Delftse wetenschappers zijn erin geslaagd een belangrijk obstakel voor de vorming van niet af te luisteren quantumnetwerken weg te nemen. Ze achten het mogelijk binnen vijf jaar vier grote steden in Nederland in een vroege versie van een quantumnetwerk te verbinden.
Wetenschappers werken al langer aan quantumnetwerken, gebaseerd op het idee dat de verbindingen niet zinvol af te luisteren zijn vanwege de eigenschap dat een meting de quantummechanische staat, en daarmee de communicatie, verstoort. Zo zijn er experimenten met de verzending van quantum-sleutels over glasvezels, gebaseerd op fotonen.
De onderzoeksgroep van Ronald Hanson bij het Delftse QuTech gooit het over een andere boeg. Hij behaalde al spectaculaire resultaten met verstrengelde informatie tussen twee elektronen in twee diamanten, 1,3 kilometer van elkaar verwijderd. Verstrengeling is de mysterieuze quantumfysische verbinding tussen deeltjes; een meting aan het ene deeltje heeft direct, instantaan, invloed op het andere, ongeacht de afstand. "De informatie bevindt zich als het ware op beide plekken tegelijkertijd en gevoelige informatie hoeft daardoor geen weg af te leggen", legt Hanson uit.
Hoewel de wetenschapper aantoonde dat verstrengeling op grote afstand in stand blijft, zijn de verbindingen nog te zwak voor gebruik voor netwerken: knooppunten in de netwerken, essentieel voor de doorgifte, hebben een verstorende werking. Het team van Hanson ondervangt dit op een slimme manier, door een van de kernspins in iedere diamant te gebruiken om verstrengelde informatie tijdelijk op te slaan.
Zo kunnen ze uit een zwakke verbinding twee verbindingen realiseren en die kunnen ze combineren tot een sterkere verstrengelde verbinding. "Een beetje zoals whisky wordt gedistilleerd uit lager-alcoholische basisingrediënten", aldus Hanson, die benadrukt dat de distillatie herhaald kan worden tot de juiste sterkte bereikt is.
Ze gebruiken dus kernspins als geheugen, zonder dat deze verstoord worden door nieuwe verbindingen tussen de elektronen, wat de mogelijkheid opent bij internetknooppunten nieuwe verbindingen op te zetten. Volgens Hanson is distillatie van verstrengeling essentieel voor de toekomst van een quantuminternet met vele quantumverbindingen van hoge kwaliteit. Binnen vijf jaar denken ze een netwerk te kunnen ontwikkelen dat Delft, Den Haag, Leiden en Amsterdam verbindt.
De onderzoekers publiceren hun bevindingen onder de noemer Entanglement Distillation between Solid-State Quantum Network Nodes in het wetenschappelijke tijdschrift Science.