De manier waarop we televisiekijken is aan het veranderen. Er vinden ingrijpende ontwikkelingen plaats, zowel op het gebied van content als op dat van de beeldkwaliteit. De interessantste ontwikkelingen die we in de afgelopen tijd hebben gezien, betreffen echter de beeldschermtechniek.
Wat content betreft pakken videodiensten als Netflix en YouTube meer en meer kijkminuten af van traditionele, lineaire tv-programma's, die worden verspreid via antenne, kabel of satelliet. Voorlopig blijft de oude vorm van televisiekijken veruit het populairst, zeker waar het live registraties zoals sportevenementen betreft, maar het lijkt slechts een kwestie van tijd voordat streaming content dominant zal zijn.
De meeste afstandsbedieningen zijn tegenwoordig voorzien van een speciale Netflix-knop
Op het gebied van de beeldkwaliteit zijn er in de afgelopen jaren grote ontwikkelingen geweest die een blijvende impact zullen hebben. Hoewel reguliere tv-uitzendingen in uhd in Nederland nog vele jaren weg lijken, is de overgang van hd naar ultra-high-definition, in ieder geval bij nieuwe televisietoestellen, al in een vergevorderd stadium. Wie tegenwoordig een nieuwe tv koopt, komt haast vanzelf bij een uhd-model uit.
Op het gebied van het beeldscherm zelf hebben we plasma zien uitsterven en oled zien opkomen. Waar televisies met een oledpaneel enkele jaren geleden nog onbetaalbaar waren, hebben de prijzen een constante daling laten zien, waardoor een oled-tv nu haalbaar is voor mensen met een modaal inkomen. Inmiddels bieden alle grote merken, behalve Samsung, televisies met een oledpaneel aan. Door de steeds lagere prijzen worden er steeds grotere aantallen verkocht en door het opschalen van de productie kunnen de kosten weer omlaag. De verwachting is dan ook dat de lcd-techniek ergens in de verre toekomst, net als plasma, wordt uitgefaseerd.
Voordat het zover is, gaan we nog heel veel nieuwe televisies zien op basis van lcd, want deze techniek is voorlopig nog niet uitontwikkeld. Zo is de maximale helderheid van deze schermen in de afgelopen jaren enorm toegenomen. Hierdoor is de weergave van hdr-beelden mogelijk geworden. Ook is de kleurweergave in de afgelopen tijd flink verbeterd. Onder meer door de toepassing van backlights met quantumdots en leds met betere fosfors. In dit artikel kijken we naar recente ontwikkelingen op beeldschermgebied. We bespreken hoe de verschillende schermtechnieken die relevant zijn voor televisies, er nu voor staan, en kijken wat de nabije toekomst ons zal brengen.
Oled
Alle oledtelevisies die op dit moment te koop zijn, maken gebruik van een paneel van LG Display. Dat komt doordat LG op dit moment de enige fabrikant is die erin is geslaagd om grote oledpanelen tegen aanvaardbare kosten te produceren. De reden dat de andere fabrikanten nog niet zover zijn, is dat LG in 2009 cruciale patenten van het, toen noodlijdende, Kodak heeft overgenomen. Hierdoor heeft LG voorlopig het alleenrecht op het produceren van oledpanelen op basis van uitsluitend witte oleds met daaroverheen een kleurenfilter. De concurrentie wordt zo gedwongen om panelen te maken met rode, groene en blauwe oleds, de methode die ook voor kleine schermen voor telefoons en tablets wordt gebruikt.
Rgbw-pixels van een LG-oledscherm
Het probleem met schermen op basis van rgb-oleds is dat de verschillende kleuren niet allemaal even snel slijten; vooral de blauwe subpixels degraderen relatief snel en boeten in aan helderheid, waardoor na verloop van tijd een verschuiving van de kleurbalans ontstaat. De levensduur van rgb-oleds is ruimschoots voldoende voor de kleine schermpjes van telefoons en tablets, doordat deze het grootste deel van de tijd uit staan en bovendien na enkele jaren gebruik alweer worden vervangen. Voor televisies is de levensduur echter nog niet goed genoeg. Van een tv mag je verwachten dat hij vele jaren meegaat, waarbij het scherm vele uren per dag op een hoge helderheid moet kunnen werken. Het slijtageprobleem laat zich niet zomaar oplossen, waardoor we in de komende jaren nog geen grote schermen op basis van rgb-oleds in de winkels zullen zien.
Helderheid
Dankzij de patenten op witte oleds heeft LG de concurrentie op de markt voor grote oledpanelen op vele jaren achterstand gezet. Toch staat ook LG voor grote uitdagingen wat ontwikkeling betreft. Zo heeft het gebruik van kleurenfilters een belangrijk nadeel. Daarmee wordt immers een groot deel van de door de witte oleds opgebrachte lichtenergie omgezet in warmte en dus weggegooid. Hierdoor daalt het rendement van de tv en bovendien staat het een hoge piekhelderheid in de weg. Hierom maakt LG gebruik van een vierde, witte subpixel zonder kleurenfilter. Zo hoeft voor het weergeven van wit slechts één subpixel aan te staan, waarmee veel energie wordt bespaard. De bespaarde energie kan bovendien elders op het scherm worden ingezet, waardoor de gemiddelde helderheid van het paneel omhoog kan zonder dat het stroomverbruik omhooggaat.
Ondanks de witte subpixels blijft de maximale helderheid van oled een zwak punt ten opzichte van lcd. Dat zie je vooral bij de weergave van hdr. In een relatief donkere ruimte ziet hdr er op een oled fantastisch uit, maar bij fel omgevingslicht zijn de felste lcd's duidelijk in het voordeel. Op dit moment is het verschil in maximale helderheid tussen oled en lcd nog te overzien, maar dat kan snel oplopen. Het enige dat je bij een lcd namelijk hoeft te doen om de maximale helderheid te vergroten, is het backlight voorzien van meer en/of efficiëntere leds. Op deze manier kan de maximale helderheid zonder problemen tot enorme waarden worden verhoogd.
Voor de b2b-markt zijn dit soort lcd's al vele jaren te koop. Het felle backlight is in dit geval niet bedoeld voor hdr-weergave, maar om fel omgevingslicht te overwinnen, zoals bijvoorbeeld bij gebruik in reclameborden op straat. Het lijkt een kwestie van tijd voordat we dit soort felle backlights gaan terugzien in hdr-televisies. Sony gaf op de afgelopen CES al een mooi voorproefje van een prototype-lcdtv met een maximale helderheid van maar liefst 10.000cd/m².
Bij een oledscherm is het verhogen van helderheid een veel grotere technische uitdaging, waar veel tijd en geld in gaan zitten. De oleds simpelweg harder aansturen gaat direct ten koste van de levensduur. Pas als er een oplossing is gevonden voor het slijtageprobleem van blauwe oleds, en er dus kan worden afgestapt van witte oleds met kleurenfilters, kunnen de efficiëntie en helderheid een grote stap maken. In de komende jaren blijven oledschermen dus nog een stuk minder fel dan de helderste lcd's.
Kleurbereik
In de afgelopen tijd hebben we het kleurbereik van televisies geleidelijk zien toenemen. Er is geen televisie meer te vinden die niet in staat is om het volledige rec 709-bereik, de standaard voor hdtv, weer te geven. Met de komst van uhd is een groter kleurbereik gespecificeerd: rec 2020. Door het gebruik van monochromatischeprimaire kleuren bij deze specificatie zullen er kleuren met veel meer verzadiging kunnen worden weergegeven. Er zijn op dit moment nog geen camera's die dit grotere bereik volledig kunnen vastleggen en ook zijn er nog geen beeldschermen die het volledig kunnen weergeven. Op dit moment zitten de beste commercieel verkrijgbare schermen in de buurt van DCI-P3, het bereik dat in de bioscoop wordt gebruikt.
Bij een beeldscherm met kleurenfilters, zoals bij een lcd of oled met witte oleds, kan het kleurbereik worden vergroot door de smalbandige filters toe te passen die puurdere primaire kleuren opleveren. Dat leidt dus tot meer kleurverzadiging, maar de keerzijde is dat de helderheid en het rendement flink afnemen, doordat de filters meer licht omzetten in warmte. De voor rec 2020 benodigde monochromatische primaire kleuren vereisen dus extreem nauwkeurige, en dus lastig te maken, filters die bovendien nauwelijks licht doorlaten. Hierdoor zal een oledscherm met witte oleds nooit het volledige rec 2020-bereik halen. Omwille van het kleurbereik is het dus wenselijk om van witte oleds af te stappen en over te gaan op rgb-oleds zonder kleurenfilters.
