Ouders kijken vaak met respect naar de computervaardigheden van hun kroost. Die zitten immers uren achter de computer en lopen qua kennis ver voor op de oudere generatie. De werkelijkheid is iets genuanceerder, zo blijkt uit een onderzoek van het SCP.
De computer en het internet zijn niet meer weg te denken uit de levens van de 13- tot 18-jarigen. Het gebruik van de hedendaagse digitale mogelijkheden door tieners is onderwerp van het onderzoek dat onder ruim 1500 tieners en 1000 ouders werd uitgevoerd. Het onderzoek richtte zich op vijf thema's: het bezit van ict-middelen, het gebruik ervan, de vaardigheid met betrekking tot ict, de rol van computers en internet in de communicatie en de stand van zaken met betrekking tot veiligheid. Het onderzoek werd gedaan door drs. Marion Duimel en prof. dr. Jos de Haan. De gegevens werden eind 2005 verzameld.
Het bezit van ict
In bijna alle gezinnen is tegenwoordig minimaal een computer te vinden, en meer dan driekwart van de huishoudens heeft er zelfs meer dan een. In 2001 was dat nog ruim de helft. Ook beschikt vrijwel ieder gezin over toegang tot het internet; in 94 procent van de gezinnen is een breedbandverbinding beschikbaar. Ruim de helft van de jongeren heeft een computer op de eigen kamer en in 58 procent van de gezinnen is een spelcomputer aanwezig. De mobiele telefoon heeft zijn weg naar vrijwel iedere tiener gevonden. Het opleidingsniveau van de kinderen heeft nog wel enige invloed op het bezit van computers maar het verschil is al lang niet meer zo groot als enkele jaren geleden.
1 pc in huis | 2 of meer | internet | pc in eigen kamer | spelcomputer | |
---|---|---|---|---|---|
Totaal | 99 | 76 | 98 | 55 | 58 |
Jongens | 99 | 80 | 98 | 61 | 73 |
Meisjes | 99 | 70 | 97 | 50 | 43 |
Vmbo | 98 | 67 | 98 | 60 | 70 |
Havo | 100 | 79 | 98 | 54 | 54 |
Vwo | 100 | 81 | 99 | 52 | 50 |
Het gebruik van ict
Jongeren zijn verreweg de grootste gebruikers van het internet binnen het gezin; het meest wordt het wereldwijde netwerk gebruikt voor communicatie en vermaak. Oudere computergebruikers richten zich meer op praktische zaken als het zoeken van informatie en internetbankieren. Ongeveer 80 procent van de jongeren gebruikt de computer dagelijks. Bij de ouders is dat ongeveer de helft, de vaders wat vaker dan de moeders. Bij het gebruik van internet speelt het opleidingsniveau ook een rol: kinderen met een vmbo-achtergrond gebruiken de computer meer voor entertainment dan jongeren met een vwo-opleiding, die vaker op zoek naar informatie zijn. Er is een verschil tussen wat jongeren doen op internet en wat ouders denken dat ze doen, maar volgens het onderzoek zijn ouders wel steeds beter op de hoogte van de activiteiten van hun kinderen.
Vaardigheden
Er wordt meestal gedacht dat jongeren beter met ict omgaan dan hun ouders. Deze digitale kloof blijkt echter veel kleiner dan gedacht. De eenvoudige instrumentele vaardigheden, zoals het versturen van e-mail en het zoeken op Internet, wordt door het overgrote deel van de jongeren beheerst. Jongens zijn daar, zo blijkt uit het onderzoek, ongeveer even sterk in als meisjes. De ingewikkelder vaardigheden - het installeren van een besturingssysteem of het verwisselen van een harde schijf - kan door minder dan de helft van de jongeren uitgevoerd worden. Hierbij hebben jongens wel sterk de overhand. Het schort de jongeren voornamelijk aan structurele vaardigheden, zoals het verwerken van en omgaan met informatie: minder dan de helft van de tieners controleert de gevonden gegevens. Ten opzichte van hun ouders lijken jongeren vaak vaardiger maar dit heeft vooral betrekking op de eenvoudige handelingen. Als het ingewikkelder wordt zijn het toch vaak de vaders die meer kennis hebben dan hun kinderen, ook als alleen met de zonen wordt vergeleken. Moeders hebben nog wel een achterstand ten opzichte van de rest van het gezin. Jongeren maken zich nieuwe programma's sneller eigen, en kunnen offline- en onlinecommunicatie beter combineren. Ongeveer 38 procent van de ouders maakt zich zorgen om het gebruik van 'msn-taal' door hun kinderen.
