De regelgeving wordt steeds strenger, maar de prijzen worden lager; de drone is goed en wel uit de zak. Nu kun je natuurlijk voor weinig geld een speelgoeddrone kopen of voor een heleboel geld een cameradrone zoals een Mavic of vergelijkbaar, maar je kunt je geld ook kwijt in een andere hobby: droneracing. Eigenlijk moeten we natuurlijk fpv-racing, quadracing of quadcopterracing zeggen, maar de term 'drone' is zolangzamerhand ingeburgerd. Adrenaline, hardware, software, tweaken en techniek komen samen in deze snelle hobby.
Met quadracing heb je een kleine, snelle en wendbare quadcopter die je met een afstandsbediening bestuurt. In plaats van naar een klein vlekje in de verte te kijken, heb je in de regel een bril met display op je hoofd en kijk je dankzij een kleine on-boardcamera mee met de drone. Je hebt dus een firstpersonview van wat de quad 'ziet' en daarom wordt de hobby vaak fpv-racing genoemd. Daar komt ook de adrenaline vandaan, want de kleine quads vliegen regelmatig sneller dan 100km/u en het kan stimulerend zijn om de beelden 'aan boord' mee te beleven.
We gaan het in deze .build-aflevering dan ook hebben over droneracing en specifiek over het zelf bouwen van een quadcopter voor racen. We kijken daarbij wat je zoal nodig hebt, waar je op moet letten en waar je je onderdelen kunt kopen. Het makkelijkste is natuurlijk een kant-en-klare quad compleet met alle benodigdheden te kopen, maar daar leer je weinig van. Voordat we gaan bouwen kijken we naar alle benodigdheden, kijken we hoe je op een alternatieve manier en voor weinig geld kunt beginnen, en bekijken we de techniek achter de quads.
Een racedrone kopen of bouwen
Een kleine tip voordat je geld in een hobby steekt die flink in de papieren kan lopen: begin klein, met speelgoed. Koop op een Chinese site een quad en kijk of je er iets aan vindt, of je een beetje gevoel hebt voor het besturen en of je het leuk genoeg vindt om ermee door te gaan. Een H8 mini van JJRC (of ander merk) kost je een euro of twaalf en wordt geleverd met accu, lader en miniremote. Eventueel kun je je totaal naar vijftien euro opkrikken en wat extra accu's kopen. Zo kun je een beetje wennen aan het vliegen en het idee, en als je er niets aan vindt, ben je maar een paar euro kwijt, of je geeft je speelgoed aan iemand anders. Zo'n ding is ook prima om lekker thuis mee te spelen, want bang voor schade aan je interieur hoef je niet te zijn.
De onderdelen van een quad
Om over te stappen naar een echte racedrone, moeten we bij de quadcopter zelf beginnen. Zoals de naam aangeeft, is het een apparaat met vier hefschroeven. Met andere woorden, vier motoren en vier propellers houden je quad in de lucht. Je motoren worden aangestuurd door snelheidsregelaars, die esc's worden genoemd. Die regelen hoe hard elk van de vier motoren draait. Je kunt je voorstellen dat om naar voren te bewegen, de achterste twee motoren iets harder moeten draaien, zodat de quad naar voren helt en zo beweegt. Zijwaarts naar links bewegen doe je dan door de twee motoren rechts iets harder te laten draaien.
Nu ga je natuurlijk niet zelf zitten doseren hoe hard elke motor draait. Daar heb je een ingenieus stukje techniek voor, het hart van je quad: de flightcontroller. De fc stuurt de esc's aan en vertelt de vier motoren hoe hard ze moeten werken om de quad te laten doen wat jij wil. Die fc heeft een kleine processor, een mcu, aan boord om dat allemaal een beetje te kunnen berekenen, en een versnellingsmeter en gyroscoop in de fc vertellen het apparaat over de beweging en bewegingsrichting van de quadcopter. Die gegevens, samen met de input die de piloot geeft, worden gecombineerd tot de juiste signalen naar de motoren.
Er zou weinig te racen zijn als een quad volledig autonoom was, dus uiteraard is er verbinding naar buiten nodig, in dit geval met jou, de piloot. Allereerst moet de quad je opdrachten kunnen ontvangen, en daarvoor is een zender-ontvangercombinatie nodig. Nu zijn er verschillende systemen beschikbaar, die ieder hun eigen protocol voor communicatie gebruiken, maar het principe blijft gelijk. Je hebt ten minste vier kanalen nodig om je quad te besturen en nog wat extra, vaak optionele kanalen voor andere opties. Je hebt gas of throttle nodig om je snelheid te regelen en voor de besturing is er yaw voor de verticale as nodig, roll voor de beweging over de lengteas en pitch voor beweging over de horizontale as. De Nederlandse equivalenten zijn: gieren, rollen en stampen, maar die zul je in de configuratie van je fc niet tegenkomen, dus houden we het bij de Engelse termen.
De throttle en yaw bedien je met de ene, meestal linker, joystick van je controller, en de roll en pitch met een tweede joystick. De optionele kanalen van je zender en ontvanger bedien je meestal met schakelaars en soms met draaiknoppen. Die extra kanalen kun je bijvoorbeeld gebruiken om je quadcopter te activeren, wat met arm wordt aangeduid, en om verschillende vliegmodi te selecteren of om een alarm te activeren.
Line-of-sight of fpv
Met deze onderdelen kun je in principe vliegen, maar alleen als je zelf op de grond blijft en naar je quad kijkt. Dit zogeheten line-of-sightvliegen is goed om vliegen te leren, maar het echte racen doe je met fpv-hardware. Je hebt dus nog een paar onderdelen op je quad nodig, namelijk een camera en een videozender. De camera is een kleine, analoge camera die meestal iets meer dan twee bij twee centimeter groot is. De kwaliteit van het beeld hangt af van de hoeveelheid beeldlijnen. Een camera met 1200 lijntjes, of 1200tvl, is mooier dan een van 600tvl, maar vaak is die wel iets langzamer.
Als je iets niet wilt, is het lag terwijl je vliegt. Daarom wordt niets omgezet in een mooi digitaal signaal, maar wordt het beeld gewoon analoog doorgegeven, met vaak veel ruis en soms zelfs onderbrekingen. De latency van je analoge signaal is door de bank genomen zo'n 30 milliseconden. Zou je met digitale signalen werken, dan zou de latency meer dan honderd milliseconden bedragen. Als je met ruim 100km/u vliegt, is een latency van 100ms het equivalent van drie meter. Je zit dus tegen een obstakel aan voordat je het ziet.
Je moet het analoge beeld van je camera ook nog uitzenden. Daarvoor heb je een kleine zender aan boord, meestal met een vermogen van enkele tientallen tot enkele honderen milliwatts, voorzien van een antenne. Het signaal ontvang je dan via een vergelijkbare antenne met een analoge ontvanger, die het naar een tft-scherm op je controller of in een hmd stuurt. De meeste racers gebruiken kleine, lichte brillen met twee kleine schermpjes, een beetje vergelijkbaar met een Oculus Rift of HTC Vive.
Al die onderdelen worden natuurlijk niet alleen door bloed, zweet en tranen bij elkaar gehouden; je hebt een frame nodig. De meeste racers gebruiken een zogeheten X-frame of een stretched X-frame. Dat wil zeggen dat je vier armen hebt met op de uiteinden de motoren en de rest van de onderdelen in een centrale 'romp', met het massamiddelpunt zoveel mogelijk gecentreerd. Als je wat recreatiever wilt vliegen, kun je ook een ander type frame kopen, zoals een bus-type, met twee langwerpige platen waartussen alle elektronica zit. Een dergelijk ontwerp is meestal makkelijker te bouwen, omdat je meer ruimte hebt.
Het laatste dat je nodig hebt, is prik voor al je elektronica. Je zender kan meestal met wat AA-batterijen gevoed worden, maar het belangrijkste is de accu voor je quad. Die moet licht zijn, maar wel voldoende vermogen leveren voor een beetje vliegtijd. Als je recreatief gaat droneracen, kun je wel een minuutje of vijf, zes vliegen, maar in een wedstrijd trek je een accu in twee minuten leeg. Verwacht dus geen Mavic-achtige vliegtijden van bijna een half uur. Voor je accu's, meervoud, want je hebt er ongetwijfeld meer dan een nodig, heb je nog een lader nodig en dan ben je er wel wat aanschaf betreft. Dan hebben we het nog niet over crashes en upgrades gehad natuurlijk…
Op de volgende pagina's kun je meer lezen over de diverse onderdelen, waar je op moet letten en waarom we de onderdelen gekozen hebben die we in deze .Build gebruiken. Je kunt natuurlijk ook direct naar het bouwen skippen.
Onderdelen uitzoeken: zender
Brushed of brushless
Let wel: de Hubsan en de H8 hebben zogeheten brushed motoren, motoren met koolstofborstels dus, waarvan het motorhuis met de magneten stilstaat en het elektromagnetische anker ronddraait. Die slijten vrij snel en zijn niet erg krachtig. De echte quads hebben brushless motoren, waarbij het elektromagnetische anker niet beweegt, maar in plaats daarvan het huis met de magneten erin draait.
Voordat je onderdelen kunt gaan uitzoeken, moet je voor jezelf bepalen wat voor soort drone of quad je wilt bouwen en wat je ermee wilt doen. Als je puur voor snelheid gaat, is dit waarschijnlijk niet je eerste quad en als dat wel het geval is: sterkte… Gekkigheid daargelaten, een beetje quad gaat al best hard en het zal in het begin aardig wennen zijn om het ding onder controle te krijgen. Als je direct begint met het beste van het beste en de snelste onderdelen, ben je een boel geld kwijt aan een hobby waarvan je nog niet weet of je die leuk gaat vinden. Daarom is het aan te raden een goedkoop speelgoedmodelletje als de H8 mini te proberen, zoals we al aangaven. Wil je absoluut geen speelgoed en ook meteen een idee van fpv-vliegen krijgen, dan kun je een Hubsan X4 kopen. Die heeft een camera aan boord en een zender met lcd, zodat je semi-fpv kunt vliegen. Met een beetje shoppen kun je die voor zestig tot zeventig euro kopen.
We hebben het hier over zelfbouw, maar we kunnen er niet echt omheen. Los van de genoemde speelgoeddrones van een tientje, en de Hubsan en consorten, kun je ook kant-en-klare racedrones kopen. Kostentechnisch is dat, met opnieuw een beetje shoppen en wachten op een aanbieding, vaak interessanter dan zelf alles los kopen en in elkaar zetten. Diverse Chinese verkopers, zoals Banggood of Gearbest, verkopen regelmatig complete racequads voor honderd tot honderdvijftig euro. Goedkoper is ook goed mogelijk, maar bedenk wel dat kwaliteit en kosten in de regel hand in hand gaan. Hoe dan ook, onderdelen als een zender, accu's en een lader heb je ook dan nodig en daarom beginnen we daarmee.