Oprolbare schermen
Op dit moment produceert LG maar drie maten oledpaneel voor gebruik in televisies: 55, 65 en 77 inch. De grootste maat is, door zijn hoge prijs, voorlopig onbereikbaar voor de gewone man, maar op den duur zal ook deze beter betaalbaar worden. Nu zullen veel mensen 77" al erg groot vinden, maar als we op den duur naar 8k-televisies willen overstappen, hebben we nog veel grotere beeldschermen nodig. Bij de nu gangbare maten voegt die enorme resolutie nauwelijks wat toe, tenzij je wel heel dicht op het scherm gaat zitten.
De gemiddelde televisiemaat laat al jaren een stijgende lijn zien, maar op een gegeven moment zouden televisies te groot worden voor een normale huiskamer. Bovendien zijn grote beeldschermen lastig een trap op te tillen en passen ze niet in een normale auto. Oprolbare schermen bieden een oplossing, doordat ze alleen groot zijn als ze aan staan. Na gebruik verdwijnen ze uit het zicht, waardoor ze makkelijker in een huiskamer toe te passen zijn.
Er worden al vele jaren prototype's van kleine, oprolbare oledschermen op beurzen getoond en twee jaar geleden konden we op de CES bij LG Display al even naar een wat groter 18"-scherm kijken. Dit jaar werd een elektrisch oprolbaar scherm op huiskamerformaat, 65 inch, getoond. Hiermee lijkt de serieproductie weer een grote stap dichterbij. Wanneer er daadwerkelijk een oprolbare tv te koop zal zijn, weten we nu nog niet, maar het zou ons niet verbazen als er volgend jaar op de CES al een wordt aangekondigd.
Oprolbaar 65"-oledprototype van LG Display
Ook bij de productie van gewone televisies heeft het gebruik van oprolbare schermen nut. De kostprijs kan namelijk ver worden teruggedrongen door oledschermen op grote rollen te produceren. Door een continuproces dat vergelijkbaar is met dat van een krantendrukpers, kan de schaal waarop schermen worden geproduceerd, worden vergroot en dat spaart kosten uit. Bovendien kunnen halffabricaten op grote rollen worden vervoerd naar de televisiefabriek voor extra besparing.
Voorlopig worden oledschermen voor tv nog gemaakt door middel van stencillithografie, maar voor het produceren op rollen is deze techniek niet geschikt. Daarvoor zal waarschijnlijk gebruik worden gemaakt van een techniek die nog het meest lijkt op die van een inktjetprinter. Er wordt al jaren gewerkt aan manieren om oledschermen te printen. Dat heeft de nodige prototypes opgeleverd en langzamerhand verschijnen de eerste commerciële producten op basis van deze techniek, maar dat zijn allemaal nog relatief kleine schermen. Voorlopig laten grote geprinte televisieschermen nog op zich wachten.
Quantumdots en Qled
Samsung is al jaren de grootste televisiefabrikant ter wereld en is bovendien de grootste fabrikant van (kleine) oledschermen. Hoewel de marktleider een paar jaar geleden een oledtelevisie heeft verkocht, produceert het bedrijf nu alleen nog lcdtv's. Een samenwerking met aartsrivaal LG lijkt uitgesloten en dus heeft Samsung ervoor gekozen om lcdtv's naar een hoger plan te tillen door middel van quantumdots; kleine halfgeleiderdeeltjes waarvan de afmetingen kunnen worden aangepast om licht van verschillende golflengtes, dus kleuren, uit te stralen. Na de introductie van zogeheten s-uhdtv's in 2015 noemt Samsung zijn topmodellen sinds het afgelopen jaar Qled, om ze duidelijker te positioneren tegenover oled-tv's.
Er zijn verschillende manieren om de beeldkwaliteit van een lcd te verbeteren door middel van quantumdots. De methode die Samsung op dit moment inzet, maakt gebruik van een quantumdotfilm die het licht van de backlightleds omzet in rood en groen licht. Er worden geen witte, maar blauwe leds toegepast, waarvan het licht gedeeltelijk wordt doorgelaten. Hierdoor straalt het backlight niet het hele lichtspectrum door, maar zijn er slechts drie smalle pieken bij rood, groen en blauw. Hierdoor laten de kleurenfilters zeer veel licht door en dat heeft positieve gevolgen voor de helderheid en het rendement van het scherm. Doordat de primaire kleuren zeer puur zijn, wordt ook het kleurbereik vergroot.
Vereenvoudigde voorstelling van een tv met een quantumdotfilm voor een blauw backlight
Geen kleurenfilters meer
Een volgende stap in de evolutie van quantumdots is het compleet achterwege laten van conventionele kleurenfilters. Bij de blauwe subpixels kan al het licht van het backlight gewoon worden doorgelaten, en bij de rode en groene subpixels zullen quantumdots het licht volledig omzetten in de juiste kleur. Hierdoor maakt het rendement, dus ook de helderheid, een grote sprong voorwaarts, doordat er geen licht meer verloren gaat in de kleurenfilters.
Om deze methode te kunnen toepassen, moet er een quantumdotfilm worden geproduceerd die voorzien is van een raster dat exact overeenkomt met de subpixels voor rood, groen en blauw. De grote uitdaging daarbij is ervoor te zorgen dat de vakjes die rood licht moeten uitstralen, ook echt alleen quantumdots bevatten voor rood. Bovendien moet de omzetting bijna volledig zijn, want anders beïnvloedt het overgebleven blauwe licht de kleurweergave. Hetzelfde geldt uiteraard voor de groene subpixels.
Doordat de quantumdots het licht in alle richtingen uitstralen, heeft een dergelijke constructie ook een positief effect op de kijkhoeken. De kleur van de blauwe subpixels hoeft niet te worden aangepast, maar voor goede kijkhoeken moet het licht ervan wel mooi diffuus worden uitgestraald. Er is dus een diffuser nodig en daarvoor zouden ook weer quantumdots kunnen worden ingezet. Het spreekt voor zich dat een dergelijke film een zeer grote precisie vereist en dus erg lastig is om in grote aantallen en tegen aanvaardbare kosten te produceren.
Geen backlight meer
Weer een stap verder in de evolutie van quantumdots kan het backlight achterwege worden gelaten. De quantumdots zullen dan geen licht meer omzetten in een andere kleur, maar rechtstreeks elektriciteit in de juiste kleur licht omzetten. Zo ontstaat een self-emissive display, waarbij de subpixels zelf licht zullen geven, zoals dat nu bij oled het geval is. De quantumdot-emitters zullen, net als bij een oled, worden aangestuurd door een actieve matrix van thinfilmtransistors.
Doordat een dergelijke tv relatief eenvoudig in elkaar zit en weinig onderdelen bevat, is die in potentie tegen zeer lage kosten te produceren. Voordat we dit soort schermen echter in de winkels zullen aantreffen, is er nog een lange weg te gaan. Tot nu toe hebben we slechts een paar kleine prototypen gezien met een lage resolutie en een lage pixeldichtheid. De Chinese fabrikant BOE, die de prototypes maakte, timmert ook hard aan de weg met oledschermen voor telefoons. Als het bedrijf er als eerste in slaagt om dit soort schermen commercieel aan te bieden, kan dat een grote verschuiving op de markt voor televisies inluiden.
Microled
Naast self-emissive displays op basis van quantumdots en oleds kennen we schermen die zelf licht geven op basis van conventionele, anorganische leds. Dit soort ledschermen tref je bijvoorbeeld aan bij festivals, stations en op grote reclameborden langs de snelweg. Er worden al vele jaren tv's onder de marketingnaam 'led-tv' verkocht, maar dat zijn gewoon lcd-modellen met een ledbacklight. De echte ledtechniek kent een aantal belangrijke voordelen ten opzichte van lcd. Zo maken ze een enorme helderheid mogelijk, waardoor ze ook in de volle zon een goed beeld opleveren. Schermen op basis van rgb-leds bieden bovendien zeer goede kijkhoeken en doordat de individuele leds geheel uitgeschakeld kunnen worden, is de zwartweergave perfect.
Perfect zwart en een hoge helderheid resulteren in een enorm groot contrast en doordat leds zeer pure primaire kleuren kunnen opwekken, is het kleurbereik heel groot. Doordat leds snel aan- en uitgeschakeld kunnen worden, zijn ledschermen veel beter in het weergeven van snel bewegende beelden dan lcd's. Allemaal eigenschappen die we graag terugzien bij televisieschermen. Helaas heeft deze techniek ook negatieve eigenschappen, waardoor zij tot nu toe ongeschikt was om ingezet te worden in de huiskamer.