vader | moeder | kind | niemand | |
---|---|---|---|---|
Onderhoud (schijfopruiming, updates) | 54 | 11 | 26 | 9 |
Problemen met hardware verhelpen | 51 | 7 | 28 | 14 |
Een ander gezinslid iets uitleggen mbt installeren | 39 | 6 | 45 | 10 |
Een ander gezinslid helpen met een programma | 33 | 10 | 44 | 13 |
Iets op internet opzoeken voor een ander gezinslid | 25 | 21 | 40 | 14 |
Een ander gezinslid laten zien wat je allemaal op internet kunt doen | 20 | 10 | 42 | 28 |
Ict & communicatie
Voor jongeren is de computer een belangrijk communicatiemiddel, hoewel elkaar in het echt ontmoeten nog als het belangrijkst wordt beschouwd. Veruit de meeste jongeren hebben de beschikking over een instant-messenger, meestal MSN. Het gebruik hiervan wordt door driekwart erg belangrijk gevonden. Een serieus gesprek wordt nog wel het liefst via de telefoon gedaan. Meisjes gebruiken een messenger nog iets vaker dan jongens. De meeste jongeren chatten meerdere malen per dag waarbij de gemiddelde ‘gesprekstijd’ meer dan een uur bedraagt. In de doorsnee contactpersonenlijst staan meer dan honderd personen, maar de meeste tieners hebben slechts met ongeveer vijftien vrienden regelmatig msn-contact. Ongeveer een derde van de ouders heeft een instant messenger, de moeders iets meer dan de vaders. Naast het directe chatcontact communiceren jongeren steeds vaker via websites zoals een online fotoalbum of een profielensite. Jongeren die irl meer contacten hebben, hebben dat - vaak met dezelfde vriendengroep - ook online. Het langdurig gebruik van bijvoorbeeld msn leidt volgens de jongeren ook niet tot een isolement: de vriendengroep breidt zich juist uit via het internet.
Veiligheid
Op 96 procent van de computers is een antivirusprogramma geïnstalleerd, en 88 procent van de pc's wordt door een firewall beschermd. Filters tegen websites met seksuele of gewelddadige inhoud zijn echter maar op een van de vijf computers te vinden. De sociale kant van computerveiligheid wordt nog niet goed belicht. Twee derde van de ouders heeft voldoende vertrouwen in het online leven van hun kinderen en maakt zicht daar weinig zorgen over. Iets meer dan dan helft van de ouders probeert wel zijn kind voor te lichten over het gebruik van internet en bijvoorbeeld het vrijgeven van privé-informatie. Slechts 8 procent van de ouders controleert stiekem de e-mail van de kinderen. Ouders zijn slecht op de hoogte van de hoeveelheid informatie die hun kind over zichzelf vrijgeeft. Veel ouders weten bijvoorbeeld niet dat hun kind een eigen account op een profielensite heeft.
Conclusie
De opkomst van het internet heeft niet alleen invloed gehad op de jongeren; hele gezinnen gaan zich meer digitaal bewegen. Ouders gaan meer gebruik maken van ict en communiceren ook met hun kinderen op elektronische wijze via een messenger, sms en e-mail. Leden van een gezin helpen elkaar ook steeds meer op computergebied. De computer lijkt ook geen gevaar voor het sociale leven van de leden van het gezin.