EU geeft Microsoft geen antitrustboete na loskoppelen Teams en Office

De Europese Commissie geeft Microsoft geen antitrustboete voor het bundelen van Teams in zijn Office‑abonnementen. Het bedrijf heeft zijn videobelplatform losgekoppeld van Office en daarmee is de kous wat de EC betreft af.

De toezeggingen van Microsoft zijn voldoende om aan de concurrentieregels te voldoen, stelt de Europese Commissie. Het bedrijf krijgt daarom geen boete, mits Microsoft de Office-pakketten zonder Teams beschikbaar blijft stellen, waarbij het Teams-loze pakket aanzienlijk goedkoper is dan het pakket waarin de videobeldienst is inbegrepen. Office-klanten met een langlopend abonnement moeten verder de mogelijkheid krijgen om gedurende de abonnementsperiode over te stappen op het pakket zonder Teams. Deze toezeggingen gelden voor zeven jaar. Daarnaast moet Microsoft tien jaar lang interoperabiliteit bieden voor 'belangrijke functies' met concurrerende communicatietools en moeten Teams-gebruikers de optie krijgen om hun gegevens over te dragen naar concurrerende diensten.

Hiermee komt een einde aan een tweejarig onderzoek van de EC. Aanleiding voor het onderzoek was een klacht van Slack. Die stelde dat er sprake was van oneerlijke concurrentie, doordat Teams door de bundeling met Office door miljoenen Windows-gebruikers wordt geïnstalleerd.

Microsoft kreeg de kans om zijn praktijken aan te passen. Het bedrijf besloot daarop om Teams uit zijn Office 365-pakketten in de EU te halen. Voor grote bedrijven werd de chat- en videoapp alleen nog los aangeboden voor vijf euro per maand per gebruiker, terwijl er voor kleinere bedrijven Office-opties met en zonder Teams beschikbaar kwamen. Het prijsverschil was daarbij twee euro per maand. Na kritiek van concurrenten stelde Microsoft in februari voor om het prijsverschil te vergroten.

Reacties (110)

[NEK]

De kern van beide +2 berichten van zowel @Hatsieflatsie en @C64Boy raken precies het probleem met het huidige EU-mededingingsbeleid richting Big Tech: het komt te laat en gaat vaak niet ver genoeg. Juridisch gezien heeft de Commissie hier gekozen voor zogenaamde commitment decisions (art. 9 Verordening 1/2003). Dat betekent in simpele woorden dat Microsoft belooft gedragsaanpassingen door te voeren, de Commissie maakt die bindend, maar legt geen boete op en stelt geen formele vaststelling van inbreuk vast. Dat klinkt pragmatisch (“snel resultaat, zonder jaren procederen”), maar de keerzijde is dat er geen juridisch precedent ontstaat dat bundeling hier ook echt een schending van art. 102 VWEU (misbruik van machtspositie) is. En zonder boete of schadevergoeding blijft het economische voordeel van de eerdere bundeling grotendeels bij Microsoft liggen. Tja, waar hebben we dat eerder gezien en gehoord..... en daar zit precies de crux: Teams is al groot geworden dankzij de bundel. Net zoals de reacties hierboven aangeven: in de praktijk wordt van werknemers verwacht dat ze Teams hebben, ongeacht of de bundel straks los verkrijgbaar is. Dat is een typisch geval van path dependency: het marktaandeel is verworven, de lock-in is een feit, en alternatieven krijgen nauwelijks meer kans. Bovendien zijn de verplichtingen vaag en makkelijk te omzeilen. “Aanmerkelijk goedkoper” klinkt mooi, maar er is geen minimumpercentage gedefinieerd door wie dan ook. Interoperabiliteit geldt voor “belangrijke functies”, maar niemand weet exact wat daar precies daaronder valt. En autosave die alleen met OneDrive werkt, is een perfect voorbeeld van hoe Microsoft de lock-in gewoon kan doorzetten via technische keuzes. De conclusie is daarom ook simpel: de toezeggingen zijn beter dan niets, maar juridisch en praktisch is dit inderdaad mosterd na de maaltijd. De EC had ofwel veel eerder moeten ingrijpen of alsnog een boete moeten opleggen om het deterrent effect te behouden. Zolang dat niet gebeurt, blijft dit meer een politiek compromis dan een echt herstel van concurrentie.......

[m_snel]

Ik zie het probleem niet zo, Office is een totaal pakket waarbij hulpmiddelen die je voor je kantoor nodig hebt gebundeld zijn.

Daar past een communicatie tool natuurlijk prima bij, eigenlijk was het natuurlijk vreemd dat het er niet al eerder in zat.

[NEK]

Het klinkt vrij logisch als je puur kijkt naar gemak (“all in one solution”), maar juridisch en economisch zit daar precies het probleem en het issue. Office heeft in Europa een dominante positie (art. 102 VWEU). Zodra een bedrijf met een dominante positie extra producten verplicht meelevert, spreken we van koppelverkoop/bundeling. Dat is geen neutraal “handig en kant-en-klaar totaalpakket” maar een strategische en zet daarbij die concurrenten op achterstand zet. Een communicatie tool zoals teams concurreert immers rechtstreeks met Slack, Zoom, Webex, enz. Door tteams standaard in Office te bundelen, werd het de facto norm op de werkvloer maar niet omdat het per se beter was, maar omdat het er gratis bij zat. Dit is precies wat de mededingingsregels willen voorkomen namelijk een dominante speler die zijn machtspositie in de ene markt gebruikt om een andere markt te veroveren. Dat het “natuurlijk” lijkt dat een kantoorpakket ook communicatie bevat, is dus juridisch geen vrijbrief. Want je kunt net zo goed redeneren dat het natuurlijk zou zijn als Office standaard ook een browser, opslagdienst of een CRM bevat. Dat zagen we eerder met Internet Explorer in Windows: ook toen zei Microsoft dat het “logisch” was, maar de EU en VS hebben duidelijk gemaakt dat dit misbruik van machtspositie was. Het verschil is dus: iets aanbieden als optioneel onderdeel van je pakket (geen probleem) versus het verplicht meeleveren aan honderden miljoenen gebruikers (wel probleem). In dat laatste geval worden alternatieven buitenspel gezet, en dat is schadelijk voor innovatie en concurrentie.

[Guru Evi]

Dat is misschien wel waar, maar wat hoeft Microsoft zich aan te trekken dat ze een populair programma zijn. Laat de EU dan met alternatieven komen en promoveren, misschien zelf OpenOffice gebruiken binnen de regering om te zien waar het allemaal verkeerd gaat.

In ieder geval gaan weinig mensen overstappen van Teams naar iets anders juist omdat het vergeleken met sommige van de andere opties "goed genoeg voor het overgrootste deel van de organisaties". Zoom doet vergaderingen beter dan Teams, maar zijn enkel groot geworden vanwege Corona, de 'chat' en andere opties zijn er later opgelapt en het ziet er ook zo uit, het is echt een moeilijke UI die altijd de chat terug naar de video vergaderingen wilt duwen. WebEx is al jaren dood en Slack is tenminste tweemaal duurder dan een Teams abo.

Slack is zo'n "slijmerige freemium" provider, eenmaal iedereen gebruik ervan maakt komen ze met een quote van 15k aan - ik dacht dat het 10 euro per gebruiker was zoals op de website staat, nee, de "Enterprise" opties heb je nodig voor gebruik binnen een organisatie vooral binnen de EU, daar komt 20 euro bij, 30 euro per gebruiker voor 500 mensen is 15,000 euro per maand. Kortingen voor volume? Nooit van gehoord. Heb je gevoelig materiaal, de DLP optie is 5 euro per maand en wil je SAML, templates, iemand die we kunnen bellen voor opzet/beheren, dan komt er ook een integratie kost, want 20 ton per maand is niet genoeg om iemand binnen Slack te betalen voor het opzetten van je systeem.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 12 september 2025 16:13]

[NEK]

Dat Microsoft populair is of dat Teams “goed genoeg” is, is eigenlijk niet de kern van de zaak en doet er ook niet toe. Mededingingsrecht gaat niet over smaak of gebruiksgemak, maar over het misbruiken van een machtspositie waarbij Artikel 102 VWEU expliciet zegt dat een dominante speler zijn positie in de ene markt (Office) niet mag gebruiken om een andere markt (videoconferencing/chat) te veroveren via bundeling of koppelverkoop. De EU hoeft dus geen eigen alternatief te “promoten” want dat zou staatsinterventie zijn. Wat de EU wel dringend zou moet doen, is zorgen dat de markt open blijft, zodat Zoom, Slack of wie dan ook een eerlijke kans heeft. Dat is iets heel anders. En wat je over prijs en “goed genoeg” zegt laat juist duidelijk zien waarom bundeling zo krachtig (en gevaarlijk) is. Natuurlijk stappen weinig bedrijven over als Teams “gratis” bij hun bestaande Office-licentie zit ook al zijn er betere alternatieven. Het gaat dus helaas niet om absolute kwaliteit maar om de lock-in en switching costs die Microsoft slim benut. Dat Slack duurder uitvalt of Zoom een lastige UI heeft, klopt misschien, maar dat is marktwerking, die producten zouden zich in een open speelveld moeten bewijzen. Alleen dat speelveld is nooit eerlijk geweest doordat Microsoft de defaultpositie cadeau kreeg door bundeling. En daar zit het probleem dat de EU eens goed moet aanpakken en niet met halve oplossingen komen.

[SwaggyEggs]

Er is dus gewoon geen goede aanpak mogelijk dus wat heb je aan een probleem zonder oplossing?

