Inleiding: grote dwerg
Samengevat
Fractal Design heeft met de Nano S geprobeerd het Define-ontwerp naar het mitx-formaat te brengen. Dat is deels gelukt; de Nano S is ontegenzeggelijk voorzien van het Define-dna, met het frontje van geborsteld aluminium en het strakke ontwerp. Het is alleen niet erg gelukt om het mitx-formaat aan te houden; de behuizing lijkt eerder bedoeld voor matx-borden. Toch is de Nano S ontworpen voor de kleinste variant moederborden, maar dan wel in combinatie met high-end componenten en waterkoeling. Zonder die elementen is de behuizing eigenlijk te groot en te duur.
Eindoordeel
Het lijkt erop dat de traditionele grote pc-behuizingen steeds meer het veld moeten ruimen voor compactere behuizingen. In de afgelopen jaren zagen we al een sterke aandachtsverschuiving naar matx- en mitx-systemen, met fabrikanten van zowel moederborden als behuizingen die de kleinere formfactors omarmen. Waren dat een tijd geleden vooral eenvoudige pc'tjes met weinig rekenkracht, tegenwoordig worden zeer high-end systemen in steeds kleinere formaten gebouwd.
Ook videokaartfabrikanten hebben deze trend inmiddels omarmd en zowel AMD als Nvidia bouwt krachtige videokaarten die kort genoeg zijn om in een kleine mitx-behuizing gehuisvest te worden. Je kunt inmiddels dus een volwaardig en krachtig gamesysteem bouwen in een mitx-behuizing die nauwelijks onderdoet voor een atx-systeem. Niet alleen moederbord- en videokaartfabrikanten richten zich steeds meer op high-end componenten, ook voedingfabrikanten bieden steeds vaker goede voedingen in een compact formaat aan.
Uiteraard ontbreken ook producenten van behuizingen niet in het rijtje fabrikanten dat gehoor geeft aan de roep om kleine, krachtige systemen. Zo ook het Zweedse Fractal Design, dat met de Define Nano S zijn populaire Define-reeks naar het kleinste segment brengt. Dat kleinste segment moet je overigens met een korreltje zout nemen, want hoewel de Nano S voor mitx-systemen is bedoeld, is het geen extreem compacte behuizing. Waarom dat zo is en of dat voor de gemiddelde mitx-bouwer een goede keus is, zullen we in deze review bekijken.
/i/2001035507.jpeg?f=imagenormal)
Uiterlijk: matx of mitx?
De Define Nano S lijkt sprekend op de Define S; hij is alleen, vanzelfsprekend, een stukje kleiner. Waar de Define S 465mm hoog is, is de Nano S slechts 330mm hoog. In de breedte scheelt het niet veel: van 233 naar 203mm, ofwel drie centimeter smaller. De diepte is wel weer een stuk minder, die gaat bij de Nano van 533 naar 400mm. Dat levert een behuizing op die wat inhoud betreft ruim de helft kleiner is, zonder veel aan het bekende Define-ontwerp in te boeten.
Het frontje is namelijk gemaakt van het bekende geborstelde aluminium en vrij van afleiding. Alleen een klein sleufje voor een led is zichtbaar. Het front zit voor op een plastic constructie met luchtsleuven aan weerszijden voor de aanvoer van koele lucht. Aan de bovenkant van dit plastic front zit de powerbutton centraal bovenop. Doordat deze een doorsnede van 22mm heeft, is hij nogal 'wiebelig'; de knop zit niet netjes in het midden van de uitsparing. Links van de grote aan-uitknop zit de resetknop met ernaast de twee audiopoorten en rechts ervan vinden we twee zwarte usb 3.0-poorten.
De bovenkant van de behuizing bestaat uit een plastic plaat die te verwijderen is om eventuele extra koeling de ruimte te geven. Het rechterzijpaneel is geheel gesloten en van metaal gemaakt, terwijl het linkerpaneel een venster van 22 bij 28 centimeter heeft. De achterkant heeft onderin een groot gat voor de atx-voeding. Daarboven zijn twee witte afdekplaatjes over de uitbreidingssleuven aangebracht. Een witte 120mm-ventilator is zichtbaar door zijn rooster, met ernaast de uitsparing voor het i/o-shield.
