360-gradencamera's Round-up

Inleiding

Beste koop: Samsung Gear 360 Wit

Van de vijf door ons geteste 360-gradencamera's biedt de Samsung Gear 360 de beste beeldkwaliteit. Dat is vooral te danken aan de 4k-resolutie, die eigenlijk voor dit doel zelfs nog wat te laag is. Hij heeft een klein, maar helder schermpje, waarmee je instellingen kunt wijzigen via het wat rudimentaire menu. Hij is daardoor in principe ook zelfstandig, zonder smartphone, te gebruiken. Voor geavanceerde instellingen heb je echter nog steeds een app nodig en die werkt op dit moment slechts op vijf Samsung-telefoons. Zijn ronde vormgeving is compact, maar niet altijd even praktisch. Desondanks is de prijs-prestatieverhouding dik in orde.

Prijs bij publicatie: € 349,-

Camera's zijn sterk aan verandering onderhevig. In de afgelopen jaren is de smartphone steeds vaker onze primaire camera geworden, voor zowel foto's als video's. Daarnaast was er een sterke toename van de verkoop van actiecamera's, om onze sportieve activiteiten te filmen, voor onder een drone en als vakantiecamera, al dan niet met selfiestick.

De nieuwste ontwikkeling is de hernieuwde opleving van virtual reality, met de Oculus Rift en HTC Vive als belangrijkste weergaveapparaten. Daarmee vorm je zelf het centrum van een driedimensionale wereld en kun je zowel bij video's als bij foto's om je heen kijken. Vr is dus niet alleen weggelegd voor games, maar moet ook een extra dimensie toevoegen aan de beelden die we vastleggen, bij voorkeur 360 graden breed. Dat kan met een smartphone en een app, maar nog makkelijker met een 360-gradencamera. Daarmee kun je met één druk op de knop alles voor, naast en achter je vastleggen en later in volle glorie terugkijken. Deze techniek wordt ingezet bij Google Streetview en de camera's worden nu ook gebruikt om concerten in 360 graden vast te leggen, waarbij je achteraf als toeschouwer vanuit het publiek het concert kunt beleven en om je heen kunt kijken.

Een door Tweakers gemaakte compilatievideo met een selectie van 360-gradenbeelden

In een ander opzicht lijkt een 360-gradencamera vooral ook een logische opvolger van de actiecamera. Een actiecamera monteer je op een helm, stuur of voorruit, en de groothoeklens van de camera legt vervolgens alles wat je voor je ziet, vast in een video. Meestal gaat het dan om een beeldhoek van circa 170 graden. Dat is een mooie grote hoek, maar je ziet nog steeds slechts een deel van wat zich om je heen afspeelt. Je kunt bijvoorbeeld niet achteruit kijken, zoals naar het publiek of een vriend(in), tenzij je daadwerkelijk op dat moment je hoofd draait. Met een 360-gradencamera is dat probleem opgelost. Daarmee wordt vrijwel alles om je heen vastgelegd en kun je ook achteraf nog achter je kijken.

Tot voor kort had Ricoh met de Theta (S)-camera zo ongeveer een vrij speelveld, hoewel er ook handmatige ombouwsets te koop zijn voor GoPro-camera's en GoPro onlangs zelf de Odyssey aankondigde. In de afgelopen maanden zijn er echter flink wat 360-gradencamera's bijgekomen, waaronder de 360fly, LG 360 Cam, Samsung Gear 360 en de PanoView 360 die ons geleverd werd via distributeur VR Motion. Ook Facebook is van plan rond de zomer toe te treden tot deze markt met de Surround 360 en dan hebben we nog de Vuze en de Nikon KeyMission 360, maar die verschijnen pas rond de herfst.

Al met al is dat meer dan voldoende reden voor ons om de producten die op dit moment beschikbaar zijn, eens naast elkaar te zetten en te vergelijken.

Wanneer is een 360-gradencamera interessant?

Zoals op de vorige pagina is beschreven, lijkt de 360-gradencamera aan de ene kant een logische opvolger van de klassieke actiecamera, zoals een GoPro, maar toch is de voornaamste doelgroep bij de meeste producten anders. Het voordeel van 360 graden voor actie is dat je achteraf tijdens het actiemoment alle kanten op kunt kijken en dus niet alleen vooruit. Dit levert soms een verrassend perspectief op, waarbij er bijvoorbeeld aan de achterzijde van de camera iets gebeurt.

Een actiecamera is meestal gebaat bij een zo groot mogelijke hoek, zodat je zoveel mogelijk kunt zien. Maar in sommige situaties is het juist onprettig, omdat je als kijker niet weet waar je naar moet kijken. Je kunt ook net een belangrijk moment in een video missen, doordat je net de andere kant op 'keek' tijdens het afspelen. Diezelfde uitdaging hebben filmmakers. Met een vr-headset op je hoofd voel je weliswaar dat je midden in de film zit, wat de beleving ten goede komt, maar tegelijkertijd wil je niet dat iedereen continu om zich heen moet kijken en wellicht elementaire scènes mist.

Een 360-gradenvideo van de Baron 1898-achtbaan in de Efteling. De actie begint vanaf 1:00.

Gadgetgehalte

Een 360-gradencamera heeft een hoog gadgetgehalte. Wie op dit moment 360-gradenfoto's en video's op bijvoorbeeld Facebook plaatst, is daarmee nog redelijk uniek, wat tot een hoge exposure leidt. Je kunt er bovendien leuke effecten op loslaten, zoals de 'wereldbol', waarbij je naar een 360-gradenbolletje kijkt. Ook voor bedrijven kan de nieuwsgierigheid gunstig uitpakken, omdat gebruikers wel benieuwd zijn naar de vernieuwende content. Het is echter de vraag of dit na een jaar nog steeds zo is. Zeker omdat 360-gradenmateriaal lang niet in alle gevallen interessanter is dan beelden met een normaal perspectief.