[NEK]

Dat het lastig is, betekent niet dat er geen oplossing is want er zijn altijd oplossingen:

• Vroegtijdig ingrijpen: sneller toezicht zodra bundeling of lock-in dreigt en niet pas na jaren procederen als de markt al scheef ligt.
• Duidelijke remedies: niet alleen “loskoppelen” maar ook harde eisen over prijzen, interoperabiliteit, en vooral boetes zodat het misbruik niet loont. Maar ja.....
• Structurele maatregelen: de Digital Markets Act is precies zo’n poging om big tech preventief te reguleren, voorrdat een product de facto standaard wordt. Maar als je als bedrijf tig-miljoenen gebruikers heb, ben je eigenlijk als EU al veeeeeels te laat.

Het feit dat de EC nu mild is geweest wil niet zeggen dat er geen aanpak mogelijk is. Het betekent vooral dat de politieke wil ontbrak om echt door te pakken, zoals gebruikelijk. Een “probleem zonder oplossing” is dit dus niet want het is eerder een probleem waarbij de toezichthouder te laat en te voorzichtig reageert. En het bedrijf komt er met een foei vanaf......

[C64Boy]

ik denk dat je enerzijds preventief grenzen moet aangeven. Bundeling mag, maar je moet software ook in haar onderscheidende delen kunnen kopen, waarbij de optelsom van de delen nooit meer mag bedragen aan kosten dan het gebundelde pakket. Zo zou je weer een situatie kunnen creëren waarbij je een Word processor van partij A en een spreadsheet van partij B kan gebruiken. Ik weet dat dit tamelijk lastig is, maar je zult ergens moeten beginnen.

Daarnaast moet je snel kunnen ingrijpen als het mis gaat- zoals naar mijn mening bij autosave die alleen werkt met de clouddiensten van Microsoft. Dit zou tot een onmiddellijk ingaand verkoopverbod moeten kunnen leiden of een forse boete. Gaat ver, maar is het enige wat dit soort bedrijven wel begrijpen.

[Stijn98765]

De kostprijs van de losse onderdelen zal altijd duurder zijn dan een bundeling. Bij sommige fietsfabrikanten kost een los kader, dus zonder wielen, stuur, versnellingen,… evenveel dan een volledige fiets met een hoogwaardige afmontage. Probeer anders ook eens een auto te kopen in onderdelen.

[NEK]

Ik ben het er helemaal mee eens want dit soort problemen los je niet op met halfzachte toezeggingen achteraf, maar met duidelijke preventieve spelregels en een stok achter de deur. Bundelen mag best maar zolang de onderdelen ook los verkrijgbaar zijn en de optelsom niet duurder is dan het totaalpakket. Dat creëert een echte keuzevrijheid en voorkomt lock-in. Precies zoals jij schetst: dan kan een organisatie gewoon Word van Microsoft nemen en een spreadsheet van een andere partij, zonder dat ze “gestraft” worden in prijs en voor dingen zoals autosave dat alleen met OneDrive werkt: dat is textbook misbruik van integratie om concurrenten uit te sluiten. Daar helpt geen toezegging die pas over jaren effect heeft, daar moet een toezichthouder direct kunnen zeggen: stoppen of boete/verkoopverbod per direct. Zonder zulke scherpe instrumenten en handelingen blijft het patroon hetzelfde namelijk Big Tech schuift steeds verder op, pakt marktaandeel, en als de toezichthouder eindelijk ingrijpt, is de schade al gedaan.

[wiseger]

Meteen stoppen of direct een boete/verkoop verbod? We gaan de rechtstaat ontmantelen voor iets wat in de praktijk nauwelijks een issue is?

Ik raak steeds meer verbaasd hoe makkelijk mensen tegenwoordig richting een dictatuur willen glijden, alleen maar omdat dingen dan lekker snel gaan.

[Guru Evi]

Mijn probleem is dat die kracht behaald is door de markt omdat er geen 'goede' alternatieven zijn op de markt. Als je een open source chat programma in elkaar steekt, kosten de servers en onderhoud heus niet zoveel als noch Teams, noch Slack. Moest Slack "willen" concurreren met Microsoft zouden ze dit doen, echter, ze zijn daar niet op uit, hun klanten zijn de "shadow IT" binnen inepte organisaties zoals overheden, een volledige andere markt dan Microsoft.

Microsoft heeft oa. het monopolie op zowel servers, ontwikkeling als mobiel verloren en dat was niet vanwege straffen, maar marktwerking.

En daaarnaast zijn alle alternatieven "Amerikaans" geen enkel komt van de EU - rara, hoe komt dat? Misschien omdat de EU in de jaren 90 met Microsoft overeengekomen is dat ze toch wel mogen de markt verdraaien en de EU daarvoor korting ging krijgen. Duitsland, hetzelfde probleem, zodra er een grote korting en een potje golf met de burgemeesters, draaien ze allemaal wel weer weg van een alternatief zoals Linux en OpenOffice.

[NEK]

Dat er geen goede alternatieven zouden zijn, is helaas maar een deel van het verhaal. In de praktijk spelen drie dingen tegelijk:

1. Bundeling en lock-in
   Teams kreeg een enorme voorsprong doordat het gratis en standaard in Office zat. Dan maakt het niet uit of er betere alternatieven bestaan omdat de default meestal wint meestal. Dat is geen pure marktwerking maar het benutten van een machtspositie om een andere markt binnen te rollen.
2. Marktwerking vs. misbruik
   Dat Microsoft op servers of mobiel terrein marktaandeel verloor klopt maar dat kwam juist daar doordat er concurrentie mogelijk bleef (Linux in de cloud, Android/iOS op mobiel). Bij Office + Teams ontbrak die kans de bundel trok de deur dicht voor anderen.
3. EU-alternatieven
   Dat alternatieven vooral Amerikaans zijn zegt meer over investeringsklimaat en schaalgrootte dan over “kortingen in de jaren 90”. Het klopt dat overheden vaak terugschrikken voor migraties (denk aan Linux/OpenOffice in München) maar dat laat juist zien hoe sterk (en helaas) een lock-in werkt. Een markt waar defaults gratis worden meegeleverd is voor start-ups en Europese initiatieven bijna niet te betreden.

Het succes van Teams is niet alleen marktwerking maar voor een groot deel consequentie van bundeling en beleidskeuzes. En daar ligt precies de taak van de EU door te zorgen dat markten open blijven en dat concurrentie niet op slot wordt gezet nog voor een alternatief (uberhaupt) een kans krijgt.

[Guru Evi]

Teams zit al HEEL ERG LANG in Office. Kijk maar eens naar het productid van Teams: Office Lync. Waarom gebruikte vroeger niemand Teams en vandaag wel? Eenvoudig, meer mensen werken van thuis.

Tijdens Corona was Teams helemaal niet vanvoor, ze kwamen zelfs achter WebEx, alhoewel Teams toen al gratis bij Office gebundeld was. Het was Zoom, omdat Zoom de 'online vergardering' zoals we gewoon zijn "in persoon" goed nabootste, eventueel werden we daar ziek van, chatten is gemakkelijker, Zoom had dit niet (een degelijke chat functie in Zoom buiten de vergadering is maar 1-2 jaar oud), Slack kwam naar voor als de oplossing, echter zij hebben de boel verknald door hun prijzen te verdubbelen en dan te verdriedubbelen als je als "bedrijf" kwam, ze dachten ook dat ze de markt in handen hadden. Cisco WebEx was te traag omdat ze nog steeds dachten dat ze hardware moesten verkopen. Teams is in al die tijd niet veel veranderd, wat veranderd is zijn hoe mensen willen werken en hoeveel bedrijven hiervoor willen uitgeven.

Het is gewoon marktwerking dat Teams groot gemaakt heeft. De migratie naar Linux een twintigtal jaren geleden (niet in de jaren 90 Mr. ChatGPT) was een groot success, de EU en de Duitsers hadden dit kunnen aangrijpen als bewijs, echter dat deed Microsoft ook, ze wijsden de vinger dat marktwerking mogelijk was, maar dat brengt geen boetes binnen en al die ambtenaren zijn betaald van die hoge boetes, de Amerikaanse bedrijven schrijven dit gewoon in als een risico dag van vandaag - uitbreiding naar EU, boetes: $200M/jaar.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 12 september 2025 16:46]

[NEK]

Corona en thuiswerken hebben Teams inderdaad een hele enorme duw in de rug gegeven. En ja; Zoom en Slack hebben toen ook terrein gewonnen door beter in te spelen op de situatie maar dat maakt de kern niet anders: Teams had al jaren een voet tussen de deur dankzij de bundeling met Office. Daardoor was het voor miljoenen bedrijven en scholen de default optie toen de pandemie uitbrak. Als Zoom destijds niet had bestaan hadden we nu allemaal massaal in Teams gezeten en niet omdat het beter was, maar omdat het er toch al “gratis” bij zat. Dat is precies wat bundeling doet omdat het creëert een vangnet waardoor je product altijd meegroeit met de markt zelfs al ben je technisch niet de beste.En dat is ook waarom de EU ingreep. Niet omdat Microsoft geen goed product zou mogen maken maar puur vanwege het feit omdat een dominante speler zijn marktmacht in het ene domein (Office) gebruikte om een andere markt (chat/vergaderen) te betreden. Dat is textbook art. 102 VWEU. Dat bedrijven als Slack steken hebben laten vallen met hun prijsmodel of dat Cisco te traag was klopt ook. Maar fouten van concurrenten maken de bundelstrategie van Microsoft niet ineens “gewone marktwerking”. Het is de combinatie van misbruik van defaultpositie en ook de externe omstandigheden (Corona) die Teams zo groot hebben gemaakt.Dat boetes soms worden ingecalculeerd door Amerikaanse bedrijven is inderdaad een probleem. Maar dat pleit juist voor strenger optreden en structurele remedies (denk aan de Digital Markets Act), niet voor laissez-faire. Anders verandert er helemaal niets.

