Inleiding: veel gebeurd
In het jaaroverzicht dat we eind 2010 over de tabletmarkt publiceerden spraken we van een 'wederopstanding van de tablet.' Apples iPad had de markt in maart van dat jaar opnieuw gedefinieerd; de Windows-tablets die al jaren beschikbaar, maar weinig populair waren, verdwenen al snel uit beeld en mensen associeerden het woord tablet opeens met 'iPad'. Samsung probeerde in het najaar nog een vuist te maken met de 7" Galaxy Tab, maar omdat Google nog geen tabletversie van Android klaar had wist die tablet geen potten te breken.
Vorig jaar kwam Apple met de iPad 2, en ditmaal was de concurrentie beter voorbereid. Google had Android Honeycomb klaarstaan en verschillende fabrikanten brachten hun eerste echte Android-tablet uit. De modellen uit de eerste golf leken erg veel op elkaar maar tegen het einde van 2011 kwam er meer variëteit, onder andere op hardwarevlak.
Afgelopen jaar kwamen de verschillende tabletfabrikanten goed op stoom. Er kwamen veel nieuwe modellen uit en daarnaast zagen we nieuwe versies van Android en iOS, en kwamen onder andere Apple, Samsung en Qualcomm met snellere mobiele system-on-a-chips. Android en iOS kregen bovendien concurrentie in de vorm van Windows 8 en Windows RT. Microsofts nieuwste besturingssystemen kwamen in de herfst op de markt en de eerste Windows-tablets wisten net voor de feestdagen de Nederlandse winkels te bereiken.
Het meest opvallend was echter de opkomst van de kleine tablets. Googles Nexus 7 bleek niet aan te slepen en Apple voelde zich door de succesen van onder meer Amazon genoodzaakt om met een mini-iPad te komen. In dit artikel blikken we terug op het afgelopen jaar en kijken we naar de opvallendste tablets en de vernieuwde software en hardware van deze apparaten.
Android: nieuwe versies en nieuwe Nexi
Eind 2011 bracht Google Android Ice Cream Sandwich uit, de eerste Android-release die zowel voor smartphones als tablets geschikt was. De nieuwe Android-versie was vooral sneller en wist de gpu beter in te zetten voor het weergeven van de interface. In januari was Asus de eerste fabrikant die ICS naar een tablet wist te brengen, de Transformer Prime. De Prime was tevens de eerste tablet die gebruikmaakte van Nvidia's nieuwe Tegra 3-quadcore-soc en de combinatie van die chip en de nieuwste versie van Android bleek een goede.
Android Jelly Bean en Nexus 7
In juni presenteerde Google de opvolger van Ice Cream Sandwich. Eerder was al uitgelekt dat de codenaam Jelly Bean zou zijn, maar over het versienummer en de nieuwe features was nog niet veel bekend. Uiteindelijk bleek het om versie 4.1 te gaan en een van de belangrijkste features was Project Butter; een verzamelnaam voor een set technieken die de interface vloeiender diende te maken.
Google had een nieuw Nexus-apparaat klaarstaan om 4.1 op te demonstreren en voor de eerste maal was dit geen telefoon, maar een tablet. De Nexus 7 viel op door zijn schermformaat van 7"; daarvoor hadden de meeste fabrikanten voor schermen van 10,1" gekozen. Volgens Google was de kleinere schermdiagonaal een bewuste keuze geweest, grote tablets zouden minder makkelijk in het gebruik zijn en de Nexus 7 paste zelfs in een binnenzak.
Ook opvallend aan de Nexus 7 was de prijs-prestatieverhouding; hoewel hij met een Tegra 3-soc en ips-scherm met hoge resolutie de specificaties had van een high-end-tablet, kostte hij maar 199 dollar. Uiteindelijk kwam in september enkel het 16GB-model naar Nederland voor 249 euro, maar die prijs was alsnog laag genoeg om van de tablet een verkoopsucces te maken. De Nexus 7 was zeker niet de eerste 7"-tablet, maar afgelopen jaar wel de meest succesvolle.
De andere fabrikanten
Terwijl Google en Asus druk bezig waren met de ontwikkeling van de Nexus 7, zat de concurrentie natuurlijk niet stil. Op het Mobile World Congress dat eind februari in Barcelona plaatsvond, werd een groot aantal nieuwe Android-tablets getoond die in de maanden erna de markt bereikten.