Een 360-gradencamera is wel een ultieme selfiecamera. Struikelen over de selfiesticks is er niet meer bij, want hoe je de camera ook vasthoudt, je staat er altijd op en iedereen in de buurt ook. Bij toeristische attracties willen mensen vaak een foto van zichzelf maken met het uitzicht op de achtergrond. Een 360-gradencamera kun je simpelweg recht voor je houden en dan hoef je alleen nog maar te glimlachen. De camera legt dan in één klap het onderwerp, de fotograaf en zijn/haar gezelschap vast. Bij het delen van de foto kun je alsnog kiezen of je jezelf in beeld wil hebben, alleen het hoofdonderwerp of beide.

Nuttig

In veel situaties heeft een 360-gradencamera beduidend minder of zelfs geen nut. In het begin is het natuurlijk leuk om zoveel mogelijk situaties vast te leggen, maar al snel blijkt dat het best lastig is om een situatie te vinden waarbij alle hoeken rondom je interessant zijn. Een zo gefilmd concert bijvoorbeeld is de eerste keer wellicht vernieuwend, maar in een dergelijke situatie kijk je in principe altijd dezelfde kant op en is het maar op weinig momenten echt interessant om achterom, naar het publiek, te kijken. Voor evenementen en (straat)optredens geldt hetzelfde. Bovendien moet je vrij dicht bij de actie staan vanwege de enorm grote hoek. Ook tijdens een autorit is een blikveld van 360 graden weinig boeiend, tenzij je de camera op het dak monteert. Eigenlijk is het alleen maar nuttig of interessant als de volledige omgeving, dus zowel de voor- als de achterkant, interessant is om vast te leggen.

Wanneer is het dan wel interessant? Nou, bijvoorbeeld tijdens een bruiloftsceremonie, waarbij je de ambtenaar, het bruidspaar én de aanwezigen vastlegt. Voor makelaars is een 360-gradencamera nuttig, omdat hiermee de kamers van een huis rondom kunnen worden vastgelegd, zodat een geïnteresseerde van te voren een veel beter beeld krijgt. Onder andere Funda.nl maakt al volop gebruik van deze nieuwe mogelijkheden. Aansluitend daarop zijn er meer, vooral zakelijk getinte mogelijkheden, zoals het virtueel rondkijken in een winkel, een bedrijf of bij een evenement. Ook als je bijvoorbeeld met een groep vrienden aan het skiën bent, is rondom filmen leuk, want zelfs als je de voorste bent, kun je naar je vrienden kijken. En mocht je vr-films willen maken, dan is zo'n camera of een set-up met verscheidene standalone camera's natuurlijk een verplichting.

Een 360-gradenfoto kun je in bolvorm weergeven, waardoor een apart effect ontstaat

Wat het lastig maakt

Vergeet niet dat het best lastig is om echt goede foto's en video's te maken met een 360-gradencamera. Veel foto's lijden aan het 'grote vingers'-effect, waarbij de hand waarmee je de camera vasthoudt, onrealistisch groot in beeld komt. Het werkt het beste als je de camera ergens neerzet en op afstand met een smartphone, via een timer of een selfiestick een foto maakt. De camera rekent zichzelf weg.

Verder staat de beeldkwaliteit onder druk. De fabrikant kan weliswaar op papier claimen dat de twee 15-megapixelsensoren samen een foto van 26 megapixel produceren, maar die resolutie staat niet in verhouding tot die van reguliere camera's; de twee fisheye-lenzen, variërend van 180 tot 220 graden, leveren een enorme vertekening en onscherpte in de hoeken op. Ook lensfouten als flares en chromatische aberratie zijn vaak zichtbaar. Met een blikveld van 360 graden rondom staat de zon vaak in beeld en dat leidt tot een overbelichte vlek met flares. Bovendien is het stitchen van de twee beelden vaak duidelijk zichtbaar.

Tot slot is het delen van 360-gradenfoto's nog een uitdaging, zoals we verderop in dit artikel zullen zien. Voor video's bieden YouTube en Facebook best een redelijke ondersteuning, maar voor foto's is dat lastiger.

Specificaties: onderlinge verschillen

Als we naar de 360-gradencamera's kijken die op dit moment beschikbaar zijn, zien we twee verschillende soorten: bolvormige modellen met een enkele lens, en 'hand'-modellen met zowel aan de voor- als aan de achterkant een lens en sensor.

De bolvormige camera's zijn in omvang een stuk groter en minder prettig om in de hand te houden. Ze lijken in de basis meer op een klassieke actiecamera die je ergens op bevestigt. De handmodellen zijn een stuk prettiger vast te houden en te bedienen, maar door hun langere ontwerp, dat meer wind vangt, zijn ze iets minder praktisch om bijvoorbeeld op een helm te worden bevestigd. Een constructie met twee lenzen kan meer van de omgeving vastleggen dan met een enkele lens mogelijk is. Nadeel is dat de beelden van de twee lenzen, en sensors, aan elkaar geplakt moeten worden, voordat je ze als één beeld kunt bekijken, al dan niet met zichtbare stitchfouten.

De LG en de Ricoh zijn de zogenaamde handcamera's met hun verticale vorm. De 360fly en de Samsung Gear 360 zijn bolvormig. De PanoView lijkt nog het meest op een GoPro, maar dan met twee lenzen. Bij de 360fly zit de lens aan de bovenkant, zodat hij vanuit die hoek alles vastlegt: 360 graden horizontaal en 240 graden verticaal. De Samsung Gear 360 is eveneens bolvormig, maar heeft twee camera's. Deze zijn, net als bij de handcamera's, aan de voor- en achterzijde gemonteerd. Het is interessant om te zien dat de fabrikanten allemaal andere ideeën hebben over hoe de ideale 360-gradencamera eruitziet.

