

[supersnathan94]

Maar dat is met paalachtige constructies ook het geval. Je moet een manier hebben om het water weg te leiden en een talud achtig ontwerp is dan de beste manier. Dit kun je dan wel boven NAP doen ofc. En dan een boveningang. Maar goed. we gaan nu wel erg off topic. XD

[GH45T]

Dit is wel heel erg randstad-denken. Nederland houdt niet op na de Utrechtse heuvelrug

En voor de rest van Nederland zal er zeker het een en ander merkbaar zijn als de randstad onder water ligt, maar dat wil niet zeggen dat er geen behoefte meer is aan digitale diensten en vooral communicatiemiddelen.

[supersnathan94]

Dit is wel heel erg randstad-denken. Nederland houdt niet op na de Utrechtse heuvelrug

Nou technisch gezien dus wel. Of je het oosten nou meepakt of niet, de dienstverlening wordt er niet meer of minder op Afgezien van die paar verdewaalde previder en equinix datacentra dan.

En voor de rest van Nederland zal er zeker het een en ander merkbaar zijn als de randstad onder water ligt, maar dat wil niet zeggen dat er geen behoefte meer is aan digitale diensten en vooral communicatiemiddelen.[/q]

Het punt was meer dat als de utrechtse heuvelrug moeite heeft het hoofd droog te houden dat er dan verdraaid weinig over is van het oosten.

https://www.overstroomik.nl/overstroom-ik.html Check even de kaart daar. Een stad als Enschede ligt op +42m NAP dat is leuk, maar nog steeds 27 meter onder het hoogste punt van de Utrechtse heuvelrug.

[GH45T]

De Utrechtse heuvelrug is bij lange na niet het hoogste punt van Nederland. Als die overstroomt dan overstroomt inderdaad een groot gedeelte van Nederland, maar er zijn echt nog wel hoger gelegen delen. Het originele bericht van @COW_Koetje was "Om ook een bedreiging te worden voor de hogere verdiepingen heb je een vloedgolf nodig die Nederland behalve misschien een klein gedeelte van de Utrechtse Heuvelrug zou moeten overspoelen." dat is simpelweg niet waar. Een groot gedeelte van Zuid Limburg steekt boven een heel eind boven de Utrechtse heuvelrug uit. Een groot gedeelte van de Veluwe steekt boven de Utrechtse heuvelrug uit en dan zijn er nog wel een aantal plekken. Overigens vind ik de kaart op https://ahn.arcgisonline.nl/ahnviewer/ overzichtelijker om te gebruiken.

Maar buiten dat, stel je bedrijf zit op zo'n 15 meter boven NAP, wat voor een groot gedeelte van Nederland niet eens zo gek is, wat heb ik er aan als mijn servers enkele meters boven NAP staan in een Amsterdams datacenter op het moment dat er een serieuze overstroming plaatsvindt?

Dan kunnen we wel allemaal mega-catastrofes erbij gaan halen waardoor heel Nederland onder water ligt, maar de kans op een overstroming waarbij enkele verdiepingen van een AMS-IX locatie onder water staan is veel groter. Op dat moment moet de rest van Nederland ook verder met communicatiemiddelen, al is het maar om te redden wat er te redden valt in ondergelopen gebieden.

[supersnathan94]

Nee helemaal niks. Dat is dus ook het punt. Om de een of andere reden hebben we besloten dat het handig is om de kritieke infrastructuur maar onder zeeniveau neer te zetten.

Dat het in limburg hoger is (want dat is het echt wel) maakt helemaal niks uit. De grap is dat alle technische infra van nederland verdronken is voordat de amerongse berg onder water staat. Echter liggen een aantal gemeentes rondom de amerongse berg lager dan amsterdam. Dus als er een paar verdiepingen van AMS IX onder water staan heb ik ws wel al natte voeten.

[COW_Koetje]

Mocht het ooit zover komen dat er inderdaad een 20 meter hoge golf Nederland zou bedreigen. (zoals potentieel mogelijk is als een stuk van Canarische eilanden losbreekt) spreek je al snel van een Megatsunami. Deze zou zeker niet alleen de randstad bereiken maar waarschijnlijk geeneens merken dat er land is en pas weerstand ondervinden bij Duitsland.

Het probleem alleen is dat het afhankelijk is waar de bron is van het event. De Noordzee heeft relatief weinig water en is ondiep, en dan zou het dus vanuit de diepere gedeeltes moeten komen van de oceanen, opgestuwd worden door Het Kanaal om voldoende energie te hebben.

Dit soort events kan je niet tegen plannen en als ze gebeuren zullen de mensen die niet in de randstad wonen en het potentieel overleven zeer zeker communicatiemiddelen nodig hebben. Maar droog hout, een aansteker en een deken liggen dan meer in de mogelijkheden dan een 4/5G telefoon.

Alle minder rigoreuze mogelijkheden zoals dijkdoorbraken is relatief rekening mee gehouden en daarom bevinden gedeeltes van deze datacenters zich boven NAP en zou de dienstverlening gewoon door moeten kunnen gaan.

Maar mocht je hier serieus rekening mee willen houden zou ik 2 Datacenters opteren waarvan er 1 minimaal in Duitsland staat.

[Blokker_1999]

Ik zou er een zwembad plaatsen. Heb je direct verwarming voor je bad.

[Oon]

Ik ben dan toch nieuwsgierig of dat mogelijk zou zijn. In principe zou een zwembad best een goede heatsink kunnen zijn, maar je zou dan alsnog zowel koeling als verwarming moeten hebben voor het zwembad om die op peil te houden. Daarnaast zou je het datacenter gedeelte ook moeten koelen/verwarmen wanneer het zwembad niet de juiste temperatuur heeft, en zit je met een hele hoge vochtigheid.

Ideaal is het dus niet, maar je krijgt wel flink wat thermische massa om mee te spelen, iets waar binnen een 1U (of 2U) chassis meestal niet veel ruimte voor is. Het lijkt me alleen niet zo dat de ideale temperatuur voor een binnenzwembad hetzelfde is als de ideale temperatuur van een server, dus dat maakt het waarschijnlijk alleen moeilijker.

[Euronitwit]

Op basis van de minimale eisen voor een olympisch zwembad is de inhoud dus 2.500 kubieke meter water. Er zit dus minstens 2,5 miljoen liter water in.
De ideale temperatuur voor een sportzwemmer schommelt tussen de 26 à 27 graden. Maar dat is veel te koud voor gewone, recreatieve zwemmers, die willen liever 30 graden.
Een liter water een graad opwarmen kost een kcal, wat overeenkomt met 4,18 kJ, oftewel de soortelijke warmte van water

Bij een buiten temperatuur van 10 graden is er dus
(27-10) x 4,18 x 2.500.000 = 177.650.000 kJ = 49.347 kWh nodig om op te warmen tot 27 graden.
Hoeveel er nodig om op peil te blijven rekent een ander maar uit.

[SpiceWorm]

Ik denk dat een datacenter al gauw veel te veel warmte heeft voor zelfs een buitenzwembad.

Met een tiental MW aan restwarmte breng je een zwembad al gauw aan de kook.