Asus ging verder waar het met de Transformer Prime gebleven was en introduceerde zowel een goedkopere als duurdere versie; respectievelijk de Transformer 300T en de Transformer Infinity. Die eerste bevatte marginaal tragere hardware en een plastic behuizing, terwijl de Infinity een van de eerste Android-tablets met een schermresolutie van 1920x1200 pixels was. Later voegde ook Acer zich in dit rijtje met de Iconia Tab A700, die een uitzonderlijk goed scherm bevatte.
Asus introduceerde eindelijk zijn Padfone, de smartphone die in een tabletomhulsel geschoven kan worden. Het ooit zo groots aangekondigde product kwam echter maar in een aantal landen uit en verdween al snel weer uit de spotlight. In oktober kondigde Asus alweer een opvolger aan waarmee het er op lijkt dat het bedrijf de eerste Padfone maar snel wil vergeten.
Ook Samsung breidde zijn portfolio uit, maar koos er niet voor om de hardware significant sneller te maken. De Tab 2-serie beschikte net als de eerste generatie Galaxy Tabs over een dualcore Cortex A9-soc, maar dan eentje met betere videoprestaties, waardoor het afspelen van 1080p high-profile h.264-video geen probleem meer was. Verder waren de tablets nauwelijks als een upgrade te beschouwen, ten opzichte van de oude Tab 10.1 was zijn opvolger zelfs dikker en zwaarder. De vernieuwde behuizing was waarschijnlijk een direct gevolg van de rechtszaken die Apple tegen Samsung aanspande om het design van de eerste Galaxy Tab 10.1; die tablet zou namelijk te veel op de iPad lijken.
Samsung bewaarde zijn beste hardware voor de Galaxy Note 10.1. Deze was in februari al getoond als een soort broertje van de Tab 2, maar dan met een stylus. De verschillen waren echter klein en om de Note 10.1 beter in het high-end-segment te kunnen positioneren werd deze voorzien van de nieuwe Exynos 4412-quadcore-soc die ook in de Galaxy S III gebruikt werd. Die chip bracht echter niet de real world prestaties die we ervan verwacht hadden en dat maakte, samen met de relatief hoge prijs, dat we er niet erg van onder de indruk waren.
Sony is nog steeds behoorlijk terughoudend als het op tablets aankomt; vorig jaar introduceerden ze twee modellen en dit jaar werd slechts één van die modellen opgevolgd. De Xperia Tablet S is een duidelijke evolutie van de Tablet S; iets compacter design, iets dunner, iets lichter en wat sneller. Hoewel de tablet niet gewaagd is of grote spannende features meebrengt, vonden we het gewoon een erg degelijk apparaat.
Een nieuwe Jelly Bean en de Nexus 10
Er waren twee Android-geruchten die het laatste jaar veelvuldig de kop opstaken; Android zou ondersteuning krijgen voor meerdere gebruikersprofielen en Samsung zou werken aan een 10.1"-tablet met een schermresolutie van 2560x1600 pixels. In oktober kwamen werden die twee geruchten gelijktijdig omgezet in harde feiten toen Google Android 4.2 en de Nexus 10 aankondigde.
Android 4.2 is een kleine point release in de Jelly Bean-tak en voor tabletgebruikers bleek de ondersteuning voor meerdere accounts toch wel de grootste nieuwe feature. Elke account heeft zijn eigen apps, instellingen en homescreen en via het lockscreen kan eenvoudig tussen gebruikersaccounts gewisseld worden. Daarmee kreeg Android een feature die voorheen beperkt was tot de weinig populaire Windows-tablets, en die in iOS bijvoorbeeld niet aanwezig is.
Waar de Nexus 7 de kleine goedkope tablet was, moet de Nexus 10 de plek van groot high-end-apparaat binnen de line-up van Google innemen. Samsung en Google hebben dan ook krachtige en moderne componenten gebruikt. Het scherm heeft zoals gezegd een resolutie van 2560x1600 pixels en bij een diagonaal van 10,1" betekent dat meer pixels per inch dan bij Apples iPad Retina. Daarnaast is de Nexus 10 de eerste tablet die over Samsungs Exynos 5250-soc beschikt, die gebaseerd is op de nieuwe Cortex A15-architectuur. Of die goede specs zich ook laten vertalen naar een goede tablet weten we nog niet, want de Nexus 10 komt vooralsnog niet naar de Benelux.