[Guru Evi]

Nee, in het begin van Corona sprong NIEMAND op Teams/Lync want het had geen "goede" video opties. Gewoon marktwerking.

Teams is populair geworden omdat Zoom eerst beter was en dan slechter geworden is, toen Zoom begon problemen te krijgen met ontwikkeling, dan hun schandalen met data naar China te sturen, dan de prijzen omhoog krikken "omdat ze konden", dan features toevoegen die mensen het lastig maakten, dan de beveiliging (zoombombs etc) voor maandenlang niet serieus nemen.

Teams heeft zich sterk moeten verbeteren in die paar jaar omdat mensen het gewoon links lieten liggen, het zat dan wel in Office, het was nog steeds niet 'goed genoeg'. Eenmaal Teams begon te werken aan een degelijk alternatief en Zoom en de fouten uit zowel Lync als Zoom te vinden, dan begonnen mensen te zien.

Als jij morgen met een app komt die 10x beter is dan Teams, schakelen mensen wel over, bundelen of niet. Dat is het hele gedoe met Slack, maar zij richten zich expliciet op mensen die het via de achterdeur in de organisatie willen brengen, omdat het momenteel hun meer opbrengt om 3x licenties aan 1 organisatie te verkopen ipv zich te richten op IT managers.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 12 september 2025 19:55]

[NEK]

Mee eens dat Zoom zichzelf flink in de voet heeft geschoten en dat Microsoft Teams in die periode technisch beter is geworden. Maar dat verklaart maar de helft van het verhaal.......de andere helft is dat Teams al “gratis” en standaard in Office zat bij miljoenen bedrijven en scholen. Toen Zoom problemen kreeg, hoefden organisaties dus niet rond te shoppen omdat de vervanger stond al klaar in hun bestaande licentie. Dat is geen zuivere marktwerking, dat is het voordeel van de default-positie. Zonder die bundeling had Teams net als Slack of WebEx zelf actief organisaties moeten overtuigen, contracten afsluiten, pilots draaien, migraties begeleiden, etc. Door de bundel konden ze die stap grotendeels overslaan en dat bundeling niet voldoende is als je product slecht is (Lync is daar een voorbeeld van), klopt. Maar zodra je product “goed genoeg” wordt, tilt bundeling het direct naar massale adoptie. en daar zit het machtsmisbruik: de weg naar de markt is veel korter dan voor concurrenten. Dus ja, fouten van Zoom en verbeteringen in Teams hielpen, maar zonder bundeling had Microsoft nooit zo snel die positie kunnen innemen.

[Guru Evi]

Hoeveel organisaties betalen niet nog steeds voor Zoom EN Teams en vaak ook Slack. Eenmaal je de CIO overtuigd gekregen hebt dat Zoom nodig is, gaat het niet zo gemakkelijk meer buiten. Zoals je zelf zegt, moest het niet goed zijn, zou het niet gebruikt worden, dat het gebundeld wordt heeft volgens mij geen enkel effect omdat van bovenaan "je al Zoom gekocht hebt" en alles errond gestandardiseerd, echter het zijn de 'gebruikers' die de verandering meebrengen, of het nu gebundeld is of niet in mijn ervaring maakt niets uit.

[NEK]

Dat organisaties nu vaak Zoom en Teams en Slack hebben, laat niet zien dat bundeling geen effect heeft want het laat juist zien hoe sterk lock-in en path dependency werken. Als een CIO ooit Zoom heeft ingekocht blijft dat vaak bestaan omdat processen en contracten en gewoontes eromheen zijn opgebouwd. Maar zodra diezelfde organisatie Office 365 heeft, is Teams al aanwezig en “gratis”, waardoor nieuwe afdelingen of projecten automatisch naar Teams trekken. Je krijgt dan een hybride landschap, niet omdat Teams intrinsiek zo goed is, maar omdat het default meekomt met Office. Dat gebruikers verandering brengen klopt, maar defaults sturen die keuzes enorm. Als iets al in je suite zit en geen extra licentiekosten vergt, is de drempel om het te proberen veel lager dan voor een externe tool. Daar zit precies de impact van bundeling omdat het verschuift de uitgangspositie in het voordeel van de dominante speler. Met andere woorden, het feit dat veel organisaties vandaag meerdere tools naast elkaar gebruiken, is geen bewijs dat bundeling neutraal was en het is het bewijs dat Microsoft zich dankzij bundeling onvermijdelijk in die mix heeft weten te nestelen.

[Guru Evi]

Dus volgens jouw kan Microsoft nooit bewijzen dat bundeling goed is of de EU bewijzen dat het slecht is, omdat het gebundeld is. Jij zegt dat bundeling en natuurlijke monopolies per definitie slecht is en dat de overheid moet zorgen dat zulke marktwerking niet mogelijk is.

Maar Word is ook gebundeld in Office en Excel ook, en Adobe bundelt ook een encoder, en zo kun je doorgaan tot elk lijntje code 'aangekocht' moet worden want anders wordt het een 'bundel'. Een Office suite is meer dan een pagina tekst kunnen tikken.

Op een bepaald moment is het gewoon 'nodig' om bepaalde functionaliteit in je systeem te stoppen. Hoeveel mensen kunnen vandaag werken met Word zonder de online functionaliteit die 'gebundeld' wordt, zoals chatten over en meerdere mensen aan hetzelfde document laten werken. Op een bepaald moment haal je zoveel functionaliteit weg dat het geen "groupware" oplossing meer is en eventueel zelfs geen "kantoor" oplossing maar gewoon een hoopje individuele software die niet met elkaar mag werken (volgens de overheid). En daar zit nu het probleem, deze wetten halen zulke innovatie uit het systeem, als Microsoft geen Teams-integratie in hun Office mogen steken, waarom zouden ze dan hooks onderhouden voor andere software zoals Zoom of Slack die ook dezelfde hooks gebruiken voor hun eigen groupware integratie. Eenmaal je die weghaalt, haal je de API weg, en binnen de kortste keren is Microsoft Office dood.

Het is daarom ook dat er geen grote/goede Europese software huizen zoals Microsoft bestaan en nu met de laatste iteraties wetgeving trekken zelfs grote open source software oplossing terug uit Europa. Vandaag trekken oa het LibreSOC en veel kleine AI projecten al uit Europa terug vanwege regulaties, zelfs Greg KH (een van de drie mensen die mogelijk Linus zou opvolgen ivm Linux kernel) zegt dat de Linux kernel mogelijk gaat moeten terugtrekken of contributies blokkeren van mensen binnen de EU. Zelfs een YouTuber die een open source hardware router aan het maken was heeft onlangs het project stilgelegd omdat hij het niet kan produceren voor de EU markt vanwege de regulaties.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 15 september 2025 15:02]

[NEK]

Het is niet zo dat “bundeling per definitie slecht” is maar.het verschil zit hem toch echt in de productintegratie versus misbruik van marktmacht:

• Legitiem: Word + Excel + PowerPoint samen aanbieden als Office-suite. Dat is 1 productcategorie (productiviteitssuite). Daar verwacht de klant ook dat de onderdelen goed samenwerken. Dat is innovatie, geen misbruik.
• Probleem: een dominante speler die functionaliteit uit een andere markt (videoconferencing/collaboration) verplicht meelevert. Dat is geen logisch onderdeel van een tekstverwerker of spreadsheet meer, maar een extra product dat concurreert met Zoom, WebEx, Slack. Hier gebruik je je machtspositie in de ene markt om een andere markt te betreden = art. 102 VWEU.

Dat is geen innovatie tegenhouden, maar juist ruimte scheppen zodat integratie ook van buitenaf kan komen. Want jouw voorbeeld klopt: als Microsoft Teams integraal in Office steekt, waarom zouden ze nog moeite doen om open hooks en API’s voor Zoom of Slack te onderhouden? Dan sluit je dus innovatie van derden uit. Het punt van de EU is juist: zorg dat integratie kan, maar op basis van keuze, niet op basis van lock-in. Dat er Europese spelers ontbreken komt niet omdat de EU bundeling tegengaat maar juist omdat dominante spelers door bundeling die markt al decennia dichttrekken. En dat open source-projecten waarschuwen voor overregulering is een serieuze discussie maar staat los van deze antitrustzaak.

Mededingingsrecht gaat over marktmacht, niet over alle softwareontwikkeling.

Niemand zegt dat integratie verboden moet worden. De grens ligt bij het misbruiken van een bestaande machtspositie om nieuwe markten te monopoliseren. En daar is Teams een textbook voorbeeld van.

[Guru Evi]

Okay, misschien is dit legalistisch wel waar, maar enkel in de definities dat de EU opzet, niet in een kapitalistisch systeem.

De vraag blijft, wie definitieert wat een productiviteitsuite inhoudt. Als het over productiviteit gaat, het kunnen chatten/vergaderen terwijl je een document samen opstelt is heel goed voor de productiviteit. Moest je dat gezegd hebben voor 2019 echter, zouden mensen je investering waardeloos genoemd hebben en zou je nooit een succesvol product gekregen hebben (zie oa Lync of de verschillende RTSP en andere chat/video implementaties van oa. Adobe).

De hooks zijn verplicht vanuit de wetgeving op monopolie als ze hun eigen software inhaken, moeten ze de concurrenten ook kans geven dezelfde haken te gebruiken om hun eigen software in te zetten, mijn gedoog is dat als je Teams verbiedt te bestaan, waarom zou Microsoft dan de hooks blijven onderhouden? Wat voor verplichting heeft Microsoft tov hun concurrentie? Want moest je nu Teams volledig onafhankelijk maken, en eventueel gaat Office hieraan ten onder, omdat er iemand anders komt met een StarOffice kloon waar dan wel hooks voor productiviteit in zitten, heb je dan niet een ander monopolie geschapen door Microsoft onrechtmatig (volgens de natuurlijke wetten van de markt dan) te verbieden te concurreren omdat ze op een of ander moment misschien een monopolie hadden?