Zender
Er zijn twee populaire instapopties voor je zender. Als je echt aan een strak budget gebonden bent, kun je de zeer populaire FS-I6 van FlySky kopen. Dat is een zeskanaalszender, waaraan je in principe genoeg hebt om elke quad te vliegen. De gimbals, otewel sticks, voelen niet geweldig aan, maar voor amper veertig euro, inclusief ontvanger, kun je je er geen buil aan vallen. Let er voor je ontvanger wel op dat je de FS-IA6B neemt, want de FS-IA6 ondersteunt geen ppm-output, een protocol waarmee je maar één draadje aan je flightcontroller hoeft te solderen, naast voeding natuurlijk. Veel kant-en-klare instapquads zijn leverbaar met FlySky-ontvanger.
Lange tijd was de Taranis van FrSky de standaardkeus als zender voor serieuze quadvliegers. Daar hoorde echter een serieuze prijs bij, want de Taranis was de X9D Plus en die kostte dik boven de tweehonderd euro. Inmiddels is de prijs wat gezakt, mede dankzij de komst van een enorm populaire Taranis-instapzender: de Q X7. Die heeft bijna alle features van zijn duurdere broertje, maar is regelmatig te koop voor minder dan negentig euro. Daarmee koop je een zender met zestien kanalen, opensourcefirmware en zoveel instel- en tweakmogelijkheden dat je alleen met je zender al wekenlang kunt spelen.
Een groot voordeel van de Q X7 ten opzichte van de FlySky is dat je hem eenvoudig aan je computer kunt koppelen en er goede ondersteuning voor is in simulators. Zo kun je aan de besturing wennen en crashen zonder kosten te maken. De gimbals van de X7 zijn ook beter, en desgewenst kun je die nog upgraden met Hall-effect gimbals. Ook kun je een multimodule kopen om andere protocollen dan FrSky te gebruiken. Dan kun je elke quad, van speelgoed tot racer, met dezelfde zender bedienen. De aanschafprijs is weliswaar hoger dan die van de FS-I6, maar je kunt veel reserveonderdelen kopen, en er is een levendige community vol tweaks, hacks en firmwareontwikkelingen. Zo kun je OpenTX als 'besturingssysteem' op je Taranis flashen, waarmee je ongekende controle hebt over je zender. De ontvangers zijn ook iets duurder, maar de standaard zestienkanaals-XSR-ontvanger is met een euro of twaalf tot vijftien niet heel duur en prima voor al je quads.
Je accu's en lader
Over accu's en het correct onderhouden ervan worden hele boeken, of websites en blogs zo je wilt, volgeschreven en worden uren aan YouTube-materiaal bij elkaar gefilmd. De belangrijkste dingen die je daarvan moet onthouden, zijn: accu's zijn gevaarlijk, laat ze niet te leeg worden en ga er zorgvuldig mee om. De accu's voor quads zijn namelijk lithiumpolymeeraccu's en krijgen nogal wat te verduren met vliegen. Als ze al niet zichtbaar beschadigd raken, kan er vooral bij het opladen iets misgaan en kan kortsluiting ontstaan. Bijna iedereen die een gezonde angst voor brand heeft, gebruikt daarom bij laden en opslag een lipobag, die brandvertragend werkt. Laad ook nooit je accu's gedurende de hele nacht op of zonder ze in de gaten te houden, want een lipobrand is niet grappig, zoals je op YouTube kunt nakijken.
Dat gezegd hebbende noemen we een aantal eigenschappen van accu's die je moet kennen. De belangrijkste is het aantal cellen, aangeduid met xS. Voor onze quads heb je in de praktijk de keus tussen 3S- en 4S-accu's, hoewel 5S en zelfs 6S ook mogelijk zijn. Het aantal cellen in serie dicteert de spanning van je accu. Een 3S-accu heeft een nominale spanning van driemaal 3,7V, dus 11,1V, en een 4S-accu heeft een spanning van 14,8V. Dat is relevant en belangrijk, want je motoren draaien spanningsafhankelijk rond. We kijken daar zo meteen naar, maar het opgegeven toerental van je motoren is het toerental per volt. Een 2300kV-motor draait op een 3S-accu ruwweg op 25.000 toeren per minuut en op een 4S-accu draait diezelfde motor op ongeveer 33.000rpm.
Het tweede belangrijke punt voor je accu's is: laat ze niet te leeg worden. De 'nominale' spanning van een lipocel is 3,7V, maar dat is hij in de praktijk bijna nooit. Als je je accu's oplaadt, laad je ze op tot ongeveer 4,2V per cel, dus tot 12,6V voor een 3S-accu en 16,8V voor een 4S-accu. Het is echter vooral belangrijk dat je erop let dat je je accu's niet onder de 3V per cel laat komen, dus 9V voor een 3S en 12V voor een 4S. Veiliger is het om minstens 3,2V per cel aan te houden, zodat je accu's langer meegaan.
XT60 (links) en Deans T-stekker
Waarom is dat? Als de spanning daalt, stijgt de interne weerstand. Hoe hoger de interne weerstand, hoe warmer de accucellen worden bij het laden en hoe meer risico op brand. Ook zonder brandgevaar is het beter om je accu's goed te verzorgen. Ze gaan dan langer mee en dat bespaart je geld, want een beetje accu kost dik twee tientjes. Gelukkig kun je timers op je zender instellen en kun je zelfs via je flightcontroller bijhouden wat de spanning van je accu is, zodat je een waarschuwing krijgt als het tijd is om te landen.
Stekkers
Accu's worden geleverd met verschillende typen stekkers. Kleine accu's hebben vaak een jst-connector, maar de 3S- en 4S-accu's waar we voor onze quads mee te maken hebben, zijn meestal voorzien van een XT60- of T-stekker. Die laatste, ook wel Deans-stekker genoemd, is wat ouder, maar wordt nog steeds gebruikt. De XT60-stekker wordt echter steeds populairder. Overigens zijn er ook verloopjes van de een naar de ander te koop.
Als je een accu moet kopen, moet je uiteraard kiezen of je een 3S of 4S wilt, waarbij voor racequads 4S gangbaarder is. Voor een quad met een frame tussen de 200 en 250mm en met 5"-propellors is dat de populairste variant. Het volgende punt waar je een ei over moet leggen, is het vermogen. Meer vermogen betekent in theorie een langere vliegtijd, maar een grote accu is natuurlijk ook zwaarder. Dat kan je wendbaarheid verminderen, ook al compenseer je het gewicht met meer vermogen. Accu's van 1300 tot 1800mAh bieden daarom over het algemeen de beste balans tussen vliegtijd en gewicht.
Ten slotte hebben accu's een zogeheten C-waarde, die meestal tussen de 40 en 100 ligt. Daarmee wordt de ontlaadstroom aangeduid, als functie van het vermogen. Een 1500mAh-accu van 50C kan bijvoorbeeld met 75A ontladen worden en een 1300mAh-accu van 100C met 130A. Dat zijn nogal stroomsterktes, waaraan je direct kunt zien waarom je zorgvuldig met de accu's moet omgaan en waarom ze flink slijten. Je moet dan ook een accu met een voldoende hoge C-waarde kopen, die past bij de rest van je onderdelen. Als je 30A-esc's hebt, wat wil zeggen dat je motoren maximaal 30A per stuk mogen trekken, heb je dus een accu nodig die 120A kan leveren. De 1500mAh-accu van 50C uit het voorbeeld hierboven zou dat niet kunnen. Hij zou erg warm worden en bovenmatig slijten.
We kiezen voor onze racequad een 4S 1500mAh-accu met een C-waarde van 70C. Daarmee kunnen we zo'n 105A trekken, iets minder dan het maximum van de 30A-esc's, maar voldoende. Die 30A per motor zul je immers maar zelden halen en onze motoren hebben volgens tests met een 5045-propeller een maximale stroomsterkte van 27,6A. Met 5040-props zal dat minder zijn.
We hebben het steeds over laden en daarvoor is, je raadt het al, een lader nodig. Van je telefoon, waar ook een lipoaccu in zit, ken je snelladen en dat is ook mogelijk voor de lipo's voor je quad. Je hebt wel een iets stevigere lader nodig, want de vermogens zijn flink hoger dan bij je smartphone. Het veiligst voor de levensduur en tegen eventueel brandgevaar is echter langzaam laden, met niet meer dan 1C. Voor een 1500mAh-accu betekent dat dus met maximaal 1,5A laden, wat nog altijd een dikke 20W is. Voor het laden gebruik je slimme lipoladers, die je kunt instellen op laadstroom, maximaal laadvermogen, een maximale laadtijd en de chemie van je accu. Je kunt verschillende accu's tegelijk laden met een zogeheten balance board, maar dat leidt tot veel grotere stromen en vergt laders met veel vermogen.
Het belangrijkste bij laden, naast een acceptabele, lage stroom, is het aansluiten van de zogeheten balanceplug. Dat is een stekker die je op je quad niet gebruikt, maar die door de lader wordt gebruikt om de spanning in de afzonderlijke cellen uit te lezen. Het is namelijk van belang dat elke cel in je accu even vol is en dus na gebruik even leeg. Als je alleen naar de totale spanning zou kijken en één cel een veel lagere spanning zou hebben, dan raakt die cel beschadigd. Je accu kan dan na het vliegen weliswaar 12,8V leveren, maar als één slechte cel 2,9V levert en de rest 3,3V, en je gaat zonder te balanceren laden tot 16,8V, overlaad je drie cellen en is de spanning van de slechte cel te laag. Doe dat een paar keer en je kunt je accu weggooien of erger. Kortom, laad je accu's per stuk op met maximaal 1C en vergeet de balancestekker niet aan te sluiten.
Het frame
Voordat je een quad kunt gaan bouwen, zul je een frame moeten uitzoeken om al je onderdelen in onder te brengen. Quads zijn onder te verdelen in een paar categorieën op basis van hun afmetingen, die je meestal diagonaal meet, van motor tot motor. Er zijn diverse aanduidingen, waarbij de kleinste quads, tot zo'n 80 à 90mm, nanoquads worden genoemd. Microquads zijn ongeveer 150 tot 180mm diagonaal en miniquads blijven onder de 300mm. Voor fpv-racing worden meestal quads tussen de 180 en 250mm gebruikt, waarbij de trend naar kleinere quads gaat. Die zijn immers lichter en hebben met krachtige hardware aan boord een enorme power-to-weightverhouding. Een andere classificatie zou de propellergrootte kunnen zijn, waarbij nanoquads propellers hebben van minder dan 2", microquads tot 4" en miniquads props hebben van 4" tot 6". Grotere quads hebben propellers tot een inch of tien.
Quadframes zijn ook onder te verdelen in formfactors. Daarbij zijn er twee belangrijke varianten: het X-frame en een bus- of H-frame. Een H-frame is wat ouderwets aan het worden, maar een hybride vorm tussen X- en H-frame wordt vaak gebruikt voor het zogeheten freestylen, waarbij pure snelheid niet de belangrijkste eigenschap van de quad is. Voor racing wordt meestal een X-frame gebruikt, dat alle elektronica en de accu zo veel mogelijk in het midden heeft. Zo zit het zwaartepunt netjes in het midden, wat helpt bij de balans en wat de quad lekker wendbaar maakt. Een echt X-frame heeft vier even lange armen en heeft dus alle armen netjes op negentig graden van elkaar. Een alternatief is een stretched X-frame, dat in één dimensie iets is uitgerekt. Sommige piloten geven de voorkeur aan de meer symmetrische X-frames, die over alle assen ook meer symmetrisch reageren op sturen, anderen hebben liever de stretched variant.