De onderkant is geheel afgedekt met een verwijderbaar rooster, dat overigens nu eens niet achterlangs, maar via de voorkant verwijderbaar is. De behuizing staat op vier plastic pootjes met een chromen afwerking en rubberen voetjes.
De binnenkant: lege ruimte
Het plexivenster biedt al een goed zicht op de componenten in de Nano S, maar we verwijderen uiteraard de zijpanelen om het interieur nader te bekijken. Die panelen worden vastgehouden door kartelschroeven die na losdraaien netjes in de panelen blijven zitten. Zo raak je ze niet kwijt en ga je er niet met je knieën op zitten. Het paneel met venster is in tegenstelling tot het rechterpaneel niet voorzien van geluiddempend materiaal. De boven- en voorkant van de behuizing is dat wel, hoewel het materiaal daar dunner is dan bij het zijpaneel.
Het moederbord is, anders dan het formaat van de behuizing doet vermoeden, maximaal in mitx-formaat en wordt op de traditionele manier bevestigd. Het zit dus haaks in de behuizing en wordt op voorgemonteerde afstandsbusjes vastgeschroefd. Daarmee beslaat het ongeveer een kwart van de beschikbare ruimte in de behuizing. Onder het moederbord monteer je de voeding die op rubberen noppen rust en de hele voorste helft van de behuizing is in principe leeg. Zoals we inmiddels een beetje gewend raken, vind je daar geen 5,25"-bays voor optische drives meer en ook 3,5"-bays ontbreken.
Waar laat je dan wel je harde schijven en ssd's? Op de bodemplaat kun je op een verwijderbare bracket een enkele harde schijf of ssd monteren. Het plaatje zit met schroeven in sleuven vast, zodat je redelijk vrij bent in de positionering van je drives. Hebben je voeding en de bekabeling ervan veel ruimte nodig, dan kun je de drive ver naar voren monteren. Een tweede schijf kun je achter het voorste deel van het moederbordpaneel kwijt. Je kunt dus twee 3,5"-drives inbouwen die met rubberen ringen trillingsvrij worden bevestigd. Achter het moederbord kun je nog twee 2,5"-drives kwijt, waarmee het totaal van dat formaat in potentie op vijf komt.
Koeling en kabelmanagement
Laten we eerlijk zijn; als je een simpel itx-systeempje wil bouwen, kun je een compactere behuizing kopen. De voorste helft van de behuizing blijft in veel gevallen onbenut, tenzij je een flinke videokaart inbouwt en dan nog gebruik je maar een klein deel van de ruimte. Pas als je een waterkoelsysteem inbouwt, en dan liefst een setje met los reservoir, heb je daadwerkelijk de ruimte aan de voorkant nodig. Dat neemt natuurlijk niet weg dat de ruimte prettig is als je hardware inbouwt. Je hoeft niet te prutsen op een vierkante centimeter.
/i/2001035525.jpeg?f=imagenormal)
De standaardkoeluitrusting van de Define Nano S bestaat uit twee ventilators: een 140mm-ventilator aan de voorkant en een 120mm-exemplaar aan de achterkant. De GP14 voorin draait op maximaal 1000rpm en de GP12 achterop heeft een maximale draaisnelheid van 1200rpm. Beide zijn voorzien van de kenmerkende witte bladen van Fractal Design. De fabrikant heeft voor de montage van de ventilators een trucje met sleuven toegepast. Dat kennen we van bijvoorbeeld Cooler Masters MasterCase-serie. Met die sleuven kun je ventilators op de gewenste plek monteren. Je hebt ongeveer 55mm bewegingsruimte aan de voorkant en 25mm aan de achterkant.
Je kunt de koeling uitbreiden tot maximaal zes ventilators, inclusief de twee meegeleverde ventilators. Aan de voorkant en bovenkant passen één of twee 120- of 140mm-ventilators, en achterin en op de bodem past een 120mm-ventilator. Zoals gezegd is de behuizing ook zeer geschikt voor waterkoelsetjes, al dan niet met losse pomp en reservoir. De pomp kun je op de driveplaat op de bodem monteren, terwijl voor het reservoir beugels meegeleverd zijn voor montage aan de zijplaat. Ook daar zijn weer tal van sleuven aangebracht voor een flexibele montage.