Hoeveel monopolies van de jaren 1600, of 1700, of 1800 bestaan vandaag nog? Er waren mensen met monopolies op de stoom en andere motoren, er waren mensen met monopolies op banden, als je ver genoeg gaat, waarschijnlijk het wiel. Vroeger waren monopolies soms zelfs beschermd binnen een stad om te zorgen dat bepaalde kritieke dingen (zoals de smid) niet ten onder gingen aan mensen die een goedkoper maar inferieur product verkochten. Hoeveel Chinese bedrijven zijn vandaag geen monopolies, je kunt geen chip op de markt produceren zonder China te betrekken, dat heeft ook een weerslag niet alleen op de marktwerking maar ook op de veiligheid.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 15 september 2025 15:16]

[NEK]

Het klopt dat “productiviteit” breed gedefinieerd kan worden maar de EU verzint die grenzen niet willekeurig. In mededingingsrecht wordt gewerkt met afgebakende relevante markten, gebaseerd op economische substitueerbaarheid. Word/Excel/PowerPoint vormen samen een herkenbare suite waar nauwelijks substituten voor bestaan: 1 markt. Videoconferencing/chat is een aparte markt met tal van alternatieven: andere markt. Bundelen over die grens heen heet koppelverkoop en is verboden voor dominante spelers (art. 102 VWEU). Dat is geen semantiek, dat is een beproefde analysemethode. En dat “de markt lost monopolies vanzelf op” klopt in digitale markten meestal niet. Juist daar werken netwerkeffecten, lock-in en switching costs. Als iedereen al in Teams zit omdat het bij Office zat, dan wordt overstappen collectief steeds moeilijker ookk al bestaat er een beter alternatief. Dat is wezenlijk anders dan 18e-eeuwse smeden of bandenfabrikanten. Digitale markten hebben een winner-takes-all-dynamiek die zichzelf versterkt. Over die hooks: de wet schrijft niet voor dat Microsoft Teams moet verbieden, maar dat als ze hun eigen product via interne API’s diep integreren diezelfde integratie-mogelijkheden ook open moeten staan voor concurrenten (zie o.a. Apple). Dat is juist om innovatie van derden te bevorderen in plaats van dicht te smeren. En natuurlijk verdwijnen sommige monopolies vanzelf in de tijd, maar vaak pas na decennia schade. Mededingingsrecht is er niet om bedrijven eeuwig klein te houden, maar om te voorkomen dat markten vandaag al op slot gaan door oneigenlijk machtsgebruik. Het gaat dus niet om willekeurige definities, maar om structurele spelregels om te voorkomen dat 1 speler de deur dichtgooit voor anderen een kans krijgen.

[Guru Evi]

Dus laat ons concentreren op de eerste zin.

In mededingingsrecht wordt gewerkt met afgebakende relevante markten, gebaseerd op economische substitueerbaarheid.

Marktdefinitie is dynamisch: markten worden gevormd door de keuzes van consumenten en producenten, een markt bestaat altijd uit vrijwillige interacties tussen individuen. Technologie en voorkeuren veranderen voortdurend.

Overheden die statisch een "relevante markt" vastleggen, lopen per definitie achter de feiten aan en riskeren verkeerde beslissingen (bv. Netflix werd vroeger niet als substituut voor bioscopen gezien, maar bleek dat wél te zijn). Door van bovenaf te bepalen wat wel en niet tot een markt behoort, kan de overheid bedrijven onterecht als "monopolist" of "dominant" bestempelen, of omgekeerd machtsconcentratie laten passeren. Elke externe poging om te "definiëren" wat een markt is, is een vorm van dwang die de natuurlijke ordening vervalst.

Het vaststellen van een relevante markt door de staat is geen neutrale handeling, maar een machtsmiddel. Het geeft bureaucraten de mogelijkheid om in te grijpen in vrijwillige transacties, boetes uit te delen of fusies te verbieden op basis van arbitraire categorieën. Dit creëert kunstmatige barrières en verhindert dat concurrentie zich natuurlijk ontplooit. Wanneer de overheid de macht heeft om markten te definiëren, zullen bedrijven proberen die definitie in hun voordeel te beïnvloeden. Dat leidt tot regulering die marktmacht eerder beschermt dan bestrijdt.

Kortom: in kapitalistische logica werkt het prijsmechanisme beter als de markt haar eigen grenzen kan bepalen, zonder dat de overheid een statische, kunstmatige indeling oplegt. Het idee dat een overheid een universele "substitueerbaarheid" kan opleggen is absurd. Substitutie is subjectief en persoonlijk (voor mij kan koffie een substituut zijn voor chocolade, voor een ander niet). De staat reduceert dit tot een dogmatische, collectieve categorie die geen recht doet aan individuele voorkeuren. Door markten op te leggen in plaats van ze te laten ontstaan, verandert de overheid zichzelf in een kartel van dwang dat bepaalt wat "concurrentie" is en zo de vrije markt juist onmogelijk maakt.

Dat Teams in Office zit is geen “marktfalen” dat door de staat moet worden opgelost, maar een gevolg van vrijwillige keuzes. Iedereen koos voor Office, en dus ook impliciet voor Teams. Dat maakt overstappen moeilijker, maar dat is geen dwang: het is een vorm van coördinatie via de markt. Een dominante speler die lui wordt (Teams) creëert een marktopening. In een vrije markt wordt zo’n positie nooit permanent, omdat winstgevende niches concurrerende innovaties aantrekken. als het collectief een bepaalde oplossing kiest, is dat het resultaat van individuele afwegingen, niet van dwang. De overheid die dit gaat “corrigeren” door markten af te bakenen of te dwingen tot interoperabiliteit, zal altijd een grotere inefficiëntie en machtsconcentratie opleveren dan de lock-in zelf.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 15 september 2025 22:04]

[NEK]

Het idee dat marktdefinitie “arbitrair” is, gaat voorbij aan hoe dit in het mededingingsrecht functioneert. De Europese Commissie en het Hof van Justitie werken al decennia met het concept van de relevante markt, gebaseerd op economische substitueerbaarheid. Dit is geen willekeurig bureaucratisch hokje maar een toetsingskader met concrete methoden zoals de SSNIP-test (Small but Significant Non-transitory Increase in Price). Daarmee wordt empirisch vastgesteld of producten in elkaars markt liggen: als een prijsstijging van 5–10% ertoe leidt dat gebruikers overstappen, is er substitutie; zo niet, dan is het een aparte markt. De rechtspraak van het Hof (o.a. United Brands, zaak 27/76; Microsoft, T-201/04) bevestigt dat marktafbakening essentieel is om te beoordelen of er sprake is van machtsmisbruik ex artikel 102 VWEU. Zonder die afbakening kun je nooit objectief vaststellen of een onderneming dominant is, laat staan of zij haar positie misbruikt. Dat digitale markten dynamisch zijn, klopt maar juist door netwerkeffecten en switching costs zijn ze ook buitengewoon gevoelig voor lock-in. Het argument “consumenten kiezen vrijwillig” miskent dat defaults en bundeling gedragsmatig enorm sturend werken. Het Hof heeft in Microsoft/Windows Media Player (T-201/04) expliciet erkend dat het meeleveren van een product bij een dominante suite de concurrentie op die secundaire markt “substantieel kan verstoren”, ongeacht of gebruikers theoretisch konden overstappen. De stelling dat overheden door marktafbakening “kunstmatige barrieres” creëren draait de werkelijkheid om, namelijk in de praktijk zijn het juist dominante ondernemingen die barrieres opwerpen door hun machtspositie door te trekken naar nieuwe markten. De rol van de mededingingsautoriteit is het openbreken van die barrieres en het waarborgen van daadwerkelijke keuzevrijheid. Marktdefinitie is geen statische willekeur maar een juridisch verankerd instrument dat met economische methoden wordt toegepast. Het alternatief, markten “hun eigen grenzen laten bepalen”, leidt in digitale sectoren, helaas, juist tot structurele machtsconcentratie, omdat de defaultpositie van de dominante speler zichzelf eindeloos versterkt.

[Guru Evi]

Zoals ik al zei, je kan dit legalistisch wel allemaal definieren, maar dat wil niet zeggen dat je een open markt blijft behouden.

Wat de EU hier gedefinieerd heeft is een vervalsing van de open markt en hier wordt misbruik van gemaakt en dus krijg je stapeltjes wetten waardoor innovatie en de markt belemmerd wordt en de klant de pineut is. We betalen meer voor Teams, we krijgen geen vertaling in onze Apple producten, we hebben standaard geen locatie- of gezichtsinformatie in Google Photos, Linux en andere projecten zoals LibreSOC en KDE moeten uitkijken en duizenden uren besteden om de wetten te interpreteren ipv te innoveren. Bedrijven trekken zich terug en innovatie binnen de EU wordt belemmerd, mensen, vooral uitvinders en de slimste onder ons verhuizen naar andere markten etc etc. Eventueel gaat de EU aan duizenden sneetjes dood.

