Telefoon met 13 besturingssystemen

De smartphone uit een alternatief universum

Inleiding

Stel, je wilt een smartphone en je bent niet zo van iPhones. Wat zijn je keuzes dan? Je kan modellen nemen van Samsung, Xiaomi, Huawei, LG, Sony, Nokia, OnePlus… maar die hebben allemaal één overeenkomst; ze draaien Android. Dat komt doordat de mobiele markt een duopolie is. In de winkels liggen smartphones met iOS en Android en dat is het. De strijd om het smartphone-OS is al even voorbij en namen als Symbian, Maemo, MeeGo, webOS, BlackBerry 10, Windows Phone, Firefox OS en Ubuntu Touch horen al een tijdje tot het verleden. Toch?

Niet helemaal. Aan de rafelranden van de telefoonmarkt gebeurt genoeg. Op simpele telefoons zonder touchscreen draait nu bijvoorbeeld in sommige gevallen KaiOS; onder meer het Finse HMD heeft dat gebruikt voor Nokia-telefoons. KaiOS bouwt voort op het werk van Firefox OS van Mozilla. En er is meer. Er zijn kleinere initiatieven, zoals de Purism Librem 5 met PureOS bijvoorbeeld. Veel enthousiastelingen zijn nog steeds bezig met mobiele uitgaves van Linux-distro's. En er is de telefoon die in deze review voorbijkomt: de PINE64 PinePhone.

Eerst maar even wat het is. Het is een variant op de singleboardcomputer van PINE64 in de vorm van een telefoon. Wat specificaties betreft is het ook niet meer dan een Raspberry Pi in een telefoonbehuizing, maar deze telefoon koop je niet voor de specs. Je koopt hem zelfs niet voor de privacy, ondanks de aanwezigheid van hardwarematige killswitches. Nee, deze telefoon koop je om een kijkje te nemen in de wondere wereld van mobiele Linux-distro's. En dat is precies wat we gaan doen.

Met dank aan en eeuwige roem voor Hax0r voor het uitlenen van de PinePhone. Zonder jou was dit verhaal niet mogelijk geweest!

Hardware en design

Laat je simprikker maar thuis; die heb je niet nodig voor de PinePhone. Hij heeft een ontwerp dat we best wel klassiek mogen noemen. Weet je het nog? De plastic achterkant heeft een kleine inkeping in een van de hoeken om hem open te peuteren. Vervolgens komt de achterkant er in zijn geheel af. Daar heb je toegang tot van alles en nog wat. Natuurlijk: daar zitten de slots om een simkaart in te schuiven en om een microSD-kaart in te doen, maar ook zit daar de verwisselbare accu. Hoe snel snelladen ook wordt op gewone telefoons, zo snel als een lege accu verwisselen voor een volle op de PinePhone wordt het nooit. De accu is een Samsung EB-BJ700BBC, met een capaciteit van 3000mAh, zoals die ook zat in de Galaxy J7 uit 2015.

Daar zitten ook de killswitches. En alsof het je meterkast met groepen is, heeft PINE64 er labels bijgezet met wat welke switch precies killt. Voor de switches kun je beter wel je simprikker meenemen trouwens, want die zijn klein. Wellicht dat het je lukt als je je nagels laat groeien, maar met je vingertoppen is het overhalen van de switches niet mogelijk.

Ook duidelijk zichtbaar is de modem: een Quectel EG-25G. Althans, dat staat op een groot metalen plaatje, maar zo groot kan de modem toch niet echt zijn? Om dat te onderzoeken, moeten we de telefoon uit elkaar halen. De veertien eenvoudige kruiskopschroefjes staarden ons aan: zouden we het doen?

Natuurlijk gaan we dat doen. De veertien schroefjes blijken prima te verwijderen en daarna komt het plastic middenframe, met daarin onder meer de antennes, gemakkelijk los. Daaronder blijkt dat het grote metalen plaatje het dikste punt is van het pcb; het lijkt erop dat de soc onder de modem zit. Die soc is een Allwinner A64 van Chinese makelij. Die heeft vier ARM Cortex A53-kernen op 1,2GHz met een ARM Mali 400MP2-gpu. De geteste versie heeft 3GB Lpddr3-geheugen en 32GB eMMC-opslag. Dat was in 2012 een courante telefoon geweest. Nu is het zelfs voor deze prijs, 150 dollar, aan de magere kant.

Er zijn twee bordjes, geestig genoeg met verschillende kleuren. Het moederbord is blauw, het dochterbord is groen. De USB-C-poort is er helaas op gesoldeerd, wat vervanging lastig maakt. Hij heeft wel video-out, voor gebruik als Convergence-apparaat, met een externe monitor dus.

De camera's vervangen moet wel goed te doen zijn. De primaire camera is een Omnivision OV5640, een 5-megapixelcamera met een 9,7 vierkante millimeter grote sensor. De frontcamera is een GC2035 van GalaxyCore met een sensor van rond 7 vierkante millimeter en een f/2.8-lens.

De 3,5mm-jack zit wel weer vast. De luidspreker en de trilmotor moeten goed vervangbaar zijn. Daarachter zit het scherm. Dat is een 5,95"-lcd van 13,5x6,7cm met een oppervlakte van rond 91 vierkante centimeter en een resolutie van 1440x720 pixels, goed voor een beeldverhouding van 2:1, of 18:9. Dat is een beetje een ouderwetse beeldverhouding aan het worden. Het scherm heeft ook relatief brede randen boven en onder, een duidelijk teken dat PINE64 niet de nieuwste componenten te pakken heeft kunnen krijgen. Het is een scherm met rechte hoeken, iets wat we niet vaak meer zien.

Het scherm is relatief klein voor 2020, maar de telefoon is dat door de grote bezels niet. Hij meet 160,5x 76,6x9,2mm en dat is dan weer bij benadering gemiddeld voor een telefoon anno nu. Hij heeft ook relatief veel ruimte van binnen, zowel op het pcb als in de rest van de behuizing hadden meer en grotere componenten gepast.

