Het voornemen van de regering om extra aandacht te besteden aan topsectoren, waaronder de Nederlandse techindustrie, is in de ogen van Wennink een goede keuze maar zou nog wel in concreet beleid omgezet moeten worden, een proces dat geld kost.
Als student natuurwetenschap & Innovatiemanagement lijkt mij dit een mooi moment om het te hebben over het topsectorenbeleid zoals gevoerd door het huidige kabinet. Laat ik vooropstellen dat het uiteraard verre van mooi is om te zien dat we te weinig hoog geschoold technische arbeiders in Nederland hebben. Het voeren van sectorspecifiek technologiebeleid is echter gezien vanuit de evolutionaire economie, en de innovatiewetenschappen een fundamenteel verkeerde strategie. Dit is ook uitvoerig beargumenteerd door gerespecteerde innovatiewetenschappers / economen als prof. dr. Erik Stam (Utrecht) en prof. dr. Bart Nooteboom (Tilburg). De evolutionaire economie is een wetenschap waarbij het (héél kort door de bocht) draait om het toepassen van de evolutietheorie uit de biologie als metafoor op de economie. Hierbij speelt het erkennen van toevallige mutaties, of in het geval van de economie, variaties een rol, met de daarbijbehorende fundamentele onzekerheid. Ook de begrensde rationaliteit, beperkte informatievoorziening en interpretatiekaders maken het onmogelijk voor ons te zeggen welke sectoren van vitaal belang gaan zijn voor de Nederlandse economie. Het is goed denkbaar dat we beter af zijn met een sector gebouwd op een innovatie van morgen dan een sector die momenteel een groot deel van ons bruto binnenlands products (engels: GDP) bepaalt, zoals in dit artikel gepresenteerd wordt.
Radicale innovaties gaan gepaard met creatieve destructie, dat wil zeggen dat er bestaande dingen simpelweg obsoleet worden. Inherent hieraan verbonden is dat radicale innovatie niet gezocht moet worden bij bestaande bedrijven. Zij zijn juist gebaat bij het blokkeren van radicale innovatie (let op: incrementele innovatie is wat ze synoniem stellen aan innovatie in hun eigen beleid en vaak persberichten). Dit klinkt enigszins idealistisch en pessimistisch, maar is rationeel goed te onderbouwen en empirisch aangetoond. Het huidige politieke stelsel met verkiezingen eens in de 4 jaar is tevens een bron van dit veilige topsectorenbeleid.
Het topsectorenbeleid wordt verdedigd door 2 belangrijke concepten, "focus" en "mass". Focus: we kunnen maar beperkt tijd en geld besteden. Mass, één ding goed steunen is beter dan veel dingen karig steunen. (kort door de bocht) De problemen van focus zoals beschreven door prof. dr. Bart Nooteboom:
- 1. What we are good at is not a reliable indicator of the future, because innovation often is creative destruction
- 2. Focus on what we are good at results in support for incumbent parties: the policy of ‘backing winners’. Winners are defined as being profitable, but then why do they need help? What problem does this solve?
- 3. Incumbents are unable to change radically, and have an interest in blocking or slowing creative destruction
- 4. Innovation is unpredictable and takes surprising turns. If all relevant players need to agree in advance about projects it can hardly be innovation. The most interesting players likely to stand outside
- 5. Innovation arises across boundaries of sectors, so do not lock it up in top sectors.
De problemen met mass:
- What matters is not the number of researchers at a certain location but connection to global communities
- Above a limit advantages of size turn into disadvantages
- One should trade off such advantages with advantages of diversity as a source of innovation
- There is a disincentive to duplication: you don’t get published with it
- The waste lies in duplication between disciplines
Hier is echt nog heel veel over te zeggen, maar ik ben al trots dat u het tot hier heeft volgehouden. Kort dan nog wat over het voeren van generiek technologiebeleid:
- Opening to outsiders: entrepreneurs
- Opening across borders: of countries, industries, technologies, regions
- Opening to collaboration: employ variety, flexibility, resist MA and principal-agent
- Opening for surprise: other forms of accountability
Nogmaals, thanks voor het lezen. Hier ligt echt een bijzonder interessant onderzoeksveld waar je met goed nadenken nog lekker kritisch kunt zijn tegenover het topsectorenbeleid zoals gevoerd door het huidige kabinet. Ik nodig u uit om bij onduidelijkheden mij te dm-en, misschien is het leuk om hier op Gathering of Tweakers in Wetenschap en Levensbeschouwing wat verder over te praten.