Een consortium onder leiding van het Nederlandse onderzoeksinstituut voor quantumtechnologie QuTech krijgt een subsidie van tien miljoen euro van de Europese Commissie voor de ontwikkeling van quantuminternet. De UvA krijgt geld voor compacte atoomklokken.
De Europese Commissie heeft de start van The Quantum Flagship aangekondigd, waarbij twintig projecten zijn gekozen die Europa een leidende positie moeten geven op het gebied van quantuminnovatie. Het initiatief omspant tien jaar en er is een totaalbedrag van 1 miljard euro mee gemoeid.
Een van de gekozen projecten is de Quantum Internet Alliance. Deze alliantie bestaat uit twaalf Europese quantumonderzoeksgroepen en meer dan twintig hightechbedrijven onder leiding van het QuTech-instituut uit Delft. Het doel is om tot een blauwdruk te komen van een Europees quantuminternet. De alliantie ontwikkelt daarvoor de basisonderdelen die nodig zijn voor zo'n netwerk, zoals quantumrepeaters, nodes en de netwerkstack.
"We zijn nu heel dicht bij de bouw van de eerste quantumnetwerken met drie of vier knooppunten", stelt Stephanie Wehner, coördinator van de Quantum Internet Alliance. De subsidie moet helpen de ontwikkeling te versnellen. De alliantie richt zich niet op quantum key distribution via het zenden van fotonen via glasvezel, maar op verstrengeling. De verstrengeling van deeltjes kan over grote afstand behouden blijven en zorgt ervoor dat een aanpassing van het ene qubit instantaan invloed heeft op het verstrengelde andere qubit. Dit opent mogelijkheden voor kloksynchronisatie op afstand, maar ook inherent veilige communicatie. Op termijn moet het netwerk quantumcomputers met elkaar verbinden.
Naast het QuTech-consortium, krijgt ook iqClock 10 miljoen euro subsidie. Dit is een Europees consortium dat geleid wordt door natuurkundige Florian Schreck van de Universiteit van Amsterdam. Hij richt zich met zijn project op de ontwikkeling van compacte quantumklokken. Die moeten een alternatief vormen voor de grote, en lastig te maken, optische atoomklokken.
Bij die optische atoomklokken vormen trillingen van atomen om een heel nauwkeurige frequentie vast te leggen de basis. "Die frequentie wordt overgebracht op een optische laser. De fijnafstemming van de laserfrequentie op die van de atomen is niet eenvoudig, maar we hebben hier in Amsterdam een manier ontdekt om dit idee eenvoudiger te implementeren, door de trillende atomen zelf de laserstraal te laten vormen", vertelt Schreck. Hij wil nu met zijn team zo'n superradiante laser bouwen. Verkleining van de techniek moet op termijn de integratie in satellieten mogelijk maken. Ook denkt de natuurkundige aan een toepassing voor synchronisatie van telecommunicatienetwerken, waardoor die netwerken veel beter kunnen presteren.