In alle gevallen geldt dat je een zo licht mogelijk frame wilt combineren met stevigheid. Het heeft weinig zin om met een 220mm-frame van dertig gram te vliegen als je bij de minste crash al twee gebroken armen oploopt. Aan de andere kant kun je met 5mm- of zelfs 6mm-koolstofvezelframes gaan vliegen en nooit een arm breken, maar dan vlieg je met een gevaarte van een halve kilogram, de accu nog niet meegerekend. Je vliegtijd, versnelling en responsiviteit zakken dan flink in. Bovendien moet er iets kapot bij een zware crash; de energie moet ergens heen. Bij weinig impact zou een prop breken, wat uiteraard niet erg is, aangezien dat een verbruiksvoorwerp is. Bij zwaardere crashes kun je een arm breken en moet je die vervangen. Gelukkig is dat bij de meeste ontwerpen niet zo moeilijk of duur. Het alternatief is dat je motoren stukgaan en dat kan duurder uitpakken. Bovendien heeft dunnere koolstofvezel iets meer buigzaamheid, waardoor meer energie gedissipeerd wordt. Dikker buigt minder, maar breekt eerder.
Er is dus een gulden middenweg en voor de meeste racequads ligt die op frames met armen van 4mm dik koolstofvezel en overige cf-platen van 2mm of 3mm. Veel frames hebben namelijk een kooi die de elektronica, zoals flightcontroller, ontvanger en videozender, beschermt en die mag van iets dunner materiaal gemaakt zijn. De accu zit bij de meeste X-frames onderin, waardoor je daarop landt. Een beschermingsplaatje is geen overbodige luxe om te voorkomen dat je je accu doorboort bij een harde landing op een steentje. Boven op de quad hou je zo ruimte voor een optionele camera. Soms wordt een GoPro op een raceframe gemonteerd, bijvoorbeeld om het parcours mooi in beeld te brengen. Bijna alle video's die je op YouTube ziet, zijn dan ook met een dergelijke sessioncamera geschoten en niet met de fpv-camera. Voor racen is zo'n zware GoPro uiteraard geen optie en laat je die weg.
Voor onze quad hadden we in principe, om de kosten van ons boodschappenlijstje zo laag mogelijk te houden, voor een Chinees frame kunnen kiezen. Een populair model bij sites als Banggood is de Realacc X210, die voor twee tientjes te koop is. Zoals de naam aangeeft, is dat een 210mm-frame, geschikt voor 22xx- of 23xx-motoren en 5"-propellers. Een ander populair merk is GepRC, dat iets duurder is, maar aardige modellen heeft. Een van die modellen is een directe kopie van het frame dat wij hebben uitgezocht. We kozen dit omdat het hier een Nederlandse fabrikant betreft en we liever de echte fabrikant credits geven in plaats van de maker van een remake. We hebben het over de Obsession van Dquad, een bedrijf dat in Noordwijk is gevestigd. Dquad maakte het origineel van de Obsession, die onder meer door Geprc als Leopard wordt verkocht en ook door diverse andere Chinese kloonmakers wordt aangeboden. Dquad is opgericht door twee schoonbroers, die hun eerste frame in 2014 op een zolder bouwden.
De Obsession, een echt X-frame, werd eerst in eigen beheer ontworpen en gebouwd, maar later werd de bouw uitbesteed aan framefabrikant Armattan. Voor kenners is dat een bekende naam, die onder meer frames als de Chameleon uitbrengt. De kwaliteit van het gebruikte koolstofvezel van Dquad en Armattan is befaamd en Dquad introduceerde unieke aluminium elementen in zijn ontwerpen. De Obsession heeft dan ook een rolbeugel van sterk vliegtuigaluminium om de elektronica te beschermen en de armen zijn vier millimeter dik. De armen en andere onderdelen zijn zeer nauwkeurig uitgesneden en passen dan ook perfect in elkaar. Ook aan kleine details, zoals een plaatje koolstofvezel voor de montage van de videoantenne, een beugel voor de voedingsstekker en natuurlijk extra ijzerwaar als moeren en schroeven is gedacht.
De flightcontroller en esc's
We gaan verder met de elektronica in de quad. Het brein wordt gevormd door de flightcontroller en die zijn er in enorm veel varianten. Voor een racequad hebben we een vrij eenvoudige nodig, die geen barometer voor hoogtemetingen hoeft te hebben en ook geen kompas, dat de oriëntatie van de quad meet. Dat zijn features die vooral handig zijn als je een quad bouwt met een film- of fotocamera. Ze helpen je dan semiautonoom te vliegen, en hoogte en positie vast te houden. Wat wel van belang is, is de generatie; hoe sneller de soc of mcu is, hoe meer berekeningen gemaakt kunnen worden en hoe beter de quad luistert. Die generaties worden vaak aangeduid met F1-F7-markeringen. F1-controllers zijn eigenlijk niet meer te koop, en F3-controllers zijn inmiddels een beetje belegen en voor absoluut budget bedoeld. Een F4-controller is momenteel het gebruikelijkst en voor een quad van 200-250mm is een formaat van 30,5 bij 30,5mm tussen de mountinggaatjes standaard. Kleinere fc's kun je voor kleinere quads gebruiken.
Controller
F1
F3
F4
F7
Soc/mcu-snelheid
72MHz
72MHz
168MHz
216MHz
Aantal uart's
2
3-5
3-5
8 of meer
Taranis-telemetrie
Voor Taranis-telemetrie moet een uart van een inverter zijn voorzien, omdat het signaal inverted is: een puntje om op te letten. F3-uarts zijn meestal inverted, maar niet alle F4-uarts zijn dat altijd.
Bovendien moet je als instelling bij de telemetriepoort niet voor FrSky kiezen zoals je misschien zou verwachten, maar voor SmartPort.
Afhankelijk van je wensen kun je een bord uitzoeken met stekkers voor aansluitingen, met soldeerpads of met throughholepunten. Zelf solderen is flexibeler dan het gebruik van stekkers. De gaatjesvariant is dan meestal iets makkelijker solderen en je kunt er ook headers op solderen. Je hebt dergelijke aansluitmogelijkheden nodig voor randapparatuur als gps, leds, buzzers of andere externe hardware, maar natuurlijk ook om je ontvanger, videozender en camera aan te sluiten. Je ontvanger en andere apparatuur, zoals een gps-module, worden via uart's aangestuurd. Je bent bovendien altijd een uart kwijt aan je usb-poort om de fc te configureren. Als je telemetrie wil gebruiken, heb je dus minimaal drie uarts nodig, maar F4-bordjes hebben er vaak vier of vijf.
We hadden het al over de gyroscoop, ook wel de imu genoemd. Die moet zo vaak mogelijk de oriëntatie van je quad meten, maar tegelijk weinig last hebben van storingen van bijvoorbeeld je esc's. De mpu6000 is een veelgebruikte imu met een samplerate van 8kHz en is weinig storingsgevoelig. Ten slotte is een knopje op het bord om te booten gewenst. Dat heb je nodig bij het flashen van firmware; een knopje is dan handiger dan twee soldeerpads die je moet kortsluiten.
Die firmware kun je zelf tweaken en vaak wordt CleanFlight of BetaFlight gebruikt. BetaFlight is volgens velen de betere optie, en levert vaak met minimaal tweaken al een goede responsiviteit en stabiliteit van je quad. Bovendien ondersteunt de firmware een osd, zodat je makkelijk informatie op je display krijgt, zoals je accuspanning, stroomverbruik en vliegtijd.
We hebben een F4-bordje, op 168MHz dus, met vier uart's, de mpu6000-gyro en ingebouwde stroomsensor, 5V-circuit en osd. We kozen voor de DYS Omnibus F4 Pro-controller, omdat deze een prettige feature heeft. In plaats van elke esc met losse kabeltjes aansluiten, kunnen we een bijpassende esc kopen. Sterker nog, die wordt als setje geleverd. Daarmee beperken we het aantal kabeltjes en aansluitingen, en dat maakt de bouw weer makkelijker en cleaner.
De esc is een vier-in-een-esc, de F30A, eveneens van DYS, die zoals de naam aangeeft, 30A per motor kan leveren. Het esc-bordje is even groot als de fc en wordt dan ook onder de fc gemonteerd. Tien pinnetjes verbinden de twee pcb's. De esc's kunnen met verschillende protocollen worden aangestuurd. De oudere daarvan zijn Oneshot-varianten, terwijl moderne fc's en esc's met Dshot en Multishot overweg kunnen. Dshot is een digitaal signaal, waar de oudere analoge pwm-signalen waren. Van Dshot zijn er weer verschillende snelheden, die met bijvoorbeeld Dshot600 of Dshot300 worden aangeduid. Dshot600 heeft een datarate van 600.000bps, Dshot300 de helft. Hoe meer bandbreedte, hoe lager de latency. Ook Multishot heeft een zeer lage latency, maar is wel een analoog pwm-signaal. Om optimaal gebruik te maken van de nieuwste protocollen, moeten ook de esc's, net als de fc, regelmatig van de nieuwste firmware worden voorzien. Dat proces verloopt meestal via BL_Heli-suite, net zoals Betaflight-software de fc laat instellen.
Motoren en propellers
Motoronderdelen
Een aantal factoren bepaalt de kwaliteit en kracht van de motor. Allereerst natuurlijk de hoeveelheid spanning die de motor krijgt. Zoals we zagen, hangt de draaisnelheid samen met de spanning. Maar ook de magneten en de lagers spelen een belangrijke rol. Goedgelagerde motoren draaien soepeler en hebben minder weerstand, en zijn dus efficiënter.
De magneten in brushless motoren zijn neodymiummagneten, waarvan de sterkte van het magneetveld wordt aangegeven met een N-getal. Veel magneten zijn N50, maar de betere zijn N52 of nog hoger. Ook het gat tussen rotor en magneten bepaalt de kracht van de motor, naast de afmetingen van de rotor, de windingen en de hoeveelheid weekmetaal die de fabrikant erin krijgt.
We hebben inmiddels een frame, een flightcontroller, esc's, een zender en ontvanger, en een accu. Het enige wat nog ontbreekt om te vliegen zijn vier motoren met bijbehorende propellers. Motoren bepalen, in samenspel met de accu, de esc's en de props, hoe hard je quad vliegt en hoe responsief hij is. Je kunt met kleine motoren beginnen of direct dikkere kiezen. In de regel draaien grotere motoren langzamer dan kleinere, maar voor onze quad zijn motoren van 2300 of 2600kV gebruikelijk. Een 2300kV-motor draait onbelast op onze 4S-accu ongeveer 34.000rpm. Met volle accu is dat nog iets sneller, maar we laten motoren natuurlijk niet onbelast draaien, dan komen we nooit omhoog.