Radiators kun je op dezelfde plaatsen als de ventilators monteren. Voorin past een 280mm-radiator, bovenin maximaal 240mm. Je moet dan wel even het ModuVent-klepje weghalen om de luchtstroom niet te belemmeren. We hebben die 280mm- en een 240mm-radiator ingebouwd, namelijk een X61 van NZXT en Fractal Designs eigen Kelvin S24. Vooral voor de 280mm is de ruimte erg krap, maar het past allemaal net.
De luchtinlaten aan de onder- en voorkant zijn voorzien van een verwijderbaar stoffilter. Aan de onderkant wordt dat door de pootjes op zijn plaats gehouden, en aan de voorkant met tabjes en magneetjes.
Fractal Design heeft drie klittenbandjes voorgeïnstalleerd om de kabels op hun plaats te houden. De bekabeling van de voeding kun je door met rubber afgedichte gaten voeren. Achter het moederbord is 20mm beschikbaar en bij het paneel aan de voorkant zelfs 37mm. Dankzij de riante ruimte heb je geen problemen met de inbouw van de voeding en videokaarten mogen 335mm lang zijn, mits er geen ventilator of radiator in de weg zit. De voeding zit wel een beetje in de weg, of ten minste: de ruimte tussen voeding en videokaart is krap. We kunnen ons dan ook voorstellen dat een kaart moeite heeft voldoende frisse lucht aan te zuigen voor de koeling van de gpu. De processorkoeler mag 160mm hoog zijn. Koop je echter de uitvoering zonder venster, dan mag je daar twee millimeter bij optellen.
Prestaties: redelijk
We gebruiken hetzelfde systeem als wat we eerder voor onze round-up van mitx-behuizingen hebben gebouwd. Dat bestaat uit een FM2A78M-ITX+-moederbord van Asrock, een A8-7600-apu en 2x4GB ddr3-geheugen. De videokaart is een mitx-formaat-GTX 960 en de voeding is Silverstones Strider Gold S van 550W. Het besturingssysteem installeerden we op een Adata SP900-ssd en de processorkoeler die we gebruikten, is een Noctua NH-L9a.
De temperaturen, gegeven in graden boven kamertemperatuur, hebben we gemeten met System Information Viewer en zijn relatief. Voor 'absolute' waarden zou je er ongeveer twintig graden bij moeten optellen. De geluidsdruk hebben we gemeten met een Voltcraft-geluidsdrukmeter op 20cm afstand van de voorkant van de behuizing, in een ruimte met een omgevingsgeluidsdruk van ongeveer 30dB(A). We hebben de metingen verricht met het systeem onbelast en alle ventilators op de laagste stand. Vervolgens hielden we het systeem onbelast, maar zetten we de koeling, met uitzondering van de processorkoeler, op vol vermogen. Ten slotte hebben we het systeem gemeten onder belasting van Furmark en Prime, met alle ventilators, ook van de videokaart en processor, op volle kracht.
Temperaturen
We begonnen onbelast en met alle ventilators op hun laagste toerental. Voor de processorkoeler betekent dit xxrpm; de front- en back-ventilators draaien op respectievelijk 600 en 800rpm.
De processortemperatuur daargelaten, die kan immers beïnvloed worden door achtergrondtaken van Windows, blijkt de Nano S aardig koel te blijven. Vooral de systeemtemperatuur blijft opvallend laag, terwijl ook de gpu-temperatuur, voor zover die idle sterk beïnvloed wordt door de behuizing, redelijk laag is.
Als we de processorkoeler ongemoeid laten, maar de casefans op vol vermogen laten draaien, blijft de apu op dezelfde temperatuur steken. De toch al lage systeem- en gpu-temperaturen zakken echter nog een graadje.
Onder belasting blijkt de processorkoeler de warmte aardig kwijt te kunnen; wat dat betreft is de Nano S een middenmoter. De systeemtemperatuur en de gpu-temperatuur scoren ook goed. De Nano is niet zo koel als we op grond van zijn afmetingen hadden gehoopt, maar zet desalniettemin een prima score neer.