[Oon]

Ook wanneer je meerekent dat er flink wat warmte verloren gaat? Dat is namelijk bij veel theoretische opties om warmte te hergebruiken het probleem; deze warmte zou in dit geval door (waarschijnlijk koperen) buizen naar een verwarmingsinstallatie van het zwembad lopen, waarin al flink veel energie verloren gaat, en daarna zou de overdracht van deze energie tussen buis en zwembad ook niet ideaal zijn.

Ik zou me meer druk maken over of je genoeg warmte kan afdragen dan of het zwembad te warm wordt, wat uiteindelijk de rendabiliteit van zo'n theoretische oplossing nogal omlaag trekt omdat je alsnog bij moet gaan koelen

[SpiceWorm]

Ik denk dat een zwembadverwarming met 50 of zeg 100 kW wel klaar is. Laat het 500 kW zijn dan is dat nog steeds een klein datacentrum. Dus wellicht eerst het zwembad verwarmen (gratis) en daarna nog buiten afblazen.

[Reactie gewijzigd door SpiceWorm op 22 juli 2024 14:55]

[Oon]

Oh dat is wel een flink verschil dan inderdaad. Jammer dat we warmte nog niet echt kunnen transporteren of terug om kunnen zetten in een andere vorm van energie, want daarmee zou dus zelfs met lage rendabiliteit één datacentrum genoeg zijn om een paar zwembaden te verwarmen

[boner]

ik denk het niet. DC's hebben tegenwoordig een wat hogere binnentemp, en zijn niet meer de koude zalen van destijds. Dus is ook de hoeveelheid warmte die je afvoert minder.

In de wieringermeer is een proef gedaan om de restwarmte van Microsoft in de kassen te hergebruiken maar dat werkte niet. Dus ik gok dat een zwembad verwarmen niet gaat lukken. Hooguit als voorverwarming maar niet als hoofdwarmtebron.

O, wel zwembad ligt er in de buurt van deze DC's? Je moet dus ook een hele lange sleuf graven door duur amsterdam om dit voor elkaar te boksen.

[SpiceWorm]

Waarom werkte het hergebruik van de restwarmte niet? Natuurkundig gezien lastig voor te stellen.

[GoldenSample]

Te lage temperatuur en daardoor weinig rendement/toepassing mogelijk. Er wordt veel mee geschermd (zie oa. Het schandaal in de Wieringermeer) in de praktijk komt er niets van te recht.

Voor woningen is geen plek want VINEX is taboe maar een grote doos met computers in de randstad is absoluut noodzakelijk...

[SpiceWorm]

Ik denk idd dat het al heel wat is als je water van 50c hebt als warmtestroom vanaf een datacentrum.

[Flaat]

Je hebt niet minder warmte door een hogere temperatuur, het ingevoerde wattage is immers bij dezelfde load hetzelfde (technisch gezien zelfs iets hoger vanwege de invloed van temperatuur op voedingen/VRM's), het kost alleen veel minder energie om het dan weg te koelen omdat de delta tussen binnen en buiten hoger ligt (of niet negatief zoals in veel plekken op de wereld zo was).

[Euronitwit]

Graag een bron hiervoor.
Mijn zoeken op problemen verwarmen noord-hollandse kassen met warmte datacenter levert niets op.

Wel vind ik op dutchdatacenter.pdf op blz 20 uit 2018 een hele lijst met projecten.
Als er iets mis was dan had ik het denk ik wel gevonden met Google.

[johnkessels87]

Geen gek idee

[redfox314]

Iedereen uit het zwembad! Er is een ddos aanval op ons datacenter, je wil niet gekookt worden.

[FrankHe]

Een instant upgrade naar een subtropisch zwembad, kun je meteen hogere toegang heffen!

[bobmulder]

Komt DigitalOcean z'n naam ook nog na

[beugeldop]

Toch vind ik dit een bijzondere redenering. Volgens deze bron ligt 26% van NL onder NAP. Op die 26% zijn echt héle cruciale bedrijven gehuisvest.

Denk daarbij bijvoorbeeld aan Schiphol in de Haarlemmermeer polder. Snap niet dat een datacentre dan de BG onbenut laat eerlijk gezegd.

[Reactie gewijzigd door beugeldop op 22 juli 2024 14:55]

[Z80]

Voor Nederlanders is het ook normaal om onder NAP te leven. Voor een groot deel van de wereld is alles onder zee niveau een groot risico. Zij zijn de risico's in hun werelddeel gewent. En daar stroomt alles onder bij een flinke storm.

[GekkePrutser]

Nou, inderdaad... In Ierland is het elke winter weer drama. Hele dorpen lopen onder door de waardeloze afwatering. Elk jaar wordt er weer schande over gesproken door de politici en elk jaar wordt er daarna weer niks aan gedaan. Gemalen enzo kennen ze niet.

Natuurlijk gaat het in dat deel van Nederland wel echt goed mis als de zee echt doorbreekt, a la watersnood 1955. Dan doe je met een gemaal ook niks meer. Maar er wordt dan ook alles aan gedaan om dat te voorkomen.

[bamboe]

Ja maar realistisch gezien als de dijken breken werkt internet ook niet meer, dan kan je nog je server werkend hebben in een data center maar ja als alle stroom verdeel stations niet meer werken door overstroming dan zullen ook alle andere punten die je nodig hebt om internet te bereiken niet meer werken, tenzij ze alles boven nap gezet hebben, beginnend bij de internetkabel die uit zee komt en de stroom voorziening daarvan.

[hackerhater]

Als de dijken echt door breken op de verkeerde plekken zal de watersnood 1955 een kleintje lijken.
Als de zeewering het op de verkeerde plekken begeeft tijdens een storm kan je rekenen op de halve tot de hele randstad onder water en miljoenen doden.

Maar als dat gebeurd zijn de bedrijven en data-centra daar het minste van de problemen.
We moeten alleen zorgen dat het land dan door kan draaien en dat niet bijvoorbeeld het hele kadaster en burger-registratie en zo weg is.

[YangWenli]

De watersnood ramp kwam omdat de dijken in de tweede wereldoorlog en erna compleet verwaarloosd waren. Nederland had geen cent te makken en wat er was ging naar de oorlog in Indië.

Infrastructuur kost geld, ik weet dat ze in Engeland expres dorpen laten onderlopen iedere 15 jaar omdat het goedkoper is.

[Oon]

Wat toch ook duidelijk maakt dat Nederland juist daarom wel eens een lager risico zou kunnen hebben, omdat wij meer hebben dan alleen een paar dijkjes. Hier is het niet zo gauw zo dat de riolering vol loopt, op extreme buien na, en het is dan ook vrijwel altijd na een paar uur weer helemaal afgevoerd.

[supersnathan94]

Volgens deze bron ligt 26% van NL onder NAP. Op die 26% zijn echt héle cruciale bedrijven gehuisvest.

En dat is in NL acceptabel. Sinds we in 53 de ramp hebben gehad zijn we ook heel hard aan de slag gegaan om dat koste wat het kost te voorkomen. Dat gaat gelukkig redelijk goed en ondertussen mogen we ook in andere delen van de wereld helpen (Venetië, Dubai, Jakarta) met water problemen.