Marktdefinitie van de overheid is wel degelijk statisch, je zegt dat het niet statisch is maar in dezelfde zin zeg je dat het verankerd is. Er is niets in de wereld die zich eindeloos versterkt, dat is per definitie onmogelijk. Misschien even wat minder ChatGPT raadplegen want nu komt er alleen maar onzin uit.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 15 september 2025 22:32]

[NEK]

Het punt van art. 101/102 VWEU is niet om markten dicht te reguleren maar juist om de open markteconomie met vrije mededinging (art. 3(3) VEU, art. 119 VWEU) te beschermen. De rechtspraak van het Hof van Justitie benadrukt keer op keer dat het doel van het mededingingsrecht is om marktstructuren open te houden zodat concurrentie op merites kan plaatsvinden (Continental Can, zaak 6/72; Hoffmann-La Roche, zaak 85/76). De suggestie dat de EU “een vervalsing” creëert draait de zaken om: zonder ingrijpen zouden lock-in en bundeling de markt zelf vervalsen. Dat is precies wat in Microsoft/Media Player (T-201/04) en Microsoft/Interoperability (T-201/04) juridisch is vastgesteld: door bundeling en weigering tot interoperabiliteit werden concurrenten buitenspel gezet en innovatie afgeremd. Dat sommige bedrijven zich uit de EU terugtrekken wegens regulering is een reëel discussiepunt maar het is een afweging: accepteer je kortetermijnkosten voor compliance, of laat je een marktconcentratie ontstaan die structureel innovatie smoort? Empirisch onderzoek laat zien dat juist markten met robuust mededingingstoezicht meer dynamiek kennen (zie OECD Competition Assessment studies). En dat “duizend sneetjes”-argument klinkt overtuigend maar de kern is: zonder antitrusttoezicht word je niet doodgesneden door regulering, maar verstikt door slechts 1 dominante aanbieder die door bundeling alles dichttrekt. Het juridische instrumentarium is er niet om innovatie te fnuiken maar om ervoor te zorgen dat concurrentie daadwerkelijke kan plaatsvinden. Zonder dat toezicht is het de consument die echt de pineut is, omdat de markt dan niet meer “vrij” maar eenzijdig gestuurd wordt door de default van de dominante speler. En daarbij is geen enkele gebruiker bij gebaat.......

[C64Boy]

De eerste zin is gewoon helemaal de plank misslaan. Er zijn wel degelijk veel betere alternatieven, maar partijen als MS gebruiken hun machtspositie om de concurrentie 'kalt zu stellen' en dat is natuurlijk niet de bedoeling en ook uiteindelijk niet in het belang van consumenten.

De rest van het verhaal snap ik weinig van moet ik eerlijk bekennen.

[m_snel]

Ik kan me nog wel herinneren dat je in het verleden een ftp programma moest hebben om een browser te kunnen downloaden. Dan haalde je netscape binnen en kon je op internet.

Het was natuurlijk veel makkelijker dat MS dat gewoon integreerde, want ik heb ook nog wel eens een tijd gebruikt gemaakt van een losse cd met internet explorer.

Maar het was natuurlijk gewoon de concurrentie die zichzelf de nek omdraaide, Netscape kwam met een sweet die iedereen links liet liggen door alle bugs. Tegenwoordig zijn er gewoon alternatieven die beter zijn, en denk ik niet dat de acties om andere te kiezen de oorzaak zijn van meer concurrentie.

Ook het verhaal over de media player was natuurlijk te gek voor woorden. Het bedrijf dat die zaak aanspande propte je pc vol met reclame. En uiteindelijk moest Microsoft dan een versie leveren zonder die vervolgens nauwelijks verkocht werd.

Het is natuurlijk goed dat de EU de zaken wettelijk regelt, maar uiteindelijk is het de consument die bepaalt wat hij wil gebruiken.

[NEK]

Dat nostalgische verhaal over netscape en later de Wnidows Media Player laat eigenlijk precies zien waarom de EU zich met dit soort bundels moet bemoeien. Bij Netscape was het inderdaad buggy maar vergeet niet dat Internet Explorer gratis en standaard meegeleverd werd bij Windows en dat destijds standaard op >90% van alle pc’s draaide. Dan heb je als consument geen neutrale keuze meer doordat de dominante speler beslist wat er standaard op je systeem staat. Netscape moest ineens concurreren met gratis & al geïnstalleerd-marketing en dat heeft precies hun de nekslag gegeven. Dat is geen pure marktwerking maar machtsmisbruik van een dominante positie. Hetzelfde bij de Windows Media Player: ja, RealPlayer zat vol reclame maar dat rechtvaardigt niet dat Microsoft zijn eigen player in Windows bundelt en zo concurrentie buitenspel zet. De “N-versies” zonder Media Player werden nauwelijks verkocht, maar dat komt vooral omdat bijna niemand bewust zo’n versie wilde kiezen en dus kopen. Je lost lock-in niet op door een obscure parallelle versie in de markt te zetten omdat de massa gewoon de default gebruikt. En dat is nu weer bij Teams opnieuw het punt. Er zijn alternatieven (Zoom, Slack, Webex etc etc etc), maar door Teams automatisch mee te leveren in Office 365 kreeg Microsoft in no time een enorm marktaandeel. En het zorgt ervoor dat consumenten geen moeite hoeven te doen om iets op te zoeken en vervolgens te installeren.....organisaties kiezen zelden voor iets anders als het standaardproduct er al gratis bij zit. De consument beslist dan niet meer volledig vrij omdat die gewoon het pad volgt dat door de dominante aanbieder is uitgezet. Het is goed dat de EU dit regelt, maar het is een illusie om te denken dat de consument hier echt autonoom beslist. Zonder ingrijpen van de toezichthouder krijg je een markt die dichtslibt met defaults en daar wint vooral de dominante speler van niet de concurrentie of de consument.

[Guru Evi]

Netscape had al problemen voor IE de 'standaard' werd. Mensen schakelden over naar IE in het Windows 95 tijdperk, toen Microsoft nog dacht een 'privaat Internet' (MSN) op te richten. De bundeling kwam maar met 98SE (1999-2000), Netscape was al bijna failliet en uiteindelijk overgenomen door AOL in 1998. AOL was ook een 'privaat Internet'.

[NEK]

Netscape had in de tweede helft van de jaren ’90 al technische en ook organisatorische problemen. Maar juist dat maakt de bundeling van IE in Windows 98/98SE zo belangrijk want op dat moment werd concurrentie niet meer beslist op kwaliteit, maar op default-positie. De Amerikaanse antitrustzaak (VS v. Microsoft, 1998) draaide precies om dit punt want Microsoft gebruikte Windows’ dominantie om IE mee te leveren, waardoor Netscape geen reële kans meer had om te herstellen. Dat Netscape door AOL werd overgenomen maakt de zaak niet minder relevant want het laat zien hoe bundeling de deur definitief dichtgooide. Met andere woorden: Netscape was misschien al verzwakt, maar de integratie van IE in Windows maakte dat niemand meer serieus kon concurreren. En dat is de parallel met Teams vandaag: het hoeft niet het beste product te zijn, zolang het maar de default is bij een dominante suite.

[Guru Evi]

Maar de geschiedenis van zowel IE als Teams toont wel duidelijk dat deze 'bundeling' gewoon een resultaat van de marktwerking is, niet een resultaat van de kracht van monopolie.

Teams is al jarenlang (eerst als Lync, dan Skype for Business) in Office, maar dat maakte het niet populair. Hoe komt dat Lync nooit razend populair geworden is, of Skype for Business, alhoewel het in principe hetzelfde product is dat al grofweg 20 jaar in Office zit?

Hoe heeft Chrome of Firefox ooit "gewonnen" als IE al gebundeld was in Windows? Zou de redenering niet moeten volgen dat - omdat IE al in Windows zat - dat IE de 'standaard' moest blijven? Waarom springen mensen door de hoepels om Chrome te downloaden terwijl ze IE en een Chrome-afgeleide vandaag in Windows zitten hebben. Heeft niets met bundelen maar met marktwerking te maken.

[NEK]

Het feit dat Lync of Skype for Business nooit massaal aansloegen ondanks dat ze ook in Office zaten bewijst niet dat bundeling geen rol speelt. Het bewijst hoogstens dat bundeling alleen niet altijd genoeg is want er moet ook een momentum zijn (zoals Corona en massaal thuiswerken). Toen dat momentum er wel was, kon Microsoft Teams razendsnel schalen omdat het al “gratis” bij Office zat. Hetzelfde met IE/Chrome: mensen stapten pas massaal over op Chrome toen IE technisch zo achterliep dat de kwaliteitstekortkomingen niet meer te negeren waren. En zelfs toen duurde het jaren; juist omdat de default-positie van IE enorm krachtig was. Het feit dat gebruikers “door de hoepels sprongen”om Chrome te downloaden, zegt meer over hoe slecht IE was dan dat bundeling geen invloed had. Marktwerking speelt dus zeker mee, maar bundeling zorgt voor een oneerlijke startpositie. Het maakt van jouw product de default, en dat verlaagt de drempel tot adoptie zo enorm sterk dat concurrenten een enorme achterstand oplopen. Dat sommige alternatieven (Chrome, Zoom) die default wisten te doorbreken, verandert niets aan het principe: bundeling is een machtsinstrument, niet “gewone marktwerking”.

[Guru Evi]

Zowel Chrome als Slack als Teams vind ik wordt geduwd door bepaalde trendsetters. Vandaag zijn het YouTubers, maar vroeger waren het Developers. Waarom draaien zowat alle developers tegenwoordig op Apple hardware? Een middelgroot bedrijf heeft er de kiespijn aan, en vandaag zijn ze allemaal aan het overschakelen naar Linux, omdat ontwikkelingssoftware op Linux nu eenmaal cool is. Je krijgt nog steeds je Dell laptop met Office en Windows gebundeld, maar dat gaat er snel vanaf.

Bundelen is goed voor de consument, als je alles apart moet kopen wordt het heel duur en onoverzichtelijk. Als je ooit van machtsmisbruik wilt zien, kijk naar Adobe, die licentie moet geoptimaliseerd worden om betaalbaar te blijven en het wordt een potje in elke grote omgeving. Ik zou liever 'zoals vroeger' 1 versie van Adobe Master Edition betalen voor iedereen dan het huidige "Acrobat voor iedereen, en Photoshop voor marketing, ...". Ik heb heel liever dat Dell mij verzekert dat een licentie voor Windows op de machine zit, dan het achteraf met Microsoft te regelen en het gaat mis.