We kiezen voor 2300kV-motoren in het voor dit segment gangbare 2205-formaat. Dat betekent dat de rotor in de motor een diameter van 22mm heeft en 5mm hoog is. Een 1806-motor zou een rotor van 18mm doorsnede hebben die 6mm hoog is. Het 2205-formaat is echter vrij gangbaar, hoewel 2305 ook in opkomst is. Een grotere rotor betekent meer metaal voor het magneetveld om grip op te hebben, dus meer kracht. Motoren kunnen ook meer kracht ontwikkelen door betere magneten, bijvoorbeeld sterkere magneten of magneten die zo gevormd zijn dat ze dichter tegen de rotor zitten. Motoren worden met drie draadjes aan de esc bevestigd, waarbij de meest solide methode direct vastsolderen is. Je kunt eventueel voor stekkertjes kiezen.
We hebben voor vier Racerstar BR2205-motoren gekozen. Die zijn in 2300kV- en 2600kV-versies te koop, waarbij we eerstgenoemde hebben besteld. De motoren zijn goedkoop, maar hebben wel iets te korte kabeltjes om direct op de esc's in het midden van het frame gesoldeerd te kunnen worden. Een alternatief zouden de Emax RS2205-motoren zijn. Die zijn wat duurder, ongeveer een tientje per stuk, maar hebben iets langere kabeltjes, draaien wat soepeler en hebben een iets betere reputatie. Van die RS2205 is ook een S-versie beschikbaar, die weer wat lichter is en bedoeld om mee te racen. Die is echter weer een stuk duurder.
De motoren combineren we met vier props. Bij een crash heb je liever dat je propellers stukgaan en zo energie dissiperen, dan dat je heel sterke props hebt die crashenergie doorgeven aan je motoren. Daarom kiezen we voor goedkope propellers van vijf inch. Traditionele props hebben twee bladen, maar drie bladen is inmiddels bij veel vliegers populairder. Meer bladen betekent meer oppervlak en dus meer lift. Een andere factor die lift beïnvloedt, is de spoed van de bladen. Hoe groter des te meer lift, maar we kiezen een gulden middenweg. Onze props zijn dan ook 5040 triblades. De 50 geeft de afmeting aan, 5 inch dus, en de 40 de spoed. Een prop met grotere spoed is bijvoorbeeld 5060 en een kleinere spoed zou 5030 zijn. We moeten een beetje oppassen, want een grotere spoed leidt niet alleen tot meer lift, maar ook tot meer stroomverbruik. Te veel en onze motoren of de esc's branden door, of de accuspanning zakt sterk in bij veel throttle. Het is dus zaak de motoren, props, esc's en accu's een beetje op elkaar af te stemmen.
Video: analoog of digitaal
We kunnen nu in principe vliegen, maar we wilden fpv-vliegen. Er zijn dus nog een camera met bijbehorende videozender nodig en een scherm om op te kijken. We beginnen met de camera en je raadt het al: zoveel mensen, zoveel opties. Allereerst moeten we je een beetje teleurstellen, want als je high-res digitaal beeld in gedachten had, kom je van een koude kermis thuis. Een digitaal signaal heeft namelijk twee nadelen.
Ten eerste de latency: het videosignaal moet worden verwerkt en omgezet in een digitaal signaal. Dat kost tijd en die tijd heb je niet, want als je met honderd kilometer per uur vliegt, leg je in een seconde bijna dertig meter af. Als je dan tussen het opnemen van je signaal en het zien een latency hebt van 100ms, heeft je quad intussen drie meter afgelegd en kan dat net het verschil maken tussen die boom of muur wel of niet raken. Digitale camera's worden wel gebruikt om een vlucht op te nemen en daarna het parcours terug te kijken. Met een GoPro bovenop kun je ook met een racequad mooie plaatjes schieten.
Quad met een digitale 'session'-camera bovenop en daaronder een fpv-cam
Het tweede probleem met digitaal is dat het alles of niets is. Met errorcorrection en andere trucjes kun je heel lang een digitaal signaal blijven zien, maar als het echt niet meer kan, dan is het ook helemaal weg. Vergelijk het met een dab-autoradio tegenover een fm-signaal. Met dab heb je redelijk geluid, maar als je een tunnel inrijdt, is het opeens compleet weg. Met je fm-radio hou je langer geluid, hoewel het steeds slechter wordt. Dat werkt met digitale videosignalen ook zo; het is opeens weg en als je je quad aan het vliegen bent, is dat niet wenselijk.
Daarom gebruik je voor fpv-vliegen een analoog signaal, dat er niet zo mooi uitziet, maar wel bijna altijd beeld blijft geven, hoe streperig of sneeuwerig ook. De latency ligt bovendien in de orde van enkele tientallen microseconden, een factor tien minder dan digitaal. Let wel dat fabrikanten steeds sleutelen en naarstig werken aan digitale videofeeds die wel veilig genoeg zijn voor fpv-vliegen.
Het tweede punt voor je camera is het aantal beeldlijnen. Ook nu geldt dat meer lijntjes weliswaar mooier is, want dat levert een hogere resolutie op, maar dat het uitlezen van de beeldsensor dan ook langer duurt. Je hebt dus opnieuw met latency te maken. Veel quadcamera's tellen dan ook 600 tot 1200 horizontale lijnen, uitgedrukt in bijvoorbeeld 600tvl. Je hebt natuurlijk ook weer de keuze tussen pal en ntsc, waardoor je kunt kiezen tussen meer beeldlijnen bij pal of een hogere refresh-rate bij ntsc. Een ander belangrijk aspect is het dynamisch bereik van je camera, en hoe snel hij zich kan aanpassen van licht naar donker en vice versa. Dat is vooral handig als je vanuit de schaduw de zon invliegt of van binnen naar buiten vliegt.
Een camera die al jaren meegaat en goede diensten heeft bewezen, is de HS1177, die een Sony Super HAD II-sensor aan boord heeft. Veel quads zijn gemaakt om deze camera te huisvesten en uiteraard zijn er diverse kloons van gemaakt. We hebben een dergelijke kloon besteld en in de quad gebouwd. Let erop dat je een camera koopt die gebruikmaakt van een voedingsspanning die je kunt leveren. Sommige camera's hebben strikt 5V nodig, terwijl andere met spanningen tot 22V kunnen omgaan.
Videozender en beeldschermen
Het beeld moet nog worden uitgezonden en daarvoor is een videozender nodig. Via een antenne wordt het analoge signaal op een frequentie van 5,8GHz verzonden. Daarbij kun je zenders met diverse vermogens kopen en vaak ook zelf het vermogen instellen. De dikste zendvermogens zijn 500mW, wat in de praktijk wel erg veel is en zeker als je met anderen vliegt, vervelend kan zijn, omdat je dan eerder een andere zender stoort. Een zender met 200 of 100mW is voldoende en als je gaat oefenen, is het wenselijk dat je het zendvermogen op 0mW kunt instellen. Dan wordt je zender niet warm en stoor je er niemand mee.
Dat warm worden is wel een puntje waar je op moet letten, want je kunt je videozender niet diep in je quad wegmoffelen. Er is wat airflow nodig om de componenten te koelen. Ook moet je altijd een antenne hebben aangesloten als je zender niet op 0mW is ingesteld, anders loop je kans op problemen.
Behalve op verschillende zendvermogens kun je je videozender ook op diverse frequenties instellen. Er zijn in principe negen banden beschikbaar, met ieder acht kanalen. Sommige banden zijn in bepaalde landen of gebieden niet toegestaan, maar de banden A tot F zijn meestal vrij te gebruiken. Een speciale band, de Raceband, wordt voor racen gebruikt. De kanalen zijn op die band beter gescheiden, zodat interferentie minder waarschijnlijk is.
De onderdelen voor video. Vlnr: een verlengkbel voor de antenne, de videozender, de camera, een aansluitkabel en de antenne.
Een videozender hoeft niet duur te zijn, zoals onze Eachine VTX03 Super Mini-zender laat zien. Superklein en licht, maar toch met een instelbaar zendvermogen van 0 tot 200mW, ondersteuning voor 72 kanalen en geschikt voor een voedingsspanning van 3,2 tot 5,5V. Het is wel een beetje lastig om de minuscule knopjes te gebruiken, maar dat doe je niet al te vaak en het zendertje weegt nog geen drie gram. Wel hebben we het standaard dipoolantennetje vervangen door een verlengkabel en een cloverleaf.
Om fpv te vliegen heb je ten slotte een scherm nodig en ook daar is weer veel keuze in. Veel piloten gebruiken een FatShark-bril, die zo'n beetje de standaard is geworden. Nu zijn er verschillende modellen van FatShark, ieder met een eigen resolutie, beeldkwaliteit en kijkhoek. Zo'n bril is makkelijk het duurste onderdeel als je fpv gaat vliegen, want een beetje FatShark kost al gauw driehonderd euro. Er zijn echter goedkopere manieren om beeld te krijgen, en om in te stappen is dat misschien een beter idee.
Je kunt namelijk in plaats van een bril met twee kleine schermpjes, zoals de FatSharks, ook voor een wat lompere optie gaan, met een groter scherm en Fresnell-lenzen om het beeld te focussen. Dan heb je weliswaar een vrij grote doos op je hoofd, maar dan kun je wel voor minder dan vijftig euro fpv-vliegen. Het Chinese merk Eachine heeft overigens ook voor een kleine honderd euro een instapbril met twee kleine schermpjes, dat zou ook een aardige optie zijn om te proberen. Let er in ieder geval op dat als je een bril koopt, je de intraoculaire afstand kunt aanpassen, anders zit je scheel te kijken. Functies als automatisch frequenties scannen en eventueel beeld opnemen zijn mooi meegenomen.
Van links naar rechts: een cloverleafsetje, dipoolantennes, pagoda-antennes en een patchantenne
We hadden het al even over antennes. Die maken de verbinding tussen je videozender en je ontvanger. Een eenvoudige antenne is een dipool, zoals ook op je wifirouter zit. Veel mensen zweren echter bij ingewikkeldere antennes, zoals pagoda- of patchantennes. Een zogeheten cloverleaf is nog goedkoop en wordt als setje verkocht, zodat de 'bladen' altijd dezelfde draaiing hebben. Patch-antennes zijn duurder, maar zouden een betere ontvangst opleveren. Veel ontvangers in brillen zijn overigens dubbel uitgevoerd, zodat je twee antennes kunt aansluiten. Dat soort brillen wordt vaak met een patch- en een cloverleafantenne uitgerust.
Eindelijk: bouwen
We hebben al onze onderdelen bij elkaar, dus wordt het eindelijk tijd om te gaan bouwen. Gelukkig is dat niet zo ingewikkeld; de kunst van quads bouwen ligt meer in het bij elkaar zoeken van compatibele onderdelen om een leuke quad te maken. Gewapend met een soldeerstation en -benodigdheden, wat krimpkous en gereedschap als imbussleutels, pincetten en striptangen, kunnen we aan de gang.