Er zijn eigenlijk maar heel weinig plekken op aarde waar de bevolkingsdichtheid zo hoog is onder NAP.

[la cucaracha]

Van Dubai ken ik de details niet maar dat ze in Jakarta steeds vaker natte voeten beginnen te krijgen blijkt niet aan de stijgende zeespiegel te liggen maar aan het langjarig onttrekken van grondwater waardoor de aarde inklinkt.
Dit is vwb effect te vergelijken met de gaswinning in Groningen.

[supersnathan94]

Klopt. Die stad zakt letterlijk steeds verder weg. Net als Venetië.

Echter hebben we wel de kennis van dit soort effecten om hier wat aan te kunnen doen.

[Dauthi]

Voor de ramp van 53 wilde echter niemand zijn vingers branden om 53 te voorkomen.
Het was weer echt een typisch staaltje afwachtende Nederlandse politiek, wanneer het kalf verdronken is dempt men de put.

[supersnathan94]

Gelukkig hebben we daar dus ook van geleerd en doen we nu wel aan fatsoenlijk dijkonderhoud..

https://www.volkskrant.nl...den-als-gedacht~b0008ac9/
https://deafsluitdijk.nl/projecten/dijkversterking/
https://www.rijkswatersta...terking-marken/index.aspx

[Dauthi]

Zal best, alleen de cultuur van "wanneer het kalf verdronken is, dempt men de put" is nog steeds niet veranderd of afgeleerd.

Regeren is vooruit kijken, in Nederland is het maar al te vaak reageren op wat er is gebeurd.

[supersnathan94]

Nee dat klopt. Zal ook aan de Nederlandse nuchterheid liggen. “Oh komt wel goed”.

Zien we ook met het migratiebeleid. Lopen we al veertig jaar achter de feiten aan. Idem voor energie en milieu.

[FrankHe]

Er staat het een en ander in Schiphol-Rijk.

[Gropah]

Bij een datacenter van KPN in flevoland hebben ze dat creatiever opgelost. Ze hebben aanmeerpoorten gemaakt op NAP en alles daaronder kan waterdicht gemaakt worden, dus stel de boel overstroomt dan kan het gehele datacenter in gebruik blijven, inclusief begane grond.

[Genosha]

dus stel de boel overstroomt dan kan het gehele datacenter in gebruik blijven, inclusief begane grond.

Er vanuit gaande dat nergens anders in het systeem de overstroming geen stroomuitval veroorzaakt waardoor bijvoorbeeld meerdere connecties met het internet uit de lucht gaan. Back-up stroom e.d. is allemaal goed bedacht, maar als er aan de andere kant van het bedrijventerrein toch ergens een verdeelkast uit klapt en alle verbindingen uit de lucht gaan dan staat zo'n server ook te puffen voor niets. Enige wat zo'n opzet doet is zorgen dat je door een overstroming geen schade hebt aan je server hardware.

[Blizz]

Enige wat zo'n opzet doet is zorgen dat je door een overstroming geen schade hebt aan je server hardware.

En dat is best enorm, stel je voor dat bedrijven dan maar zeggen "doei Nederland, dit gaan we hier niet doen".

[Bahviaan]

De data centers in science park liggen inderdaad onder NAP, maar de horeca in omringende gebouwen zit toch echt ook gewoon op de begane grond. (Amsterdam is wel gebouwd op palen, maar het zijn geen paalwoningen)

[eth0]

Het gaat niet om de horeca maar de datacenters, die zitten nu juist niet op de begane vloer. Dus die is leeg.

[JackBol]

Voor Horeca is een overstroming veel minder impactvol. Die kunnen prima op de begane grond onder NAP.

[gooos]

Maar dat laatste zinnetje "andere toepassingen zoals horeca" is wel eentje die je datacenter gelijk een stuk minder aantrekkelijk zal maken. Datacenters zijn er op ingericht om risico's zoveel mogelijk te mijden. Andere activiteiten onder je datacenter die risico's toevoegen waarover je als datacenter geen controle over hebt lijkt me dus niet echt handig.

Wellicht zal het voor een kleine hosting partij wellicht minder relevant zijn, maar grote(re) bedrijven en partijen die erg veel aan risico mijding doenzullen hierom je datacenter mijden.

[T-men]

Die groei mag tot 2030 gemiddeld maximaal 67 megavoltampère bedragen.

"megavoltampère" ??? Is dat niet gewoon "megawatt" ?

[GENETX]

Neen. Bij gelijkstroom staat het vermogen inderdaad gelijk aan het product van stroom en spanning, dus P = I*U. Bij wisselspanning is dit niet altijd zo tgv faseverschuiving. Dan krijg je ook blindvermogen, wat een extra belasting vormt voor het net (kabels, transformatoren en generatoren). Dat hangt samen met de powerfactor.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Arbeidsfactor

Het aantal (M)VA is altijd minstens gelijk of hoger dan het aantal (M)W.
In deze is het vermogen (P) in Watt het actieve vermogen, hetgeen daadwerkelijk effect heeft.
Q is het blindvermogen in var (volt-ampere reactive) dat geen nut heeft
en S is dus het schijnbaar vermogen, de totale belasting op het net en componenten, geven in VA (volt-ampere).

[Reactie gewijzigd door GENETX op 22 juli 2024 14:55]

[bloody]

Ja dat dacht ik ook direct

[killercow]

Je vergeet de power factor.

[PolarBear]

Nee zie https://en.wikipedia.org/wiki/Volt-ampere. Het is wel dezelfde dimensie en bij gelijkstroom hetzelfde maar bij wisselstroom niet.

[FrankHe]

Kleinverbruikers worden belast op kWh waarbij de powerfactor buiten beschouwing wordt gelaten. Grootverbruikers worden wel geacht hun powerfactor op orde te hebben en worden daarom afgerekend op kVAh. Capaciteit wordt daarom gepland op basis van blasting in MVA en niet MW.

[JonPalle]

Megawatt is iets anders dan megavoltampére.
Megawatt is U x I= Spanning keer Stroomsterkte.
Megavoltampere is het opgenomen vermogen waarin verwerkt fase verschuiving en verliezen ten gevolge van inductiespannningen enz enz.

[19RAW68]

Ik het vermoeden dat de uitbreiding van die datacenters een groot deel van onze energiebesparing teniet doet. 20 MVA komt overeen met een stad van 35.000 inwoners en 80 MVA met een stad van 140.000 inwoners (bron: tweakers 2019). Uitbreiding van het windmolenpark in Wieringermeer schijnt ook alleen ten goede te komen aan de datacenters ondanks dat er werd gesteld dat het ook veel huishoudens zou voorzien van elektriciteit (bron:Noordkopcentraal)

[01--Rolf--01]

Ja en jij maar LED lampjes indraaien van 100x de prijs van een gloeilamp hebben omdat dit minder belastend is....

[anandus]

Ja en jij maar LED lampjes indraaien van 100x de prijs van een gloeilamp hebben omdat dit minder belastend is....

