De uitbreidbare smartphone: het is een idee dat iedere paar jaar weer even terugkomt, maar telkens toch weer uitsterft. Zo kwam LG in 2016 met de G5, een toestel waarbij de onderkin kon worden losgehaald voor een andere module. Bij de G6 een jaar later was dat alweer voorbij. Motorola probeerde het rond diezelfde tijd met de Moto Z-serie, met op de achterkant pogopins voor opklikbare accessoires. Die was iets succesvoller, maar na een paar jaar en meerdere ‘Moto Mods’ verscheen uiteindelijk in 2019 de laatste Z-telefoon.
Op de IFA van 2024 wekt smartphonemerk HMD het idee van een uitbreidbare smartphone weer terug tot leven met de HMD Fusion. De telefoon werd eerder dit jaar al geteased, maar krijgt op de beurs een officiële release. Het principe achter deze smartphone lijkt heel erg op dat van de Motorola Z-toestellen: je kunt er hoesjes omheen doen die extra functies toevoegen. HMD noemt die hoesjes ‘slimme outfits’. Onder aan de achterkant van de HMD Fusion zitten zes pogopins. Vijf vormen een standaard USB2.0-verbinding voor data en opladen, met de zesde kunnen developers specifieke functies toevoegen aan hoesjes.
HMD toonde de nieuwe telefoon op een event dat verder in het teken stond van de Barbie-klaptelefoon en de driejarige sponsordeal die HMD met FC Barcelona sloot. Hoewel het bedrijf Human Mobile Devices al jaren telefoons maakt onder de naam Nokia, is het eigen merk bij het bredere publiek nog minder bekend. Met de sponsordeal en de spraakmakende toestellen die HMD dit jaar al heeft aangekondigd, lijkt het bedrijf hard op weg om meer naamsbekendheid te kweken.
Naakt of met outfit
De Fusion is, in de basis, een 6,56”-smartphone die binnenkort voor 269 euro in de winkels moet liggen. Je kunt hem eventueel 'naakt' zonder outfit gebruiken. Hoewel het niet echt de bedoeling is, zou dat geen negatieve gevolgen moeten hebben voor de werking van de telefoon. Zonder een hoesje eromheen is de behuizing relatief dun: 8,3 mm. In combinatie met de rechte zijkanten ligt dat best prima in de hand. Hij heeft een IP64-rating; dat betekent dat de elektronica is beschermd tegen stof, maar enkel spatwaterdicht is, dus niet dompeldicht.
De zijkant en achterkant van de telefoon zijn beide gemaakt van mat plastic. In het midden, over de accu, zit een metalen plaatje voor de stevigheid. Voor een plastic toestel voelt de Fusion inderdaad lekker rigide, zonder gekraak als je hem met twee handen probeert te verbuigen. Naast het metalen middendeel en de gouden pogopins aan de onderkant vallen bij nadere beschouwing de vele schroefjes in de achterkant op. Net als andere recente HMD-smartphones is repareerbaarheid een focuspunt voor de Fusion; hoewel je er wat meer werk aan hebt dan bij de Skyline, waarvan de hele achterkant met één schroef vastzit, ligt ook de Fusion in een paar minuten open. Het moet dan eenvoudig zijn om scherm en accu te vervangen, twee onderdelen die volgens HMD vaak stukgaan. Een nieuwe display is verkrijgbaar voor 50 euro, een vervangende accu kost de helft.
In de doos van de Fusion zit een simpel plastic hoesje zonder slimme eigenschappen ('casual outfit'). Dat doorzichtige exemplaar verbetert het handgevoel van de Fusion naar mijn idee zeker niet. Het materiaal voelt zoals gebruikelijk bij dit type hoesjes nogal ‘plakkerig’ en goedkoop aan.
Laden, gamen of flitsen
HMD belooft dat er de komende maanden vier outfits uitkomen met extra functies, die zouden zijn geprijsd ‘tussen 40 en 90 USD’, zo stelt een medewerker op het event. Ze zijn dus niet zo duur als de Motorola Mods ooit waren, en de functionaliteit die ze toevoegen is ook een stuk meer rechttoe rechtaan, waar er de gekste Mods verschenen, zoals een picoprojector of polaroidprinter.