Voor veel frames is het raadzaam om voordat je gaat bouwen even met een stukje schuurpapier langs de randjes te gaan. De koolstofvezel die voor de frames wordt gebruikt, is vaak nogal scherp en als je kabels langs die scherpe randjes schuren, kan draadbreuk of kortsluiting ontstaan. Bij het Obsession-frame is de afwerking echter keurig, dus kunnen we die stap achterwege laten. Een kloon die we via AliExpress kochten ter vergelijking, was echter erg scherp en had zo'n behandeling wel nodig.
Ons Dquad-frame past keurig in elkaar, met de vier armen op een metalen plaat en een paar bouten om ze op hun plek te houden. De armen passen zo strak in elkaar dat er geen beweging mogelijk is, zodat de quad straks netter vliegt. De bouten om de onderdelen vast te zetten, zijn voorzien van nylon inserts, zodat ze niet kunnen lostrillen. De meeste quads gebruiken dergelijke nylockmoeren en eventueel kun je schroeven die mogelijk los gaan en geen moeren hebben, zoals de schroeven die de motoren vasthouden, van Loctite voorzien. Als het frame in elkaar zit, minus de rolbeugel, leggen we het opzij en gaan we verder met solderen.
De volgende stap is namelijk de motoren op de 4-in-1-esc vastsolderen. Hier lopen we tegen een minpuntje van de gekozen onderdelen aan, want de drie kabels van de motoren zijn nét de kort om de esc's te bereiken. We moeten dus een klein stukje verlengen. Voor een andere build hebben we Emax RS2205-motoren gebruikt, die net iets langere kabeltjes hebben en die zouden we, ondanks hun meerprijs, aanraden. De motoren vragen per stuk zo'n twintig tot dertig ampère en kortsluiting is natuurlijk uit den boze. Het is dus zaak om de drie draadjes eerst uiteraard te vertinnen en dan zorgvuldig vast te solderen. Vervolgens komen de dikke draden die de prik voor je quad leveren, aan de beurt. Meet eerst even hoe lang die kabels moeten worden om de XT60-connector naar de batterij toe op de juiste plaats te krijgen. Soldeer ze dan vast met dezelfde zorgvuldigheid als je bij de kabels naar de motoren hebt betracht.
Voorheen moest je de draairichting van je motoren controleren en indien nodig twee kabeltjes lossolderen en omdraaien. Je motoren moeten namelijk rechtsom-linksom-rechtsom-linksom draaien als je van bovenaf naar je quad kijkt. Tegenwoordig kun de draairichting van je motoren echter via software omdraaien, wat het leven iets makkelijker maakt. Wel worden setjes motoren nog vaak geleverd met twee linksdraaiende en twee rechtsdraaiende varianten. Rechtsdraaiende motoren kunnen echter net zo goed linksom draaien, het verschil zit alleen in de schroefdraad waarmee je de propellers vastzet. Het makkelijkst is dan ook om gewoon vier dezelfde motoren te kopen, met standaard schroefdraad. Dan kun je namelijk losse moertjes met nylon kopen, zonder te veel te betalen voor tegendraadse moeren.
Smokestopper
Als je toch bang bent voor kortsluiting, is het handig een zogeheten smokestopper te bouwen. Met een extra setje XT60-connectors en een zekering of lampje kun je lage stromen door je quad laten lopen, maar als er kortsluiting is en dus hoge stroom wordt gevraagd, brandt je zekering of lampje door, en niet je dure onderdelen.
We hebben een flighttower gekocht, dus om de esc's met de flightcontroller te verbinden, hoeven we niet te solderen of met kabels te werken. De pinnetjes van de fc vallen namelijk netjes in de socket van de esc, zodat we de fc simpelweg op de esc kunnen klikken om te controleren of de motoren goed werken. Doe dit overigens nooit met de propellers gemonteerd; die zet je er pas op als alles klaar is en goed werkt, en je geen gevaar loopt. En let op: de motoren draaien agressief, dus zet ze met een of twee schroefjes vast op de armen.
Als de motoren goed draaien, kun je verder en als er een of meer de verkeerde kant op draaien, kun je de draairichting omkeren in BL_Heli-configurator. Het is ook altijd een goed idee om direct je esc's van de nieuwste compatibele firmware te voorzien, zodat je van de modernste aanstuurprotocollen gebruik kunt maken. Is dat allemaal gebeurd, dan kun je de esc op het frame monteren, de motoren op de armen vastschroeven en verdergaan met de fc.
Op de fc moet namelijk nog wel iets worden gesoldeerd, namelijk de camera, videozender en ontvanger. De camera en videozender hebben allebei drie kabeltjes nodig: voeding, aarde en videosignaal. Eventueel kun je een condensator tussen de voeding van je videozender zetten om storing van de overige elektronica in je signaal te onderdrukken. Ten slotte heeft de ontvanger nog voeding en een signaalkabeltje nodig, en we willen ook graag telemetrie op de zender of remote hebben, dus een vierde kabel is optioneel. Het solderen is klaar en de fc kan op de esc worden bevestigd en worden vastgeschroefd.
Nu is het tijd om alles nogmaals te controleren en dan kun je je kabeltjes wegwerken. Het laatste dat je zou willen, is natuurlijk een kabel die door een propeller wordt doorgesneden, dus alles moet goed uit de weg en vastzitten. Kabelbinders zijn voor de draden van esc naar motor handig en voor de kleinere draadjes van je videoapparatuur en ontvanger kun je heatshrink gebruiken. Dan is het zaak om alles op de juiste plaats te houden, dus je camera schroef je vast en de videozender en ontvanger kun je met zipties of dubbelzijdig plakband aan het frame of op de fc vastzetten.
Ten slotte sluiten we op de videozender een verlengkabel aan die de u.fl-connector op het pcb naar buiten voert, zodat we een antenne met een gangbaardere sma-connector kunnen vastschroeven. Die antenne past in een cf-plaatje achter op het frame en steekt schuin naar achteren, zodat de propellers hem niet kunnen raken. Ook de antennes van de ontvanger moeten we uit het bereik van de propellers houden. Dat doen we door twee kabelbinders aan de rolbeugel te bevestigen en de uiteinden naar boven te laten steken. De antennedraden maken we hieraan met krimpkous vast.
Testen, tweaken en vliegen
Het bouwen is in principe klaar, maar tijd om te vliegen is het nog niet. Eerst moet de flightcontroller goed geconfigureerd worden, en moeten de zender en ontvanger met elkaar communiceren.
Dat koppelen van zender en ontvanger is een proces dat binding wordt genoemd en afhankelijk van de hardware kan de methode variëren. Gelukkig hoef je dit in principe maar één keer te doen en meestal houdt het alleen in het indrukken van een knopje op de ontvanger terwijl je de stroom aansluit en gelijktijdig je transmitter in bindingmodus zet. Als zender en ontvanger met elkaar praten, moet je de kanalen correct instellen in je fc-instellingen. Dat houdt in dat de juiste kanalen gekoppeld zijn aan throttle, yaw, pitch en roll. Ook moet je een kanaal configuren om je quad te armen, ofwel vliegklaar te maken. Dat is een extra beveiliging, zodat de propellers niet gaan draaien terwijl je vingers ertussen zitten. Een zesde kanaal wordt meestal gebruikt om de vliegmodus in te stellen.
Als je begint met vliegen, is de gestabiliseerde modus of Angle-modus de veiligste optie. Je quad helt dan niet verder dan vijftig graden en als je een input loslaat, gaat de quad terug naar gestabiliseerde, horizontale vlucht. Een stapje complexer wordt het met de Horizon-modus, waarbij je de hulp van de Angle-modus niet hebt. Je kunt dus voorbij die vijftig graden helling sturen, maar als je rustig vliegt, heb je wel weer een semigestabiliseerde vlucht. Als je echt gaat vliegen en je quad precies wilt laten doen wat je wilt zonder steunwieltjes, dan is de meest geavanceerde vliegmodus Air-modus beschikbaar.
Naast de vliegmodus en de juiste acties aan inputs koppelen kun je in Betaflight nog tal van andere opties configureren. De meeste opties zullen van je fc afhangen. Zo heeft niet elke fc een black box om vluchtgegevens te loggen, maar die kan je wel helpen met de fijnafstelling. Een belangrijk deel van dat afstellen is het instellen van de pid's, waarbij je de responsiviteit op stick-inputs kunt definiëren. In het begin kun je deze misschien overigens maar beter op default laten staan.
Omdat we de fpv-camera en de videozender aan de fc hebben gekoppeld, kunnen we in de software ook het beeld configureren. Dat doe je door middel van het osd, of on-screendisplay, en dat werkt als een hud, of head-updisplay. Je kunt hiermee allerlei informatie over je beeld heen leggen, maar de belangrijkste daarvan bestaat uit je vliegtijd en de spanning van je accu. Zoals we aangaven, wil je je accu immers niet te ver leegtrekken, en door spanning en vliegtijd in de gaten te houden, kun je bijhouden wanneer je moet landen zonder schade aan je accu.
Als alles goed is ingesteld, kun je propellers op je quad monteren en kijken of alles goed werkt. Een vlucht door bomen slalommend is misschien niet het beste idee, dus kijk eerst maar of je quad netjes kan hoveren. Als hij direct omklapt, is waarschijnlijk de draairichting van een van je propellers niet goed, maar als het allemaal goed werkt, kun je kijken of je quad mooi stilhangt. Als dat ook allemaal in orde is, kun je gaan vliegen op een veilige plaats.
In het begin is het aan te raden line-of-sight te vliegen, zodat je je quad goed onder controle krijgt. Met een bril op vliegen is een compleet andere gewaarwording en kan in het begin een beetje desoriënterend werken. Misschien is het daarom handig om simulatiesoftware op je pc te draaien en zowel je controller als je bril op je pc aan te sluiten. Zo kun je veilig oefenen met vliegen zonder crashes die je geld kosten of dingen beschadigen.
Als je echt gaat vliegen, zijn crashes en beschadigingen onvermijdelijk, maar met een beetje mazzel vangen vooral je propellers het gros van de schade op. Dat zijn dan ook je verbruiksonderdelen, waarvan je zeker een stuk of wat reserve moet meenemen als je een middagje gaat vliegen. Loop je meer schade op, dan is dat altijd een goed excuus om toch die betere motoren te kopen of een nieuw frame te proberen. Een groot deel van de lol van quadracing is immers niet alleen het vliegen, maar ook het tweaken van je hard- en software.
Tweakers Magazine
Een variant van dit artikel verscheen eerder in het Tweakers Magazine, dat elke twee maanden naar alle Hero- en Elite-abonnees wordt verstuurd. Wil jij dit soort artikelen ook als eerste lezen en daarnaast profiteren van alle voordelen die een abonnement biedt? Check dan de Aboshop voor meer info. Je bent al Hero-abonnee vanaf 3,75 euro per maand. Jullie steun wordt enorm gewaardeerd.