Software en mogelijkheden

Je zou denken dat het heel veel gedoe is om dertien besturingssystemen te beheren op je telefoon. Moet je de hele tijd firmware flashen en booten om die te proberen? Dat blijkt nergens voor nodig, want een ontwikkelaar heeft een multibootomgeving gemaakt. Die heet P-Boot en vind je hier. Er zijn nog meer distro's en die vind je hier. De ontwikkelaar heeft een bestand gemaakt met de naam multi.img, dat als image-bestand te installeren is op een microSD-kaartje. Dat kaartje stop je vervolgens in de telefoon, die een functie heeft om te booten vanaf de geheugenkaart. Vervolgens zijn alle besturingssystemen te proberen. Hieronder staan de besturingssystemen die op het moment van schrijven beschikbaar zijn.

Als je, net als ik, een telefoonliefhebber bent en veel hebt gespeeld met alternatieve besturingssystemen, dan is het een trip down memory lane. Sailfish? Yep, staat erbij. Palms webOS? Kun je vinden in de vorm van Lune OS. Maemo, zoals op de Nokia N900? Staat er ook op. Ubuntu Touch, zoals op telefoons van Geeksphone en Aquaris? Probeer het gerust uit.

De hoofdmoot is postmarketOS, een Linux-distro voor oudere telefoons. De versie die wij kregen, is de uitvoering met postmarketOS voorgeïnstalleerd op de opslag en met een logo op de achterkant. Dat is niet de enige versie die er is; in de webwinkel staat nog een versie met Manjaro voor levering in november.

Manjaro heb ik niet geprobeerd, maar wel een hoop andere. Installatie en booten waren een makkie, dus de drempel is laag. De hobbel om het als dagelijkse telefoon te gebruiken, is wel hoog. Uiteraard zijn veel apps er niet en werken veel zaken niet. Daarnaast is het vanaf SD-kaart, maar ook met postmarketOS op de opslag zelf, ronduit stroperig. Soms registreert de telefoon je input niet, de camera werkt vaak niet en er zijn veel bugs. Kortom: maak hier niet je primaire telefoon van.

ARCH Linux

ARCH Linux boot naar een scherm met Alarm Login, zonder mogelijkheid om tekst in te voeren. Daar stopt het. Na het aansluiten van een extern toetsenbord werkt de tekstinvoer wel, maar de logingegevens lijken niet te kloppen. Een jammerlijk begin, want ik maak deze reis in de volgorde zoals P-Boot die aanbiedt.

Lune OS

Lune OS is een opensourcevoortzetting van Palms webOS, zoals dat op de Palm Pre-serie en Pixi-telefoons uit 2009, 2010 en 2011 stond. Alle ideeën uit dat OS, zoals 'just type' om van alles te doen vanuit een zoekvenster, multitasken via kaarten en integratie met verschillende soorten accounts, zitten er nog steeds in, al zijn ze niet zo vernieuwend meer als negen jaar geleden.

Het is wel een van de minst trage interfaces in dit rijtje. Het heeft leuke animaties en werkt over het algemeen matig tot redelijk. Ook zijn er om te beginnen redelijk wat apps standaard aanwezig.

Maemo Leste

Maemo Leste is speciaal voor mensen met heimwee naar de Nokia N900 uit 2009. De software doet weinig om dat te verbergen. Zelfs de wallpaper is precies die van de N900 toen die vers uit de doos kwam. Daarnaast boot hij alleen in landscape, iets wat de N900 ook deed.

Het aantal apps in Maemo Leste is schaars, maar er is wel een App Manager. De interface is bovendien traag, zelfs in de animaties. Die gaan met een paar frames per seconde over je scherm. Dit is leuk als je vroeger een N900 hebt gehad.

Mobian

Mobian is een variant van Debian voor smartphones. Het maakt gebruik van dezelfde interface als postmarketOS, dat standaard op het toestel stond, en die op Wayland is gebaseerd. Bij postmarketOS heet die Weston. Voor wie niet in Linux thuis is: de interface-engine is hetzelfde als een launcher, maar dan een die dieper ingrijpt. Hij bepaalt niet de functies, maar wel hoe de interface en menu's zijn opgebouwd en waar elke functie in de interface zit.

Mobian is redelijk klaar voor dagelijks gebruik. Er staat standaard een browser op, Firefox ESR, een Telegram-client om te chatten en zaken als een To Do-app en een Sound Recorder. Ook is er een downloadwinkel.

KDE Neon

KDE Neon is gebaseerd op Ubuntu met Plasma Mobile. Het is dus niet echt een distro, maar meer een variant op Ubuntu met eigen software. De browser is bijvoorbeeld Angelfish, de gallery heet Koko en de bestandsbeheerder is Okular. Chatten doe je via Spacebar.

Het is een duidelijk andere interface en hij werkt aardig. Ook de snelheid is relatief goed, maar hij heeft wel moeite met accubeheer. Met tien seconden aan de lader sprong de accu van 27 naar 51 procent. Ongekend snel! Of een bug natuurlijk.

PostmarketOS

Er zijn diverse uitvoeringen van postmarketOS in de image. Die met fbkeyboard gaf alleen een commandline-interface, die van Gnome kwam met een muisaanwijzer aanzetten en heeft moeite met scaling. Zelfs door de set-up heenkomen is lastig.

Phosh doet het daarentegen een stuk beter en heeft zelfs hier en daar vloeiende animaties, al duurt het starten van apps letterlijk tientallen seconden. De Plasma Mobile-versie lijkt uiteraard op de interface van KDE Neon en werkt relatief goed.

PureOS

PureOS is van Purism, de maker van de Librem 5-smartphone. Het is een distro met dezelfde interface als enkele van de vorige, maar er ging iets mis. Ik klikte bij de set-up op Arabisch en daarna wilde hij daar niet meer vanaf. Dus alle menu's bleven in het Arabisch; een reset was de enige oplossing. Whoops!

Buiten dat werkt het best aardig en als je de Librem 5 overweegt, is het de moeite waard om hierin rond te klikken.