Je maakt hier twee rekenfouten
1. Een LED-lamp is nu 2 euro. Een goedkope gloeilamp was 10 jaar geleden 40 cent, dus met inflatie nu 50. Dus dan zit je op iets dat 4 keer duurder is.
2. Een LED-lamp gaat 15 keer langer mee dan een gloeilamp.

Dus in plaats van 100 keer duurder zijn ze eigenlijk bijna 4 keer goedkoper dan een gloeilamp
En dan is er ook nog een tien- á twintigvoud besparing op de stroomrekening van je licht..

[Reactie gewijzigd door anandus op 22 juli 2024 14:55]

[01--Rolf--01]

inflatie van 50 :-)
Maar goed, verder gaf die gloeilamp nog "gratis" wamte ook en geen storing enz enz.
Ben je al een 75 jaar oude led lamp tegen gekomen ? ik wel 5 jaar oude Gloeilampen....

Maar het ging om het idee jij Groen en Energie besparen terwijl andere jou besparing te niet doen

[FilipSP]

Het is inderdaad verschrikkelijk om te moeten lezen dat grote groepen van onze bevolking afgelopen winter hebben lopen te vernikkelen van de kou omdat de gloeilamp kapot was........

[01--Rolf--01]

Zijn wel weer grote groepen geweest die een ander WIFI router/versteker kochten omdat "iemand" weer een goedkoop LED lampje erbij had geprikt, deed de WIFI het niet meer goed.
Geld moet rollen zeg maar

[FilipSP]

Ik weet niet in wat voor wereld u leeft, maar ik ken verdomd weinig mensen die een router kopen vanwege de mooie lichtjes. Bij het gros van de mensen staat dat ding toch in de meterkast of op de vensterbank achter een gordijn...

[lulkoekje]

Er wordt gedoeld op EMC problemen.

[FilipSP]

Ik had daar nog nooit van gehoord, maar gelet op de conclusie van agentschap Telecom, die ik net even gelezen heb, is bijna 95% van de lampen in orde. In huizen met 30 cm. dikke betonnen plafonds, zware metalen deuren en steeds meer machines die we op een of andere manier op internet willen aansluiten denk ik ook niet dat die paar led-lampjes de eerste bron van verstoring is.

Volgens AT is de lamp van Osram (8.8 w. die een 60w gloeilamp vervangt) geheel conform de richtlijnen en met een prijs van 4,50 slechts het dubbele van de gloeilampen die links en rechts nog te koop zijn. Bij 1.000 branduren per jaar is de besparing € 11,00 per jaar en je hoeft niet elk jaar de gloeilamp te vervangen (want iedereen die een huis heeft weet dat die gloeilampen het met grote regelmaat begaven), want met 20.000 branduren doet de lamp het nog als jij de armatuur zat bent. Tel de lampen in je huis, waarvan sommige langer branden dan de andere, eens bij elkaar op en je komt aan een besparing per jaar waarvan je ook nog eens een leuke router kan kopen als dat echt nodig is.

[lulkoekje]

Er is niet zoveel aan de hand als de gekochte lampen voldoen aan de geldende normen hier. Maar het probleem zit hem in goedkope alibaba ledlampen waar een geschakelde voeding in zit welke niet netjes aan de regels voldoet en gigantische ruis uitzend.

[FilipSP]

Ik geloof ook dat dit de conclusie was van het AT-onderzoek. Overigens denk ik dat de risico's van al die goedkope alibaba-rotzooi veel groter is dan de Wifi. Als ik let op de schade veroorzaakt door al die goedkope opladertjes en lekkende hooverboards voor de kids betaal ik liever iets meer bij de Intertoys, Gamma of Blokker.

Inmiddels zijn we wel helemaal off-topic.........

[01--Rolf--01]

Het ging mij er over
'gloeilamp nog "gratis" wamte ook en geen storing enz enz.'

Een LED lamp plaatsen geeft storing ook op WIFI vooral de goedkopen LED lampen.
Hierdoor hebben diverse mensen slechtere WIFI en kopen dus door het plaatsen van LED lampen een andere router/versterker om dit op te lossen.........

( bij een gloeilamp hadden ze dit niet gehad wel licht en warmte )

[la cucaracha]

Ik maakte hier jaren geleden iets vergelijkbaars mee. Kreeg een afgedankte beveiligingscamera van iemand die ( hiep hoi) draadloos functioneerde tussen camera en mini monitor. Het spul was niet eens aan te sluiten op WIFI.
Toch gooide dit de wifi verbindingen van niet alleen mezelf maar ook de buren tot aan 50 meter verderop onderuit.
In mijn herinneringen was de set op 4 verschillende kanalen in te stellen maar elk kanaal veroorzaakte wel ergens problemen in de buurt.. De oplossing werd dus : in de otto met dat ding. Had hem toch maar gekregen en, hoewel hij op zich prima functioneerde, wist ik nu ook waarom de gever hem aan me gaf.

[T_elic]

Maar dit is toch een beetje een drogreden? Die data centers komen er toch wel, dus het is toch helemaal geen kwestie van dat zij onze besparingen teniet doen? Het enige wat je zou kunnen doen is tegen datacentra zeggen dat ze niet mogen vestigen maar dan doen ze dat wel in Engeland of Duitsland of ergens anders en is de milieu impact dus nog steeds gelijk.

[fliepeltje]

>Die data centers komen er toch wel

Dat is een aanname. Ze schaden in ieder geval onze poging om als land aan klimaatdoelen te kunnen voldoen. Hoe andere landen aan die doelen voldoen is aan hen. Bovendien, als die landen ook zeggen: op deze manier kan het bij ons ook niet, dan worden de bedrijven die de datacenters willen bouwen geprikkeld om energiezuinigere datacenters neer te zetten, of om op een andere manier mee te werken aan klimaatdoelen.

[dwilmer]

Ik weet niet wanneer je voor het laatst een lamp hebt vervangen, maar LED-lampen zijn lang niet meer zo duur.

[PolarBear]

Uitbreiding van het windmolenpark in Wieringermeer schijnt ook alleen ten goede te komen aan de datacenters ondanks dat er werd gesteld dat het ook veel huishoudens zou voorzien van elektriciteit

Is natuurlijk sowieso maar half waar. De windmolens bieden een deel van de tijd energie, maar onbetrouwbaar (afhankelijk van of en hoeveel wind er is). Er moet dus ook gewoon capaciteit zijn in gas/kolen/nucleaire centrales.

[Koen Hendriks]

Waarom willen datacentra's zo graag in Amsterdam zitten? Infrastructuur in bijvoorbeeld Groningen is toch ook top?

Komt dit puur door het AMS knooppunt?

[Ruthhl3ss]

Zeker, AMS IX is het knooppunt van Europa.

[JackBol]

Vind ik een slecht argument. Groningen is via de fiber slechts 900μs van Amsterdam af. Dat is voor geen enkele toepassing buiten HFT een probleem.

[Ruthhl3ss]

Zeg dar maar tegen FlowTraders:

https://www.groene.nl/artikel/het-snelste-geld-ter-wereld

[_Pussycat_]

Daarom zegt hij dus ook "buiten HFT"....