De Wireless Charging Outfit voor de HMD Fusion zou een van de goedkopere accessoires moeten worden. Zoals de naam al zegt, voegt dit hoesje de mogelijkheid toe om de Fusion draadloos op te laden; standaard kan dat alleen bekabeld. Misschien wil je het hoesje ook wel omdat het is gemaakt van een zacht, rubberachtig materiaal, waarmee het toestel in de hand een stuk fijner aanvoelt dan met het meegeleverde exemplaar.
De Gaming Outfit is een gamecontroller bestaande uit twee delen met joysticks en knoppen en een uitschuifgedeelte in het midden, waar de smartphone in past. Er zijn wel honderden van dat soort controllers, maar de Fusion-outfit werkt via de pogopins en niet via bluetooth, wat een lagvrije verbinding oplevert. Het is ook niet nodig is om het controllergedeelte apart op te laden, want stroom krijgt hij via de pinnen. Mede door het gebrek aan een accu voelt de Gaming Outfit los zonder smartphone best wel licht aan, hoewel de bouwkwaliteit verder prima lijkt.
Twee van de eigen outfits waren voor het event nog niet beschikbaar. De Rugged Outfit moet de behuizing niet alleen IP68-waterdicht maken, hij beschikt ook over een laadspoel voor draadloos opladen en twee extra knoppen. Met de Flashy Outfit krijg je de beschikking over een ingebouwd ringflitsertje, dat naar boven uit het hoesje klapt voor het maken van selfies. Volgens HMD zou het scharnier minstens 2000 openingen meegaan. Dit hoesje zou het enige zijn van de tot nu toe aangekondigde hoesjes waarin er ook iets in de software verandert wanneer je het hoesje om de telefoon doet: een knop in de camera-app waarmee je het lampje kunt in- of uitschakelen. De twee outfits die ik kon uitproberen hebben geen instelmogelijkheden, en er is ook geen ‘pling’ van herkenning als je ze om de telefoon doet.
Interessanter dan ooit?
Hoewel hetzelfde concept bij andere fabrikanten een stille dood is gestorven, gelooft HMD dat het bij zijn eigen Fusion anders zou kunnen uitpakken. De belangrijkste reden, zo zeggen medewerkers van HMD op het event waar het toestel werd aangekondigd, is dat Fusion een stuk goedkoper is dan de eerdere uitbreidbare toestellen van LG en Motorola. De G- en Z-toestellen waren high-end modellen met een dito prijskaartje, maar de Fusion met zijn 269 euro is dus eerder een instapmodel.
Wat het concept tegenwoordig ook interessanter zou maken dan vroeger is dat het voor geïnteresseerden eenvoudiger zou zijn om zelf een eigen accessoire te ontwerpen, zo stelt HMD. Programmeervaardigheden zijn makkelijker te leren en 3d-printers om de hardware te maken goedkoper. HMD legt je bovendien niks in de weg om aan de slag te gaan. De hele specificatie voor het maken van een outfit is opensource beschikbaar en te downloaden van de website van de fabrikant. Een heel verschil met hoe het er bijvoorbeeld aan toeging bij LG’s G5, waarbij ontwikkelaars van modules verplicht moesten samenwerken met technici van de fabrikant, die vervolgens ook in eventuele winst deelde. Bij alles wat je maakt voor de HMD Fusion blijven de rechten van jou, zo stelt de fabrikant. Aan ideeën heeft de HMD-community in elk geval geen gebrek, van een outfit met extra camera’s tot een exemplaar met uitklapbaar zonnepaneel. Er is ook al een bedrijf aan de slag gegaan met het concept: het Franse Coppernic, dat een barcodescanner heeft toegevoegd aan het apparaat. Daarmee kunnen werknemers bijvoorbeeld toegangspasjes scannen met de telefoon.
Als ontwikkelaar voor dit concept – of als koper van een accessoire – zou ik me wel afvragen in hoeverre HMD de komende jaren blijft vasthouden aan dit concept. Motorola hield de formfactor van zijn toestellen exact gelijk gedurende vier generaties Moto Z-telefoons, zodat Mods die werkten voor de eerste toestellen ook op latere modellen pasten. HMD kon desgevraagd niet garanderen dat ze het formaat van hun toestellen de komende jaren hetzelfde gaan houden. Je hoeft er als koper van een Fusion en zijn outfits dus niet op te rekenen dat de hoesjes ook nog passen op een volgend model, hoewel de ietwat minder specifek vormgegeven Gaming Outfit misschien wel blijft werken. Daarin passen eventueel ook iets grotere apparaten, zo lang de pinnen tenminste op dezelfde plek aan de onderkant zitten – iets dat HMD zegt gelijk te willen houden voor een eventueel volgend model.