Beeldhoek

Zoals je in de specificaties kunt lezen, maken de camera's allemaal gebruik van een iets andere lensconstructie, met een grotere hoek dan 180 graden. Hoewel je met twee keer 180 graden in theorie alles voor en achter je hebt afgedekt, is voor het stitchen van de beelden wat overlap noodzakelijk, ook omdat de camera zichzelf uit het beeld moet kunnen wegrekenen. Hoe groter de beeldhoek, hoe beter dat is voor het stitchen, maar het verhoogt ook de kans op lensfouten en ernstige vertekening.

Waterdicht

Van de vijf camera's is alleen de 360fly echt waterdicht, tot vijftig meter. Deze camera is dan ook vooral gericht op de actiecameradoelgroep. De Gear 360 van Samsung heeft een IP53-rating en is spatwaterdicht. Dat betekent dat je hem wel kunt gebruiken tijdens de wintersport of tijdens een boottocht, maar hij kan dus niet onder water filmen. Er schijnt nog een onderwaterbehuizing aan te komen. De andere drie camera's zijn allergisch voor water, net als de meeste elektronica.

	360fly	LG 360 cam	Samsung Gear360	Ricoh Theta S	PanoView 360
Prijs	449	255	349	384	269
Horizontaal perspectief	360	360	360	360	360
Verticaal perspectief	240	360	360	360	360
Beeldhoek per lens	240, enkele lens	206 x 2	195 x 2	190 x 2	220 x 2
Lens lichtsterkte	f/2.5	f/2.0	f/2.0	f/2.0	f/2.0
Sensor	1/2,3"	1/2,3"	1/2,3"	1/2,3"	1/3,2"
Opslagcapaciteit	32GB intern	MicroSD	MicroSD	8 GB intern	MicroSD
Fotoresolutie(s)	Geen foto-optie	5660x2830	7776x3888 (2x15mp)	5376x2688, 2048x1024	3024x1512
Videoresolutie(s)	1504x1504	2560x1280	3840x1920	1920x1080, 1280x720	1920x960
Maximale videolengte	2 uur	20 minuten	140 minuten	25 minuten	60 minuten
Afmetingen (bxhxd)	61x61x61	40x94x25	67x56x60	44x130x23	60x50x33
Gewicht	138g	77g	153g	125g	104g
Accu	1630mAh	1200mAh	1350mAh (vervangbaar)	1500mAh	1500 mAh
Weerbestendig	Wachtdicht tot -50 meter	nee	ja	nee	nee
Monteeraansluiting	Proprietary	Schroefdraad	Schroefdraad	Schroefdraad	Schroefdraad
Usb	Usb 2.0, eigen connector	Usb 2.0 type C	Usb 2.0, micro-usb	Usb 2.0, micro-usb	Usb 2.0, micro-usb
Bluetooth	Ja	Ja	Ja	Nee	Nee
Wifi	802.11 b/g/n	802.11 b/g/n	802.11 b/g/n	802.11 b/g/n	802.11 b/g/n

Installatie en verbinding maken

Wat installatie betreft verschillen de 360-gradencamera's niet veel van elkaar. Er wordt verbinding gemaakt via bluetooth en wifi, waarbij het eerste vooral wordt ingezet voor het initiële contact en het tweede voor het doorsturen van de (live) beelden. We vermoeden dat hiervoor wifi direct gebruikt wordt. In elk geval ging de overdracht naar een smartphone niet erg snel. Het is niet mogelijk om de beelden streaming te bekijken; gemaakte foto's en video's moeten eerst worden overgezet naar de telefoon.

IOS vs Android

Mensen met een Android-telefoon hebben een voordeeltje ten opzichte van iOS. Het is voor hen een stuk makkelijker om verbinding te maken met de camera. Dit gaat via wifi, maar nfc en bluetooth versnellen en automatiseren dit. Apple heeft het gebruik van bluetooth voorbehouden aan 'logische' apparaten, zoals headsets, maar niet voor bedieningsmogelijkheden van de apparatuur van derde partijen. Dat betekent dat het verbinden met een iPhone of iPad wat meer gedoe is. De camera moet eerst worden aangezet, waarna je handmatig een verbinding moet maken met een wifi-netwerk. Buiten zal dit vlot gaan, maar binnen is er vaak al een ander wifi-netwerk, waarvan je standaard gebruikmaakt voor internettoegang. Eenmaal verbonden werken de bijbehorende apps prima, maar het 'feest' herhaalt zich als je de camera of de telefoon even uitzet.

Wifi-netwerk

De camera's maken gebruik van een ad hoc wifi-netwerk om foto's over te zetten naar een smartphone. Dat werkt conflicten in de hand als je in een omgeving zit waar je telefoon al standaard op een wifi-netwerk zit. Soms zijn verscheidene pogingen nodig om een verbinding tot stand te brengen, hoewel meestal de hulp van bluetooth wordt ingeroepen om dit proces te bespoedigen.

Een ander minpunt is dat je je internetverbinding verliest als je via wifi met de camera wordt verbonden. Je moet dus eerst de desbetreffende 360-gradenfoto's en video's op je smartphone downloaden en kunt ze pas naar sociale media of bijvoorbeeld Google Drive uploaden als je weer op je eigen wifi-netwerk zit. Of je moet het via 4g doen, maar dat kan in de papieren lopen, aangezien video-opnamen per stuk al snel enkele honderden MB's groot zijn. Het is natuurlijk ook mogelijk om je telefoon of camera te verbinden met een computer. Al met al is het wat omslachtig, maar je kunt eraan wennen. Een ander pijnpunt is dat de ad hoc wifi-verbinding meestal erg traag is; het kostte ons ongeveer drie minuten om 250MB over te zetten.