Sailfish

Sailfish is het meest onderscheidende van alle besturingssystemen in dit rijtje. Het heeft een eigen interface met aparte gebaren, een eigen opbouw en veel eigen apps en diensten. Wie nog eens wil terugzien hoe dat werkt, kan de review van de Jolla uit 2014 erbij pakken. Het werkt ook relatief goed op de PinePhone, met vloeiende animaties en redelijk korte laadtijden voor apps.

SXMO

SXMO is voor de liefhebbers van minimalisme. Bediening van de interface gebeurt via de knoppen op de zijkant en zo kun je apps openen en andere zaken doen. In een tijd van grafisch mooie interfaces die met 60, 90 of 120 frames per seconde over je scherm vliegen, is dit wel een stevig afwijkend concept en dat is uiteraard leuk om mee te spelen.

Ubuntu Touch

Ubuntu Touch is de mobiele uitvoering van de welbekende distro. Die is als communityproject verdergegaan nadat Canonical ermee stopte. Het OS werkt goed en er zit duidelijk veel werk in deze uitvoering, die daardoor ook relatief lekker werkt. Wie op de desktop met Ubuntu werkt, zal dit ook bekend voorkomen.

Gebruik als laptop

Je kunt de PinePhone gebruiken als telefoon, maar het model dat wij konden lenen, was een Convergence Package en heeft dus naast de telefoon in de doos ook een USB-C-dock met daarop een USB-C-poort, twee USB-A-aansluitingen voor muis en toetsenbord, een HDMI-uitgang en een ethernetpoort. Het is een merkloos, metalen dock en heeft dus weinig overeenkomsten met het design van de telefoon zelf.

Uiteraard kun je ook een eigen oplossing meebrengen om een groter scherm te gebruiken in combinatie met de telefoon. De NexDock 2, die werkt met een USB-C-naar-USB-C-kabel, kwam weer uit de kast om te kijken of hij ook werkt met de diverse distro's.

OS	Dock (HDMI)	NexDock 2 (USB-C)
PostmarketOS (standaard op telefoon)	Ja, tweede scherm	Nee
Lune OS	Nee	Nee
Maemo Leste	Nee	Nee
KDE Neon	Ja, tweede scherm	Ja, tweede scherm
Mobian	Nee	Toont alleen wallpaper
PostmarketOS - Gnome	Ja, tweede scherm	Ja, tweede scherm
PostmarketOS - Phosh	Nee	Nee
Sailfish	Nee	Nee
Ubuntu Touch	Nee	Nee, ziet hem als opslag
SXMO	Nee	Nee

Opvallend genoeg kregen we veel distro's niet aan de gang met het dock of de Nexdock. Zeker van Ubuntu Touch hadden we dat wel gehoopt, want Canonical heeft altijd veel nadruk gelegd op Convergence. Wellicht ligt het eraan dat de besturingssystemen geboot zijn vanaf de microSD-kaart, maar het is wel jammer. Het is toch al een goed idee om als een van de besturingssystemen je goed bevalt, het na deze testronde op de telefoonopslag te installeren.

Daarnaast verschillen de manieren waarop het werkt. Laten we de hiërarchie doornemen. Ideaal zou een desktopmodus zijn, zoals op Android met bijvoorbeeld Samsung DeX, LG Desktop Mode en Huawei EMUI Desktop gebeurt; de telefoon stuurt het grote beeldscherm aan en je kunt intussen ook aparte dingen doen op het kleine scherm. Twee aparte schermen dus, maar dat heb ik niet gezien. De tweede vorm is dat het grote scherm een tweede scherm vormt, zoals in Gnome gebeurt in KDE Neon en postmarketOS. Daarbij is het smartphonescherm het primaire kleine scherm en is de grote monitor het scherm rechts ernaast in de interface. De derde vorm is dat de telefoon het telefoonscherm spiegelt op de grote monitor; de output is dan precies gelijk en de twee schermen tonen dan hetzelfde, maar dat heb ik op geen van de distro's gezien.

Conclusie

De kans bestaat dat je voor het lezen van dit verhaal dacht dat Android en iOS de enige overgebleven besturingssystemen voor smartphones waren. Deze telefoon laat zien dat het ook anders kan en dat er gesleuteld wordt aan alternatieven met andere ideeën.

Dit is met enige afstand de tofste telefoon die ik dit jaar in handen heb gehad. Het vele klooien, het ontdekken van interfaces van afwijkende besturingssystemen en het verfrissende, ouderwetse ontwerp maken van deze telefoon een genot om mee te spelen.

Meer dan dat is het niet. Je kan niet verwachten dat dit een telefoon is om elke dag in je broekzak te hebben en je iOS- of Android-apparaat te vervangen. Daar is hij ook niet voor bedoeld en daarvoor komt hij tekort op het gebied van snelheid, apps en diensten en ecosysteem. Uiteindelijk is dat wel de bedoeling van veel van de ontwikkelaars.

Je kunt hem beter zien als een Raspberry Pi in telefoonvorm. Weinig mensen zullen hun desktop of laptop vervangen door zo'n klein computertje, maar een Pi geeft veel mogelijkheden om te klooien en te spelen. Als dat iets is wat je aanspreekt, dan is die 150 of 200 dollar niet eens veel gevraagd voor zoveel plezier.

Reacties (159)

[Jelv]

En dan heb je de pogo pins nog niet eens genoemd @arnoudwokke. Daarmee is het mogelijk om een aangepaste case of accessoire te maken die direct verbinding heeft met je telefoon. Tweaker @mrmartijn heeft bijvoorbeeld een warmte camera erop gemaakt: https://lbry.tv/@martijn:b/2020-07-29-thermopile:4

Edit: specs van 2012 telefoon voelt wel wat pijnlijk maar wel dicht bij de waarheid voor een normale consument. Toch denk ik dat een PinePhone uiteindelijk prima als daily driver moet kunnen functioneren.

Edit 2: Zie ook het topic op GoT: [PINE64 PinePhone] Ervaringen & Discussie

[Reactie gewijzigd door Jelv op 22 juli 2024 14:01]

[Jerie]

Tweaker @mrmartijn heeft bijvoorbeeld een warmte camera erop gemaakt:

Dit is heel gaaf want een FLIR kost al gauw 400-600 EUR.

