Java bestaat zaterdag twintig jaar. James Gosling begon in 1991 het project dat zou leiden tot de programmeertaal, maar pas op 23 mei 1995 werd de taal officieel uitgebracht voor het brede publiek. Java is nu een van de populairste programmeertalen ter wereld.
Java begon in 1991 als project van Sun Microsystems, een in 1982 opgericht bedrijf dat vijf jaar geleden werd overgenomen door Oracle. Het geheime 'Green Team', met als oprichters Patrick Naughton, Mike Sheridan en James Gosling, moest toekomstige ontwikkelingen in de computerindustrie voorspellen. Ze concludeerden dat computers voor consumenten een grote vlucht zouden kunnen nemen. Het team ontwikkelde daarop een prototype van een controller voor home-entertainment-apparaten, zoals kabeldecoders. Het kastje draaide op een nieuwe programmeertaal: Oak, ontwikkeld door Gosling.
Kabelmaatschappijen waren niet geïnteresseerd om de technologie te gebruiken, dus richtte het Green Team zijn aandacht op het prille internet. Dat had nog geen mogelijkheden tot dynamische content. Oak, waarvan de naam in 1994 veranderd werd in Java na een handelsmerkkwestie, kon dat wel bieden door middel van in de webpagina ingebedde applets. De taal werd daardoor al snel populair voor het web, mede doordat de destijds dominante Netscape-browser hem ondersteunde vanaf de publieke release van Java op 23 mei 1995.
Zeer verdienstig in de vroege jaren was een Nederlandse programmeur genaamd Arthur van Hoff. Hij was binnen het Java-team verantwoordelijk voor de compiler en heeft een grote invloed gehad op de uiteindelijke specificatie van de taal. Toen Java uiteindelijk ingezet werd als een taal voor het web was hij daar ook nauw bij betrokken.
Op internet werd de taal op termijn verdrongen door Adobe Flash en later html5 en javascript. De voor veel platformen geschikte programmeertaal vond nieuwe toepassingen in de enterprisemarkt vanwege zijn kracht en toepasbaarheid. Sun bleef de taal ontwikkelen. Zo bood de tweede generatie Java de mogelijkheid om applets op servers zelf uit te voeren als webapplicatie, terwijl mobieltjes en pda's hun eigen versie kregen in de vorm van de Java Micro Edition. In 2007 werd de broncode van de gehele taal vrijgegeven, nadat eerder al delen van de taal volgens een opensourcelicentie werden vrijgegeven.
Java wordt vandaag de dag gebruikt door negen miljoen ontwikkelaars; de taal draait op zo'n zeven miljard apparaten. Java is een van de meest gebruikte programmeertalen ter wereld, en wordt naast voor wetenschaps- en businessdoeleinden gebruikt voor computerspellen als Minecraft. Veel Android-apps zijn ook gebaseerd op Java. Oracle en Google liggen daarover nog steeds in de clinch in de rechtszaal, omdat Google voor zijn eigen Java-implementatie delen van de code en structuur van Oracle-api's overnam. Die zaak ligt nu bij het Amerikaanse Hooggerechtshof.
Oracle is inmiddels verantwoordelijk voor de ontwikkeling van Java, dat nu bij versie 8 is aangeland. Java 9, dat in 2016 moet verschijnen, moet de taal modulair en daardoor flexibeler maken. Oracle heeft een tijdlijn online gezet ter ere van het twintigjarig bestaan van Java; daarnaast geeft het tot het eind van dit jaar korting op Java-certificaten voor programmeurs.