[Malfoi]

Volgens mij zegt @JackBol dat ook; dat die hoge snelheden voor niemand behalve HFT (High Flow Traders) soelaas biedt. Beetje hetzelfde wat jouw artikel weergeeft.

[Tgask]

Infra in Groningen kan goed zijn maar je wil inderdaad dicht bij het knooppunt zitten (wat T0rch al aangeeft). Daarnaast zijn de bevingen door aardgasboringen nou niet bepaald fijn/risico vrij waardoor partijen wellicht geen interesse meer hebben om hun data daar op te slaan.

Edit: typo

[Reactie gewijzigd door Tgask op 22 juli 2024 14:55]

[ethan..1]

AMS-IX members are able to connect at 12 locations

Digital Realty (formerly Telecity AMS4)
Equinix AM1/2 (South East)
Equinix AM3/4 (Science Park)
Equinix AM5 (formerly TeleCity AMS5)
Equinix AM6 (formerly TeleCity AMS6)
Equinix AM7 (formerly TeleCity AMS2)
Equinix AM8
Equinix AM11
euNetworks (Amsterdam Amstel Business Park)
Evoswitch (Haarlem)
GlobalSwitch (Slotervaart)
Interxion (Schiphol Rijk)
Interxion Science Park (former Vancis)
NIKHEF (Science Park Amsterdam)

[Raindeer]

Interconnectie... standaard ethernet interface doet 10km over glas. Als je dus niet wilt nadenken en honderden dienstverleners wilt bereiken, dan zet je een doos in Amsterdam neer. Denk bijvoorbeeld aan een gameservice. Wil je een groot deel van West-Europa bereiken, dan ben je beter af in Amsterdam dan in veel andere steden.

[himlims_]

yup - less is more, less latency bijv. voor traders is fysieke afstand essentieel. En profilering van jezelf; zit in de randstad, of bevinggebied met koeien ...

[The Zep Man]

En profilering van jezelf; zit in de randstad, of bevinggebied met koeien ...

Er staan ook datacenters in de kop van Noord-Holland, onder andere van Google en Microsoft. Buiten de Randstad, geen bevingsgebied, wel koeien.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 22 juli 2024 14:55]

[Moartn]

De redenatie "aardbevingsgebied" is sowieso onzin. Die techreuzen uit silicon valley zitten zelf in een aardbevingsgebied, in Californie. Daar is het risico vele malen groter en de aardbevingen veel zwaarder. Denk je dat die zich druk maken over die bevinkjes in Groningen?

Begrijp me niet verkeerd: ik woon zelf in Groningen en voor de bewoners zijn het zeker geen "bevinkjes" en veroorzaakt veel schade en ellende. Maar bij de bouw van een nieuw datacentrum is dit echt geen noemenswaardig risico. Overstroming is dan nog een groter risico, maar dat geldt net zo goed voor Amsterdam.

[The Zep Man]

Overstroming is dan nog een groter risico, maar dat geldt net zo goed voor Amsterdam.

Eens, en in de kop van Noord-Holland (en een groot deel van Groningen) telt dat net zo zwaar, aangezien dat hele gebied beneden NAP ligt.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 22 juli 2024 14:55]

[Uhuruburu]

Traders willen zo dicht mogelijk bij de beurs zitten. Liefst een datacenter op de Dam.

En over de bevingen: de NAM (en andere gasproducenten) hebben flinke gasproductielocaties in Noord-Holland. Vaak al tientallen jaren. Kwestie van tijd dat de bevingen ook daar gaan beginnen.

[Reactie gewijzigd door Uhuruburu op 22 juli 2024 14:55]

[PolarBear]

Traders willen zo dicht mogelijk bij de beurs zitten. Liefst een datacenter op de Dam.

Traders regelen hun eigen directe glasverbindingen wel (of radio dan is het makkelijker om de ideale route te volgen). Maar ik geloof niet dat de handel op de AEX ook daadwerkelijk gehost wordt op het beursplein.

[jongetje]

Traders kunnen overal zitten. Denk echt niet dat dit miniseconde verschil echt uitmaakt. Anders zou je vanuit Nederland niet op de beurs in Tokyo, Amerika oid kunnen beleggen. En dan nog zouden die dan een directe lijn moeten hebben. Heb bij een internationaal bedrijf gewerkt waar ook traders zaten en die verbinding liep via Londen (daar zat onze IT). En heb nooit een trader horen klagen terwijl die verbinding eerst via een dedicated lijn naar Londen liep en dan via het internet vanuit daar naar NL (of een ander land) terug.

[SkiFan]

Gaat om geautomatiseerde high-frequency traders. Daar maakt iedere milliseconde wel degelijk uit. Een andere trader kan je dan nml voor zijn en je aandeel of optie daarmee net hoger of lager zetten dan waarop jij m zou willen kopen of verkopen. Verschil tussen winst en verlies dus.

[Reactie gewijzigd door SkiFan op 22 juli 2024 14:55]

[Anoniem: 84766]

Hoeveel capaciteit van de datacenters nemen traders in beslag? Mijn gevoel zegt: verwaarloosbaar.

[gooos]

Vooral die less is more... zeker trading rooms van banken en grote bedrijven die veel met transacties (op de beurs) van doen hebben zorgen daarom dat ze zo kort mogelijk bij de beurs zitten. Het kan je net een kleine voorsprongetje geven tov de conculega. Heeft volgens mij niet zozeer te maken met profileren.

[himlims_]

ik doel daarmee op; https://en.wikipedia.org/wiki/Low_latency_(capital_markets)

[gooos]

Ik ook

[Wessee]

Google heeft in Eemshaven ook een DC, maar ze hebben wel bijna alle infrastructuur bovengronds lopen.

Sterker nog, Google kiest er juist voor om "achteraf" te zitten, als je ziet waar de verschillende DC's zitten.

[Yordi-]

Het is niet alleen een latency verhaal. Google en Microsoft zijn bijzonder slechte vergelijk, die hebben dusdanig geavanceerde apparatuur en een hele lading eigen vezels onder de grond.

De echte reden dat je in Amsterdam wil zitten is connectivity. En niet alleen met transit (internet) partijen of AMS-IX, ook omdat je zo goedkoper multi-datacenter je dc infra op kan bouwen. Of je nu een vezel tussen Groningen en Amsterdam moet belichten (of afnemen, in de vorm van een wave (DWDM golflengte)) of dat je nu 15 KM glasvezel aan moet steken tussen 2 DC's. Dat scheelt heel veel geld. En minder kans op een schop in de grond die je vezels raakt. Denk eens aan DR (disaster-recovery) of off-site storage replicatie. Daar heb je veel bandbreedte voor nodig. Die bandbreedte wordt duurder en risicovoller naarmate je grotere afstanden af moet leggen. Daarnaast is het ook simpeler om je DC 'stretched' op te bouwen tussen DC's met lagere latency.

Al met al is gewoon het feit dat je alles al in Amsterdam hebt (naast DC's ook enorme hoeveelheden vezels in de grond tussen al die DC's) de reden dat je in Amsterdam wil zitten. Even naar Groningen rijden om een disk te vervangen is ook niet heel handig trouwens.