Edit: specs van 2012 telefoon voelt wel wat pijnlijk maar wel dicht bij de waarheid voor een normale consument.

Ik ben het hier niet mee eens. Een Samsung Galaxy S3 (die ik toevallig heb gehad) was de flagship van Samsung uit 2012 en had slechts een jaar software ondersteuning (schandalig, en meteen m'n laatste Samsung smartphone). Dit was een high-end, en deze had slechts 1 GB RAM. Ik weet niet hoeveel RAM huidige mid-range smartphones hebben (who cares over high-end). De mijne, Fairphone 3, heeft 3 GB. 3 GB RAM is voldoende om een UI plus apps te draaien, ook op een smartphone.

Ik had graag /e/ of LineageOS + microG gezien voor PinePhone. Ook vraag ik me af of Anbox werkt, dan heb je namelijk Android emulatie.

[Jelv]

Wat betreft Anbox. Ja dat 'werkt', zie https://www.youtube.com/watch?v=Y-9Wmki7DsU

[pixeled]

Beter nog, Manjaro (met precies de varianten die @arnoudwokke niet heeft gereviewd ) heeft o.a. een variant uitgebracht voor de Pinephone met Phosh als desktop environment (gebouwd door Purism). Die variant komt met Anbox voorgeinstalleerd LINMOBnet demonstreert die in een nieuwere video hier.

Ik vind zelf de variant die Manjaro aanbiedt met Lomiri als desktop environment het meest veelbelovend. Lomiri is de DE van Ubuntu Touch, maar dan gerebased op Arch linux. Ook daarvan heeft LINMOBnet een demo-video gemaakt

[Verwijderd]

Ik denk dat bij jou wat mis is gegaan. Ik krijg hier zelfs nog steeds regelmatig updates op mijn Samsung s8 en s5 neo. Laaste toestel is van 2015. Vind ik juist heel netjes dat ze 5 jaar lang updates voor uitgeven.

[!nFerNo]

Ik heb deze versie van de PinePhone en wat ik lijk te missen in het artikel is dat de batterijduur zeer slecht is waardoor je hem niet kan gebruiken voor dagelijks gebruik. Hij houdt het net iets langer dan een halve dag vol, getest met PostmarketOS en UBPorts.

Ook is de interne storage veel sneller dan de SD, moest je uiteindelijk het OS daarop zetten.

[kramer65]

Klopt (ik heb hem ook), maar daar worden grote stappen in gezet. Er zijn nu devs bezig met het meer effectief in sleep-mode zetten van de modem wanneer het scherm niet aan staat. Dan is hij nog wel bereikbaar, maar vele malen efficiënter. Ik hoorde over standby tijd van 10 tot 15 uur. Nog steeds niet genoeg, maar het maakt iig grote sprongen.

[Omega]

Probeer een distributie die iets meer up-to-date is, mijn Pinephone v1.2 houd het 1 tot 1.5 dagen vol onder Arch Linux ARM voor Pinephone en Mobian.

[Maurits van Baerle]

Ik draai zelf Sailfish op een tweede (zakelijke) telefoon, een dual sim Sony Experia XA2, en ben best tevreden. Ik wilde niets met Google te maken hebben (vandaar Sailfish) en draai dus ook geen Android layer maar voor een zakelijke telefoon werkt het best goed. Hij hangt aan een Exchange server voor email, contacts en calendar.

Er is ook een actief Sailfish topic hier op GoT.

[slelieveld]

Het model dat wij konden "lenen", en dan haal je hem uit elkaar . Leuk om te lezen "review".

[HaX0r]

Moest eerlijk gezegd ook even slikken toen ik dat zag ja.

Maar inmiddels is van lenen geen sprake meer, de PinePhone blijft in bezit van @arnoudwokke. Als een contributie aan het platform en de FOSS community.

Hopelijk komt de PinePhone nog eens in de belangstelling hier op Tweakers. En worden er nog meer mensen enthousiast voor een open smartphone. Ik ben zelf het bijzonder zat om met zo'n blackbox op zak rond te lopen. Heb nooit begrepen dat we de vanzelfsprekende autonomie van een desktop besturingsysteem en hardware nog niet eerder (echt succesvol) hebben opgeëist bij smartphones.

Als één van de weinigen in het bezit van een officiële Firefox OS phone, hoop ik dat dit platform een langere adem heeft. Maar daar lijkt alles wel op te wijzen.

[Reactie gewijzigd door HaX0r op 22 juli 2024 14:01]

[bas-r]

Maar de autonomie over onze mobiele smartphones is al vaker geprobeerd om op te eisen hè?

Ik herinner me nog het OpenMoko project uit 2006: rond de introductie van de eerste iPhone en Android telefoons, een open smartphone met open hardware. In een tijd dat Windows Mobile nog dominant was. https://en.wikipedia.org/wiki/Openmoko
Helaas (ook ?) geen succes geworden.

[NTwoO]

Daar heb ik ook lang naar gekeken en was op het punt om eentje te bestellen...

[SpiceWorm]

Oh hebben ze dat niet netjes van te voren overlegd dat ze hem uit elkaar wilden halen?

[Verwijderd]

Heb nooit begrepen dat we de vanzelfsprekende autonomie van een desktop besturingsysteem en hardware nog niet eerder (echt succesvol) hebben opgeëist bij smartphones.

Hmm dat begrijp ik opzich wel. De meeste consumenten willen namelijk helemaal niet een telefoon met Linux of 12 andere OS'en waar ze dan moeite voor moeten doen. Die willen een telefoon kopen die werkt, niet binnen een halve dag leeg is en de apps ondersteunt die ze willen gebruiken.
Wat je dan overhoudt is een groep Tweakers, maar dat zijn er vrij weinig. Daarom zie je ook dat dit soort telefoons outdated zijn qua hardware, de markt is gewoon te klein om er iets zinnigs mee te doen.