Zo ook met Teams, ik zit nu dat ze verplicht worden te splitsen, nu moeten we opeens Team Premium kopen, niet voor iedereen, maar zonder de extra licentie kosten verliezen bepaalde projecten hun 'oude' apps. Het wordt een zooitje en dan zeg ik liever, koop gewoon voor iedereen Premium, maar dat komt niet uit mijn portemonnee, maar wel uit dat van de belastingsbetaler en het budget voor meer mensen aan te huren.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 13 september 2025 02:00]

[wiseger]

De Netscape browser was ook gratis. Dat was juist het probleem van Netscape, ze wilde geld verdienen door server producten te verkopen. Maar op de server kant had je al heel veel open source producten van o.a. Apache.

Dat Netscape verloor was omdat ze simpelweg geen omzet maakte. Later heeft google laten zien dat het ontwikkelen van een superieure browser helemaal geen probleem is en hebben ze de hele markt veroverd.

[Soeski]

Sweet? Ik heb al veel varianten gezien van "suite" maar deze is nieuw voor me haha. Ja, min me maar, maar ik moest echt hardlop lachen :)

[gedonie]

Maar wie zegt dat Teams er gratis bij zat. Het is gewoon een bundel van 5 producten waarvan teams er 1 was.

Je betaald voor de bundel en daarin zitten de kosten van alle producten berekend. Als bundelen van producten niet mag. Waarom mogen Word, Excel, Outlook en PowerPoint dan nog wel in zo'n bundel zitten?

En als je die lijn doortrekt mag LibreOffice ook niet, ongeacht de prijs is het bundelen van producten.

[NEK]

Het punt is niet dat bundelen altijd verboden is. Het verschil zit ’m in de specifieke mededingingsrechtelijke context:

• Word, Excel, PowerPoint zijn allemaal kernonderdelen van een kantoorpakket. Daarvoor geldt: de bundel is het product. Niemand koopt “Office” en verwacht daar geen tekstverwerker of spreadsheet in.
• Teams daarentegen is geen essentieel onderdeel van een kantoorpakket. Het valt in een andere productmarkt (communicatie & collaboration software). Door dat verplicht mee te leveren met een dominante suite (Office), trek je een concurrerende markt dicht.

Dat is precies waarom de Europese Commissie het koppelde aan art. 102 VWEU (misbruik van machtspositie), namelijk Microsoft gebruikt dominantie in de ene markt (Office) om een andere markt (chat/video) binnen te duwen. LibreOffice is een bundel van kernfunctionaliteiten in een suite maar LibreOffice heeft geen machtspositie. Zolang je geen dominante speler bent, mag je bundelen wat je wilt. Zodra je wel dominant bent, gelden er strengere regels.

Bundelen an sich is niet verboden. Misbruik maken van een dominante positie door koppelverkoop wel. En daar viel Teams duidelijk onder.

[sympa]

En de bundeling van die spreadsheet en tekstverwerker bestond al voordat er die dominante marktpositie was.

En naar mijn gevoel heeft MS juist Teams op die manier ingezet om WebEx en Zoom van de markt te drukken.

Die bedrijven hadden namelijk kunnen uitbreiden met een office suite. ,Dat zou wat zijn geweest voor de positie van MS...

[NEK]

Het klopt dat Microsoft Word + Excel al vroeg bundelde nog voordat Office een dominante marktpositie had. Maar dat is juist het verschil want die bundel vormde samen 1 logische productcategorie (productiviteitssuite). De markt accepteerde dat als 1 geïntegreerd product. Teams is wat anders omdat dat valt in een andere markt (realtime communicatie en vergaderen). Het bundelen daarvan bij een dominante suite is geen logische productuitbreiding meer, maar een strategische zet om concurrenten buitenspel te zetten. Dat WebEx of Zoom geen eigen Office-suite hebben uitgebracht, doet er eigenlijk niet toe. Concurrentie werkt niet zo dat iedere speler maar “jouw product” moet gaan kopiëren. De kern is dat MS met Office al een quasi-monopolie had, en die macht gebruikte om een ander marktsegment binnen te trekken. Word + Excel bundelen was een productinnovatie, Teams + Office bundelen was een machtsinstrument. Dat verschil maakt dat het eerste legitiem was, en het tweede onder misbruik van machtspositie valt.

[sympa]

En Teams was vooral een kopie, geen innovatie. En vervolgens zijn ze het met Office gaan verweven zodat ze een argument hadden voor antitrustzaken.

[Blokker_1999]

En het alternatief is dat MS nog jarenlang inbreuk blijft maken terwijl men aan het procederen is. Daarnaast zie ik nog vele bedrijven, en zeker niet altijd de kleinste, die geen Teams gebruiken, maar wel alternatieven. Ondanks dat ze wel degelijk 365 accounts hebben.

En het is niet eenvoudig om snel te zijn in een complexe zaak, dat moet je toch ook inzien.

[NEK]

Dat klopt echter duurt procederen erg lang en de Commissie kiest vaak voor commitments juist om sneller resultaat te boeken. Maar daarmee mis je wel twee dingen.

1. Geen precedent, geen boete........
   Er is nu geen formeel vastgestelde overtreding van art. 102 VWEU en geen boete. Daarmee blijft het economisch voordeel van de bundeling grotendeels bij Microsoft. Het afschrikwekkende effect naar andere Big Tech-spelers is dus minimaal.
2. Schade is al aangericht.........
   Dat sommige grote bedrijven alternatieven gebruiken, klopt maar dat is echter meestal dankzij stevige IT-budgetten en bewuste keuzes. Het gros van de markt (mkb, onderwijs, non-profit) is wel in de Microsoft-silo getrokken, helaas..... Dat marktaandeel krijg je niet meer terug door achteraf een los pakketje aan te bieden; hoe graag je dat ook zou willen.

Helaas zijn mededingingszaken zijn complex en traag. Maar dat is juist waarom er steeds vaker wordt gepleit voor sneller ingrijpen bij dominante platforms; zie de Digital Markets Act. Wachten tot het kwaad is geschied en dan met halfzachte remedies komen, maakt het effect voor concurrentie vrijwel nihil en geen kans op het marktaandeel vergroten. De Commissie had gewoon of sneller moeten handelen, of alsnog een boete moeten opleggen om deterrent value te behouden. Nu voelt dit vooral als een pragmatisch compromis, maar eentje dat de machtspositie van Microsoft nauwelijks aantast. En dat is erg zonde.

[jaquesparblue]

Wat is de meerwaarde van een juridische precedent? Je noemt het nogal uitdrukkelijk dus vraag het me oprecht af.

Bij mijn weten is een precedent bij civil law (wat we in de EU hebben) een stuk minder interessant dan bij common law (VS).

[Reactie gewijzigd door jaquesparblue op 12 september 2025 19:08]

[NEK]

in de EU (civil law) geldt formeel geen “precedent” zoals in de VS. Maar in het EU-mededingingsrecht speelt het toch een aanzienlijk grote rol en wel om drie volgende redenen:

1. Rechtszekerheid & voorspelbaarheid
   Als de Commissie formeel vaststelt dat er sprake is van een inbreuk cofnorm art. 102 VWEU, dan weten bedrijven en rechters exact waar de grens ligt. Dat helpt bij toekomstige zaken, want dan kun je rechtstreeks verwijzen naar dat besluit en zeggen: dit gedrag is al eens als misbruik aangemerkt.
2. Nationale rechters & toezichthouders
   Alle EU-lidstaten passen dezelfde mededingingsregels toe. Een formele inbreukbeslissing van de Commissie is bindend bewijs voor nationale rechters (zie art. 16 Verordening 1/2003). Dus ook een Spaanse of Nederlandse rechter kan dan niet om de vaststelling heen. Bij een “commitment decision” (zoals hier) is dat níet het geval want er is (simpelweg) geen vastgestelde overtreding, dus ook geen bindend bewijs.
3. Deterrent effect
   Een boete plus formele vaststelling schrikt af (ogenschijnlijk). Andere Big Tech-spelers weten dan dat gedrag ze niet alleen verplichtingen oplevert maar ook een officiële overtreding die je juridisch blijft achtervolgen (bij schadeclaims bijvoorbeeld). Zonder die vaststelling kan Microsoft altijd zeggen: “wij hebben niets verkeerd gedaan; we hebben alleen de Commissie tegemoet gekomen.”

Dus ja; in civil law heb je geen stare decisis maar in het EU-recht is een precedent in de vorm van een inbreukbesluit wel degelijk van waarde zowel voor toekomstige zaken als voor private schadeclaims.

[michelr]

"Het komt te laat en gaat vaak niet ver genoeg"
Dit zijn meningen. Zoom had al het momentum in het begin van de corona-periode. Slack had momentum. Maarja, weinig innovatief, weinig innoverend en mistten slachtkracht. Dan moet je niet achteraf als gebruiker je onvrede gaan spuien over de concurrent dit het beter heeft aangepakt, zeker als - gezien de verder niet-ter-zake-doende additionele uiting van frustraties - je ook nog enigzins vooringenomen lijkt.

[NEK]

Het gaat hier niet om een subjectieve mening maar om duidelijk vastgestelde mededingingsrechtelijke principes. De Europese Commissie is een formeel onderzoek gestart op basis van art. 102 VWEU (misbruik van machtspositie). Daaruit volgden bindende verplichtingen voor Microsoft en dat gebeurt niet omdat “gebruikers gefrustreerd” zijn, maar omdat er juridische zorgen waren over concurrentieverstoring door bundeling. Dat Zoom en Slack aanvankelijk momentum hadden, klopt. Maar momentum is iets anders dan een eerlijk speelveld. Als jouw product “gratis” bij een dominante suite zit, dan begin je altijd met een voorsprong. Zelfs als concurrenten beter zijn, moeten zij de extra drempel overwinnen om organisaties uit een default-oplossing te trekken. Dat is precies waarom bundeling zo’n krachtig instrument is. Of Slack genoeg innoveerde is een terechte discussie, maar dat verandert niets aan de kern:: Microsoft gebruikte de machtspositie van Office om Teams een oneerlijke start te geven. Dat is geen mening maar dat is de juridische basis waarop de EC heeft ingegrepen.