Sony Crystal Led-prototype
Sony toonde op de CES in 2012 al een werkend prototype en de marketingafdeling had zelfs al een naam voor de techniek bedacht: Crystal LED. Het was een 55"-scherm met een resolutie van 1920x1080 pixels. Een pixel bestaat uit een rode, groene en blauwe subpixel, en dus bevatte dit scherm meer dan 6,2 miljoen afzonderlijke leds. Bij dergelijke hoge aantallen zullen er altijd wel een paar leds niet werken. Je kunt de leds uiteraard stuk voor stuk testen voordat je er een scherm van maakt, maar dat geeft nog geen garantie dat ze het na montage allemaal blijven doen. Dit scherm was dan ook een waar kunststukje, waarvoor zelfs reparaties met behulp van een microscoop nodig waren.
De kosten die met dit prototype gemoeid waren, zullen door het vele handwerk zijn opgelopen tot vele tienduizenden euro's. Nu kun je voor de productie natuurlijk robots inzetten, maar door de hoge vereiste nauwkeurigheid zullen dit soort schermen veel duurder zijn om te maken dan lcd's en oleds. Daarbij komt dat de hd-resolutie van het prototype tegenwoordig niet meer hoog genoeg is om te concurreren met bestaande technieken. Voor een uhd-scherm zijn nog eens vier keer zoveel afzonderlijke leds nodig, die bovendien vier keer zo klein moeten zijn en waarbij de lichtopbrengst, als het even kan, een stuk groter moet zijn, zodat een goede hdr-weergave mogelijk is.
Modulair
Een mogelijke oplossing om een scherm te maken zonder dode pixels, waarbij geen handmatige reparaties nodig zijn, is het gebruiken van ledmodules. Dit is dan ook de methode die Sony heeft gekozen voor de professionele Cledis-videomuur, maar eigenlijk gebruiken alle grote grote ledschermen deze constructie. Modules die fouten bevatten, kun je zo simpelweg vervangen en bovendien kun je zo schermen met verschillende afmetingen maken.
Samsung toonde op de afgelopen CES een prototype van een modulair scherm, genaamd The Wall, met een schermdiagonaal maar liefst 146 inch. Het past in de meeste kamers amper tussen de vloer en het plafond, maar toch is het bedoeld voor thuisgebruik. De helderheid van dit scherm was indrukwekkend en sommige demobeelden deden haast pijn aan de ogen. Samsung is van plan om het scherm ergens dit jaar te gaan verkopen voor een nog onbekend bedrag. Wij schatten dat je meer dan een ton zult moeten neertellen als je er een wil hebben.
'The Wall', modulair ledscherm van Samsung
Het scherm kende nog wat schoonheidsfoutjes; de naden tussen de afzonderlijke modules waren hier en daar zichtbaar en ook waren er relatief veel pixeldefecten. Naast dode pixels waren er ook subpixels te zien die continu bleven branden. Door de hoge helderheid en doordat het scherm achter een touwtje was opgesteld, zodat je niet al te dichtbij kon komen, vielen de pixeldefecten met het blote oog nauwelijks op, maar er is duidelijk nog werk te verrichten voordat het scherm geschikt is voor de verkoop aan vermogende particulieren.
Het ledscherm van Samsung heeft een pixelpitch van rond de 0,8mm; hiermee gaat Samsung gelijk op met andere fabrikanten van ledschermen. Zelfs als je de pixelpitch zou kunnen halveren, kom je, uitgaande van een uhd-scherm, nog op een flinke maat voor in de huiskamer uit. Voor een modale maat van 55" zal de pixelpitch verkleind moeten worden tot zo'n 0,3mm. Dat alleen al is een technische uitdaging van formaat. Als een dergelijk scherm ook nog eens tegen een concurrerende prijs moet worden gemaakt, is het voorlopig een zo goed als onmogelijke opgave.
Samsung zet de ledtechniek nu al wel in voor bioscopen. Vorig jaar opende de eerste bioscoopzaal met een ledscherm ter wereld zijn deuren in de Lotte World Tower in Seoul. Het betreft een, voor bioscopen, relatief klein scherm van zo'n tien meter breed. Het 4k-scherm is opgebouwd uit zesennegentig modules en heeft een maximale helderheid van 500cd/m². Dat lijkt niet bijzonder veel als je het vergelijkt met een hdr-tv, maar het is ongeveer tien keer zoveel licht als gebruikelijk is in bioscopen. Bij defecten kunnen de afzonderlijke ledmodules, die een pixelpitch hebben van 2,5mm, relatief eenvoudig worden vervangen door nieuwe. Na het doorlopen van een kalibratieprocedure is het scherm dan weer klaar voor gebruik.
Hoewel de ledtechniek een duidelijk voordeel oplevert wat beeldkwaliteit betreft, is zij voor de geluidskwaliteit juist een nadeel. Bij een normaal projectiescherm zijn er namelijk luidsprekers achter het scherm geplaatst, maar dat kan niet bij een ledscherm. Hiervoor moest een speciaal systeem worden ontworpen met luidsprekers rond het scherm en weergevers die vanuit de zaal op het scherm zijn gericht om het geluid van de schermkanalen via de ledmodules te laten weerkaatsen. Samsung belooft een levensduur van maar liefst honderdduizend uur. Het eerste ledscherm van Europa wordt dit jaar in Zürich in gebruik genomen.
Fabricageproces
De sleutel tot het maken van microledschermen met een kleine pixelpitch is het fabricageproces. Als je de miljoenen leds een voor een op de backplane aanbrengt, heb je een zeer nauwkeurige robot nodig. Niet alleen is een dergelijke robot duur, vanwege de vereiste precisie, maar doordat het op deze wijze produceren van een scherm veel tijd in beslag neemt, lopen de kosten verder op. Een snellere aanpak is het aanbrengen van leds in groepen van dezelfde primaire kleur. Voor het maken van wafers met een enkele kleur leds hoef je niets uit te vinden, omdat alle losse leds op deze manier worden gemaakt. Het oppakken van groepen leds is wel lastig. De afmetingen zijn namelijk zo klein dat een mechanische grijper geen optie is. De enige manier om de leds met een robot op te pakken, is door gebruik te maken van een soort lijm. Deze mag vervolgens niet te goed plakken, want hij moet wel weer loslaten als de leds op de juiste plek zijn aangebracht.
Een andere methode is het fabriceren van wafers met daarop rode, groene en blauwe leds. Vervolgens wordt de wafer in stukken gesneden en kan een robot de losse microledmodules op een backplane plaatsen. Deze manier van wafers produceren is zeer vergelijkbaar met de productie van cmos-sensoren voor camera's. Voor het maken van dit soort wafers is een groot aantal stappen nodig, waardoor de kosten per wafer enorm oplopen. Bovendien levert de hoge complexiteit veel lagere yields op, waardoor de kosten verder oplopen. Als je kijkt wat sensoren uit fullframe- en middenformaat camera's kosten, dan laat het zich raden dat beeldschermen van enig formaat die op vergelijkbare wijze worden geproduceerd, exorbitant duur zullen zijn. Voor kleine displays, zoals we die tegenkomen in vr-brillen, ar-brillen en elektronische zoekers, is deze techniek in de toekomst wellicht geschikt, maar dan zullen de kosten alsnog flink moeten dalen.
Tot slot
Canon SED-protoype in 2005
De toekomst zal ons nog veel mooie innovaties op schermgebied brengen, maar de geschiedenis leert dat een technologische doorbraak zich niet laat afdwingen. Nadat een nieuwe techniek is uitgevonden, is er nog een lange weg te gaan voordat de producten die er gebruik van maken, in de winkels liggen. Zo begon Canon al in 1986 met de ontwikkeling van sed. Deze destijds veelbelovende schermtechniek maakte, net als crt's, gebruik van fosfors waarin licht werd opgewekt door ze met elektronen te beschieten. Hierbij had elke afzonderlijke subpixel zijn eigen, minuscule elektronenkanon. Deze techniek leverde een zeer hoog contrast op, perfecte kijkhoeken en een zeer snelle reactietijd. Hoewel in de loop der tijd op beurzen diverse indrukwekkende prototypes zijn getoond, bleek het uiteindelijk onmogelijk om sed's tegen aanvaardbare kosten te produceren, om zo te kunnen concurreren met lcd en plasma.