Dus vanuit een marktperspectief niet meer dan logisch, alleen op Tweakers zie je vaak dat mensen niet verder kijken dan 'maar ik gebruik Linux, dus het is geweldig'. Kijk ook even naar die uitbereidingspoort, dat ziet er leuk uit, maar 99% van de mensen haakt af als ze een CLI moeten gebruiken. De meeste mensen boeit IT niet, Linux is voor nerds en willen gewoon een apparaat dat werkt en waarbij ze een support kunnen vragen, in plaats van hopen dat iemand in zijn vrije middag een bug oplost.

[Jerie]

Heb nooit begrepen dat we de vanzelfsprekende autonomie van een desktop besturingsysteem en hardware nog niet eerder (echt succesvol) hebben opgeëist bij smartphones.

Die autonomie wordt steeds minder. In ieder geval op macOS.

Mooie beslissing van je om Arnoud de telefoon te geven.

Ik overweeg er zelf ook eentje aan te schaffen, maar vind het ook zonde omdat ik al weet dat hij in het laadje blijft liggen. Jammergenoeg heb ik weinig vertrouwen in chipsets als MediaTek en AllWinner. En Purism rebrand software zonder reference, wat ik niet zo netjes vind.

[psychicist]

Ik verwacht na deze eerste generatie ook toestellen met betere specificaties gebaseerd op nieuwere chips van Allwinner, Rockchip, Amlogic en andere bedrijven. Tegen die tijd moet de software al een stuk volwassener zijn en in die zin is nu inderdaad het moment om er een aan te schaffen voor ontwikkeling en testen.

Ik weet wat de chip in principe kan, omdat ik een Orange Pi aan de TV heb hangen als een lichtgewicht desktop, maar dan wel draaiend van een USB SSD. Het zou dus handig zijn als de opvolger van deze Allwinner A64 SD Express ondersteunt, want de I/O interface is toch wel een van de punten die voor verbetering vatbaar is.

Door alle software te testen op ARM compatibiliteit komt al snel naar voren wat er beter moet en waar er eventueel lichtere vervangers geschreven moeten worden. Ik vind het in ieder geval interessant om zoveel mogelijk prestaties uit zo'n chip te halen in een tijd waarin de Cores en Ryzens om je oren vliegen.

[Reactie gewijzigd door psychicist op 22 juli 2024 14:01]

[mrmartijn]

Het plan is er wel om er ooit een opvolger voor te maken met een nieuwere SoC. De keuze is een beetje lastig aangezien meeste SoC fabrikanten helemaal niks om mainline geven en alles door de community geimplementeerd moet worden zoals ook gebeurt is met de Allwinner A64 in de PinePhone, die word onderhouden door de sunxi community, niet door Allwinner.

Aangezien PINE64 ook SBCs maakt met rockchip CPUs verwacht ik dat het een Allwinner of Rockchip upgrade word en als dingen al vlot draaien op de PinePhone dan zal het op een nieuw model nog veel soepeler draaien

[Jerie]

Waarom niet dezelfde SOC als Librem 5, een van de i.MX series?

[mrmartijn]

Ook mogelijk natuurlijk, maar de allwinner en rockchip socs zijn al bekend binnen pine64

[The Zep Man]

Ik verwacht na deze eerste generatie ook toestellen met betere specificaties gebaseerd op nieuwere chips van Allwinner, Rockchip, Amlogic en andere bedrijven.

Het enige dat serieus het overwegen waard is, is alles dat mainline Linux kan draaien. Anders krijg je hetzelfde probleem als dat Android toestellen hebben, dat je afhankelijk bent van een enkele partij voor software updates. Hierdoor vallen veel bestaande leveranciers en SoC's af.

Een stap daarbovenop is het afwezig zijn van binary blobs, of het verplaatsen daarvan naar gesegmenteerde hardware die geen invloed heeft op het hoofdsysteem. Zie bijvoorbeeld de Librem 5, waar het 4G modem enkel via een USB bus kan communiceren met de SoC. Hiermee heeft het modem geen toegang tot het hoofdgeheugen van het systeem.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 22 juli 2024 14:01]

[Maanziek.nl]

Is een toekomstige Raspberry Pi mobile Compute Module X geen geschikte partner?

Al loopt een Raspberry Pi niet voorop in de prestaties, er zijn wel een boel programmerende bruidsmeisjes.

Op dat huwelijk ben ik graag present.

[rob12424]

Ik heb de pinetab. Vaak zitten daar ongeveer dezelfde OS'en op. De ontwikkelingen gaan overigens op veel OS'en razendsnel. De ontwikkelaars zitten vaak op discord. Je vraagt iets en iedereen helpt je uit de brand. Ik draai momenteel Arch. Terwijl ik dat op de desktop echt Argh vindt. Gaat het hier juist behoorlijk vloeiend. Hiervoor had ik Mobian draaien. (Je knalt met etcher gewoon een image op een micro SD en klaar) Software center werkt soms niet en updaten/upgraden ook niet via GUI. De terminal openen en een apt-get update, upgrade dist-upgrade en autoremove deden wonderen.

Betreft Ubuntu Touch: dat is een verhaal apart. De distro had Nog Mir als display handler. Nu zijn ze alles dus naar wayland aan het poorten.
Het ding kan alleen lezen en schrijven en op specifieke manier want alles zit met Bind en symlinks aan elkaar geknoopt. Er is een container manager. Maar gui interfaces werken daar niet in want wayland wordt (nog) niet ondersteund.

Voor de rest.is het jammer dat de ontwikkelaars vaak het wiel overnieuw uitvinden. Ze zouden code sinds de LSB gewoon kunnen uitwisselen. Vaak heeft de 1 problemen met bijvoorbeeld screen Rotate. En heeft de ander dit allang opgelost.

bSD draait ook op de tablet.

Er zijn verschillende distro's die ook nog system-d draaien maar ook die Init draaien.

[unfold]

Ik heb ook beide apparaten, de Pinephone en Pinetab.