[Reactie gewijzigd door Yordi- op 22 juli 2024 14:55]

[Snow_King]

Exact, dat dus. In de regio Haarlem/Amsterdam is glasvezel zo veel goedkoper dan even een vezel naar Groningen of Maastricht toe krijgen.

Als je Peering/Transit wil oppakken is Amsterdam ook gewoon 'goedkoop'.

Ik zou het ook graag anders zien (5 DC's in Amsterdam in gebruik), maar het is nu eenmaal zo.

[jongetje]

Er zijn echt wel meer internet knooppunten dan alleen de AMS-IX: https://www.agconnect.nl/...le-rotondes-van-nederland

Ik denk dat het kunnen aansluiten op de AMS-IX met een kort kabeltje nu niet echt de reden is. Het is niet voor niets dat Microsoft en Google een enorme lobby hebben gedaan om in de wieringermeerolder een datacenter te krijgen:
https://www.nrc.nl/nieuws...es-en-datacentra-a4001882

De grond is daar enorm veel goedkoper dan in Amsterdam en alles wat in de weg staat koop je gewoon op.

[Reactie gewijzigd door jongetje op 22 juli 2024 14:55]

[Snow_King]

Er is meer dan de IX'en. Denk aan de carriers zoals Telia, Cogent, NTT, GTT, etc. Die vind ik je vooral in datacenters in Amsterdam.

Amsterdam heeft gewoon veel voordelen wat dat betreft.

[01--Rolf--01]

Je hebt veel in Amsterdam maar ook veel niet.
bv Groene stroom, sneltoegang wegen, wonen voor een normale prijs voor de mensen die daar moeten wonen/werken, schone lucht, wel geluids overlast Enz enz enz.
kortom als je slim bent smeer je dingen uit over een groter gebied.
Of je wijst al NL dit gebied aan je vormt je land en zegt dat gaan we daar zetten.
Alles op een kluitje is niet altijd de beste, en mooiste oplossing wel?

[jongetje]

Newsflash: Er wonen in Groningen ook mensen die je kunt inhuren om een disk te vervangen. Die disks worden namelijk niet in amsterdam gemaakt dus die kun je ook prima in Groningen op voorraad zetten.

Ik denk dat de goedkopere grond, makkelijker krijgen van vergunningen en personeel in Groningen veel voordeliger is dan die paar duizend euro huur voor een glasvezel per maand....

[Reactie gewijzigd door jongetje op 22 juli 2024 14:55]

[marcop23]

300 km is toch echt 1 ms met de lichtsnelheid. Dan is glasvezel nog wat langzamer dan dat, dus dat merk je helaas wel.

[01--Rolf--01]

Maar wacht even dan zou het Internet nooit groter kunnen worden dan 300KM???
raar verhaal?
En die eindgebruikers zeg maar de rest van NL heeft hier ook last van.
Kom je eigenlijk tot de conclusie dat AMS-IX hele maal verkeerd ligt, ik zeg dan afbreken en ergens anders het opnieuw maar dan beter doen......

[CAPSLOCK2000]

Maar wacht even dan zou het Internet nooit groter kunnen worden dan 300KM???
raar verhaal?
En die eindgebruikers zeg maar de rest van NL heeft hier ook last van.
Kom je eigenlijk tot de conclusie dat AMS-IX hele maal verkeerd ligt, ik zeg dan afbreken en ergens anders het opnieuw maar dan beter doen......

Nederlandse consumenten zijn daar niet de klanten waar het om gaat. Consumenten zullen 1 ms meer of minder inderdaad niet snel merken en er zeker niet voor betalen.*

Het grote geld zit bij het bedrijfsleven waar dat soort kleine verschillen er wel toe doen, zoals bijvoorbeeld bij geautomatiseerde handel, zoals de aandelenmarkt. Wie het eerst komt, die het eerst maalt, dus als jouw computer 1 ms seconde sneller reageert dan krijg jij de deal en je concurrent niet.
Het klinkt onvoorstelbaar maar 1ms is een zee van tijd in die wereld.

* 1 iemand die 1 keer 1ms vertraging heeft is verwaarloosbaar, maar als je alles optelt loopt het toch wel op. Even een beetje uit de losse pols rekenen:
Als je bij 1000 muisklikjes per dag 1 ms vertraging hebt dan is samen toch weer een seconde, of een minuut of 6 per persoon per jaar. Met 17 miljoen Nederlanders samen lopen die minuten flink op. Over een heel jaar komt dat neer op iets van 1000 fulltime banen. Met een modaal salaris van 36k euro komt het neer op een waarde van 36 miljoen euro per jaar.
Op de totale begroting van Nederland is het peanuts, maar ik zou het best willen hebben.

[01--Rolf--01]

Huh dacht dat aandelen verhandelen met een soort van Time-stamp plaats vind. Dus niet elke ms, maar een soort van overeen gekomen gemiddelde per bv 10 min of sommige om 2 uur, waarbij de grootste handel de waarde bepaald?

* gelukkig kunnen wij als mensen niet binnen 1ms reageren. Dus die 1ms winnen wij niets mee, deze is al verrekend in ons doen en laten en niet terug te winnen door sneller te reageren dan wat menselijk is.....

[CAPSLOCK2000]

Huh dacht dat aandelen verhandelen met een soort van Time-stamp plaats vind. Dus niet elke ms, maar een soort van overeen gekomen gemiddelde per bv 10 min of sommige om 2 uur, waarbij de grootste handel de waarde bepaald?

In het algemeen niet. Zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Flitshandel
Er zijn wel beursen die tijdsbeperkingen hebben. NASDAQ werkt met 350 milliseconde.

* gelukkig kunnen wij als mensen niet binnen 1ms reageren. Dus die 1ms winnen wij niets mee, deze is al verrekend in ons doen en laten en niet terug te winnen door sneller te reageren dan wat menselijk is.....

We kunnen niet binnen 1 ms reageren, maar we kunnen wel 1 ms eerder of later beginnen met reageren.

In losse gevallen kun je het niet zien, maar als de groep maar groot genoeg is wel.
Er zijn verkeersongelukken die niet waren gebeurd als de bestuurder 1ms eerder op de rem had getrapt. Het is vast zeldzaam, maar het moet voorkomen. Die ene milliseconde zal heel af en toe het verschil maken tussen op het laatste moment stoppen voor een oranje stoplicht of juist door rood rijden. Als je kaartjes wil bestellen voor een populair concert of Formule 1 of zo iets waar duizenden mensen tegelijk proberen om een besetelling te plaatsen kan die ene milliseconde het verschil maken.

[marcop23]

Jawel? De ping kan toch ook groter zijn dan 1 ms, dan is het internet niet stuk?

Zoek maar op: De lichtsnelheid is ongeveer 300 000 km/s. 300 km is daar een duizendste van, dus 1 ms.

[Moartn]

Latency vanuit Groningen is natuurlijk iets hoger maar denk niet echt noemenswaardig. Bovendien is het geen 300 kilometer. Amsterdam naar Eemshaven is hemelsbreed 175km, en over de weg 215km. Dat is minder dan 1 milliseconde latency door glasvezel.

[Alex3]

Nee, het signaal moet ook weer terug dus je moet het verdubbelen.