Ook de wat recentere ontwikkelingen op microledgebied verliepen niet altijd voorspoedig. Zo nam Apple in 2014 bijvoorbeeld het bedrijf LuxVue over met de intentie om draagbare apparaten met kleine schermen te gaan voorzien van microleds. De Apple Watch was de aangewezen kandidaat om te worden voorzien van een energiezuinig klein scherm met een lage resolutie. We hebben inmiddels drie generaties Apple Watch gezien die allemaal waren voorzien van een oledscherm. Inmiddels lijkt Apple niet meer te geloven in een spoedige doorbraak en is de capaciteit van het ontwikkelteam teruggeschroefd.
Televisieschermen op basis van microled zullen we in de komende jaren nog niet zien, maar de ontwikkelingen op dit gebied kunnen wel helpen om de bestaande lcd-techniek te verbeteren. De beste lcd's zijn namelijk voorzien van een full array local dimming backlight. Nu heeft een dergelijk scherm in het beste geval enkele honderden dimbare zones. Met microleds als backlight kan het aantal zones vrij eenvoudig worden verhoogd naar vele duizenden, waarmee een indrukwekkende hdr-weergave mogelijk wordt. We hoeven er niet eens lang op te wachten, want nog dit jaar kunnen we de eerste nieuwe schermen tegemoetzien.
In de nabije toekomst kunnen we de nodige innovaties op oledgebied verwachten. Er wordt veel verwacht van blauwe emitters op basis van thermally activated delayed fluorescence. Onder andere het Duitse bedrijf Cynora houdt zich bezig met de ontwikkeling van tadf-technologie. Zowel Samsung als LG heeft geld geïnvesteerd in Cynora. Als het lukt om de levensduur van blauwe tadf-oleds op een hoog niveau te krijgen, is het niet langer noodzakelijk om witte oleds met kleurenfilters voor grote oledpanelen te gebruiken. Dat betekent dat Samsung en andere fabrikanten de markt voor grote oledpanelen (weer) kunnen gaan betreden en meer concurrentie is natuurlijk alleen maar goed voor ons als consumenten.
De Apple Watch was de aangewezen kandidaat om te worden voorzien van een energiezuinig klein scherm met een lage resolutie. We hebben inmiddels drie generaties Apple Watch gezien die allemaal waren voorzien van een oledscherm. Inmiddels lijkt Apple niet meer te geloven in een spoedige doorbraak en is de capaciteit van het ontwikkelteam teruggeschroefd.
Apple werkt in het geheim aan de productie van eigen schermen voor de Apple Watch en later de iPhone, zo claimt financieel persbureau Bloomberg. De Amerikaanse fabrikant ontwikkelt de schermen op basis van microledtechnologie.
Het punt wat ik wilde maken is dat een technologische doorbraak zich niet laat afdwingen. Zelfs als het Apple morgen lukt om perfecte microledschermpjes te maken in hun geheime testfabriek in Californië blijft het nog maar de vraag of het ook lukt om ook in massaproductie succesvol te zijn. Alleen als je schermen op een erom grote schaal kan maken kan de prijs ver genoeg zakken om te kunnen concurreren met lcd en oled. Heel veel partijen zijn er mee bezig en iedereen ziet de potentie van deze schermen, maar garanties dat het ook echt lukt om ze naar de markt te brengen heeft niemand.
Het punt wat ik wilde maken is dat een technologische doorbraak zich niet laat afdwingen. Zelfs als het Apple morgen lukt om perfecte microledschermpjes te maken in hun geheime testfabriek in Californië blijft het nog maar de vraag of het ook lukt om ook in massaproductie succesvol te zijn.
Dat lukt ze dan vrijwel zeker. Een van de 'geheimen' van het ontwikkelproces bij Apple, zoals Steve Jobs onthulde in een lezing voor studenten van het MIT in 1992 (!!) toen hij nog CEO van NEXT was, is dat prototypes gemaakt worden met de machines en technologie die ook voor het eindproduct gebruikt gaan worden. Met als grote voordeel dat de ontwerpers direct alle problemen bij de productie moeten oplossen zodat als het prototype werkte het zowel in grotere hoeveelheden als ook direct op de markt gebracht kon worden.
Fantastische lezing, duurt ruim een uur maar als je hem gezien hebt snap je, hoe groot je afkeer van alles van Apple ook is, wat Steve Jobs zo'n uitzonderlijke ondernemer maakte
Helaas is het bij beeldschermproductie niet te doen om prototype's te maken op machine's die ook voor massaproductie gebruikt zullen worden. Massaproductiemachine's zijn namelijk gigantisch groot en vereisen astronomische investeringen. Bovendien bestaan de machine's waar we het hier over hebben nog helemaal niet; het uitvinden daarvan is juist de uitdaging!
Helaas is het bij beeldschermproductie niet te doen om prototype's te maken op machine's die ook voor massaproductie gebruikt zullen worden. Massaproductiemachine's zijn namelijk gigantisch groot en vereisen astronomische investeringen. Bovendien bestaan de machine's waar we het hier over hebben nog helemaal niet; het uitvinden daarvan is juist de uitdaging!
Uiteraard bestaan die machines voor massaproductie van micro-leds niet, anders hadden we die allang kunnen kopen.
Maar als je productiemantra is dat je prototype heel snel in massaproductie genomen kan worden neem ik aan dat ze voor het ontwikkelen van het prototype machines en technologie hebben gebruikt waarvan ze vrij zeker weten dat die zonder problemen opgeschaald kunnen worden. En het kan ongetwijfeld zijn dat voor een economisch rendabel product dan gigantische machines en investeringen nodig zijn.
Het heeft voor Apple ook geen enkele zin om dit soort technologie te ontwikkelen als het niet direct grootschalig toegepast kan worden. Anders lekt die kennis weg, mensen kunnen worden weggekocht, de productiefabrieken moeten weten hoe het werkt voor ze kunnen onderzoeken of het in de honderden miljoenen exemplaren die Apple nodig heeft geproduceerd kan worden, kortom grote kans dat concurrenten met kleinere aantallen eerder met de techniek komen..
Daarom denk ik toch echt dat als het Apple lukt een goed micro-led scherm te maken dat die al heel snel grootschalig geproduceerd kan worden.
Ja plus de techniek gaat zo snel dat als je dit jaar infesteerd in programmatuur voor alles te automatizeren dat je het volgend jaar weer achter loopt omdat de heren ingeneurs weer een vernieuwde en verbeterde techniek hebben ontwikkelt zodat het scherm-paneel en weet betere kwaliteit heeft.
En zo blijven ze met de automatizering achter de feiten aanhollen.Wat dit jaar nieuws is is het volgend jaar alweer achterhaalt.En het kost allemaal veel geld voor machines aan te schaffen die nieuwere dingen kunnen gaan automatizeren, alles word doorverekend met de producten zodat zo een tv veel te duur word.
[Reactie gewijzigd door rjmno1 op 24 juli 2024 17:46]
Helemaal mee eens, de CRT bood een gegeven moment fraaie kwaliteit voor een absolute bodemprijs, simpelweg omdat de industrie er op ingericht was en goed ontwikkeld. Maar wat velen niet weten is dat Sony tot de laatste dag zijn Trinitron patent heeft uitgebaat. Kleuren televisie was ooit ook nieuw en de eerste variant (Chromatron) had veel nadelen, die Sony goed had opgelost met de Trinitron techniek. Pas na het verlopen van Sony's patent kwam de concurrentie op gang zoals Mitsubishi met de Diamondtron. Dat had allemaal niet heel veel invloed meer, want de markt was al volledig verzadigd. Zo namen de CRT prijzen nog weer een duik en gingen fabrikanten op zoek naar iets wat winstgevender was: platte schermen.
Langzaam werd de industrie omgebouwd naar LCD panelen en dat kan je nu aan de prijs vernemen, de concurrentie is stevig en de bodemprijs begint in zicht te komen.
Het is nu wachten tot iemand een andere productietechniek voor OLED vind of dat die van LG zal verlopen . Ik denk dat het in ieder geval duidelijk is dat LED's een toekomst hebben.
Fantastisch om je passie voor Apple te zien.
Dat ze überhaupt nog geld aan marketing uitgeven is mij een raadsel.
Ik ben zelf geen fan van Apple maar heb ook afkeer ervan. Mooi producten en innovaties.