Apple: de iPad-familie breidt uit
Afgelopen jaar introduceerde Apple maar liefst drie nieuwe iPads, en week daarmee sterk af van de twee jaren ervoor toen we 'slechts' een nieuwe iPad per jaar zagen.
De eerste kwam eigenlijk niet als verrassing; de originele iPad was in maart van 2010 op de markt gekomen, de iPad 2 in maart 2011 en dus het lag voor de hand dat maart 2012 ons een nieuwe iPad zou brengen. Over de nieuwe features was toen al het een en ander bekend, met als voornaamste vernieuwing dat Apple gebruik zou gaan maken van een nieuw beeldpaneel met een resolutie van 2048x1536 pixels; viermaal zoveel als bij de eerdere iPads.
Deze Retina iPad had natuurlijk flink krachtigere hardware nodig om al die pixels te kunnen berekenen en daarom ontwierp Apple een nieuwe soc: de A5X, met meer geheugenbandbreedte en een snellere gpu. De twee processorkernen waren nog steeds gebaseerd op het Cortex A9-ontwerp, net als bij de A5 uit de iPad 2. Dankzij die krachtige soc was de nieuwe iPad met zijn extreem hoge resolutie net zo vlot in gebruik als de iPad 2.
/i/1332246687.jpeg?f=imagenormal)
In heel erg specifieke gevallen, zoals iPhoto, was wel iets van vertraging zichtbaar en de nieuwe soc zorgde er ook voor dat de iPad soms een heethoofd was. Daarnaast zorgde de grotere accu ervoor dat hij marginaal dikker en zwaarder dan zijn voorganger was. Die kleine kritiekpuntjes mochten de pret echter niet drukken en de iPads met Retina-scherm gingen dan ook als warme broodjes over de toonbank.
De iPad Mini en de iPad refresh
Hoewel de 3e generatie iPad op hardwaregebied een grote upgrade was, is het niet de belangrijkste iPad die afgelopen jaar uit is gekomen; dat is ongetwijfeld de iPad mini.
Hoewel Apple lange tijd heeft volgehouden dat een beelddiagonaal van 9,7" ideaal was voor tablets en kleinere formaten afbreuk zouden doen aan het concept, bewees de markt dat er toch echt vraag was naar kleinere tablets. In Amerika wist de 7" Kindle Fire van Amazon zich namelijk binnen korte tijd omhoog te werken in de verkooplijstjes en al snel was het de op één na best verkochte tablet in de VS. Tegelijkertijd waren veel andere fabrikanten ook bezig met 7"-tablets en Apple voelde dus de hete adem in de nek.
Het bedrijf is bij de iPad mini niet over één nacht ijs gegaan; eind 2011 deden al de eerste verhalen de ronde over een grote bestelling van 7,85"-schermen die Apple geplaatst zou hebben. In de zomer van 2012 begon de eerste concrete informatie uit te lekken en al snel vonden zelfs foto's van het apparaat hun weg naar het web.
/i/1352196828.jpeg?f=imagenormal)
De introductie op 23 oktober was dan ook geen verrassing, maar de ontvangst was desondanks extreem positief. De hardware mocht dan wel iets achterhaald zijn en de schermresolutie was aan de lage kant, maar het gemak van de kleinere behuizing en de verbeterde ergonomie zorgden ervoor dat de iPad mini op heel veel positieve recensies kon rekenen. Wij zouden niet verbaasd zijn als de kleine variant op termijn de meest populaire iPad wordt.
Samen met de iPad mini kondigde Apple ook een nieuwe iPad aan, de vierde generatie alweer, die het nog geen half jaar oude derde-generatiemodel moest vervangen. Deze nieuwe iPad bevatte een soc die nog sneller was dan de A5X, de A6X. Deze borduurde voort op de Apple A6-soc die Apple al voor de iPhone 5 ontwikkeld had, maar verhoogde de geheugenbandbreedte en bevatte een compleet nieuw type gpu. De andere wijzigingen waren minimaal; Apple verruilde enkel nog de oude 30-pinsconnector voor de nieuwe Lightning-plug. Met een nieuwe soc en nieuwe aansluiting moet de nieuwste iPad nog wel even vooruit kunnen en we gokken dat deze een langer leven beschoren is dan zijn voorganger.