[Annihilism]

Het valt mij sowieso op dat als het om big tech gaat er altijd een hoop geschreewd wordt binnen de EU maar er maar weinig gebeurd. "All bark no bite". MS, Meta, X, Google etc. weten dit en nemen gewoon een loopje met de EU.

De EU heeft dan wel weer tijd om allerlei bezopen privacy schendende maatregelen te verzinnen als chat control. Het is gewoon compleet lachwekkend en niet serieus te nemen.

[gaskabouter]

Dus je betaalt verplicht minder voor een product met meer functionaliteit?

Ik begrijp dat de eu iets wil reguleren maar dit lijkt me een unicum.

Als ik Microsoft was zou ik teams helemaal niet meer gekoppeld aanbieden maar alleen nog maar gratis en werken aan goede integratie met Office wat veel bedrijven toch al hebben

[Powerblast]

Met andere woorden we zijn het cirkeltje rond en ze noemen het terug Office communicator zoals het volgens mij 15 jaar geleden ook noemde .

Microsoft en chatclients, het blijft toch een slecht huwelijk vind ik. Sinds ik professioneel er mee in aanraking kom zit ik denk ik al aan de 5de chatclient waarbij het elke keer jaren duurt eer het iets of wat stabiel werkt. Ze maken mooie producten, maar chatclients zijn ze vind ik echt niet goed in.

[gaskabouter]

Ik moet soms vergaderen maar het is altijd vrij rustig inderdaad omdat de helft of niet in beeld is of geen geluid heeft en het de andere helft niet lukt in te loggen.

[Powerblast]

Het is tegenwoordig redelijk stabiel moet ik zeggen, maar ik had tot een paar maanden terug hier ook veel last van. Collega's nu ook nog altijd. Headsets die in Windows en alle andere apps perfect werken, Teams weigert ermee te verbinden. Bij ons belt standaard iedereen al tien minuten vroeger in om eerst de setup te testen... handig is anders natuurlijk.

Mijn persoonlijke ervaring is dat de oude MSN client van vroeger nog de beste was . Stabiel en deed wat ie moest. Vanaf toen is het bergaf gegaan.

[Reactie gewijzigd door Powerblast op 12 september 2025 14:55]

[William_H]

Jup, als iemand die in IT support heeft gewerkt, kan ik dit bevestigen. Zelfs wij hadden er last van, en dan wordt je toch wel even vreemd aangekeken kan ik je vertellen. Ik zeg er altijd maar bij, "dat is Teams, en dat vinde we niet raar...".

[Bossie]

Je hebt toch gewoon teams certified headsets etc?

Het lijkt mij in ieder geval logisch dat als een bedrijf voor teams heeft gekozen, dat ze ook voor headsets gaan met teams ondersteuning.

Als een gebruiker dan bijvoorbeeld een prive headset etc wil gebruiken, dan is dat zijn probleem en niet van support.

[readefries]

Dat je een certified headsets hebt, geeft voor mij heel erg aan dat je product niet af is. Audioafhandeling is de taak van het OS, niet van een belprogrammaatje.

Je zou zeggen dat Teams je na al die jaren niet meer zou verbasen, maar telkens weer duikt er iets bijzonders op gecertificeerde koptelefoons. man man man

[Soeski]

Het feit dat je Teams een "belprogrammaatje" noemt en "verbasen" schrijft, verbaast mij meer eigenlijk.

Teams is zoveel meer dan een belprogramma. Dat niet iedereen dat weet, is wat anders natuurlijk. Audio- of videoproblemen heeft iedereen wel eens denk ik, maar dat is 99% van de keren een usererror. De spullen werken gewoon goed, of het nu belkin, yealink, lenovo of logitech camera's zijn; gaming headsets van Steelseries, Jabra, Logitech, Yealink of draadloze dopjes van Bose/Samsung - it just works. Wij ondervinden amper issues gelukkig, al jaren niet.

[Reactie gewijzigd door Soeski op 13 september 2025 15:28]

[readefries]

Echt, op elk OS gaat teams zich bemoeien met de audio. Dat kan het OS gewoon. Daar kies je de standaard input en output. En echt elke keer, gaat teams daar in morren.

Ik weet dat Teams veel meer kan, maar echt alles is half af. Dát is mijn grote ergernis aan Teams. En juist doordat ze steeds meer toevoegen wordt het er niet duidelijker op. En als je nou gewoon kon zoeken, dan maakt het niet zo uit, maar dat werkt ook al niet.

/OT: verbasen was gewoon een typo.

[Powerblast]

Vind ik wel wat kort door de bocht. Als je zelfs al certified headsets van microsoft moet gaan gebruiken om 1 tool van hun degelijk aan de praat te krijgen. Dat gaat mij te ver. Diezelfde headset werkt trouwens wel gewoon prima in Windows. Enkel teams snapt er niks van. Ik heb nu bijvoorbeeld 2x connected. Eenmaal met de kabel, eenmaal met bluetooth. Zet ik 1 van beide uit werkt er niks meer. Zet ik ze alletwee aan, dan connecten ze beide maar duurt het 30 seconden voor de connectie er daadwerkelijk is. Je zou dan zeggen, zet enkel bluetooth aan, nope werkt niet. Windows en andere apps werken, tot je teams opent. Dan disconnect de boel… dan ligt het echt wel aan de tool en niet de headset.

[sympa]

De kernfunctionaliteit is natuurlijk niet audio of video. De kernfunctionaliteit is vendor lock-in.

[William_H]

Ik heb het hier over ondersteunde en ja zelfs "certified" headsets. Wat hier ook al gezegd wordt, heel vaak doen de headsets het gewoon onder windows, of Google Meet of Zoom. Maar onder Teams weigeren ze dan ineens dienst. Dat terwijl alles Microsoft is. Koppelen of verbinding houden is vaak echt een ding met Teams en hele volksstammen zitten inderdaad 10 minuten van te voren te prutsen om alleen een headset aan de gang te krijgen.

[Soeski]

Ik deel die ervaring dus helemaal niet, behalve dat mensen het schuifje van de camera vergeten, de headset leeg is, of Bluetooth én bedraad aansluiten tegelijk, de verkeerde devices default hebben staan (de achtercamera van de Surface Pro b.v.) enz.

Allemaal user errors. Het werkt, en zeker met Teams certified devices, echt gewoon goed.

[William_H]

Prima met je n=1 ervaring. Hier gewerkt op meerdere support afdelingen, en Teams blijft gewoon een drama. Zelf ook ervaren, en weet toch door m'n support ervaring er genoeg vanaf. Google Meet of Zoom, nooit problemen, Teams vaak genoeg.

[gaskabouter]

Oh. Mijn headset heeft het nog nooit gedaan in Teams. Alleen daarbuiten. Dacht dat dat zo hoorde

[Reactie gewijzigd door gaskabouter op 12 september 2025 14:56]

[sympa]

Ik vind de UI van Teams een draak. De lijst van deelnemers die ruimte verspilt, het hele venstermanagement.
Nou ja in ieder geval trekt het niet meer de hele CPU vol om niets.
Wel vreemd dat je een gedeeld beeld op de telefoon makkelijk kan zoomen, maar op de computer niet.

[Powerblast]

Het trekt bij mij nog altijd redelijk wat cpu vooral bij het opstarten. Laptop klinkt sinds kort ook weer als een vliegtuig als ik in een call zit. Ik snap echt niet hoe iets zoals discord wel gewoon degelijk werkt maar een bedrijf als microsoft er na 5 pogingen niet ik slaagt om een redelijke chatclient te maken. Het is even goed geweest na de rebuild van de electron versie. Maar deze versie werkt ondertussen ook niet meer zo goed.

[m_snel]

Dat lijkt me toch aan de implementatie te liggen of wellicht problemen bij de gebruikers zelf.

Ik heb er een paar jaar dagelijks mee gewerkt en moet zeggen dat wij nauwelijks problemen hadden.

Ze konden mij ook wel eens niet horen , maar dan had ik perongeluk een toets op mijn laptop ingedrukt waarbij de microfoon werd uitgeschakeld.

[gaskabouter]

Het zal aan de gebruiker liggen

IBM heet dat in jargon? Zegt natuurlijk wel iets over je software als je icter moet zijn om het werkend te krijgen

[m_snel]

De laptop was van lenovo dat is dus een andere leverancier, maar goed er is natuurlijk geen enkele software leverancier die geluid uit een microfoon krijgt als die hardware matig is uitschakelt.

[Soeski]

Ik herken al deze feedback ook niet eerlijk gezegd. Los van onkunde/onwetendheid dan. Wij hebben ook al jaren nauwelijks issues. Sure, er viel wel eens een headset uit, maar bleek dat deze een f/w update nodig had en een bekend probleem was (en niet alleen in Teams).

[xxs]

Heerlijk, de eerste 10 minuten van de meetings gaat verloren aan het op orde krijgen van de verbindigen, beeld en geluid.

[Soeski]

Ik zou wat aan adoptie gaan doen in jouw bedrijf, dat helpt echt :)

[controvi]

Maar je weet dat als het nog bekender wordt omdat het gratis en goede integratie heeft, dat de EU dan weer op de stoep staat omdat ze dan weer iets hebben wat andere van de markt drukt?