Ook al komen de meeste uitvindingen niet uit eigen stal. Toch slim hoe ze dat doen en dan heb je nog echte fans die voor je aan het werk gaan. Ik ben iets kritischer en hou van open systemen waarbij ik zelf bepaal wat ik kan doen. Dat bijv banken en klanten de techniek niet mogen gebruiken om mobiel betalen te gebruiken, dat soort acties werkt bij mij averechts.
Na het zien van je filmpje snap ik wat je bedoelt.
Maar dat is op z'n minst discutabel: hoewel je uit het in het artikel geciteerde bericht zou kunnen afleiden dat Apple er niet meer in gelooft, corrigeert het recente nieuwsartikel dat. Apple gelooft er kennelijk nog wel degelijk in, maar heeft het R&D-proces verplaatst. De (kleine) fabriek in Californië kan prima gebruikt worden om de benodigde technologie voor fabricage op grote schaal te ontwikkelen, waarna de eigenlijke productie wordt uitbesteed. Met de technologie voor FaceID heeft Apple eenzelfde pad ontwikkeld.
Op basis van het laatste artikel is er mijns inziens geen reden om te stellen dat Apple niet (meer) gelooft in microled-technologie. Dat je dat ten tijde van het maken van het artikel wel zo opgeschreven hebt, kan ik volledig begrijpen.
[Reactie gewijzigd door Krisp op 24 juli 2024 17:46]
Ik geloof ook niet dat het Apple gaat lukken. Nog afgezien van het onder de knie krijgen van de techniek om LED's van 0,3 mm te maken zitten ze met een volgend mega probleem, de productiefaciliteiten die minstens zo complex zijn en waarschijnlijk nog veel complexer.
Apple is daar niet toe geoutilleerd en een fabrikant die dat voor hen doet is er niet.
Ben bang dat het als met de Apple Car wordt. Grote serieuze plannen maar er gedurende het project achter komen dat het te hoog gegrepen is voor Apple. Er was ook geen enkele autofabrikant te vinden die de Apple Car wilde maken.
Ik denk dat Apple zwaar onder druk staat om onder de druk van Samsung uit te komen. Ze zijn nu nagenoeg nog volledig afhankelijk van Samsung vwb de OLED schermen en dat zal dit jaar nog niet veel anders zijn.
Zodra Samsung de mircroLED techiek en productie onder de knie heeft, is OLED 'uit' en is Apple opnieuw afhankelijk van waarschijnlijk Samsung.
Los van de afhankelijkheid storten ze vele miljarden dollars op de rekening van de grootste concurrent. Een absurd ongewenste situatie voor Apple.
Een jaar geleden was ik het met je eens geweest, maar Apple is ook in staat om als enige fatsoenlijke face-recognition hardware te bouwen op grote schaal. Datzelfde geldt al langere tijd voor processoren.
Dat Apple zelf niets produceert is halfwaar. Het klopt dat de fabricage gedaan wordt door mensen die niet in dienst zijn van Apple, in fabrieken die niet van Apple zijn. Echter, de technologie waarmee geproduceerd wordt, is in bezit van Apple. Dat is al zo met OLED: het paneel van Apple is significant anders dan die van Samsung. Samsung is daar al deels teruggeduwd naar het niveau van producent. Dat is echter niet genoeg: Apple heeft de expertise van Samsung nog steeds nodig.
Face ID is maar 1 voorbeeld. Bestaat vooral sensoren en die kopen ze gewoon in bij een producent.
Processoren maken ze ook niet zelf.
De technologie waarmee voor onder ander ook Apple OLED schermen, SSD's, geheugenchip en processoren worden gemaakt zijn voor nul procent eigendom van Apple. Ze hebben het intellectuele eigendom op het ontwerp. Meer niet.
Apple bestelt en geeft de maten aan en Samsung levert gewoon zijn schermen. Daar heeft Apple verder geen invloed op. Samsung heeft zelf vorig jaar Apple OLED schermen geleverd van iets mindere kwaliteit omdat ze niet genoeg productiefaciliteiten hadden om de beste schermen voor zowel hun eigen Galaxy's als ook voor Apple te leveren.
En nu nog hopen dat de filmindustrie ook eens overgaat op hogere frame rates zodat we verlost worden van de stotterende beelden (voornamelijk zichtbaar bij panning shots). De nieuwe beeldschermtechnieken zoals OLED hebben namelijk een super lage response tijd waardoor de overgang van het ene beeld naar het andere beeld beter opvalt. Ik speel ook het liefst PS4 spellen die 60fps hebben op mijn OLED beeldscherm ipv 30 fps.
24fps is gewoon niet goed genoeg meer in de toekomst (eigenlijk nu al niet) en als het goed wordt toegepast doet dit niets af aan de film kijk ervaring. Dat mensen het er anders uit vinden zien komt gewoon doordat ze gewend zijn aan de lage 24 fps die de filmindustrie (bijna) altijd gebruikt.
Ik hoop dat James Cameron met Avatar 2 de filmindustrie het goede voorbeeld kan geven
Stotterende beelden bij panningshots komt voornamelijk omdat de sluitertijd die gebruikt is bij opname te kort is. Als de sluitertijd bij 24 beelden per seconde maximaal 1/50 van een seconde is (1/48e wat een sluiterhoek van 180 graden is is beter) zul je geen heftige stottering zien maar een mooie motionblur. Dit is ook waar het meestal mis gaat bij beginnende DSLR filmers, er wordt voor te snelle sluitertijden gekozen omdat er geen ND filters gebruikt worden om de sluitertijd laag te houden.
Ikzelf heb de OLEDE6 en heb iets van motion interpolation altijd aan staan omdat sommige scenes anders totaal niet lopen. Bv de waterval flyby scene van Jurassic World (heb hem destijds op Netflix gekeken en weet niet of een BluRay mss beter is maar denk het niet). Je ziet de waterval op het scherm anders gewoon frame voor frame voorbij komen. Met motion interpolation is het super mooi. Ik neem de artifacts die je zo nu en dan hebt dan maar voor lief. En ik neem aan dat de filmstudio die Jurassic World heeft opgenomen de beste instellingen gebruikt voor elke scene.
Als er geen hogere frame rates gebruikt gaan worden in films dan zal de keuze van mijn volgende tv vooral afhangen van hoe goed die is in motion interpolation.
En zoals 360Degreez al zegt zal het gewoon een kwestie van gewenning zijn. Hogere frame rates is gewoon realistischer onze ogen kunnen nou eenmaal veel meer aan dan 24fps.
[Reactie gewijzigd door Jesp_J op 24 juli 2024 17:46]
Dat is gek, want op mijn LG plasma uit het jaar kruik is dit wel vloeiend zonder interpolatie (dat heeft dat ding van mij niet eens). Ik heb het vermoeden dat Netflix iets vreemds doet met de framerate. Zelf heb ik de blu-ray erbij gepakt.
[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 24 juli 2024 17:46]
Ik heb het vermoeden dat Netflix een vieze soort compressie gebruikt voor dat soort zaken. Watervallen, glitterkanonnen en zo zijn funest voor bitrates namelijk.
Wederom een voorbeeld: https://www.youtube.com/watch?v=r6Rp-uo6HmI
Compressie van NF waarschijnlijk. Ik heb t ook duidelijk zichtbaar in de opening van Boardwalk Empire op ZiggoGO. Dan heb je stukjes waar water het strand op komt. Dat water ziet er niet uit door de compressie en gekozen bitrate.
Is dit ook niet een 'oplossing' voor het stotterende beelden probleem? Ook wel motion blur genoemd. Of haal ik nu twee verschillende dingen door elkaar?
Daar haalde idd 2 dingen door elkaar. Motion blur door opname is een echte veeg omdat de sluiter gewoonweg open staat tijdens een beweging. Saving Private Ryan is bijvoorbeeld bewust opgenomen met een snelle sluitertijd om juist dat harde te simuleren van strakke beelden. Hoe een TV dat interpoleert is wat anders.
Voor films hoeft dat voor mij echt niet, het verliest dan echt de magie. Voor games ben ik het met je eens, onder de 90 fps is het extreem duidelijk dat het niet vloeiend is.
Nee, dat is niet overdreven. De drop van 90 naar 60 is echt een bizar groot verschil. Ik heb het overigens over een situatie zonder vsync, freesync of gsync. Boven de 90+ is het verschil minder interessant.
Het verschil tussen 60 en 90 fps is duidelijk merkbaar, vanaf 90 fps minder, daar ben ik het mee eens. Echter, is het vanaf 60 fps wel gewoon al heel vloeiend als alles voor de rest goed ingesteld is.