[Maurits van Baerle]

300 KM is wel wat ver. Waarom niet in Flevoland? Ruimte zat, goedkopere grond en Almere ligt nog geen 20 KM van Science Park vandaan. Je kunt zo een dedicated glasverbinding leggen door het IJsselmeer IJmeer, kost niets.

(En voor buitenlanders noem je de locatie nog steeds gewoon ‘Amsterdam’)

[Reactie gewijzigd door Maurits van Baerle op 22 juli 2024 14:55]

[PolarBear]

Je kunt zo een dedicated glasverbinding leggen door het IJsselmeer, kost niets.

Ik zou het door het IJmeer/Markermeer doen.

[Maurits van Baerle]

Ha, sorry die bedoel ik natuurlijk ook. Ben al te lang weg uit Amsterdam 😬

[Koen Hendriks]

Overstroming risico zal ook wel meewegen. Google zit o.a. in Eemshaven omdat het boven zeeniveau ligt.

[familyman]

ja, en net naast lelystad airport. Kan dat kreng alvast niet meer uitbereiden

[Patoer]

Flevopolder en al het uitzicht is al min of meer verkocht aan de Amerikanen.
Het grote 💰 windt weer van de bewoners.

[djs909]

Ik denk niet dat die paar kilometer veel uitmaakt, qua lichtsnelheid. Daarom staan er ook datacenters in Middenmeer, van Microsoft en Google, die gebruik maken van energie van lelijke landschapvervuilende windmolens die door de strot gedrukt zijn van de bewoners met de beloftes "ja maar dat is groene stroom voor jullie" wat achteraf helemaal niet waar bleek te zijn.

[dec0de]

Woon jij daar of heb jij wat op facebook gelezen? Want van wat ik er van begrijp is dat onzin en kun je de windturbines niet zien vanaf het strand / waterlijn, maar wel vanaf een boot, maar ik woon er zelf ook niet.

[Reactie gewijzigd door dec0de op 22 juli 2024 14:55]

[traxxion]

Ik denk dat @djs909 het hier over heeft:

In de Wieringermeerpolder verrijst op dit moment het grootste windmolenpark op land in Nederland. Honderd megaturbines, zo groot als de Euromast, zouden meer dan 300.000 huishoudens het hele jaar door van groene stroom gaan voorzien. De praktijk laat echter een veel minder rooskleurig toekomstbeeld zien. Subsidie vloeit weg, de opbrengsten zijn voor een Zweeds energiebedrijf en de groene stroom is voor belastingontwijkende multinationals Google en Microsoft. En de omwonenden? Die krijgen te maken met licht-, geluids- en horizonvervuiling. Waar is het misgegaan?

https://www.npostart.nl/de-hofbar/16-06-2020/POW_04721004

[djs909]

Inderdaad.

[Richard89]

Ik weet niet waar jij denkt dat die windmolens staan? Ik woon wél zelf in Middenmeer, heb tegenwoordig een rode lampjes "show" als ik mijn keuken uit kijk over het land.. Ze staan gewoon overal door de polder heen hoor :-)

https://images.nrc.nl/G3T...0/06/webwieringermeer.png

[djs909]

Mijn moeder woonde daar, dus ik kwam daar regelmatig. Heb zelf ook jaren in die regio gewoond, dus ik weet precies waar ik het over heb. Verder wil ik je verzoeken om in het Nederlands te typen want ik kan niet veel chocola maken van die laatste zin.

[Bezulba]

Veel beter om er een kolencentrale naast te zetten, die zijn het toppunt van moderne techniek en volledig onzichtbaar!

[Blokker_1999]

gestookt met Clean Coal™ van Trump is dat toch prachtig

[andreetje]

Op een dag woon je zelf naast een windmolenpark, slaap je 's nachts niet meer en kun je bij zonnig weer niet meer in de tuin zitten. Ik wens je zo'n situatie niet toe.

https://voorburgsdagblad....-verstoord-door-windmolen

https://www.medischcontac...ken-wel-degelijk-ziek.htm

[batjes]

Het leuke is dat men een paar honderd jaar geleden ook moeilijk deed over die duizenden windmolens door het land heen. Tegenwoordig beschouwen we ze als cultureel erfgoed en zijn we er trots op.

[gooos]

Het grote verschil met die van vroeger en die van nu is natuurlijk wel de hoogte (heel flink meer) en de bijbehorende bling in de vorm van rode lampen (al dan niet knipperend).

[batjes]

Vroeger was de bebouwing gemiddeld ook nogal een stukje lager en stak zo'n houten windmolen ook met kop en schouders boven het landschap uit.

Echt geinig om te lezen wat men toen over windmolens dacht en wat men er nu over denkt. Geschiedenis herhaalt zich

[boels069]

Maar toen fossiele brandstof beschikbaar kwam werden de windmolens in het museum geplaatst.
De afhankelijkheid van wel of niet voldoende wind speelde de hoofdrol.
Daarom zijn de huidige windturbines meer een uiting van nostalgie en gebrek aan technisch en economisch inzicht.
De achtervang is fossielig of onrendabele opslag; de nieuwste "inzichten" over H2 kunnen soelaas bieden maar het blijft kwa rendement natuurlijk huilen met de pet op.
Transport via het huidige aardgasnet kan pas na aanpassingen die vele tientallen miljarden gaat kosten (voor H2 is vrijwel elke metaallegering zo lek als een mandje en teflonachtig spul wil men gaan weren).

[djs909]

Ja, want die molens waren net zo groot als moderne windmolens.

[jongetje]

Hier een artikel erover: https://www.nrc.nl/nieuws...es-en-datacentra-a4001882

[Ves]

Yep

[SkiFan]

Heel veel infrastructuur functionaliteit is erg latency-gevoelig. Die moeten binnen +- 70 km van de AMSIX zitten. Denk bv aan communicatie, maar ook aan virtual desktops.

[killercow]

Dat is natuurlijk alleen zo als de klant ook in die regio zit.
Als de klant meer dan 70KM van de ams-ix zit is een lokaal dc natuurlijk sneller, mits de isp niet al het verkeer eerst alsnog naar de ams-ix route.

[jongetje]

Wat een onzin.
Als ik bel met India, Dubai, Amerika, Nieuw Zeeland, Australie e.d. (en dat gebeurd regelmatig) dan gaat dat gewoon prima.
Een aantal van mijn (zoom) calls lopen via US datacenters en dan is er ook geen merkbare delay.

Ik heb gewerkt op Citrix servers in de US en gaat prima. Dan zou iedereen volgens jou die in Friesland of Groningen woont al geen werkbare telefoon verbinding hebben? De centrales staan namelijk in de randstad....

[SkiFan]

Toch zijn er blijkbaar applicaties die moeite hebben met een te grote latency. Je kunt me geloven of niet, maar dit is wat de eigenaren van datacentra vertellen. Die zullen ongetwijfeld technische redenen hiertoe hebben. Overigens, we doen zeer regelmatig zoom en team calls, en we merken latency, ook al is het maar 100 ms zeer duidelijk. Het maakt je snelheid van reageren langzamer. Bij calls met Singapore bv merken we duidelijk 1 a 1,5 seconde latency.