Het privacy aspect wordt in deze review helaas meteen weer opzij geschoven, maar mijn professionele interesse in deze apparaten zit hem precies daarin. Als ik mijn Android telefoon gebruik voor content consumptie voel ik me vies, want in tegenstelling tot op de desktop kan ik daar maar moeilijk bepalen wat de websites inladen, en weet ik niet goed wat er in de achtergrond allemaal gebeurt. Met Linux weet je zeker wat er op je apparaat draait. Geen "advertising ID's" die naar Google worden gestuurd, geen connecties met allerlei third parties, niks van die ongein.

Ik hoop echt dat Linux een volwaardig alternatief gaat worden voor Android en iOS, want de maatschappij - en de markt - zou daar enorm baat bij hebben.

De Pinephone is dan vooral een voorproefje van wat er gaat komen. Ik ben vooral benieuwd naar de Pinephone 2, want die zal iets hebben wat de PinePhone 1 bij de lancering niet had: software. De snelheid waarmee voor de PinePhone wordt ontwikkeld is ongelofelijk hoog. Een maand later heb je ineens weer een nieuwe snellere telefoon in handen. Op dit moment gaat de camera software er bijvoorbeeld met sprongen op vooruit.

Daarin ben ik het dan ook helemaal met de review eens: dit is de leukste telefoon van het jaar.

[Blacklight447]

Hoef je geen linux voor te gebruiken, je kunt prima calyx os, graphene OS of glass rom gebruiken, dan heb je alle zoete zaligheid van google zonder de tracking, en ook zonder de beveiliging nadelen die linux phones hebben.

[nero355]

https://calyxos.org/get
https://grapheneos.org/faq#device-support
Ironie ten top zoals bij heel veel van dat soort projecten helaas : Koop een Google Telefoon om zonder Google door het leven te gaan!

Glass ROM :
- Homepage doet het niet : http://glassrom.pw/
- Lijkt wel op een OnePlus 7 Pro te kunnen draaien wat opzich niet verkeerd is : https://forum.xda-develop...pment/9-glassrom-t3987291

En wat bedoel je met :

en ook zonder de beveiliging nadelen die linux phones hebben.

[Blacklight447]

Het is ironisch, maar googles telefoons hebben atm de beste support voor third party roms omdat je de bootloader kan lokken met je eigen key.


Kwa linux: bij de linux phones draait alles standaard unsandboxed, in android niet. Bij linux phones draaien veel meer processen met root rechten, met android draait er bijna niets met root (ik geloof dat zelfs init is beperkt). Android support FBE een vorm van full disk encryption die nog beter is dan FDE. Verder heeft android ook verified, dm-verity, uit uitwerkt permissie model ga zo maar door.


Linux heeft kwa dit nog heel wat catchup te spelen. Ik zeg niet hier dat linuxs beveiligings slecht is, maar wel dat het een stuk lager is dan op android.

[rob12424]

Het probleem momenteel van bijvoorbeeld Ubuntu Touch voor veel Linux mensen is dat je niet zo maar lees en schrijf rechten hebt! En Linux apps in een container programma draaien.

Lxc draait er gewoon op en er zijn apps die in containers draaien (een container is net als een Chrootjail veiliger dan een sandbox )

Deze telefoons zijn normaal om te ontwikkelen en niet voor de doorsnee consument. Je kan het dus zo veilig mogelijk maken als je zelf wil. Het staat je volledig vrij om app armor, SeLinux (wat er overigens deels al opzit in sommige gevalen) te poorten naar Linux. Wil je tripwire staat het vrij om het er op te zetten via de package manager. Maar het staat je ook vrij om het niet te doen

Dat is Linux. Heb je een aluminium hoedje: dan knal je er lekker kismet, wireshark, tripwire Kali OS voor Arm op. En dit ding draait ook gewoon android als je wil

En root rechten: wat je daaronder verstaat weet ik niet precies. Ik moet nog veel commando's met sudo of als root uitvoeren anders gebeuy er toch echt niets. Ook dat kun je dichttimmeren.

[Reactie gewijzigd door rob12424 op 22 juli 2024 14:01]

[Blacklight447]

Beveiliging is niet simpel weg een paar dingen aanzetten en klaar. Fedora heeft ook SElinux, maar de SElinux implementatie is vele malen zwakker omdat er minder strengere SElinux policies worden gebruikt. Je ziet het veel te simplistisch. En begrijp me niet verkeerd, ik zeg niet dat linux niet veilig kan zijn of meestal onveilig is, ik zeg alleen dat android gewoon aanzienlijk veiliger is. Bij android draait dit gewoon out of the box, bij linux zou je dit allemaal zelf moeten configureren, iets wat zeer lastig is als geen geen expert bent in beveiliging.

Vergeet ook niet dat niet alle sandboxes gelijk zijn, gewoon zeggen "even lxc erop zetten" is geen magische knop die een zeer veilige, maar toch gebruiks vriendelijke, sandbox implementeerd op een linux distro, als dat zo simpel was, dan had iedere user distro dit inmiddels wel geimplementeerd.

[Reactie gewijzigd door Blacklight447 op 22 juli 2024 14:01]

[nero355]

Wat dat betreft moet ik het toch echt met kramer65 in 'reviews: Telefoon met dertien besturingssystemen' eens zijn :

Liever zo min mogelijk troep en zoveel mogelijk vrijheid en controle in de zin van dat IK de VOLLEDIGE CONTROLE over mijn telefoon heb

[Reactie gewijzigd door nero355 op 22 juli 2024 14:01]

[Omega]

Linux op de telefoon is gewoon nog steeds Linux. Als je security enorm belangrijk vind op je telefoon zet je er SELinux of Apparror op, een immutable filesystem door middel van ostree. Dus programma's kunnen dan nergens bij komen waar ze niet bij horen te komen, en het root file system kan niet naar worden geschreven.

User space applicaties draaien met de rechten van de user tenzij de user zelf root aanroept. Een user mag alleen maar in zijn home directory schrijven tenzij jij dat zelf anders hebt ingesteld. Als een programma als root draait is daar in de meeste gevallen een goede reden voor.

We hebben software containerization, we kunnen gebruik maken van Flatpak op de telefoons. En als dat niet goed genoeg is gezien veel Flatpaks deels toegang hebben tot het bestandssysteem dan kan je altijd gebruik maken van een chroot of containers.