Bij games heb je naast FPS ook nog te maken met frametimes, VSync en een altijd wisselende framerate. Dat maakt alle games die onder de 90FPS draaien onrustig en vermoeiend.
Ik irriteer me zoals Jesp_J ook enorm aan de lage framerate van bioscoopfilms maar een hogere framerate in films zorgt er gevoelsmatig voor dat het "nep" lijkt. Het is een stukje gewenning denk ik.
Ik heb eens een versie van de film 2012 gezien waarbij een van de scenes (per ongeluk) in een veel hogere framerate opgenomen leek. Dit gaf meteen het gevoel dat je naar een "The making of" zat te kijken. :-)
Ook "The Hobbit" is opgenomen op een 2x framerate (48fps) waarop nogal wat kritiek was.
Ik denk echter dat wanneer het publiek gewend is aan een hoge framerate je een veel meeslepender geheel kunt creëren.
Tja... Peter Jackson heeft het eens geprobeerd, en dat was niet zo'n succes... Dus ik betwijfel me hoe hard de film industrie hierop in wil gaan springen! Ik denk voorlopig toch nog niet....
Als ik zie in Nederland en Japan wat aan oudere jongeren (20-35) nog een grote televisie koopt is de vraag vooral ook interessant wat de toekomst van televisie ontwikkeling is mbt doelgroepen en verkopen.
Ik spreek alleen voor mijzelf, maar ik gebruik een TV enkel als grote monitor. De tuners en on-board 'speakers' gebruik ik niet. Apparaat heeft 'smart' functionaliteit, maar die gebruik ik ook niet. Er zit een HTPC/gamebak aan. Kodi voorziet mij in alles, inclusief streaming (Netflix, Youtube...). Alles is te bedienen met een enkele Logitech Harmony afstandsbediening.
Het klassieke TV kijken zal steeds meer verdwijnen, zeker met de baggerkwaliteit die het biedt (veel reclame, hersendodende programma's...).
[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 24 juli 2024 17:46]
Voor life sport of evenementen vind is de kwaliteit van streaming juist bagger vergeleken met huidige TV kanalen
En wat jij hersendodende programma's vind zijn waarschijnlijk heel vaak programma's die bij de Nederlandse bevolking populairder zijn dan de veelal buitenlandse series en films die onder tweakers nogal populair zijn.
Ik begrijp de punten, die deel ik ook deels. Alleen als ik kijk naar mijn eigen kinderen (jonge teenagers) en de wat ouderen dan zie ik vooral geen grote televisies meer, wel telefoons met grote schermen.
Tot dat je een eigen huis koopt met een losse computer kamer en huiskamer. Dan vindt je wel fijn om in huiskamer een tv te hebben staan waarmee je met het gemak van een netflix knop op de afstandbediening een film kunt starten zonder met allerlei losse externe kastjes en afstandsbedieningen te moeten werken.
Wel ben ik met je eens dat kwestie van tijd is tot dat huidig systeem van tv kijken volledig verdwijnt en vervangen wordt door tv on demand.
Zelf ben ik inderdaad op zoek naar iets wat jij beschrijft. Ik heb op dit moment nog een LED-tv, maar wil eigenlijk een OLED UHD tv, maar dan zonder als die smart-meuk. Youtube kijk ik niet op TV, ik wil al helemaal niet 'surfen' of het weer bekijken op m'n TV.... Netflix/Videoland werken via een Chromecast (ik vind de bediening via de app en 'casten' naar de chromecast 100x makkelijker dan die idiote afstandsbedieninginterface van al die smartTVs, en ik vind het maar niks om met een toetsenbord op de bank TV te staren.
Ik heb een tijdje terug naar Humax gekeken (effectief een tv zonder tuner en smart-spul, maar kan wel om een één of andere reden filmpjes en foto's laten zien. (hadden er van mij ook uit mogen laten)). Het is dan uiteraard geen OLED, maar wel een goede prijs (ongeveer 450 euro voor 49"). Ik kwam er toen achter dat het scherm niet (goed) te kalibreren is, en heb ik het toch maar laten gaan.
Ik heb zelf een prima lguh850v tv. Games in 4k hdr zien er geweldig uit. En zwart is ook echt zwart. Mensen die zeggen dat het niet zwart is, moeten echt een bril kopen. Je moet het met je eigen ogen ervaren. Ik wilde ook een oled c7 kopen. Maar vind het verschil met mijn tv veel te klein. Denk zeker dat Microled wel de toekomst gaat worden. De nieuwe samsung q9 qleds schijnen overigens ook zeer indrukwekkend te zijn.
Begrijpend lezen is moeilijk blijkbaar. Ik gaf ook al een voorbeeld aan, dat in reallife als het donker is het ook niet inktzwart is! Als mijn tv uit staat, dan is heel mijn scherm zwart. Gewoon zwart! Zo is het in films etc ook. Keek gisteren nog concert van Roger waters, het werd heel donker, en het was toen echt helemaal zwart. Super realistisch. Nogmaals, een oled zal inktzwart zijn, maar dat is onnatuurlijk. Ik heb je al gezegd, kom kijken dan zie je het zelf. Ga geen dingen roepen als je mijn tv zelf niet ervaren hebt man. Zo moe van dat soort mensen. Zwart is gewoon zo zwart als dat het in reallife is gozer. Koop jij gewoon lekker een oled, met onnatuurlijk inktzwart. Zodat details in veel dingen verloren gaan. Hier: https://i.imgur.com/BiTLt5q.jpg Colorbanding op de lg c7 met horizon zero dawn op de ps4.
[Reactie gewijzigd door dvgemerden80 op 24 juli 2024 17:46]
De LG OLED is al behoorlijk betaalbaar, de prijzen zijn de afgelopen twee jaar behoorlijk gedaald. Voor 1300eu heb je al een OLED tegenwoordig. De goedkoopste op pricewatch is zelfs 1098. Mag nog wel wat zakken naar onder de 1000 maar dit is zeker wel betaalbaar. Als ik het beeld van de LG OLED bij mijn ouders zie is het de prijs zeker waard. Mijn volgende TV wordt in ieder geval een OLED
Mooi verhaal en behoorlijk compleet. Mis DLP (rear projection) en Laser in dit verhaal. Waren paar jaar geleden ook hot in TV land. Wat is daar de status van(
Dan kan je beter voor een b7 gaan. b6 modellen hebben teveel last van black crush en hebben ook een mindere processor. b7 kan je ook al voor 1559 euro kopen.
Dat is waar, maar zo was dat ook met mijn TV de Samsung UE40B6000, was ook de goedkoopste en had minder mooie beeld en futures dan de Samsung UE40B7000 of Samsung UE40B8000.
Veel mensen denken alles beter te weten ook. Je moet zelf iets ervaren ook. Kijk de een vind Charlize Theron knap, de ander niet. Persoonlijke smaak. 3 jaar geleden had ik een samsung es8000, deze tv was bij mediamarkt toen 2799 euro, ik heb hem gekocht voor 2100 euro. Zwart met de microdimming technologie was echt belabberd. De tv was beste keus van de consumentenbond toen dat jaar. Scoorde hoge reviews. Zwart was, meer grijs zwart en enorm veel bleeding. Ik heb nu de lguh850, deze krijgt als minpunten, laag contrast, lage zwartwaarden en bleeding. Ik kan je uit eigen ervaring zeggen ik heb geen van deze issues. En het is 3 klasse beter dan mijn samsung es8000, ondanks het ips paneel, wat vele afschuwen;-)
Dat kan ik wel geloven ja, dat is ook een van de grote minpunten bij mij, dat zwart meer grijs is en heb ook veel bleeding, als ik de geld heb ga ik ook voor een OLED TV.
Beetje zwart wit die opmerking. Het gaat om de kleurweergave. Zoals ze bij oleds ook het wit wat blauwig is, om het levensduur van wit wat langer mee te laten gaan bij oleds, zijn tenslotte diodes die na paar jaar minder kwa kleur worden ook. Weet niet of ze dit al verbeterd hebben?
En dat heb je niet met MicroLED, daar is alles goed, of juist niet omdat het een nieuwe techniek is, vooral op grote vlaktes zo als TV's, en ze dan nog kinderziektes heeft, en OLED TV's heeft dat zo goed als niet omdat ze al meerdere jaren uit zijn?