[Reactie gewijzigd door SkiFan op 22 juli 2024 14:55]

[SkiFan]

Snelheden moet ik even laten gaan, maar onlangs gesprek gehad met de voorzitter van de NL vereniging van datacentra, en hij noemde heel expliciet dit getal. En de verwachting was ook niet dat dit heel snel zou veranderen. Waarschijnlijk gaat het dan om de maximumlengte die je zonder switching gear kunt overbruggen.

[PolarBear]

De AMS IX is geen patchkast op één locatie waar alle kabels met elkaar worden verbonden. Het zijn meerdere locaties die virtueel een groot knooppunt vormen. En tussen de nodes van het knooppunt wil je wat fysieke afstand hebben maar niet teveel omdat de werking van je virtuele knooppunt weer beïnvloed. En als je dan toch een fysieke locatie hebt waar een deel van de AMS IX draait dan is het wel zo makkelijk om daarnaast een datacenter te hebben. Je kan dan makkelijk aansluiten, peeren etc.

[SkiFan]

Overigens, geweldig, laten we er horeca in stoppen. Het is niet dat die datacentra op absolute A locaties staan, en we hebben nu gezien dat NL al ruim genoeg bedeeld is met horeca. Alles wat je aan vergunningen toevoegt, gaat aan omzet bij anderen weg. Wie bedenkt dit?

[SampleUser]

Soms wel in kantorengebieden, dus dan is iets als een lunchroom niet ver gezocht.

[Maurits van Baerle]

Ik vermoed dat je, inderdaad gezien de ligging van de meeste van deze centra, niet aan grand cafés of buurtkroegjes moet denken.

Maar, een wellness centrum, spa of gym zou dan weer wel kunnen.

[fruitbakje]

Bij 80MVA een eigen inkoopstation? Bedoelen ze dan niet een eigen station op het schakelstation van de netbeheerder of iets in die richting?

[Plompie]

Een inkoop station is is een aftakking van de midden-spanning-ring naar 220v (zegmaar een eigen trafo huisje). Je mag een data center dus blijkbaar niet gewoon op de (3 fasen) 220v van een bedrijven terrein hangen.

[PolarBear]

Je mag een data center dus blijkbaar niet gewoon op de (3 fasen) 220v van een bedrijven terrein hangen.

Buiten het feit dat het ook helemaal niet kan.

[Plompie]

Stedin (Rotterdam e.o.) gaat tot 250A. Dus 230v * 250A * 3 = 172kVA of 17 MVA als ik me niet vergis?

Dat komt idd niet overeen met de 25 - 80 MVA uit het artikel maar wellicht dat in overleg meer mogelijk is?

https://www.stedin.net/za...iting/typen-aansluitingen

[Reactie gewijzigd door Plompie op 22 juli 2024 14:55]

[Groningerkoek]

Stedin beheert en verzorgt ook grotere aansluitingen maar daarvoor moet je vroegtijdig in overleg omtrent mogelijkheden, tijdsduur en kosten en kun je niet volstaan met de normale aanvraag procedure, daarom staat die limiet op de website.

[Maurits van Baerle]

Ik kan me eerlijk gezegd nu al niet voorstellen dat dit soort stroomintensieve bedrijven gewoon 3fase 230V binnenkrijgen.

[fruitbakje]

Nee, boven de 3x250A aansluiting krijg je van de regionale netbeheerder een kabel met middenspanning (10, 20, 30 kV om en nabij ofzo?). Je bent zelf verantwoordelijk voor de transformator die het naar een naar jouw gewenst vermogen kan transformeren. Wel alles volgens specificaties van de netbeheerder. Doorgaans gebeurt dat in het inkoopstation op jouw terrein, maar die trafo's kunnen ook ergens ander zitten (zoals ze bij zonneparken doorgaans in compactstations ergens in de wei staan). In het inkoopstation staat dan alleen beveiligingen e.d. van de netbeheerder.

Maar iedereen met zo'n middenspanningaansluiting (vanaf 630 kVA meestal?) een inkoopstation nodig. Daarom kunnen ze zo'n inkoopstation niet bedoelen als ze zeggen dat ze het pas 80 MVA nodig hebben. Bij die vermogens heb je het al snel over de velden op de onderstations van de netbeheerder zelf (zowel regionaal als TenneT). Bij 80 MVA zal je meestal de regionale netbeheerder omzeilen en meteen op apparatuur van TenneT aansluiten. Maar ik weet niet wat ze met 'inkoopstation' in die context bedoelen...

[ReconE]

"Inkoop" kan ook gerust een netkoppelpunt zijn: dus dat je van het hoogspanning netwerk een eigen aftakking krijgt, en helemaal niets met de 7 netbeheerders in Nederland te maken hebt. Als je een aftakking van het hoogspanning netwerk krijgt, dan ben je zelf netbeheerder.
Is niet helemaal duidelijk in het artikel, maar lijkt mij een mogelijkheid.

[01--Rolf--01]

Neem aan de 1e voorwaarde is zelf groene stroomopwekken tegenwoordig.
Waar staan deze stroomopwekkers?
Hoe komt die stroom in Amsterdam, kortom trekt het elektriciteitsnet dat wel.
Zorgt de eindgebruiker hier zelf ook voor?

Of wentelen al deze kosten op NL af je weet wel jij en ik, ben ik persoonlijk een beetje klaar mee.
Een stad wil graag iets maar heel NL moet mee betalen dan zeg ik laat maar even, ga maar ergens zitten waar we het in NL mee eens is......

[Blokker_1999]

Je kan niet zomaar even een stroomcentrale naast je DC zetten. Dit moet dus wel aan het net gekoppeld worden waar iedereen aan meebetaalt. Maar denk nu niet dat een DC dat 40MVA afneemt er met enkele honderden euro per maand van af komt. De aansluitkost alsook de recurente lasten zullen zeer hoog zijn.

[familyman]

iets waar heel Nederland het mee eens is..... succes!

Daarnaast zijn sommige dingen randvoorwaardelijk. Niemand zit erop te wachten (misschien). Maar zonder, gebeurd er verder niets, wat mensen wel willen.

Zo werkt het gewoon niet natuurlijk en dat is precies waarom we überhaupt een overheid hebben....

[synoniem]

Het bedrijf dat in Zeewolde gaat zitten heeft het nog niet zo slecht bekeken dan. Dichtbij genoeg bij AMSIX voor minimale latency, goedkope grond en goedkope elektriciteit.

[Trommelrem]

Amsterdammers willen wel zo veel mogelijk bedrijven in Centrum, maar datacentra ho maar? Amsterdam lijkt iedere zoveel jaar wel compleet om te draaien. Eerst wilden ze wel toeristen, dan weer niet, dan weer wel, dan weer niet. Eerst willen ze grote datacentra, dan weer niet, dan weer wel. Kan Amsterdam niet een keertje iets voor een iets langere periode plannen? Het lijkt wel een communistisch vijfjarenplan. Als ze nu gewoon een kerncentrale bouwen in Westpoort dan kunnen er toch wel een paar datacentra bij en dan is het voor de komende 30 jaar misschien wel goed?