Linux is zo danig open dat je er alles van kan maken dat je wil. Betekent niet dat het makkelijk is, maar wel dat het kan.

[Verwijderd]

En ik weet niet wat voor militaire geheimen jullie allemaal op je telefoon bewaren, maar als ik m'n telefoon op hetzelfde niveau zou kunnen beveiligen als ik doen met mijn linux laptop, dan is het voor mij voldoende.
Root volume een LUKS encrypted ding, root login uit, firewall standaard alle nieuwe connecties naar binnen toe weren en een always on L2TP connectie met een eigen server waar alle traffic over loopt.

Tuurlijk kun je nog helemaal doorslaan met containers en selinux, maar ik neem aan dat men ook een beetje kritisch omgaat met wat er op je toestel terecht komt.

[choogen]

Helemaal eens met wat je schreef t.a.v. het privacy-aspect. We hebben echt een derde OS nodig naast iOS en Android. Is er trouwens bekend wanneer die Pinephone 2 uitkomt?

[teek2]

Heel cool. In de toekomst zou ik het gaaf vinden als @arnoudwokke met 1 of een paar van de serieuzere opties wat meer de diepte in wil gaan. Zelf wil ik best wat consessies doen om zo'n telefoon op zak te hebben als primaire telefoon en zou graag leren hoe dat nu gaat. Dus dingen als:

• Doet Whatsapp het (toch een primaire behoefte in NL, wat een paar puristen hier ook zeggen)?
• Kun je Navigeren?
• Krijg je bank apps aan de praat (onder anbox bijvoorbeeld, wat volgens mij op oa sailfish zit)?
• Kun je syncen met NextCloud (voor calendar/contacts/files)?
• Heb je uberhaupt een agenda die je kunt syncen middels open protocollen?

Dingen als Hue zou ik wel missen maar dan kan je wel Home Assistant in de browser gebruiken. Zo zou er meer kunnen, bijvoorbeeld met Element.io kun je Whatsapp/telegram/Signal(?) bridges bouwen. Het is wat ge-nerd maar je zou vrij ver kunnen komen denk ik. Als ik Arnouds baas was zou ik hem vragen eens een week met wat van de OS-en rond te lopen en dan te rapporteren.

[Reactie gewijzigd door teek2 op 22 juli 2024 14:01]

[mrmartijn]

Whatsapp draait er niet op, technisch mogelijk maar facebook verbant je. Er is een workaround: draai de officiele whatsapp client in een VM op een server en scrape de berichten daar van en stuur die door via Matrix.

Voor navigatie is er een port van de kaartenapp van KDE die volgens mij turn-by-turn navigatie kan doen.

Geen idee of de bank apps kunnen draaien

Nextcloud sync is mogelijk, je kan gewoon de desktop clients voor linux gebuiken, of in het geval van phosh kun je je nextcloud server toevoegen in de settings.

Hue is een perfect voorbeeld van een app die ontwikkeld kan worden, ik heb zelf al een aantal apps gemaakt voor mijn overstap van android naar postmarketOS. Een app voor de Pockethernet netwerktester, een app voor de bluetooth control van mijn camera en een camera app die wel goede foto's met een OV5640 kan nemen.

[Blacklight447]

Wees er van bewust dat zodra je het over een matrix brug gooit, whatsapps end to end encryptie niet echt end to end meer is.

[mrmartijn]

Klopt, je springt van whatsapp E2E naar Matrix E2E, als je maar controle hebt over de server waar het op draait moet het niet echt een probleem zijn.

[teek2]

Precies, bij mij zou die in de kelder draaien, dus geen probleem (zo lang ik die server vertrouw).

[ggj87]

Oeh, die killswitches zijn wel briljant gedaan! Mogen ze op meer telefoons doen, weet je tenminste zeker dat bepaalde zaken écht uit staan

[SkyStreaker]

/aluhoedje Als die killswitch ook echt de koperbaan onderbreekt, dan wil ik het geloven. Als die killswitch eerst nog door een chip heen gaat of een simpele transistor (als relay), dan heb ik twijfels.

[Reactie gewijzigd door SkyStreaker op 22 juli 2024 14:01]

[The Zep Man]

/aluhoedje Als die killswitch ook echt de koperbaan onderbreekt,

Dat doen ze. Zowel op de PinePhone als op de Librem 5.

[Sissors]

/aluhoedje: Als dat bij jouw telefoon ook het geval is. Tenzij je het PCB controleert van je telefoon kan je nooit zeker zijn

[The Zep Man]

Jij draagt een aluminium hoedje, niet ik. Veel plezier!

[Some12]

Op de Pinephone zijn alle componenten gesepereerd via een bus die onderbroken kunnen worden met die switches. Als ik mij niet vergis is dat USB.

PS: volgens de Debian Wiki haalt het de spanning er af.

[Reactie gewijzigd door Some12 op 22 juli 2024 14:01]

[mrmartijn]

Het wisselt per component, camera's word de stroom van af gehaalt, wifi word in reset state gehouden, bij het modem word de stroom onderbroken.

[T_Spirit]

De switchen zijn gekoppeld aan de CS (chip select) lijn van de betreffende componenten.
Normaal als deze lijn aangesproken wordt staat/gaat de chip "aan".
De killswitches zetten deze lijnen uit, de de chip kan nooit aangesproken worden omdat ze "uit" staan.
Ja, ze hebben nog "voeding", nee ze werken niet.

[Some12]

Zitten ook op de Librem 5, maar dan aan de buitenkant, en zijn groot genoeg om met je handen om te schakelen.

Eentje voor het modem, eentje voor WiFi + Bluetooth en eentje voor de camera en microfoon. Schakel je ze alle drie uit, dan gaan ook alle sensoren uit.

[kozue]

Beetje jammer dat ze dan wifi en bluetooth combineren. Bluetooth gebruik ik vrijwel nooit (behalve een airdrop af en toe), en wifi de hele tijd. Ik heb bluetooth altijd volledig uit (tegen tracking en voor batterijsparing), maar als het beide of niets is, zou ik er dus niks aan hebben.