Windows 8 en RT: eindelijk een tabletinterface
Een paar jaar geleden hadden ze bij Microsoft intern door dat hun tabletstrategie niet werkte; de logge x86-tablets met volwaardige Windows-installaties waren simpelweg niet ergonomisch en gebruikersvriendelijk. Bij Windows 8 moest het roer dus flink om en Microsoft kwam vervolgens met het vernieuwd startmenu op de proppen. Deze werd lange tijd aangeduid als de Metro-interface en gaat tegenwoordig door het leven als Modern UI. Weg waren de vensters, sluitkruisjes, taakbalk en het startmenu en in de plaats kwam een kleurrijke interface met geanimeerde live tiles en een nieuw soort fullscreen Windows-apps.
Om nog beter de strijd met de concurrentie aan te kunnen besloot Microsoft om Windows ook compatibel te maken met de arm-processors die bijvoorbeeld in Android-tablets en iPads gebruikt worden. Deze zijn in de regel een stuk zuiniger dan de chips van Intel, wat de accuduur ten goede zou moeten komen. Daarnaast kunnen dit soort apparaten ook dunner zijn, omdat ze minder koeling vereisen. Nadeel was wel dat deze versie geen x86-code kan draaiden en dus niet compatibel is met normale Windows-applicaties.
Uiteindelijk kwam Microsoft op 26 oktober dus met twee besturingssystemen op de markt. Windows 8 blijft exclusief voor x86-cpu's, van bijvoorbeeld Intel of AMD en Windows RT draait op arm-chips van bijvoorbeeld Nvidia, Qualcomm en Texas Instruments.
De eerste Windows 8/RT-tablets
Het aantal Windows 8/RT-tablets dat op die datum beschikbaar was, viel tegen. Veel fabrikanten die aangekondigd hadden dat hun producten bij de release van de nieuwste Windows beschikbaar zouden zijn, wisten die datum niet te halen.
Eén van de fabrikanten die het wel redde was Microsoft zelf; eerder in het jaar had de fabrikant aangekondigd dat het eigen Windows 8- en RT-tablets uit zou gaan brengen onder de naam Surface. Een aantal partners, waarvan Acer de meest vocale was, was hier verre van blij mee en verklaarde openbaar meerdere malen dat Microsoft hier een fout mee beging, omdat het nu zijn eigen partners ging beconcurreren.
De Surface RT werd ontvangen met gematigd positieve reviews; de dunne touch cover met geïntegreerd toetsenbord werd gezien als mooie innovatie maar de sporadische traagheid en het jonge ecosysteem waren veelgenoemde minpunten. Of de Surface RT een commercieel succes wordt moet nog blijken; Microsoft sprak na de eerste twee weken van 'bescheiden' verkoopcijfers.
Asus wist met de VivoTab RT ook nog een RT-tablet in 2012 in de winkelschappen te leggen. Deze bleek een stuk dunner, compacter en lichter dan de Surface RT en het toetsenbord bevatte een extra accu. Omdat de hardware en software vrijwel identiek waren aan die van de Surface RT golden ook hier dezelfde kritiekpunten over de snelheid en het ecosysteem. Ook Samsung had nog een RT-tablet gepland voor 2012 maar op het moment van schrijven is niet bekend of die in 2012 ook uit zal komen.
Natuurlijk kwamen er niet enkel Windows RT-tablets uit, ook het volwaardige Windows 8-besturingsysteem werd door fabrikanten ingezet om tablets aan te drijven. Zoals bij de Acer Iconia W510 bijvoorbeeld, waar we wegens bugs en andere eigenaardigheden niet heel enthousiast over waren. Samsung kwam met twee verschillende Smart PC's: tablets met toetsenborddock die respectievelijk een Atom en een Core i5 bevatten. Ook fabrikanten als Dell en HP wisten op het nippertje nog Windows 8-tablets uit te brengen in 2012.
Wat brengt 2013?
Zoals bij elk jaaroverzicht kunnen we het niet laten om alvast vooruit te kijken naar de komende twaalf maanden en daarbij een beetje te speculeren.