Ja, maar microleds heb ik enkel nog gehoord over uitvallen van microleds etc. Niks over inbranding. Het inktzwarte op oleds, geeft gewoon nog problemen met blackcrush. en de oled techniek is er nu toch al dik 4 jaar he!
Geen idee, mijn neef heeft een LG OLED55B6V van april 2016 (nu bijna 2 jaar oud), en heeft niks van waar jij over spreekt, en heb alleen maar goede dingen te zeggen over zijn TV nog steeds, en hij is iemand die veel verstand heeft van techniek.
Dat kan. Ik vind de hele donkere scenes gewoon wel wat minder. Je verliest er wat details in. Je kan je brightness dan wel wat hoger zetten, maar dan nog. Nogmaals, heb oleds gezien. En die halve punt dat het hoger scoort in 4k games met hdr vind ik de meerwaarde niet waard. Ik verwacht dat microled de toekomst gaat worden en veel gebruiksvriendelijker zal zijn ook.
Zie heel goed wat je bedoelde. hd dvd naar bluray is gewoon groot verschil. van oled naar microled gaat ook grote stap worden. Alleen al omdat de nits meer als 2000 straks zijn. Een oled zal never nooit over de 1000 nits gaan. Zit nu al aan het limiet.
Dit zei je: Ja we zullen het zien, dat iets beter is betekent niet dat het ook wat woord.
Kijk maar naar Betamax en VHS, en HD DVD en Blu-ray.
Later toen ik met feiten kwam, zei je: het is maar een voorbeeld. Ik weet wel waar ik over praat gozer. Beetje onvolwassen, met je laat maar. Kom dan gewoon met feiten man. Fijne avond! Ik weet wel waar ik over praat. Ik heb hdr films en normale films op zowel mijn tv gezien als een oled.
Ach, weet je. 4k blu rays worden ook niet veel verkocht. Is op zich ook logisch, 30 euro voor een film betalen als je het kan downloaden. Of via streamdiensten waar je films kan huren in 4k hdr voor 5 euro. Dat ben ik wel met je eens idd. Veel mensen hebben het er niet voor over.
Je bedoelt Sony? Ja dat klopt.. Sowieso bieden bijna alle televisiefabrikanten modellen met quantum dots aan. Sommige fabrikanten leggen er wat meer de nadruk op dan andere..
[Reactie gewijzigd door Sim op 24 juli 2024 17:46]
Yep - alleen bevatte de Quantum Dots van Sony toen Cadmium, wat in EU verboden ging worden.
Die van Samsung bevatten geen Cadmium, voor zover ik weet. (bron)
Owwww lekker bezig.
Had met het wijzigen van een zin Sony weggehaald.
Staat er weer
Maar indd. Vooral Samsung gooit al zn marketing gewicht erin. Dan kun je er niet meer omheen.
Eigenlijk slimmer dan Sony. Al wekt het bij sommige Tweakers ook irritatie op, omdat de Q veel op de O lijkt.
"Na de introductie van zogeheten s-uhdtv's in 2015 noemt Samsung zijn topmodellen sinds het afgelopen jaar Qled, om ze duidelijker te positioneren tegenover oled-tv's."
Tuurlijk joh. Zou het niet andersom zijn, het express bijna dezelfde naam geven om het juist onduidelijker te maken?
Ik denk dat Samsung het inderdaad niet erg vind dat mensen denken dat de onderliggende techniek vergelijkbaar is.. Het is in ieder geval een aanval op de oled-concurrentie..
Niet erg vind ik nog zacht uitgedrukt, klinkt meer als opzichtige misleiding. Net als "HD-ready" of opscheppen over Hz welke alleen op een lage resolutie ondersteund wordt, maar dat noemt men niet.
De TV wereld is behoorlijk misleidend, vandaar een cynische insteek.
" LED tv" bestaat niet. Dat is ook een marketingwoord wat op een LCD-televisie slaat met een ledlamp erin. Het beeld wordt niet door leds opgewerkt. OLED heeft meer recht op zijn naam, omdat het licht door (organische) led's opgewekt wordt.
Wel even in het oog houden waar ik op reageer: Iemand die beweert dat OLED misleidend is en doet alsof "led tv" dat niet is. Dat is de wereld op zijn kop: OLED zegt precies waar het scherm uit bestaat en "led tv" doet alsof het scherm uit leds bestaat, maar het is gewoon LCD.
Dat de naam er is en wordt gebruikt ontken ik niet
Dat gaat op tot je het uit moet spreken, totaal verschillend. En tot je het officiele logo ziet waar het stokje (wat een Q anders maakt dan een O) duidelijker aanwezig is dan welk font dan ook.
Samsung zal nooit doen of het OLED is, maar juist doen of het beter en nieuwer is. Geen 1 fabrikant stelt zijn schermen gelijk aan de concurrent ze zijn volgens hunzelf allemaal de beste...
Het lijkt ook wel enigsinds op elkaar doordat 3 van de 4 letters gelijk zijn. Maar OLED of LED lijkt ook op elkaar, hoor je weinig over. Hier op tweakers is het bij Apple en Samsung meestal niks anders dan gezeur dus daar heb je je antwoord waarom het op elkaar lijken ineens een probleem zou zijn.
Waar slaan de Q en de LED op in QLED? Juist, 2 verschillende dingen. Blauwe leds tegen Qdots aan. QDOT was oprechter geweest.
Sterker nog, OLED is na plasma de enige die de JUISTE naam heeft. LED is LCD en QLED is Qdots. We gaan de oude LCD's toch ook geen CCFL tv's noemen??? Ze zitten de daadwerkelijke beeldverwerkers en de lichtbronnen door elkaar te gooien wat blijkbaar werkt
[Reactie gewijzigd door chimnino op 24 juli 2024 17:46]
Interessant artikel. Helaas zie ik nog weinig ontwikkeling richting monitors. Ik ben al een tijd op zoek naar een vervanging voor mijn Eizo CRT monitoren voor beeldbewerking die indertijd gigantisch duur waren (ik heb ze goedkoop over kunnen nemen). Er zijn wel LCD gebaseerde monitoren met een behoorlijk kleurbereik (bijna 100% aRGB), maat het contrast is beperkt, en ze zijn behoorlijk prijzig. Als je zeker zou weten dat je een jaar of 8 vooruit kan is het geen probleem, maar het zou wel vervelend zijn als er over een jaar een OLED monitor met een oneindig contrast en nog groter kleurbereik uitkomt voor dezelfde prijs...
PS. ik koop nooit meer een TV. Die 'smart' functionaliteit wordt na een jaartje of zo al niet meer geupdate. Je kunt beter een monitor kopen, en er losse kastjes (MINIX oid) naast zetten die je later goedkoop kunt upgraden.
PPS Jammer dat je in de pricewatch bij monitors niet op kleurbereik kunt selecteren...
Het liefst zou ik ook een TV willen zonder Smart functies, maar een monitor kopen brengt wel andere nadelen met zich mee. Zelf gebruik ik een Sonos Playbar bij mijn TV, maar monitoren hebben geen optische uitgang en vaak ook geen HDMI ARC dus een soundbar is dan niet te gebruiken.
Dan moet ik dus weer een lompe receiver gaan gebruiken, iets waar ik juist vanaf wilde.
Zonder soundbar is ook niet echt een optie, omdat de meeste monitoren geen speakers hebben of erg slecht zijn.
Als ik dan kijk bij 43 of 46 inch is het goedkoper om een LG smart tv te nemen dan een monitor.
[Reactie gewijzigd door yorroy op 24 juli 2024 17:46]
Zeker nog nooit met een Eizo Color edge LCD scherm gewerkt?
Ik kijk er met plezier TV programma's op,naast het foto bewerken.
Zou geen CRT meer willen.
1 van de schermen die ik in overweging neem is idd de Eizo ColorEdge CG248-4K. Maar deze is nogal prijzig. Dat wil ik best in overweging nemen, maar het zou wel erg vervelend zijn als er dan volgend jaar een Eizo ColorEdge met een nieuwe technologie uitkomt (OLED of QLED of whatever) die voor de dezelfde prijs nog veel beter is.
Gezien de ontwikkelingen op TV gebied is dit best mogelijk, maar je hoort er nooit iets over.
Dat wist ik niet. Ik ben wel geen professional, maar ik wil toch graag een goed scherm kopen. Een dure camera met dure lenzen en dan een slecht scherm om het op weer te geven of te bewerken is eigenlijk vreemd. En alles groot formaat afdrukken is veel te duur.