[Haribo112]

Wifi en Bluetooth worden doorgaans door hetzelfde modem geregeld. Hardwarematig uitschakelen zoals met een killswitch kan dus alleen beide systemen tegelijk uitzetten.

[internjet]

Wel weer goed voor de Corona app, dat je je Bluetooth aanlaat
Maar die draait vast niet op PureOS(?)

[slijkie]

Hoe zit het met chatapps? Kan er Signal op of Telegram, of iets soortgelijks? Iemand bekend hiermee?

[kramer65]

Anbox schijnt nu te draaien op een van de distro's en daarop zou je in theorie Whatsapp kunnen draaien.

Ik heb zelf een Pinephone (de Ubuntu Touch versie). Ik vind Ubuntu Touch echter moeizaam werken. Het is niet zoals regulier Linux. Het is een read-only file system en vanuit de command line werken dingen als `sudo` en `apt` allemaal niet. Redelijk irritant.

Ik had P-boot gisteren al gedownload en ga vandaag eens kijken hoe dat werkt. Mijn grootste focus is eigenlijk Whatsapp. Dat is voor mij persoonlijk mijn enige echte dealbreaker. Voor de rest wil ik foto's kunnen maken en een browser hebben.

[Wessel de NERD]

Je kan WhatsApp prima via Anbox draaien, op een x86_64 desktop.
Ik weet niet of Anbox op de ARM-architectuur van de PinePhone wil werken.
WhatsApp staat helaas maar één apparaat tegelijk toe, wat het onhandig maakt als je ook een gewone telefoon hebt.
Gelukkig kan je Anbox ook op een server laten draaien en op de telefoon WhatsApp web gebruiken, mocht dat niet willen.

[kramer65]

Gelukkig kan je Anbox ook op een server laten draaien en op de telefoon WhatsApp web gebruiken, mocht dat niet willen.

Dat heb ik jaren geleden al eens geprobeerd op Ubuntu Touch. Helaas accepteerde whatsapp web de mobiele browser destijds niet, en serveerde gewoon een "log in op een ondersteunde browser". Misschien dat dat nu met Firefox wel werkt..

[Wessel de NERD]

In Anbox werkt WhatsApp Web als je in Firefox de desktopversie opvraagt.
Waarschijnlijk werkt het gewoon op zo'n mobiel Linux OS, maar in het slechtste geval kan je een Firefox add-on gebruiken die de telefoon laat doen alsof het een desktop/telefoon die de desktop opvraagt is.

[x280]

Telegram staat op mobian volgens mij. Signal zijn ze mee bezig.

(Ik heb de pinephone ook maar met 13 distro’s weet je niet meer wat waarin werkt haha)

[stuiterveer]

Telegram zou al mogelijk moeten zijn, er is een desktop app die op zichzelf kan draaien waarbij hij ook nog eens meeschaalt naar kleine schermen. Signal op dit moment is een ander verhaal, aangezien de desktop app daarvan enkel werkt wanneer je hem paart met een mobiele telefoon met iOS of Android. Voor Signal zul je vooralsnog dus een andere telefoon moeten hebben om hem te kunnen gebruiken.

[Loesje]

Ik gebruik zelf Sailfish en daar zijn meerdere Telegram clients voor. (Als je een betaalde versie van Sailfish gebruikt, kan je ook gewoon de Android-versie draaien)
Signal is een ander verhaal. De makers van Signal werken andere implementaties van hun client die de Signals server willen gebruiken actief tegen. Signal is eigenlijk geen optie als je geen iOS of Android gebruikt. Waarmee ze zichzelf imho diskwalificeren als optie om überhaupt te gebruiken.

[nero355]

Telegram werkt sowieso onder Linux dus je kan het vast wel werkend krijgen!

Ubuntu Touch heeft het zelfs standaard aan boord en deed het prima op mijn BQ Aquaris E5 Ubuntu Phone

[krflyer]

Maar kan je met dit toestel bellen?

[Omega]

Je kan inderdaad gewoon bellen. Er zijn nog wat bugs, de telefoon die gaat bijvoorbeeld niet altijd over wanneer je gebeld word. Maar wanneer het werkt dan werkt het prima.

[internjet]

Maar wanneer het werkt dan werkt het prima.

Zeg ik ook altijd, maar meestal kom ik daar niet mee weg ;-)

Maar wel jammer, ik wil graag een telefoon als deze die ik dagelijks kan gebruiken.
Specs interesseren me niet zo, repareerbaarheid, duurzaamheid en openheid wel.

Vooralsnog is de nieuwe Fairphone de enige kandidaat Als iemand nog tips heeft hoor ik het graag!.

[Omega]

Bij mij ook zo. Specs interesseren mij weinig. Ik heb liever een telefoon waar ik lekker mee kan tweaken en die geen enorme lading aan niet-vrije software draait.

Ik doe zelf niet aan gaming on de telefoon, apps interesseren mij ook niet. Ik heb liever een telefoon die in gebruik en functionaliteit meer lijkt op mijn desktop computer. En deze Linux telefoons zijn dus precies dat.

[The Zep Man]

Maar kan je met dit toestel bellen?

Ik heb een eerder model liggen. Het antwoord is 'ja'.

[Scriptkid]

can it run doom

[Verwijderd]

Uiteraard

[Blubkens]

Dat is streamen en niet draaien.

[mrmartijn]

Ik heb ook doom 1 gedraait op de telefoon en dat werkt uiteraard prima, want doom draait overal. Ook quake 3 engine spellen draaien op de PinePhone.

[Jelv]

Proof https://lbry.tv/@martijn:...nal-pinephone-moonlight:7 https://www.youtube.com/watch?v=vXpSPXPJxZo

[Reactie gewijzigd door Jelv op 22 juli 2024 14:01]

[mrmartijn]

Dat is nog steeds dezelfde video als hierboven

Dit is openarena (op de quake 3 engine): https://fosstodon.org/web/statuses/104543324765415947

[Kees]

Met een komende versie van dit toestel kun je inderdaad niet meer bellen