In nederland mag je, onder strenge regels, als particulier enkel line of sight vliegen. De bestuurder moet de drone kunnen zien, spotter is dus geen oplossing.
Ik vind fpv fantastisch, maar men moet wel goed ingelicht worden, ik vind dat dat bij een dergelijk artikel hoort.
Het klopt dat deze hobby op dit moment niet legaal is in Nederland. Maar dit komt omdat er op dit moment nog geen goede regelgeving voor is in Nederland. FPV racen valt een beetje tussen wal en schip. Drone regelgeving is in Nederland vooral op gericht om DJI phantoms van ongeschikte plaatsen en hoogte te weren.
Kikkie86 heeft natuurlijk gelijk en even wijzen op de wetgeving was netjes geweest. Maar deze hobby is een typisch voorbeeld van een vernieuwing op snelheid internet.. De hobby verspreid zich snel via youtube etc. Hopelijk helpt de groeiende populariteit om goede regelgeving te krijgen. Kijk naar de snelle inburgering van de elektrische fietsen/speed pedelacs. Hier ontbrak ook regelgeving voor tijdens de introductie.
Wellicht zorgen artikelen zoals deze voor meer bekendheid, en komt die nieuwe regelgeving er eindelijk. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat FPV racedrones bouwen en vliegen echt leuk is om te doen. Daarnaast worden zoals Liqued-Acid meldt steeds meer events georganiseerd. Eerst was dat wat underground maar inmiddels is het ook opgepakt door de KNVvL en is er zelfs een NK (https://www.nkdronerace.nl/).
[Reactie gewijzigd door Gumuz op 23 juli 2024 17:56]
Ik hoop het ook, hele mooie hobby, die hopelijk het RC vliegen bij de stoffige modelvliegvelden weg haalt.
Hopelijk vezinnen ze wat idd.
Het is bijzonder dat je feitelijk alleen tijdens indoor wedstrijden en het nk mag vliegen. Dat houdt dus in dat alle deelnemers gedwongen worden illigaal te oefenen als ze het nk daadwerkelijk willen winnen.
Ik gun deze hobby van harte dat we specifieke regels krijgen, waardoor men weer buiten mag vliegen.
Waarom wordt je 'feitelijk gedwongen' om dat te doen?
Je kunt je toch gewoon aansluiten bij een vereniging o.i.d. die de faciliteiten bied om lekker binnen te oefenen/racen?
Dat moeten mensen die lekker hard willen autorijden ook doen, zij moeten deelnemen aan een track-day o.i.d.
Bij mijn weten zijn er geen faciliteiten waar je vaker dan enkele keren per maand terecht kunt.
Dan wordt het inderdaad een niche sport als auto racen, voorbehouden aan mensen die bij zo een faciliteit in de buurt wonen.het wordt ook veel duurder omdat crashen veel vaker gebeurd binnen.
En voor competatief in een dergelijke sport moet je veel oefenen, dus de dagelijkse oefenaar heeft groot voordeel. Zeker internationaal gezien.
DronEvents, Dutch Drone Squad, Team MRO en Team Blobfish organiseren allemaal de hele winter wedstrijden indoors. Veel kleinere groepen huren sportzalen af om te trainen, welliswaar op een net iets kleiner parcours (maar nog steeds met dit soort 5" quads). Gaat in de zomer ook wel door, en daar komt het NK nog bij met elke maand een race.
Dus zeker altijd wat te doen @kikkie86. Wordt bijna in elke grotere stad in nederland wel wat aan racing gedaan, en steeds vaker, groter en professioneler. Soms moet je nog wel even rijden als je elke week serieus wilt racen, maar zo groot is nederland niet
Oefenen op een pc en vervolgens met een goedkope speelgoed quadcopter is een sterke aanrader.
Je mag overigens prima fpv vliegen en je mag zelfs buiten je eigen zichtveld (LOS) fpv vliegen. Wat niet mag is dat er iets in de lucht zit waar iemand geen zicht op heeft met mogelijkheid de besturing over te nemen. Dit houdt in dat er iemand met een master zender aanwezig moet zijn met zicht op je multicopter/vliegtuig die op ieder moment de besturing over kan nemen.
Als je dat opvolgt, alleen binnen toegestaan vlieggebied vliegt en niet hoger dan 120 meter (is dit nu nog 120 meter?) dan mag je zover fpv vliegen als je maar wil.
Heb zelf in het verleden ook dingen gedaan die niet mogen, ik probeer mij momenteel zoveel mogelijk wel aan de wetgeving te houden en dat is met wat moeite goed te doen. Sowieso is (illegaal) vliegen op drukke plaatsen of in de buurt van vliegvelden not-done.
Een tweede bestuurder met een natuurlijke een niche case, vooral voorbehouden aan modelvliegclubs en niet bepaald in de scope van dit artikel. Het is natuurlijk te organiseren, maar wat mij betreft geen excuus om er in dit artikel geen melding van te maken.
Ik vind de huidige regelgeving geen recht doen aan het risico en de middelen die er zijn om veilig te vliegen. Bovendien is droneracen niet een tak waarbij men gigantisch ver weg vliegt. Er moet wat mij betreft een werkbare oplossing te vinden zijn.
Nogmaals, mijn reactie was vooral informerend bedoeld, niet kritisch op fpv vliegen.
[Reactie gewijzigd door kikkie86 op 23 juli 2024 17:56]
Iets soortgelijks was ook mijn eerste gedachte bij dit artikel... Er wordt uit de doeken gedaan wat je nodig hebt om zo'n ding te bouwen, maar niet wat je nodig hebt om er mee te vliegen... Een verlaten omgeving waar je zeer goed kunt zien of er niet toch iemand aan komt, en iemand die je spotter wil zijn. Zo'n racedrone vliegen in situaties waar je verrast kan worden door andere mensen is echt vragen om problemen.
En kies dan ook alsjeblieft geen natuurgebied uit. Die maken we zonder deze drones al onrustig genoeg. Het lijkt mij trouwens best een heftige ervaring en zou het ook zelf willen meemaken. Ik snap daarom ook best dat mensen dit leuk vinden om te doen. De activiteit heeft alleen best een weerslag op de omgeving. En dan heb ik het dus niet allen over mensen, maar ook over dieren.
Je hebt deels gelijk dat het niet mag. Binnen is het namelijk wél toegestaan. Binnen NL worden veel races georganiseerd indoor waaronder van TPO (the PostOffice in Purmerend) en in Zuidbroek worden regelmatig dagen georganiseerd door DronEvents zo ook morgen. Ook spectators zijn van harte welkom over het algemeen!
Best aardig artikel. Het enige waarbij ik mijn vraagtekens zet is de keuze voor de video transmitter. De eachine modellen staan nogal bekend vanwege het feit dat ze niet alleen op de gekozen frequentie uitzenden maar ook een range erboven en eronder vervuilen. Funest dus als je met meerdere mensen wil racen. Dit is een veel beter alternatief: https://www.banggood.com/...1175514.html?rmmds=search
De lipos komen van een onbekend chinees merk, dan zie je vaak dat de marketing gegevens niet helemaal kloppen. Dus, dat zou ik ook niet doen...
Mochten er mensen in de regio Noord-Limburg en omgeving vragen hebben of eens mee willen kijken tijdens een race middag stuur me dan een berichtje. Voor algemene vragen kan je ook terecht in het topic op tweakers: Het Grote Drone / Multirotor Topic - Deel 2
[Reactie gewijzigd door lasharor op 23 juli 2024 17:56]
Waar (in noord-limburg of in het algemeen) doe je zoiets als RC vliegen of FPV?
Maar, als ik hier kijk (https://kadata.kadaster.nl/dronekaart/) is alles rondom Eindhoven rood.
Maar dat zou dus ook betekenen dat ik niet eens boven eigen grond mag vliegen?
Of telt dit alleen bij een bepaalde hoogte, d'r komt hier nooit een vliegtuig ook maar enigzins in de buurt van bijv 30m boven ons langs.
En waar staat dan die uitzondering voor binnen vliegen? Volgens mij is de regelgeving zo dat je binnen een straal van 20KM rondom een vliegveld als Eindhoven Airport niets mag laten vliegen, behalve op terrein waarover vooraf met de luchtvaartleiding een convenant is afgesloten. In artikel 2.i van de wet op modelvliegtuigen staat wel 'binnen', maar in een andere betekenis
Ik zit in Zuid-limburg en vlieg regelmatig met mijn quad-copters, maar ben nog niemand IRL tegengekomen die mijn passie voor deze hobby deelt. Zijn er meer mensen hier bij Tweakers die rond omgeving Maastricht vliegen?
[Reactie gewijzigd door Deem op 23 juli 2024 17:56]
Vlak over de grens in Gellik/Eigenbilzen vliegen er bijna wekelijks drones over een bepaald stuk. Heb nog niet echt moeite gedaan om de eigenaars te zoeken of te contacteren. Maar zie er bijna altijd een stuk of 5 in de lucht hangen.
Ook erg tof zijn de zogenaamde Tiny Whoop micro drones. Dat lijkt wel speelgoed maar die dingetjes hebben alle features van de grote jongens zoals FPV en programmeerbare flight controllers met Betaflight.
Je maakt daarmee van je eigen huis of woonkamer een parcours, en je kunt prima vliegen rond je kinderen of huisdieren. Je kunt er ook mee naar buiten als het niet te hard waait en je omgeving heeft een stuk minder overlast dan wanneer je met een groot 5-inch beest komt aanzetten.
Het is een mooie manier om in te stappen in deze hobby. Je kunt dezelfde zender, goggles en vooral je ervaring later weer gebruiken als je overstapt naar grotere quads.
Filmpje van Jelle Bakker, een van de Tiny Whoop Team Pilots die zijn woonkamer onveilig maakt: https://youtu.be/m5EgMj4w05M
Een beter alternatief is de PepperFiish. Dat is een gekrompen versie van de racedrone die qua formaat in de buurt komt van de tinywhoop, maar wel brushless motors heeft. Hierdoor is deze een stuk wendbaarder en sneller dan de tinywhoop en kan je er zelfs buiten mee vliegen.
Eachine E013 gekocht aan de hand van je opmerking. Wat een feest is dàt!! Meer dan afdoende beeld. Wel even wennen aan de besturing zonder goggles en dan nu rondvliegen met goggles in de woonkamer. Voor een prikkie op ali gekocht. Is een aanrader! Ik wacht nog wel op de extra 5 accu's (260mAh) met lader. Dan kan ik wat langer doorvliegen. Standaard accu is 220mAh. Om kennis te maken met deze hobby is dit iig een goedkope en goeie optie.
[Reactie gewijzigd door BUR op 23 juli 2024 17:56]
In de geest van het artikel is het ook erg leuk om een goedkope microcopter te kopen en dan er een kleine camera op te solderen, dit fenomeen noemt men wel een Chinawhoop.