Eerste keer

De eerste keer verbinding maken kost nog iets meer moeite, maar wijst zichzelf. De bijbehorende app begeleidt je meestal naar het wifi-netwerk van de camera en anders moet je dat handmatig doen. De merknaam en de naam van de camera zijn duidelijk te herkennen in de ssid en een eventuele cijferreeks slaat op het serienummer van de camera. Vervolgens moet een wachtwoord worden ingevoerd. Meestal komt dit overeen met het serienummer, dat ook in de ssid terug te vinden is. Soms waren er verschillende pogingen nodig om de verbinding tot stand te brengen.

Om de 360fly aan te zetten moet je de enige knop een paar seconden ingedrukt houden. Een trilmotor laat dan van zich horen en er gaat een blauw ledje knipperen. Het starten en verbinden kost meer tijd dan bij de andere camera's, maar hierna kun je redelijk makkelijk verbinding maken via de app. De meegeleverde software, 360fly Director, stelt je in staat om maximaal vijf clips samen te voegen en het resultaat te exporteren.

Bij de LG 360 Cam moest er eenmalig ingelogd worden op het lokale wifi-netwerk, met een code die bestaat uit het serienummer. Vervolgens werkte alles zeer vlot. Zodra de app wordt gestart, wordt er automatisch verbinding met de camera gemaakt, ook als deze uitstaat. Geen enkele camera kan hetzelfde.

De PanoView en de Ricoh hebben geen bluetooth en wifi start niet automatisch; je moet de wifi-knop handmatig indrukken. Dat moet iedere keer als je verbinding wil maken en dat is toch een extra handeling. Om de PanoView 360 voor de eerste keer te verbinden moet je eerst een seconde de aan-uitknop ingedrukt houden en vervolgens op de wifi-knop drukken. De camera toont dan de wifi-ssid op het scherm, evenals het wachtwoord. Als je de SYVR360-app hebt gestart, wordt gevraagd naar het wifi-netwerk waarmee je wil verbinden. Bij de Theta S kun je in de app verbinding maken door naar beneden te swipen, maar in ons geval lukte dit niet altijd direct en waren er soms diverse pogingen voor nodig.

De Samsung Gear 360 is het eenvoudigst te installeren als je hem in gebruik neemt. Je installeert simpelweg de bijbehorende app en vervolgens wordt vrijwel automatisch een verbinding opgezet, zonder dat je hierbij wifi-netwerken en wachtwoorden hoeft te gebruiken. Deze eenvoudige procedure is wel voorbehouden aan slechts vijf Samsung smartphones, die momenteel ook de enige zijn waarmee de camera samenwerkt. Dat is bijzonder jammer, omdat je met een app toch het meeste uit zo'n camera kunt halen. Daar staat tegenover dat de Gear 360 is uitgerust met een klein schermpje en dat je via de drie knoppen en een wat rudimentair menu ook veel instellingen kunt wijzigen. Hij is daardoor zelfstandig ook goed bruikbaar, al blijft het minder ideaal.

Video's weergeven, delen en embedden is eenvoudig dankzij YouTube en Facebook. Voor foto's is dat lastiger. Hier zie je de lift van de A'dam Lookout, gefilmd met de LG 360 Cam (kijk vooral naar boven).

Exporteren

Ook het exporteren van de 360-gradenbeelden gaat niet geheel zonder moeite; de ruwe beelden zijn niet bruikbaar. Bij video krijg je twee 180-gradenrondjes en bij een foto zie je het hele 360-gradenbeeld in één, flink vertekend beeld, wat met handen op de voorgrond een ronduit lelijke compositie oplevert. Bewerking is dus noodzakelijk en daarvoor moet je in de meeste gevallen een beroep doen op de bijbehorende app of de meegeleverde software.

De exacte methode verschilt sterk per fabrikant. Via je de app moet je zoals eerder beschreven de beelden eerst importeren naar de smartphone en kun je er pas iets mee als je weer op je eigen wifi-netwerk zit. Als je echter de app start om de foto's te uploaden, starten de camera en het bijbehorende ad hoc wifi-netwerk soms automatisch. De beelden uploaden via 4g is sterk af te raden, gezien de omvang. Verder moet je goed opletten op welke manier je een video exporteert. Op de ene manier wordt hij in 360-gradenvorm getoond, maar op de andere manier plat.

Ook het aantal platforms om dergelijke beelden te delen is nog schaars. YouTube en Facebook kunnen standaard met 360-gradenvideo overweg, maar verder is het behelpen. Het delen van foto's, in 360-gradenvorm, is nog lastiger. Facebook heeft sinds begin juni speciale ondersteuning voor het weergeven van panorama- en 360-gradenfoto's, maar verder is er geen groot, universeel platform. Flickr en 500px ondersteunen het bijvoorbeeld nog niet. In de praktijk zie je dan ook vaak dat er via een app een bepaald perspectief wordt gekozen en dat daarvan een screenshot wordt gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan een 'wereldbol'-effect. Of de foto wordt in z'n geheel geplaatst, waarbij je dus in één oogopslag alles ziet. Heel mooi is dit vaak niet.

Een onbewerkte 360 graden-foto zoals hij in pure vorm opgeslagen wordt

Je kunt 360-gradenfoto's in platte vorm op twee manieren weergeven: vlak en bolvorming

De Samsung Gear 360, Ricoh Theta S, PanoView en 360fly worden geleverd met bijbehorende software, waarmee je de beelden kunt bekijken en omzetten via een pc. Samsung ondersteunt alleen Windows. De software is vaak wel wat rudimentair. Als je serieus wil knippen en plakken, heb je alsnog andere beeldbewerkingssoftware nodig.