Ik heb op dit moment Asus PA329Q, de BenQ SW320, en de Eizo ColorEdge CG248-4K op mijn vergelijkingslijst staan, maar weet niet wat te kiezen. Nog tips?
Interessant artikel met genoeg diepgang. Het enige dat ik eigenlijk mis in dit verhaal is het probleem dat OLED niet geschikt is voor het weergeven van statische content. Het inbranden (of eigenlijk ongelijk afbranden) van de pixels is een probleem, waardoor OLED eigenlijk niet geschikt is voor desktop-gebruik. Bij OLED televisies in winkels heb ik al meermalen issues gezien met hetzelfde fenomeen. Aangezien LG het vaak afwimpelt op producteigenschap, verkeerd gebruikt, ... houdt dit mij eigenlijk nog als enige tegen om zo'n toestel aan te schaffen.
Ik heb dit zelfde. Ik wil lekker kunnen gamen op mijn ps4 pro, zonder angst. oh zal er al image retention zijn opgetreden etc. En lekker zondag middagje voetbal kijken op ziggo en foxsports, zonder dat de logo`s inbranden. Ik persoonlijk vind Oled niet echt geweldig. Heb een suhd 4k tv, en zwart is gewoon al diepzwart. Niet inktzwart zoals oled. Maar wat @hybride ook al aangaf. De kleuren zijn gewoon beetje onnatuurlijk ook. Je moet er van houden. Het is gewoon een persoonlijk iets. Kijk, kom je van een simpel led tv`tje van 8 jaar oud, dan zal je onder de indruk zijn van een oled. Echter heb je een high end led van lg zoals ik, dan is het verschil gewoon nihil. En zeg nou zelf, in reallife als het donker is, dan is het gewoon donker. Niet inktzwart!
Dit is ook een verkeerd gebruik. Als je oled uit staat zorgt de televisie ervoor dat inbrandproblemen worden voorkomen. Winkels gooien echter de spanning eraf om televisies uit te zetten, waardoor dit programma niet kan draaien. Inbranden zie je dan ook eigenlijk alleen in winkels en bij mensen die hun televisie van de stroom afhalen als hij uit staat.
Er is ook nog zoiets als retentie wat op kan treden als je te lang dezelfde content toont. Dit trekt meestal vanzelf weer weg nadat je andere content hebt gespeeld. Dus je moet wel blijven varieren.
Zo is een belangrijk nadeel van het gebruik van kleurenfilters dat een groot deel van de, door de witte oleds opgebrachte, lichtenergie wordt omgezet in warmte en dus weggegooid.
Alle LED technieken gebruiken toch ook kleurenfilters en die televisies zijn wel zuinig.
Waarom dat verschil?!
Bij lcd's wordt inderdaad een nog groter deel van het licht omgezet in warmte, maar doordat ledbacklights zeer efficient werken kunnen lcdtv's in het geheel alsnog zuiniger zijn.
Dan is het verschil in verbruik dus niet gelegen in het gebruik van filters zoals het artikel suggereert maar in de mindere efficiëntie van OLEDs tov LED backlights.
Omdat klassieke LED'ss vooralsnog een stuk efficiënter zijn als OLED's. Echter begint bij LED het einde in zicht te komen wat betreft verbeteringen in efficientie, terwijl er bij OLED nog genoeg te winnen is, dit zal wel nog jaren duren.
Wat ik een beetje mis bij OLED, is dat hier ook nog flinke verbeteringen te maken zijn door OLED te combineren met quantum dots ipv een reguliere kleurenfilter. Ik heb geen idee of LG hier mee bezig is, maar het zou de efficientie en kleurenbereik flink kunnen verbeteren.
Een interessante feit voor microLED's is dat dit nu mogelijk wordt door de uitvinding van de AlGaInP junction, waarbij eindelijk alle kleuren met hetzelfde junction matereriaal gemaakt kunnen worden. Voorheen werden verschillende materialen gebruikt voor groen/blauw en rood, waardoor alle kleuren op één wafer maken niet mogelijk was. Een nadeel van microLED's is dat alles nieuw is: de LED's, de drivers, het fabricage process, de fabrieken, hierdoor zal het nog wel even duren voordat we betaalbare TV schermen gaan zien.
[Reactie gewijzigd door knirfie244 op 24 juli 2024 17:46]
LG is daar niet mee bezig, over Samsung zijn er wel geruchten dat ze experimenteren met QD-OLED: Blauwe OLED's die doormiddel van quantumdots dan wit licht kunnen maken.
De eerste OLED-verbetering die op de rol staat is tadf. Behalve dat het het potentieel heeft RGB-OLED marktrijp te maken, het ook bijzonder nuttig voor LG. LG gebruikt witte OLED's, maar die bestaan uit twee OLED-materialen die verantwoordelijk zijn voor geel en blauw licht, wat samen wit maakt. LG haat zijn voordeel uit dat ze het hele paneel daar bij wijze van spreken mee kunnen beschilderen, terwijl Samsung miscule afzonderlijke LED's moet aanbrengen op het paneel.
Die blauwe component van de witte LG-oled is nog steeds de achilleshiel die zowel helderheid als levensduur begrenst. De blauwe component vervangen door tadf zal een OLED weer een slagje helderder maken en de levensduurkwestienaar verwachting de wereld uit helpen. Verder kan het blauw nog iets dieper, naar nabij-violet, maar huidige techniek al niet echt slecht op dit punt.
Het antwoord staat in de quote. Bij OLED gebruik je een witte LED. En daar filter je dan de relevante kleur frequentie uit. De rest van het kleurenspectrum gooi je eigenlijk weg. En daarmee de energie die je gebruikt hebt om dat spectrum te genereren. Bij QLED en Micro LED wek je alleen de kleurfrequentie op die je nodig hebt in de relevante sub-LED. Je gooit dus minder energie weg.
Bij mijn 1e Oled tv kon ik niet wennen aan wat ik noem de 'viltstiftkleuren'. Het tweaken met instellingen om bijvoorbeeld huidskleur natuurgetrouw te krijgen heb ik op den duur maar opgegeven. Bij de nieuwste generatie tv's zie ik nog weinig vooruitgang op dit gebied?
Klopt. Ook heb ik gemerkt dat dat soort digitale bewerkingen afbreuk doen aan natuurgetrouwe motion. Ik zet bij voorkeur alle bewerkingen uit bij film. Dan nog als ik de weergave van natuurlijke beelden (geen animatie) vergelijk met m'n beamer vind ik die stukken beter op het gebied van kleurechtheid en motion. Voor animatie ed. vind ik OLED wel indrukwekkend.
Mooi artikel met prettige diepgang. Ik ben wel benieuwd naar juist ook andere innovaties in de nabije toekomst. Van mij had de laatste alinea zijn eigen (uitgebreide) pagina mogen zijn.
Ook zou ik zeer geïnteresseerd zijn in een diepgaand achtergrond artikel over de huidige stand van zaken van monitor-technieken en vorderingen.
/i/2001087307.jpeg?f=imagenormal)
/i/2001896997.jpeg?f=imagenormal)
/i/2001889433.jpeg?f=imagenormal)
/i/2001894573.jpeg?f=imagenormal)
/i/2001894575.jpeg?f=imagenormal)
/i/2001894569.jpeg?f=imagenormal)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005220806.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2000548902.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2004605936.jpeg?f=fpa)
/i/1349425400.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/35873/sim_icon.jpg?f=community){kind=icon}
/u/5035/avatar.png?f=community){kind=avatar}
. Ik denk dat het in ieder geval duidelijk is dat LED's een toekomst hebben.
/u/309096/crop5a1a168b38dac_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/353425/crop5a0f32121372b_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/126142/koe.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/251795/Untitled.jpg?f=community){kind=small}
/u/566614/crop5cb44f48ce3ba_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/67182/360.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/28090/doek-iggythumb.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/88719/crop624ccd84437db_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/94596/crop643fb12fd4e6d.png?f=community){kind=small}
/u/176086/crop5f0823fa5e8d6_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/67873/crop652ef71d3fd61_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/81611/headcrop.jpg?f=community){kind=small}
/u/41514/crop5c3b77c8badbf_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/116283/crop5814e3224425d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/664291/crop55c885bd3122a_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/591662/crop5b82609906238_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/442865/crop57a3d4c98c7db.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/249917/jaapschaap.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/990411/crop5bc04095902b6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/137008/fable.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/100237/ikke.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/47685/r.jpg?f=community){kind=small}
/u/69680/crop5fd33cb788a9c_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/4764/crop5e9024a30841d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
