Wanneer is een 'foto' nog een foto?

Adobe’s Generative Fill AI: belofte en gevaren

Inleiding

Fotografie is 'schrijven met licht'. Zowel analoge film als een beeldsensor legt beelden vast door een bepaalde tijd licht op te vangen aan de hand van de sluitertijd, de diafragmawaarde en de lichtgevoeligheid van de sensor. In het analoge tijdperk, en op beperkte schaal nog steeds, werden filmrolletjes gebruikt voor het maken van foto's. Die filmrolletjes werken op basis van een lichtgevoelige emulsie die reageert op de invallende lichtstralen. Als de sluiter van de camera wordt geopend, valt er licht op de emulsie. Dat veroorzaakt chemische reacties die het beeld op het negatief vormen. Vervolgens wordt het negatief ontwikkeld met behulp van chemicaliën en worden de foto's afgedrukt op fotopapier, waarbij het licht door het negatief wordt geprojecteerd om het positieve beeld te creëren. Met de komst van digitale fotografie werden filmrolletjes vervangen door beeldsensors. Die zetten het licht om in elektrische signalen die worden gedigitaliseerd en opgeslagen als een digitaal beeldbestand. Dit bestand kan vervolgens worden bewerkt, ook als het een ingescande analoge foto betreft.

De oorsprong van de term 'schrijven met licht' ligt nog veel verder terug in de geschiedenis. De term 'fotografie' vindt zijn herkomst in de Griekse woorden 'photos' en 'graphé', die respectievelijk 'licht' en 'schrijven' betekenen. Dit is vandaag de dag opnieuw relevant, omdat de komst van Generative AI de vraag oproept of er nog echt sprake is van schrijven met licht. Er is immers geen sprake meer van chemische processen of het omzetten van lichtsignalen. Beelden kunnen nu door computers worden gegenereerd op basis van tekstuele input aan de hand van instructies en beschrijvingen.

Generatieve AI-hulpmiddelen zijn niet nieuw, maar hebben de afgelopen jaren, en vooral maanden, een enorme vlucht gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan ChatGPT, Dall-E, Stable Diffusion, Midjourney en Adobe Firefly. Deze met AI gegenereerde beelden worden steeds realistischer en kunnen complexe scènes, objecten en emoties bevatten, inclusief realistische lichtomstandigheden en diepte. Het is zelfs mogelijk om input te geven over het type camera en lens waarmee het beeld schijnbaar gemaakt moet zijn. Met een Canon 5D Mark III en een 50mm f/1.4-lens als bron weet de generator inmiddels dat de gebruiker een professioneel ogende foto verwacht met beperkte scherptediepte waarbij de belangrijkste elementen, zoals ogen, scherp zijn.

Een door AI gegenereerd beeld op basis van steekwoorden. Gemaakt via Midjourney, hoger en breder gemaakt via Photoshop bèta

Ondanks deze beeldrevolutie, waarbij AI-gegenereerde beelden van de paus en een gearresteerde Trump onlangs al de wenkbrauwen deden fronsen, volgde op 23 mei nog een grote stap; Adobe gaat deze functionaliteit nu ook integreren in Photoshop. Voortaan kun je tijdens het bewerken van foto's een beroep doen op de functie Generative Fill, waarbij je net als bij andere generators op basis van steekwoorden aangeeft wat je wilt zien. Photoshop zorgt er vervolgens voor dat dit wordt toegevoegd, waarbij het geheel opgaat in de foto, rekening houdend met de belichting, kleurtoon en andere elementen in de foto. Dit is een kleine revolutie ten opzichte van Content Aware Fill, dat ondertussen al vele jaren in Photoshop en andere software zit. Terwijl die functie simpelweg delen uit een bestaande foto kloont om andere delen op te vullen, kijkt Generative Fill veel beter naar de context van een foto. Door te herkennen wat er te zien is, kan het veel beter elementen toevoegen. Bovendien hoeven deze elementen niet in de foto aanwezig te zijn, maar wordt hiervoor een beroep gedaan op Firefly, de AI-software van Adobe waarmee beelden te maken zijn, zij het in lage resolutie.

Deze functie kan een handig en tijdsbesparend hulpmiddel zijn voor (hobby)fotografen, kunstenaars en ontwerpers. Tegelijk roept de functie vragen op. Wanneer is een foto nog een foto, bij wie ligt het eigendom als er AI-elementen worden toegevoegd en wordt beeldbewerking niet té makkelijk nu iedereen zonder kennis ingewikkelde elementen via lagen kan toevoegen? In dit artikel gaan we daarop in en kijken we naar de mogelijkheden én technische beperkingen van Adobe's Generative Fill. Let wel: momenteel is de functie nog in bèta; ze wordt pas later dit jaar in de reguliere versie van Photoshop opgenomen.

• Volgende pagina 2. Hoe werkt het en waarvoor is het handig?