Bediening

Elk van de camera's kan in principe zelfstandig werken, maar toch zul je er af en toe niet aan ontkomen om hem te verbinden met een smartphone. Daarmee kun je de instellingen aanpassen en video's en foto's downloaden. Maar je kunt er ook de compositie optimaal mee bepalen. Zonder live view is dat toch een beetje een gok, al heb je na enige oefening wel snel door hoe je iets het beste in beeld krijgt. Omdat de hoek vrij groot is, is dat ook niet erg lastig, al wil je soms voorkomen dat een bepaald deel van de compositie in de hoeken terechtkomt, want daar is de kwaliteit zichtbaar minder. En juist omdat je alles om je heen vastlegt - en niet alleen alles voor je, zoals tot nu toe gebruikelijk was - is de positionering van de camera extra belangrijk. Je moet immers niet alleen zorgen voor een interessante voorgrond, maar ook de achtergrond is van belang. Plaats de camera bijvoorbeeld niet in een hoek, want dan is de achtergrond erg saai. En denk ook aan de bovenkant van het beeld.

Een platte foto die de volledige 360 graden in één beeld toont. Hou je hand niet te dicht bij de camera, anders komt hij er sterk vervormd en extreem groot op.

Bediening in de praktijk

Met alle apparaten is het mogelijk om zelfstandig te werken, al variëren de bedieningsmogelijkheden. Via de knoppen op het apparaat zelf kun je foto's en video's maken. Een smartphone is vaak wel handiger, omdat je daarmee een beter zicht krijgt op wat er (goed) in beeld staat en je de camera op afstand kunt bedienen. Dat laatste is weer handig om te voorkomen dat je zelf prominent in beeld staat, inclusief reusachtige vingers.

Wij vonden de LG 360 Cam het eenvoudigst wat de bediening betreft. Als je de centrale knop kort indrukt, maakt hij een foto en als je hem lang indrukt, begint hij met een video-opname. De LG heeft een aan-uitknop aan de zijkant zitten, maar hij gaat vanzelf aan en uit zodra je hem uit de behuizing haalt, respectievelijk er weer in doet. In de app kun je redelijk veel aanpassingen doen, zoals belichtingscompensatie, witbalans, isowaarde, sluitertijd en het vergrendelen van de belichting. Verder kun je nog de modus bepalen, zoals nacht, sport en landschap.

De Ricoh Theta S heeft net als de LG een centrale knop, maar ook nog drie knoppen aan de zijkant zitten. Een van die knoppen wordt gebruikt om over te schakelen van de foto- naar de videomodus en andersom. Dat maakt hem net iets complexer te bedienen, te meer omdat je even moet controleren of hij wel op de juiste modus staat. De bijbehorende app heeft een beperkt aantal mogelijkheden, met eigenlijk alleen het aanpassen van de resolutie, een intervalmodus en het activeren van de zelfontspanner. Om een of andere reden onthield ons testexemplaar, in combinatie met onze testtelefoons, deze instelling niet, waardoor dit elke keer opnieuw moest, maar volgens onze lezers en Ricoh is dit wel mogelijk.

De camera-interface van de Gear 360

De 360fly heeft slechts één knop en kan alleen gebruikt worden voor video. Hij heeft dus, vreemd genoeg, geen fotomodus. De app van de 360fly toont standaard onlangs gemaakte community-videos, zoals GoPro ook doet. Je moet op een virtuele knop drukken om over te schakelen naar de camera. Daar zie je een beperkt aantal opties en ook in dit geval alleen een videomodus. Je kunt de belichting aanpassen, evenals de kleurverzadiging, de lichtgevoeligheid (iso) en het contrast. Tijdens ons gebruik hadden we met enige regelmaat last van een haperende Android-app, waarbij soms wel instellingen aan te passen waren, maar het beeld bevroor of andersom. Hij gaf soms ook niet correct door of hij wel of niet aan het opnemen was. De verbinding met de iPhone was wat stabieler; we vermoeden dan ook dat dit met een toekomstige update op te lossen is.

De Samsung Gear 360 heeft als beperking dat hij momenteel met slechts vijf smartphones kan samenwerken: de Note 5, S6 (edge) en S7 (edge). Op andere Android- en iOS-toestellen werkt de app niet. Desondanks is hij dankzij een klein monochroom schermpje en een aantal knoppen ook zonder smartphone goed in te stellen, al kun je niet bij alle functies en is bediening via de knoppen niet heel intuïtief. Wie geen van de genoemde smartphones bezit, zal zich toch even achter de oren moeten krabben. Daar komt bij dat de meegeleverde software, Er is overigens wel een onofficiële mod in ontwikkeling met een aangepaste versie van de Gear 360 Manager-app. De meegeleverde software, Gear 360 Director, is momenteel alleen beschikbaar is voor Windows - aan een Mac-versie wordt nog gewerkt..

De Gear 360 onthoudt gemaakte instellingen, zoals de zelfontspanner, en ook de modus waarin hij staat: foto of video. Hij start ook vrij snel. De ronde vorm is niet altijd ideaal; je raakt de lenzen daardoor onbewust vrij snel aan en je hebt niet veel grip. De knoppen laten zich veel te makkelijk indrukken, wat al snel gebeurt als je hem bijvoorbeeld op een selfiestick of statief monteert. De camera gaat daardoor ongewenst aan of uit, of springt in een andere modus. De Samsung-app is vrij uitgebreid, met instellingen voor onder andere belichtingscompensatie, hdr, resolutie, isowaarde en witbalans. De camera toont standaard een splitscreen met de voorste- en achterste camera, maar kan ook een live 360-gradenweergave tonen, waarbij je kunt ronddraaien.

De PanoView, Ricoh Theta S en 360fly kunnen ook in real time het 360-gradenbeeld weergeven, al is dat in het geval van de 360fly niet verwonderlijk. De LG-app kan als enige geen 360-gradenbeeld in real time weergeven, maar toont het beeld van een van beide camera's.