Laag prijspunt met gevolgen
Het lage prijspunt dat HMD heeft nagestreefd in een poging om het Fusion-concept succesvol te maken, leidt ertoe dat de specificaties nogal laag uitvallen. In een prijsklasse waarin haast alle toestellen worden voorzien van een oledscherm met Full HD-resolutie en 120Hz-refreshrate, beschikt de Fusion over een lcd-scherm met 1612x720 pixels dat op maximaal 90Hz ververst. De soc is een Qualcomm Snapdragon 4 Gen 2, met verouderde rekenkernen en een ontwerp dat vooral op zuinigheid is gericht. Hoewel HMD het toestel heeft voorzien van een 108MP-hoofdcamera en een 50MP-frontcamera, is er geen ultragroothoekcamera of macrocamera aanwezig, wat zelfs smartphones in de basisklasse vaak wel hebben.
HMD geeft toe dat de eigenschappen van zijn apparaat niet meekunnen met die van sommige concurrenten. Tegelijkertijd stelt de fabrikant dat het modulaire ontwerp en het repareerbare design ook kosten toevoegen aan het ontwerp. Op basis van feedback van klanten denkt HMD daarmee toch de juiste weg te hebben gekozen.
Hoewel misschien niet iedereen in de eerste plaats geïnteresseerd is in de allerbeste specs voor een nieuwe smartphone, zijn de specificaties van de Fusion wat mij betreft zodanig basaal dat ze de gebruikservaring op veel manieren negatief kunnen beïnvloeden. Het scherm zou bijvoorbeeld een piekhelderheid van 600cd/m² bieden, lager dan de oledschermen van andere modellen, wat de afleesbaarheid in de zon negatief beïnvloedt. In de donkere demoruimte van HMD had ik daar geen last van. Aan de manier waarop de interface aanvoelt kon ik wel al merken dat de soc van het toestel niet heel veel reserves over heeft. Beelden van de 108MP-camera zagen er in de slechtverlichte testruimte nogal ruizig uit, en video’s worden maximaal geschoten in 1080p/60fps door de beperkte isp van de soc.
Naast met zijn specificaties maakt de HMD Fusion ook op een ander punt weinig indruk: de beloofde software-updates. Net als bij andere HMD-toestellen zijn die erg kort. Het toestel komt uit met de bijna achterhaalde Android-versie 14 en krijgt twee upgrades, plus drie jaar aan security-updates. HMD stelt dat het aanbieden van langere updates voor een kleinere speler erg duur is, waarmee langere updates de prijs van het toestel hoger zouden hebben gemaakt. Ook hier wijst HMD naar feedback die het van klanten heeft gekregen. Die zouden andere eigenschappen van het toestel veel belangrijker vinden dan een langere update-policy. In termen van duurzaamheid, waar HMD met de Fusion graag mee schermt, is het volgens de fabrikant belangrijker om eenvoudig een nieuw scherm of accu kunnen te kunnen plaatsen, dan dat de software nog een jaartje langer actueel blijft.
Voorlopige conclusie
De HMD Fusion is een nieuwe kijk op het concept van de uitbreidbare smartphone, dat jaren geleden werd geprobeerd door merken als LG en Motorola, maar nooit echt is doorgebroken. HMD ziet het Fusion-concept wél een succes worden, omdat het toestel beduidend goedkoper is dan eerdere pogingen, en omdat het ontwikkelaars niks in de weg legt om accessoires te maken.
Wat we tot nu toe van de Fusion en zijn ‘outfits’ hebben gezien is ook wat meer rechttoe rechtaan dan de eerdere Motorola Z-serie met zijn Mods, waarvoor de gekste accessoires uitkwamen, die soms wel erg duur waren. Bij de Fusion voeg je heel praktische eigenschappen toe, zoals draadloos opladen of een extra flitslampje. Leuk is bovendien dat je de Fusion heel gemakkelijk uit elkaar kunt halen en repareren; ook de binnenkant van het toestel is voor een deel modulair.
In de race naar het lagere prijspunt vallen de eigenschappen van het toestel basaal uit, waarbij de verhouding tussen prijs en specificaties ongunstig is in vergelijking met concurrenten. Tel daarbij op de korte periode van software-updates die HMD voor de Fusion belooft, en ik vraag me af of het nieuwste uitbreidbare toestel het succes gaat worden waar de fabrikant op hoopt.