Leuk om opeens je eigen hobby op Tweakers voorbij te zien komen. Echter een tip voor eventuele nieuwe hobby genoten. Het gekozen Dquad Obsession frame is met recht een heel mooi frame, echter is de ruimte voor onderdelen in dit frame zeer beperkt. Persoonlijk zou ik een frame met langere body aanraden, waarin je meer ruimte hebt om onderdelen te plaatsen. Ook is zoals al aangegeven buiten FPV vliegen in Nederland illegaal en ben je niet verzekerd, weet waar je aan begint! Een 5" racer is echt ontzettend snel, een leuke brushless micro van 3" is voor een beginner denk ik een betere stap.
Verder wordt er in het artikel gesproken over de "geavanceerde air-mode". Dit is niet correct, er zijn in totaal drie verschillende vluchtprogramma's. Als je in de BetaFlight configurator onder "Modes" niets instelt, vlieg je manueel/rate/acro (betekenen hetzelfde). Wat betekend dat er geen enkele vorm van stabilisatie is. Airmode is hierbij een ondersteuningsfunctie.
Normaal gesproken als je vliegt en je beweegt je throttle stick naar het nulpunt (je geeft geen gas), zouden je motoren moeten stoppen of allemaal gelijk moeten draaien (afhankelijk van hoe je het zelf instelt), je quad denkt nu dat het geland is. Eigenlijk zeg je met Airmode tegen de quad dat deze zich nog in de lucht bevind. Waardoor je niet een vrije val terecht komt en je geen verminderde of helemaal geen controle over je quad meer hebt.
Techtips voor FPV-ers:
Joshua Bardwell
DroneCampsRC
MrSteele
UAVFutures
[Reactie gewijzigd door Boberwt op 23 juli 2024 17:56]
Ik heb her zelf ook 1 gebouwd en vlieg regelmatig. Tot nu toe heb ik nog geen problemen gehad met de politie en handhaving terwijl ik aan het vliegen was. Ik neem ook altijd de ruimte en zorg dat er geen mensen in mijn vlieg pad zitten.
Het is echt een toffe hobby maar wel prijzig. Ik ga vanaf dit jaar ook elke maand naar alkmaar om daar met een groep mee te doen aan een oefenrace. De community is open en wil je graag helpen als je wil beginnen met de hobby.
Hmm, persoonlijk vindt ik 200eu (als je alle FPV dingen niet doet) best meevallen, dan kun je later er ook nog een FPV setje opzetten, mocht dat je ding zijn.
RC vliegtuigen/drones/autotjes, karten/motorsport, airsoft/paintball, parachutespringen etc zijn allemaal kostbaar, wel leuk.
Imho valt het ook wel mee als je eenmaal werk hebt, als student zijn het inderdaad vaak flinke bedragen om uberhaupt te kunnen beginnen en mee te kunnen blijven doen.
Beetje een eenzijdig verhaal, best wel een goed verhaal maar eenzijdig.... Als je mensen wilt aansporen had je misschien wat mogen vertellen over mode 1 en mode 2 zender setups want voor de links/rechts handigen als ook de RC auto mensen kan de andere mode misschien net iets logischer zijn. Ook vergeet je te vertellen dat vandaag ook veel flightcontrolers met een zgn S-bus aansluiting komen waar je met 1 plug je Futaba ontvanger op aan kunt sluiten en er ook veel flightcontrolers zijn met een ingebouwde SpektrumRC ontvanger en is het een kwestie van bind and fly met je DX6 zender.
Jammer dat je ook vergeet te vertellen dat het laden en bewaren van accu's aan te raden is om dat in een LiPo zak te doen, veiligheid boven alles.
Het is jaren geleden dat ik uberhaupt heb gereageerd, maar om bovenstaand verhaal als goed maar eenzijdig af te schilderen, is wel erg kort door de bocht. Je weet dat alles wat gezegd wordt voor de 'maar' over het algemeen niet goed wordt gelezen.
Laat ik zeggen dat ik het een en ander van dit topic afweet en het is een heel verhelderend artikel voor de doelgroep. De Tx (transmitter) die wordt genoemd (bijv FrSKy XD9+) kan zonder meer in mode 1 en 2 werken en worden omgebouwd in een paar minuten. Gimball design laat dat ook gewoon toe. Zelfs Hall sensor GB's zijn genoemd als upgrade. Thumbs up.
Er is zoveel te vertellen over flightcontrollers en SBUS/XBUS/IBUS, PWM, PMM, ACCST, CPPM (geen CCPM dus) dat het onmogelijk is om in een intro te behandelen.
Ja, het is een goed idee om LiPo zakken te gebruiken en om storage mode te laden als je de batterij alleen wilt bewaren en dan ook nog in een munitiekist, etc...
Eigenlijk wil ik alleen maar de schrijver een hart onder de riem steken en als wij het met z'n allen beter weten dan graag een goed onderbouwd verhaal ter verbetering. Ik kan je zeggen dat het internet niet echt uit haar voegen barst als het over goede modelbouw intro's gaat. Misschien ook logisch, want het is nu eenmaal een topic met heel veel verschillende complexe aspecten. Alleen al over een ESC met of zonder BEC kun je al een heel artikel schrijven en dan nog zaken vergeten.
Zal ik eens wat over heli's schrijven
[Reactie gewijzigd door Disciplus-Simplex op 23 juli 2024 17:56]
Met eenzijdig bedoel ik eigenlijk dat veel van dit spul uit Azië gehaald wordt. Veel modelwinkels hebben de deuren al gesloten omdat met name de RC vliegwereld veel in Azië shopt. De genoemde materialen is veelal Bangood. En praat mij niet over Bangood want met al die revieuws die mensen maken met links naar Bangood producten verstoppen ze hun persoonlijke code in de link waarmee ze weer kortingen tot zelfs gratis samples krijgen. Ik noem het fake reviews, puur om de kortingen tot gratis spullen..
Dat je volledig de vrijheid hebt om te kopen waar je wilt is waar maar klaag niet als de winkel om die hoek voor een snelle aankoop niet meer bestaat. De Nederlandse winkeliers worden als duur en oplichters beticht terwijl ze in dit dure land ook personeel en kosten van hun pand moeten betalen en naast dat zijn ze liever vertegenwoordigers van westerse distributeurs van merken zoals SpektrumRC, (Robbe)Futaba en Graupner. Persoonlijk vind ik dat je als Nederlandse site ook Nederlandse vertegenwoordigers van deze hobby mag promoten want ook in Nederland hebben we naast winkeliers ook fabrikanten van Drones.
Ook over zendvermogens zijn er regels waar de dronevlieger maar al te graag overheen gaat voor een beter bereik, lees de topics op het Modelbouwforum maar terug, veel van deze beöefenaars willen niets weten over deze regels, daarom is het FPV forum ook verborgen voor buitenstaanders.
Hier kan ik me enigszins in vinden, hoewel veel modelbouwwinkels in Nederland ook het hobby niveau nooit zijn ontstegen. Ik haal mijn spullen liever ook uit Nederland en de volgende dag in huis. Dit is voor veel onderdelen een kansloze missie. Een grote onderdelenboer in Nederland begint met een T, maar is bijna crimineel onbetrouwbaar. Dat ze uberhaupt nog bestaan.
Probeer maar eens specifieke onderdelen in een winkel te kopen, het antwoord is steevast 'dat moeten we bestellen.' OK, dan bestel ik het zelf wel, krijg ik het ook nog thuisgestuurd. Kortom, Nederlandse rc-retailers wordt AUB eens professioneel inclusief gedegen voorraadbeheer.
Als we het over onderdelen hebben, dan zijn de betere/bekende onderdelen ook helemaal niet op Banggood of Hobbyking the bestellen. Zelf ben ik een groot fan van http://www.freakware.de. Zeer snel bezorgd en betrouwbaar en veel op voorraad. Althans in mijn genre.
Wil je lekker freubelen, ga lekker naar de Chinees, wil je serieus verder dan kom je vanzelf uit bij het goede spul. Voor ieder wat wil en af en toe is Chinees heel erg lekker en ook goed.
Bijvoorbeeld FrSky is een Chinees merk wat hele degelijke zenders (ook sensoren en ontvangers) maakt. Over smaak valt te twisten, maar met OpenTX (open source firmware) heb je een fantastische zender die je helemaal naar eigen wens kan configureren en programmeren. Zenderboeren zoals Spektrum kunnen hier nog veel van leren. Beetje concurrentie kan geen kwaad. Voor mij alleen FrSky. Hoewel de documentatie dan weer op z'n ..... eh Chinees is.
"dat moeten we bestellen.'
Bij www.hqdrones.nl kan je alleen bestellen op de site wat ook werkelijk op voorraad is zodat je weet dat je het ook echt snel ontvangt na bestellen.
Misschien kan je hoge importbelastingen heffen zodat alles een pak duurder wordt om in te voeren? Miscchien gewoon buitenlandse producten verbieden? Kunnen we terug naar de goede oude tijd dat we maar 1 telefoontoestel hadden en 1 aanbieder en iedereen veel moet betalen voor verschrikkelijke service zondet te kunnen kiezen voor iets anders... dan zouden we terug allemaal gelukkig zijn!
Ik vind jouw wereldbeeld van “eigen land eerst” niet alleen deprimerend maar ook ronduit naief.
Vergeet niet dat wat je in Azië koopt BTW vrij is wat de prijs al goedkoper maakt. Officiëel hoor je over je aankopen (boven een bep. bedrag) ook netjes BTW te betalen, vreemd genoeg zijn mensen die door de douane extra aangeslagen worden daar boos over. En daarom hebben ook veel Aziätische winkels geen moeite om de factuur op de doos te vervalsen.....
Maar hoe denk je dat de adverteerders van Tweakers zullen reageren als ze alleen winkels en producten uit Azië (alleen daar verkrijgbaar) gaan promoten? In de modelbouwwereld heb ik bij sites en magazines adverteerders zien terugtrekken toen Hobbyking bij de adverteerders werd geplaatst. Hobbyking is over de hele wereld bij modelbouwwinkels en distributeurs de meest gehate winkel omdat die veel klanten hebben weggetrokken.
En zoals ik al zei is iedereen vrij om te kopen waar hij wilt maar ben ook van mening dat sites die invloed hebben op een stukje van de nationale economie dat ook moeten promoten.
Zeer leuke hobby dit! Ik zelf vlieg meestal in alkmaar binnen in het sportpaleis met de Dutch Drone Squad.
Zelf ben ik niet van het bouwen maar vlieg met de ImmersionRC vortexen. Repareren geen probleem:)
Staat nog wel keer op mijn lijstje om zelf te bouwen maar tot nu toe werken die vortexen prima deluxe en zijn super sterk. Mocht je niet zelf willen bouwen maar een zo van de plank wilt. Neem een Vortex. Ook als beginner is een 3 of 4 inch quad erg nice.
Je ziet vanuit de drone hoe je vliegt, beetje zoals in de cockpit zitten op een podracer/hoverbike.
Maakt althans snel sturen een stuk gemakkelijker imo.
Ik neem aan dat de opleiding niet enkel over drones gaat, wellicht een semester wat daar wat aandacht aan geeft.