De PanoView 360 heeft net als de Samsung een schermpje, dat eveneens verlicht is, maar dat van de PanoView is een stuk groter. De drie knoppen kun je niet echt gebruiken om instellingen aan te passen; je kunt alleen wisselen tussen de foto- en de videomodus. Los van het wisselen tussen foto's en video's heb je toch echt de app nodig om instellingen te wijzigen. Het verbinden met een smartphone gaat wat omslachtig, omdat de app de wifi-hotspot niet onthoudt, waardoor je deze elke keer opnieuw handmatig moet selecteren. Veel instellingsmogelijkheden zijn er (nog) niet. Je kunt de foto- en videoresolutie aanpassen, evenals de witbalans. Een zelfontspanner ontbreekt vreemd genoeg. Dat betekent dat je altijd de app moet gebruiken als je niet wil dat je handen in beeld komen.

Alleen de Panoview en de Ricoh Theta S vereisen handmatig aanzetten van wifi. Dat is wat onhandig, al zal het wel ten goede komen van de accuduur. Bij de 360fly, Samsung Gear 360 en de LG 360 Cam wordt wifi automatisch ingeschakeld, al dan niet via bluetooth. De LG is de enige camera die helemaal uit zichzelf start zodra je de app start en dat geldt ook als je hem uit de beschermkap haalt.

En verder

Los van de bediening vielen ons nog een paar andere zaken op. De 360fly maakt gebruik van een speciale connector, die nodig is om hem ergens op te bevestigen, maar ook om hem te laden en aan te sluiten op een computer. Daarvoor wordt gebruikgemaakt van respectievelijk een mechanisch kliksysteem en een magnetische adapter. Beide vinden we overigens niet heel gebruiksvriendelijk. Het kliksysteem is vrij stug en het is onhandig dat er geen micro-usb-aansluiting in is verwerkt, waardoor je continu aan het wisselen bent. Bij de andere camera's zit dat gewoon in de body zelf. Dat heeft te maken met het waterdichte ontwerp van de 360fly. Verder maakt de 360fly gebruik van een proprietary connector. Je zult dus adapters moeten kopen om hem op een GoPro-mount of statief te monteren en dat is eveneens jammer. Ter compensatie zitten er wel twee bevestigingsstukjes in de doos met dubbelzijdig 3M-tape, waarmee je hem bijvoorbeeld op een helm kunt bevestigen.

Verder viel ons bij de PanoView op dat hij soms lastig op een statief te bevestigen is, doordat de behuizing aan de onderkant niet helemaal plat is. Op veel statieven en selfiesticks is er daardoor speling en draait de camera ongewild rond. Een rubberen ringetje kan dit verhelpen. Distributeur VR Motion levert overigens een klein Gorrilapod-achtig statiefje mee, waarop de camera wel stevig zit.

Wat ook een aandachtspunt is bij 360-gradencamera's, is de bescherming van de lens of lenzen en dat blijkt een onderdeel te zijn waarover de fabrikanten heel verschillend denken. De oplossing van LG bevalt ons het beste. Het betreft een omhulsel van hard plastic dat je over de camera heen klikt. Om het eraf te halen moet je twee knoppen aan de zijkant indrukken. Je hebt er wel twee handen voor nodig, maar het gaat snel en makkelijk, en de cameralenzen zijn goed beschermd. Bij Ricoh Theta S betreft het een polyester omhulsel dat je er overheen schuift. Heel makkelijk en snel gaat dit niet, en het is bovendien te zacht om een goede bescherming te bieden. Bij de ronde 360fly is een eveneens rond beschermingshoesje met ritssluiting meegeleverd. Dit is zeer compact, maar wat minder gebruiksvriendelijk. Bij de Gear 360 van Samsung wordt een vrij simpele stoffen buidel meegeleverd. Beter iets dan niets, maar een oplossing op maat was fijner geweest. Bij de PanoView werd helemaal niets meegeleverd en zijn de twee bolle lenzen dus erg kwetsbaar als je hem in een tas of jas vervoert.

Praktijkbeelden

Om met de deur in huis te vallen: de beeldkwaliteit van 360-gradencamera's is over het algemeen niet om over naar huis te schrijven, zeker niet in vergelijking met traditionele camera's. Dat zit hem niet eens zo zeer in het gebruik van relatief kleine 1/2,3"-sensoren en fisheyelenzen met de nodige beeldfouten, maar komt vooral doordat je als kijker slechts naar een deel van het beeld kijkt en dus flink wat resolutie verliest. De beelden ogen daardoor weinig detailrijk, of zeg maar gerust: onscherp.

Resolutie

Resolutie is van groot belang bij 360-gradencamera's. Bij foto's mag het eindresultaat dan tussen de veertien en dertig megapixel liggen, maar als kijker zie je slechts een fractie van dit beeld, bijvoorbeeld 90 van de 360 horizontale graden. Oftewel, een kwart van de beeldhoek leidt ook tot een kwart van de resolutie. Feitelijk kijk je dan dus naar een plaatje van circa vier tot zes megapixel.

Voor video geldt hetzelfde, maar daarbij is resolutie nog belangrijker. Immers, de resolutie van video loopt flink achter op die van fotografie; 4k-video telt acht megapixel en full hd slechts twee. Meestal wordt zelfs een iets lagere hd-resolutie gebruikt, van bijvoorbeeld 1920x960 pixels. Gaan we uit van de eerdere rekensom, dan kijk je bij een hd-resolutie dus effectief naar een halve megapixel, wat verklaart waarom de beelden nogal onscherp ogen. Voor een goede 360-gradenvideo heb je dus eigenlijk 8 of 16k nodig en is 4k wel het minimum. Of je moet een camera met meer dan twee lenzen gebruiken. De enige camera met een 4k-resolutie die tijdens onze test beschikbaar was, is de Samsung Gear 360. De LG 360 Cam zit er een beetje tussenin, met een resolutie van 2560x1280 pixels.