Android: Android 5 en meer 7"-tablets
We verwachten dat Google halverwege het jaar een nieuwe Androidversie toont, vermoedelijk met versienummer 5.0, waarin de Google Now-zoekdienst waarschijnlijk verder uitgewerkt is.
Visueel gezien verwachten we geen grote wijzigingen; de afgelopen jaren heeft Android met elke revisie grote stappen gezet en Google is duidelijk toe aan een beetje stabiliteit. De nieuwe Holo-interface is nu redelijk compleet, er zijn richtlijnen voor app-ontwikkelaars en door het ecosysteem redelijk stabiel te houden kan Google aan ontwikkelaars de tijd en rust geven die ze nodig hebben om een mooie Android-app te bouwen.
Nieuwe Nexus-tablets verwachten we eigenlijk niet; de Nexus 10 is net uit en de Nexus 7 doet het nog steeds heel erg goed. Wellicht dat Google de Nexus 7 nog een soort refresh geeft. Van andere fabrikanten verwachten we de gebruikelijke bump in specificaties. Het hogeresolutie-paneel dat Samsung in de Nexus 10 gebruikt zal zeker ook zijn weg vinden naar een nieuwe Galaxy Tab en bij andere fabrikanten verwachten dat een resolutie van 1920x1080 pixels toch wel de norm gaat worden bij 10,1"-modellen. Daarnaast zullen we in 2013 ook meer Cortex A15-socs zien. In navolging van de Nexus 7 en iPad mini zullen veel bedrijven zich ook op kleinere tablets gaan storten
Apples iPads: de Retina Mini?
Normaal is maart een van de maanden waarin Apple nieuwe hardware introduceert, en de afgelopen paar jaar zat bij de nieuwe lineup altijd een iPad. Nu Apple dit najaar de iPad mini geïntroduceerd heeft en de normale iPad een nieuwe processor heeft gegeven, is het nog maar de vraag of we in de eerste helft van 2013 wel een nieuwe iPad gaan zien.
Daarom denken we ook dat we voor nieuwe iPads moeten wachten tot eind 2013, wanneer vrijwel zeker de opvolger van de iPad mini uitgebracht zal worden. Het scherm van de mini, maar ook de Apple A5-soc, zijn nu al niet nieuw meer te noemen en in 2013 is een update dan zeker op zijn plaats.
De grote vernieuwing moet de komende jaren misschien wel van iOS gaan komen. Apples mobiele besturingssysteem werd de laatste jaren redelijk conservatief en evolutionair doorontwikkeld, maar daar lijkt verandering in te komen. Apple heeft industrieel ontwerper Jonathan Ive, die verantwoordelijk voor het ontwerp van onder andere de iPhone, iPad en iMac is, nu ook verantantwoordelijk gemaakt voor softwaredesign. Of we daar in 2013 al de eerste resultaten van gaan zien is afwachten.
Windows 8 en Windows RT: evolutie
De eerste Windows 8- en RT-tablets die we in 2013 gaan zien, zijn de modellen die eigenlijk eind 2012 uit hadden moeten komen, maar die deadline niet gehaald hebben. Tablets zoals de XPS 10 van Dell en de ATIV Tab's van Samsung. Daarnaast gaan we een heleboel hybride-modellen zien die een kruising zijn tussen tablet, netbook en volwaardige laptop.
We verwachten tevens dat Microsoft in 2013 de hardwarerestricties wat versoepelt zodat we moderne soc's als de Snapdragon S4 Pro, de Exynos-serie en misschien zelfs wel de Tegra 4 in Windows RT-tablets zullen gaan zien. Dat moet de tweede generatie Windows RT-tablets een stuk rapper maken. Aan de Intel-kant verwachtten we in 2013 de eerste Atom-processors van een nieuwe generatie die op 22nm geproduceerd zullen worden en eveneens fors sneller zullen zijn.
Ook op softwarevlak lijkt 2013 een interessant jaar te worden want er gaan sterke geruchten dat Microsoft halverwege het jaar met een eerste update voor Windows 8 komt die nu nog schuilgaat onder de codenaam 'Blue'. Over wat 'Blue' precies is gaan de meest wilde verhalen rond; volgens sommige sites zou het gaan om een servicepack, maar andere bronnen melden dat deze update ingrijpende veranderingen in de interface met zich mee zal brengen.