Imho past het prima binnen een technische opleiding (bijv mechatronica), "Maak een drone", je moet dan op zoek naar een goede structuur voor de chassis (mechanica en lift vs gewicht), qua electronica heb je de motorsturing en batterij type en qua informatica het programmeren van de flightcontroller.
Ik zie echter niet wat je d'r binnen een opleiding "Creatieve Industries" wat meer over kunst gaat dan techniek? En zeker niet als "opleiding voor iets met drones", behalve als marketingsstunt.
Leuk artikel, maar de tweakers videoplayer is nog steeds echt waardeloos, stop telkens om sloom te bufferen, andere videoplayers hebben daar nooit last van
Als ik een drone zou mogen aanraden aan een serieuse nieuwe fps racer, neem dan de Furibee Darkmax of de nieuwere X215 (https://www.gearbest.com/...cer/pp_708379.html?wid=21)
kost 'maar' 150 euro en is een complete drone met een F4 controller inclusief camera, zender en ontvanger. De 5048 propellors trekken iets meer stroom dan de dit artikel vermelde 5045 propellers, maar zijn een stuk vlotter.
met de "unbranded" 2206 2600KV motoren en een standaard 4s batterij zijn ze al loeisnel. Reken maar op dik boven de 100km/u. met een 6s is het werkelijk bizar hoe snel je kan. Met mijn F4 v2 board met gps gaat ie sneller dan 200 km/u. Altijd leuk om aan mensen de acceleratie te laten zien.
Ik heb deze drone nu al een tijdje en nog geen problemen gehad. Kwaliteit is gewoon goed.
Op zenders moet je nooit bezuinigen. Ik zou kiezen voor een frsky x9d (https://www.banggood.com/...J5k7-GuFX1CxoCyUMQAvD_BwE)
Dat frame van die x215 ziet er wat zwaar uit of valt dat mee? Ik twijfel te beginnen met fpv racen (al veel ervaring met fpv vliegen van micro en 350 quads en vliegtuigen) en kijk nu naar zelfbouw of rtf. De mach 1 frame, een fury 5x of de realacc 210 pro lijken mij interessante lichte frames. Het lijkt mij handig direct een licht frame (x met weinig ruimte voor onderdelen) te halen met vervangbare pootjes waar ik langere tijd mee vooruit kan.
Het frame zelf is van 4mm carbon fyber. Het opbouw stuk is van aluminium. Valt echt reuze mee met de zwaarte. Als ik het vergelijk met andere type racers weegt de x215 niet meer en is gewoon erg responsive met het vliegen. Ik ben overigens geen super hardcore fpv'er. Ik gooi vaak zat een 5000mah batterij eronder zodat ik 20 a 25 minuten rondjes kan vliegen. Het gewicht is dan wat aan de hoge kant, maar nog steeds leuk en snel.
Kon mij niet inhouden.. x215 pro samen met een stapeltje 1300mah 4s batterijen besteld. Heb denk ik nog wel een 2000-3000 4s batterij liggen voor wat langere vliegtijd.
Zin in, zal ook wel genoeg tijd in gaan zitten met tunen en alles. Zodra ik hier wat meer gewend mee ben kan ik altijd nog zelf een racedrone bouwen.
Ja het is een leuke hobby. Waarschuw wel alvast dat je verslaafd kan raken aan spullen bestellen op gearbest/banggoods
Ik heb inmiddels verschillende sets motoren , controllers en (video)zenders besteld om een beetje mee te spelen. Als je een 3D printer hebt kan je zelf je eigen frame printen (in nylon).
Ik ben bijvoorbeeld nu de x215 aan het namaken met een eigen frame. Waarschijnlijk goedkoper en sneller om gewoon een nieuwe te kopen, want voor 150 euro bouw je echt niet zomaar een eigen drone, maar wel gaaf om te doen.
Dit lijkt me een heel goede drone. Nu in de aanbieding.
De controller is nog al duur om te starten. Werk een goedkope ook out of the box?
Werk een eachine V800 ook direct?
Wat heb ik hierbij nog meer nodig om te starten?
/i/2001890677.jpeg?f=imagearticlefull)
/i/2001892869.jpeg?f=imagenormal)
Een kleine tip voordat je geld in een hobby steekt die flink in de papieren kan lopen: begin klein, met speelgoed. Koop op een Chinese site een quad en kijk of je er iets aan vindt, of je een beetje gevoel hebt voor het besturen en of je het leuk genoeg vindt om ermee door te gaan. Een 
/i/2001893209.jpeg?f=imagenormal)
Er zijn twee populaire instapopties voor je zender. Als je echt aan een strak budget gebonden bent, kun je de zeer populaire FS-I6 van FlySky kopen. Dat is een zeskanaalszender, waaraan je in principe genoeg hebt om elke quad te vliegen. De gimbals, otewel sticks, voelen niet geweldig aan, maar voor amper veertig euro, inclusief ontvanger, kun je je er geen buil aan vallen. Let er voor je ontvanger wel op dat je de FS-IA6B neemt, want de FS-IA6 ondersteunt geen ppm-output, een protocol waarmee je maar één draadje aan je flightcontroller hoeft te solderen, naast voeding natuurlijk. Veel kant-en-klare instapquads zijn leverbaar met FlySky-ontvanger./i/2001893185.jpeg?f=imagenormal)
Een groot voordeel van de Q X7 ten opzichte van de FlySky is dat je hem eenvoudig aan je computer kunt koppelen en er goede ondersteuning voor is in simulators. Zo kun je aan de besturing wennen en crashen zonder kosten te maken. De gimbals van de X7 zijn ook beter, en desgewenst kun je die nog upgraden met Hall-effect gimbals. Ook kun je een multimodule kopen om andere protocollen dan FrSky te gebruiken. Dan kun je elke quad, van speelgoed tot racer, met dezelfde zender bedienen. De aanschafprijs is weliswaar hoger dan die van de FS-I6, maar je kunt veel reserveonderdelen kopen, en er is een levendige community vol tweaks, hacks en firmwareontwikkelingen. Zo kun je OpenTX als 'besturingssysteem' op je Taranis flashen, waarmee je ongekende controle hebt over je zender. De ontvangers zijn ook iets duurder, maar de standaard zestienkanaals-XSR-ontvanger is met een euro of twaalf tot vijftien niet heel duur en prima voor al je quads.
Dat gezegd hebbende noemen we een aantal eigenschappen van accu's die je moet kennen. De belangrijkste is het aantal cellen, aangeduid met xS. Voor onze quads heb je in de praktijk de keus tussen 3S- en 4S-accu's, hoewel 5S en zelfs 6S ook mogelijk zijn. Het aantal cellen in serie dicteert de spanning van je accu. Een 3S-accu heeft een nominale spanning van driemaal 3,7V, dus 11,1V, en een 4S-accu heeft een spanning van 14,8V. Dat is relevant en belangrijk, want je motoren draaien spanningsafhankelijk rond. We kijken daar zo meteen naar, maar het opgegeven toerental van je motoren is het toerental per volt. Een 2300kV-motor draait op een 3S-accu ruwweg op 25.000 toeren per minuut en op een 4S-accu draait diezelfde motor op ongeveer 33.000rpm.
/i/2001893365.jpeg?f=imagemedium)
We hebben het steeds over laden en daarvoor is, je raadt het al, een lader nodig. Van je telefoon, waar ook een lipoaccu in zit, ken je snelladen en dat is ook mogelijk voor de lipo's voor je quad. Je hebt wel een iets stevigere lader nodig, want de vermogens zijn flink hoger dan bij je smartphone. Het veiligst voor de levensduur en tegen eventueel brandgevaar is echter langzaam laden, met niet meer dan 1C. Voor een 1500mAh-accu betekent dat dus met maximaal 1,5A laden, wat nog altijd een dikke 20W is. Voor het laden gebruik je slimme lipoladers, die je kunt instellen op laadstroom, maximaal laadvermogen, een maximale laadtijd en de chemie van je accu. Je kunt verschillende accu's tegelijk laden met een zogeheten balance board, maar dat leidt tot veel grotere stromen en vergt laders met veel vermogen.
/i/2001893693.jpeg?f=imagenormal)
/i/2001893573.jpeg?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2001893653.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001893655.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001893651.jpeg?f=imagegallery)
/i/2001893699.jpeg?f=imagenormal)
/i/2001893739.jpeg?f=imagenormal)
/i/2001893723.jpeg?f=imagenormal)
Het tweede punt voor je camera is het aantal beeldlijnen. Ook nu geldt dat meer lijntjes weliswaar mooier is, want dat levert een hogere resolutie op, maar dat het uitlezen van de beeldsensor dan ook langer duurt. Je hebt dus opnieuw met latency te maken. Veel quadcamera's tellen dan ook 600 tot 1200 horizontale lijnen, uitgedrukt in bijvoorbeeld 600tvl. Je hebt natuurlijk ook weer de keuze tussen pal en ntsc, waardoor je kunt kiezen tussen meer beeldlijnen bij pal of een hogere refresh-rate bij ntsc. Een ander belangrijk aspect is het dynamisch bereik van je camera, en hoe snel hij zich kan aanpassen van licht naar donker en vice versa. Dat is vooral handig als je vanuit de schaduw de zon invliegt of van binnen naar buiten vliegt./i/2001893701.jpeg?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2001893757.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001893759.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001893779.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001893775.jpeg?f=imagegallery)
Als de motoren goed draaien, kun je verder en als er een of meer de verkeerde kant op draaien, kun je de draairichting omkeren in BL_Heli-configurator. Het is ook altijd een goed idee om direct je esc's van de nieuwste compatibele firmware te voorzien, zodat je van de modernste aanstuurprotocollen gebruik kunt maken. Is dat allemaal gebeurd, dan kun je de esc op het frame monteren, de motoren op de armen vastschroeven en verdergaan met de fc./i/2001894459.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001893787.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001893777.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001893783.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2001893781.jpeg?f=imagegallery)
:strip_icc():strip_exif()/i/2003741562.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2003268796.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2003142858.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2002991892.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2002864456.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2002362183.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2002212093.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2003142860.jpeg?f=fpa)
/i/2002212101.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2000947541.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/1326112227.jpeg?f=fpa)
/i/2001012833.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/142797/crop5bb48830ad9bc.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/44074/avatar001.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/285051/teaglass_tweakers.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/63459/crop56eef36b90aba_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/131025/avatar15.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_exif()/u/591794/crop61a251d10f7b3.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/49458/crop5818e347d9749_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/32673/crop60a226f7c0ff5.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/150113/q3icon.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/32427/crop595111ccb85fa_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/402932/crop577122a5d8b76_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/280465/KarenVleugel.gif?f=community){kind=small}
/u/241825/Avatar_for_terrorist.png?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/348853/forum.jpg?f=community){kind=small}
/u/13460/JUN982.GIF?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/34338/basil.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/532470/crop68021bc2e321f_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/155703/crop5fc8280603c09_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/451662/crop581c872c4e968_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/652154/crop5b74689c867bf_cropped.gif?f=community){kind=small}
/u/163067/crop642eafbfecfb8_cropped.png?f=community){kind=small}