Hieronder zie je de ruwe, ongemonteerde beelden. We hebben deze op Youtube geplaatst omdat onze speler op dit moment nog geen 360 graden ondersteunt.

360fly Ricoh Theta S LG 360 Cam Samsung Gear 360 PanoView 360

Vergelijking beeldkwaliteit

Als we een uitsnede van vrijwel hetzelfde frame uit de video vergelijken, dan valt op dat de kwaliteit nogal uiteenloopt. Het frame van de Gear 360 is overduidelijk het scherpst en bevat veel meer details dan dat van de andere camera's, mede dankzij de 4k-resolutie. Het is wel wat overbelicht. De frames van de 360fly en de Theta S zien er het slechtst uit. De PanoView en LG zitten ertussenin, maar blinken ook niet uit wat scherpte betreft. Deze resultaten komen overeen met de andere testbeelden die we hebben gemaakt.

Een uitsnede van hetzelfde frame uit de bovenstaande video

De fotokwaliteit beoordelen is ook een uitdaging omdat iedere camera deze op een andere manier opslaat waardoor je deze dus eerst moet omzetten of met een universeel programma, zoals Kolor Eyes, moet bekijken. De foto's van de PanoView zijn wat overmatig verscherpt en die van Samsung juist wat soft. Die van de LG en Ricoh waren wat onderbelicht. De 360fly is niet opgenomen in de onderstaande beelden, omdat deze geen foto's kan produceren. Het gaat overigens om een kleine uitsnede van het totaalbeeld.

Een uitsnede van een 360 graden-foto

Samenvatting per product

Op deze pagina vind je een korte samenvatting van onze bevindingen, ingedeeld per model.

360fly

De 360fly is een beetje een vreemde eend in de bijt. Hij bevat slechts één lens aan de bovenkant in plaats van twee aan de voor- en achterkant. Dat leidt tot een beduidend minder spectaculair effect dan bij de andere camera's, die wel de volledige 360 graden rondom tonen. In plaats van de onderkant van het beeld toont de 360fly een vrij groot zwart vlak, iets wat vooral opvalt in vergelijking met de andere camera's. Voor wie hem inzet als vervanger van een actiecamera, is dit niet onoverkomelijk, aangezien de actie zich meestal niet aan de onderzijde afspeelt, maar in alle eerlijkheid zouden we dit geen 360-gradencamera noemen.

De enkele lens heeft wel als voordeel dat het samenvoegen van twee lossen beelden, stitchen, niet nodig is, waardoor stitchfouten afwezig zijn. De lens is beduidend groter dan die van de andere camera's en oogt degelijk. Echt hd zouden we het eindresultaat niet noemen, want het meet 1504x1504 pixels en de beeldkwaliteit houdt niet over. Het is bovendien een gemiste kans dat hij geen foto's kan maken. Het grootste voordeel van de 360fly is dat hij waterdicht is tot vijftig meter diep. Het is dan ook vooral een interessant alternatief voor actiecamera's, boven en onder water. Er is trouwens ook al een 4k-versie, maar die was niet op tijd beschikbaar voor deze round-up.

LG 360 cam

LG 360 Cam

De LG 360 Cam is met afstand de kleinste 360-gradencamera van dit moment. Dat heeft allerlei voordelen, want een model als dit kun je makkelijk meenemen. Alleen de Ricoh komt in de buurt, maar is toch een stuk groter en zwaarder. Waar de LG ons ook in positieve zin mee verraste, was zijn simpele bediening. Als je de centrale knop kort indrukt, maakt hij een foto, doe je dat lang dan produceert hij een video. Als je, via de app, de zelfontspanner activeert, onthoudt hij dat. De LG is daardoor standalone uitstekend bruikbaar. Alleen de Samsung komt wat bedieningsgemak betreft in de buurt. Wat eveneens goed is uitgedacht, is dat de camera automatisch aan- en uitgaat als je hem in z'n behuizing stopt. Die beschermende behuizing is overigens als enige gemaakt van hard plastic, waardoor de camera goed beveiligd is. Ook als je de app opent, start de camera automatisch op, althans via Android. Tot dusver alle lof dus.

Over de beeldkwaliteit zijn we iets minder positief. De kwaliteit is beter dan die van de Ricoh en de 360fly, maar overtuigend is het niet. Zeker als het om video's gaat is de Gear 360 van Samsung merkbaar gedetailleerder. We zijn benieuwd of er ooit een 4k-versie komt.

Hoewel de adviesprijs van de LG wat hoger is dan die van de PanoView, is hij in de Pricewatch de goedkoopste 360-gradencamera van dit moment.

PanoView

De PanoView lijkt wat vormgeving betreft erg op een GoPro, maar dan met twee lenzen. Bovenop zit een monochroom schermpje dat de accu, datum en tijd toont, en ook het resterende aantal foto's of minuten. Via de aan-uitknop kun je wisselen tussen de foto- en videomodus. De drie knoppen hebben ieder een eigen functie en kunnen niet, zoals bij de Samsung, gebruikt worden om door een menu te bladeren en instellingen te wijzigen. Net als bij de Theta S is er een wifi-knop die, door het ontbreken van bluetooth, handmatig moet worden geactiveerd voordat er verbinding kan worden gemaakt met de app.

De beeldhoek van de lenzen is volgens de specificaties het wijdst, maar dat is alsnog onvoldoende om stitchfouten te voorkomen. De beeldkwaliteit is wat hoger dan die van de 360fly en de Theta S, maar echt indrukwekkend is het niet. Er zijn stitchfouten te zien en het detail is matig, maar wel voldoende voor een gemiddelde 360-gradencamera.

In vergelijking met de andere camera's is de adviesprijs van de PanoView het laagst en de distributeur levert standaard een klein, Gorillapod-achtig statiefje mee.