Onbelast is de kleine Define-behuizing de stilste in onze test. Ook met de casefans op vol vermogen produceert de behuizing weinig geluid en is alleen een andere Fractal Design-behuizing stiller. Toch dempt de Define Nano S het geluid niet zo goed als we hoopten, zo blijkt uit de loadmetingen. De geluiddemping op de voor-, zij- en bovenkant werkt redelijk, maar behuizingen zonder dergelijk materiaal, als de 250D van Corsair, zijn stiller.
Specificaties en fotogalerij
Categorie |
Behuizingen |
Merk |
Fractal Design |
Serie |
Define |
Product |
Fractal Design Define Nano S |
Uitvoering |
Zwart Window |
Laagste prijs |
€ 70,- Vergelijk prijzen |
Aantal aanbieders |
10 winkels |
Eerste prijsvermelding |
Donderdag 28 januari 2016 |
Behuizingtype |
Small formfactor |
Formfactor |
Mini-ITX |
Alleen geschikt voor |
ITX |
Behuizingpaneel |
Window |
Grafische kaart maximumlengte |
315mm |
CPU-koeler maximumhoogte |
162mm |
Kleuren |
Zwart |
Behuizing bay intern |
2x 2,5", 2x 2,5" of 3,5" |
Aansluitingen voorzijde |
3,5mm, Microfoon, 2x USB 3.0 |
Kabelmanagement |
Ja |
Inclusief voeding |
Nee |
Voeding plaats |
Onder |
Voeding-formfactor |
ATX |
Fan-poorten |
6x |
Meegeleverde fans |
2x |
Hoogte |
330mm |
Breedte |
203mm |
Diepte |
400mm |
Volume |
26,80L |
Gewicht |
5kg |
Bijzonderheden |
Standaard meegeleverd 1× 140mm Fractal Design Dynamic GP14 en 1× 120mm Fractal Design Dynamic GP-12 Maximum diepte ATX voeding 160mm, korter aanbevolen voor optimaal gebruik aanwezige kabelmanagement mogelijkheden. |
Specs van fabrikant |
Productinformatie van de fabrikant |
Conclusie: waterkoeling gezocht
De Define Nano S lijkt een beetje op twee gedachten te hinken. Aan de ene kant is het een mitx-systeem dat dankzij geluiddempend materiaal in de verschillende panelen stil moet zijn. Aan de andere kant heeft Fractal Design ervoor gekozen de behuizing dermate groot te maken dat die ruimte alleen benut wordt als je er een waterkoelsetje met losse pomp en reservoir in bouwt. De meegeleverde ventilators stroken ook niet helemaal met een compacte, stille behuizing. Ze worden niet door pwm aangestuurd, maar produceren desondanks niet te veel geluid. We vinden de combinatie van een venster in het ene zijpaneel en het andere zijpaneel met geluiddempend materiaal in elk geval een beetje tegenstrijdig.
Los van de discussie of je de ruimte in de behuizing daadwerkelijk nodig hebt, had die iets beter benut kunnen worden. Zo zit je videokaart, ondanks de ruime dimensies van de Nano S, toch nog dicht op je voeding en kun je de behuizing niet inzetten als compacte zelfbouwnas, omdat er slechts twee drivebays voor 3,5"-schijven beschikbaar zijn. Kortom, de behuizing komt eigenlijk alleen tot zijn recht als je kiest voor de combinatie high-end mitx-systeem met custom waterkoeling. De alternatieve doelgroep voor wie de Nano S geschikt is, wordt gevormd door estheten die dermate gecharmeerd zijn van het ontwerp van de Define-serie dat ze het ook als mitx-systeem willen bouwen.
Dat het met het ontwerp van de Nano S immers wel goed zit, moge duidelijk zijn. De behuizing zit netjes in elkaar, de bouwkwaliteit is dik in orde en het sobere, spartaanse ontwerp is strak en tijdloos. De behuizing kost op het moment van schrijven zeventig euro en voor de meeste mitx-behuizingen is dat wat aan de hoge kant, maar zeker in combinatie met waterkoeling verdedigbaar. We raden deze versie met venster alleen aan als je waterkoeling hebt om te showen. Zo niet, koop dan de vijf euro goedkopere versie met gesloten zijpaneel. De prestaties zijn in orde, maar niet spectaculair. Die combinatie levert de Define Nano S een welverdiende 7,5 op.
Eindoordeel