Samsung Gear 360

De Gear 360 van Samsung is bolvormig, net als de 360fly, maar bevat twee lenzen en sensoren. Wat specificaties betreft is dit veruit de interessantste camera. Het is de enige in deze vergelijking die video in 4k kan opnemen en dat levert ook zichtbaar scherpere beelden op. Bovenop zit een klein, helder pmoled-schermpje dat informatie toont. De drie knoppen hebben een dubbelrol, zodat je ermee door het menu kunt bladeren en ook zonder smartphone een aantal instellingen kunt veranderen. Dat is wel nodig, want op dit moment zijn er slechts vijf smartphones waarmee de camera kan samenwerken: de Note 5, S6 (edge) en S7 (edge).

Ook wat beeldkwaliteit betreft is de Gear 360 met afstand de beste van de vijf camera's. De twee 15-megapixelsensoren produceren een effectieve resolutie van 25,9 megapixel en de Gear 360 is de enige die in 4k kan filmen. Vooral in de videomodus levert dat een aanmerkelijk betere kwaliteit op dan waar de andere camera's toe in staat zijn. Hoewel de Samsung dus de beste kwaliteit levert, zijn de resultaten nog steeds niet knisperscherp. Dat komt vooral doordat je naar een kleine uitsnede kijkt van een bolvormig 4k-beeld.

De Gear 360 wordt geleverd met een ministatiefje, waardoor je hem wat makkelijker kunt vasthouden en op een tafel kunt plaatsen.

Ricoh Theta S

Ricoh was lange tijd de enige fabrikant met een 360-gradenconsumentencamera. De allereerste Theta produceerde alleen foto's, terwijl diens opvolger, de m15, ook 360-gradenvideo's kon maken, zij het met slechts 15fps. De Theta S doet dat met 30fps en hoewel hij relatief compact is, is hij erg lang in vergelijking met de LG. De bediening is ook minder uitgedacht, zo moet de zelfontspanner telkens via de app geactiveerd worden en onthoudt de camera deze instelling zelf niet. Ook het omschakelen van de foto- naar de videomodus gaat wat onhandig, via knoppen aan de zijkant die je hard moet indrukken. De instellingsmogelijkheden van de app zijn karig.

De beeldkwaliteit is matig, zeker in vergelijking met die van de andere camera's. De Theta S werd eind 2015 aangekondigd en is dus relatief gezien de oudste van de vijf camera's, en op bepaalde momenten merk je dat ook. De Theta (S) liep lange tijd voorop, maar heeft nu flinke concurrentie gekregen.

Conclusie

De klassieke actiecamera lijkt zijn opvolger gevonden te hebben in de vorm van een 360-gradencamera. De twee lenzen aan de voor- en achterzijde hebben elk een beeldhoek van meer dan 180 graden en 'zien' daardoor alles om zich heen. Sinds YouTube en Facebook ondersteuning bieden voor 360-gradenvideo's, zijn de interesse voor en de populariteit van deze camera's sterk toegenomen. Combineer dat met de opmars van vr en de bijbehorende, en steeds betaalbaardere, vr-brillen en cardboards, en er lijkt een gouden toekomst voor dergelijke camera's te zijn weggelegd.

Tegelijkertijd kun je twijfelen aan het nut van de mogelijkheid om alles rondom je vast te leggen in een foto of video. In bepaalde situaties is het zeker nuttig of interessant om rondom te kunnen kijken, maar in veel gevallen ook niet. Waar je nu de blits maakt met 360-gradenvideo's op sociale media, kan dat uiteindelijk leiden tot irritatie. Bij traditionele fotografie en video bepaalt de fotograaf of regisseur wat het onderwerp is, maar met 360 graden bepaalt de kijker dat. Het zoeken van een interessant deel van het beeld kan ook vermoeiend zijn, zeker als er geen duidelijk onderwerp is. In die zin staan de makers van vr-films nog voor een flinke uitdaging.

Een ander punt is dat we nog maar aan het begin staan van de technische mogelijkheden. Dat zie je goed aan de onderlinge verschillen tussen de vijf modellen in deze round-up, zowel wat vormgeving als wat bediening betreft. Ook de beeldkwaliteit valt nog tegen, vooral doordat 4k voor een 360-gradenvideo eigenlijk nog te weinig is, doordat je naar een kleine uitsnede van het beeld kijkt. Dat geldt dus helemaal voor hd. Eigenlijk is het wachten op video in 8k en hoger. Stitchfouten, vertekeningen en lensfouten zijn andere problemen die nog verder verbeterd kunnen worden.

Kijkend naar de vijf camera's in deze round-up zijn we het meest te spreken over twee modellen. Kijkend naar de kwaliteit is dat de Samsung Gear 360, die wat mogelijkheden betreft zeer veelzijdig is en zowel op foto- als op videogebied de beste beeldkwaliteit biedt. Op dit moment is deze camera echter maar voor een beperkt publiek interessant, vanwege de beperkte ondersteuning van smartphones. Over de LG 360 Cam is wat ons betreft het best nagedacht. Hij is zeer licht en compact, makkelijk vast te houden en ontzettend simpel, maar effectief, te bedienen. De beeldkwaliteit is niet subliem, maar wel iets bovengemiddeld voor dit segment. En de relatief lage prijs maakt ook wat goed.

Productvergelijking	360fly	LG 360 Cam R105 Zilver	PanoView 360 Zwart	Ricoh Theta S Zwart	Samsung Gear 360 Wit

Beeldkwaliteit	-	+	+	-	++
Bediening	+	+++	+	+	++
Prijs-prestatie	--	++	++	-	++
Geheugen	32GB	MicroSD	MicroSD	8GB	MicroSD
(Spat)waterdicht	Ja	Nee	Nee	Nee	Ja
4k-video	Nee	Nee	Nee	Nee	Ja
Foto's	Nee	Ja	Ja	Ja	Ja