Dan staan we over een jaar weer hier maar dan mag MS niet de software gratis aanbieden omdat andere concurrenten dat niet kunnen en dat is oneerlijk, of zoiets... -_-

[C64Boy]

Vooral too late en een beetje too little. Het kwaad is al geschiedt. En de vos verliest zijn streken niet. Zo werkt autosave in Office alleen in combinatie met Onedrive /Sharerpoint en (nog) niet met andere clouddiensten. En je vraagt je dan sowieso af waarom per se een cloud dienst hiervoor nodig is? Er is nog werk aan de winkel voor de EC als je het mij vraagt. En dat geldt helaas ook voor andere grote ICT bedrijven die concurrentie buiten proberen sluiten op slinkse wijze.

[wiseger]

En je vraagt je dan sowieso af waarom per se een cloud dienst hiervoor nodig is?

Het is een keuze. Een bedrijf of particulier kan ook gewoon een levenslange licentie kopen voor een éénmalig bedrag. Heb ik verleden jaar nog gedaan, 149 euro voor Office 2024 voor de Mac met een levenslange licentie.

[themadone]

Hier op de zaak ook gewoon 2024 ltsc draaien, levenslange licentie kan zo zijn, maar Lifecycle helaas maar een jaar of 5 waarna je geen updates meer krijgt en dus weer naar de laatste versie zal moeten.

Maar hier met 400 man aanzienlijk goedkoper als Office 365. Enige wat we missen is de AI integratie en het saven naar OneDrive, gelukkig gebruiken we OneDrive niet en laten we via gpo gewoon auto saven naar mensen hun home drive.

[Soeski]

Appels en peren. Een standalone Office pakket vergelijken met een O365 of zelfs M365 suite - Office 2024 mist een paar features in b.v. Excel en Word (die je mogelijk niet gebruikt, met name online gerelateerd). Ook is Office 2024 feature locked, er komt niks meer bij (mogelijk ook niet per se relevant voor jullie). Dan zit Powerpoint Designer en Access (voor wie het gebruikt...) er ook niet bij.

En, je kunt niet online samenwerken in documenten / delen als je dit zou willen met Office 2024.

Maargoed; als het alles kan wat jullie nodig hebben en jullie werken met 400 man nog altijd op lokale infra dan kan het zeker voordeliger zijn.

Wel lekkere investering; Office 2024 LTSC Professional Plus kost 1350 euro per medewerker (540.000 euro voor 400 man, oef). Da's toch 22,50 euro per maand per medewerker (want 5 jaar supported zie ik), niet veel voordeliger dan M365 Business Premium waarbij je veel meer functies krijgt en feature-updates.

[themadone]

Gewoon de standaard editie gepakt en verre van dat half miljoen betaald voor 5 jaar office.

Met onze inkoop prijs zitten we op net aan 4 euro per user per maand over 5 jaar.

Het probleem wat veel mensen negeren is dat niet iedere organisatie klaar is voor werken in een cloud omgeving, kijk maar eens hoe de gemiddelde SharePoint en OneDrive eruit ziet.

[Soeski]

Zeker, dat vereist adoptietraining in je organisatie, net zoals met andere (branch)pakketten. Er kan heel veel maar het is allemaal niet zo eenvoudig meer allemaal, voor de meeste medewerkers die er niet mee opgegroeid zijn of echt in een andere tak van sport zitten.

De standaard editie is inderdaad een pak goedkoper, maar een kwart ofzo. Heb je uiteraard ook nog minder mogelijkheden, maar soit, als dat genoeg is (of men denkt dat het genoeg is en weet niet beter) dan werkt het prima!

[themadone]

Het enige wat we missen buiten de online bende is access, en we hebben gewoon een Erp systeem en juist de afgelopen jaren alle zelf geknutselde rotzooi opgeruimd.

Ik zit in de manufacturing, daar gaat het allemaal niet zo hard met innovatieve software zullen we maar zeggen. Alhoewel we dan wel weer met Inhouse llm's bezig zijn etc, maar dat is meer omdat dat juist de digitaal simpelere mensen kan helpen.

[Blokker_1999]

Maar waar de vorige office 2016 nog 10 jaar updates kreeg, was dat bij 2019 ineens terug gebracht naar slechts 5 jaar. Als je dan een versie wenst die veilig te gebruiken blijft, mag je ineens alsnog vaker in de buidel tasten om te vernieuwen.

[m_snel]

Ik heb al heel lang geleden z’n licentie gratis gekregen, was een actie bij z’n bedrijf die software verkocht voor scholieren surfspot dacht ik. Je hoefde niet eens iets te kopen.

Ik had eigenlijk verwacht dat die wel na een upgrade zou stoppen, maar blijkbaar is die nog steeds geldig.

[Xfade]

levenslang mag je hem gebruiken. maar hoe lang je updates krijgt en of het blijf werken op windows 12 is de vraag.

[wiseger]

Of Office 2024 voor de Mac op Windows 12 zal werken, vind ik niet zo spannend 😇.

Maar het is juist dat er een moment kan komen dat je een nieuwe versie aan moet schaffen.

[Hatsieflatsie]

Door Teams met Office te bundelen, wist Microsoft een aanzienlijk marktaandeel te verwerven. Gezien de significante marktaandeel van Teams in videoconferencing, wordt er nu van gebruikers (vooral in werksituaties) min of meer verwacht dat ze ook Teams hebben. Dan maakt het achteraf niet meer zoveel uit of het logeskoppeld wordt of niet.

Mosterd na maaltijd gevalletje, lijkt mij.

[Reactie gewijzigd door Hatsieflatsie op 12 september 2025 14:13]

[bons]

Tja, het was een slimme move vanuit Microsoft... De buit is inmiddels binnen en ze hebben de markt binnengeharkt door deze bundeling. Dat er nu concessies moeten worden gedaan doet er niet zo veel meer toe... Microsoft heeft hiermee zijn doel bereikt en dat was door zijn monopolie op zijn office pakket te gebruiken ook andere marktaandelen aan te boren.

Beetje little too late... de acties vanuit de EU, en MS wist natuurlijk dondersgoed waar ze mee bezig waren.

[controvi]

Dit is ook weer zon ding waarmee de EU ook de bedrijfswereld op de kosten jaagd.
Want gaan bedrijven nu een licentie aanschaffen? Gaan ze afstappen van Teams? Zo ja, hoeveel kost dat? Is dat het waard?

[rko4u]

Sterker nog, ze gaan nu door deze verplichte prijsverhoging meer aan office /teams verdienen en ze kunnen de EU daarvoor als schuldige aanwijzen.

[sympa]

Hoezo? Ze bepalen toch al hun prijs naar wat de markt kan verdragen?
Nu kan een concurrent het aanbieden voor de helft van het prijsverschil. Samen met interop (wat vast gesaboteerd gaat worden...)

[rko4u]

Er mag geen combinatiekorting meer gegeven worden. De prijs van de combinatie gaat dus omhoog, dat is toch echt extra winst. Want er zullen naar mijn verwachting maar weinigen zijn die office met een andere tool zullen willen gaan integreren. Ze zullen dus van alle klanten extra geld vangen.

[sympa]

U kent vast de uitdrukking "korting betaal je zelf" wel.
Als ze meer zouden kunnen vragen voor Office+Teams zouden ze dat nu toch al doen?
Dan kan je concluderen dat het zonder Teams goedkoper moet worden.

[Strebor]

Het loskoppelen van allerlei AI dingen, waardoor we meer zullen moeten betalen voor M365 en Google Workspace mag ook wel eens worden aangepakt door de EU. Ik heb er niet om gevraagd, maar het wordt me wel opgedrongen en ik moet vervolgens meer betalen.

Het hele idee van cloud based software met abonnementsmodel werd in het begin aangedragen als dat de dienstverlener winsten bleef inzetten voor nieuwe toevoegingen en verbeteringen. Dat gaat al lang niet meer op. Nu we allemaal hooked zijn is het graaien en graaien. Elk jaar weer meer. Hier mag de EU wel eens een maximum aan gaan stellen.

[MehHuntah]

Wij zijn een half jaar geleden van slack + webex + office naar teams + office gegaan. .
En eerlijk is eerlijk, het is een verademing..

Tuurlijk werkte slack en webex en office samen via integratie, maar het lijkt erg op het nationale voetbal elftal.. er spelen mensen samen die niet gewend zijn met elkaar samen te spelen, terwijl bij club voetbal iedereen constant met elkaar samen werkt, elkaar door en door kent.

Als developer als je met een ander systeem moet integreren weet ik van mezelf als ik al trots ben als het werkt. Maar echt smooth werken is iets anders..

Denk dat het niet uit maakt hoe open office is.. zo lang er niet mensen van de teams direct met elkaar kunnen overleggen en dingen uitproberen is de integratie niet wat het in het optimale geval zal zijn.

Dat neemt niet weg dat ik slack nog steeds individueel beter vind als teams als chat/quick meet programma. Maar als samewerkend geheel wint teams/office

[fRiEtJeSaTe]

Microsoft flikt dit soort dingen steeds. Met name in het gat tussen consumer en enterprise.

Het meest stuitende voorbeeld vind ik toch wel de UCPD service. Waarbij men een naam kiest die toevalligerwijs precies dezelfde afkorting heeft als hetgeen de EU MS mee probeert te bestrijden. Dat is gewoon provoceren.

Ze weten gewoon dat het extra marktaandeel opweegt tegen een evt. boete, als die er al komt.

[Reactie gewijzigd door fRiEtJeSaTe op 13 september 2025 08:46]

[Sleurhutje]

En het fijne is nu dus dat je een nieuwe tenant opzet, je losse licenties voor Teams moet aanschaffen en daarmee ook duurder uit bent. Microsoft vindt dit helemaal niet zo erg waarschijnlijk.

[controvi]

In al die tijd zijn bedrijven waarschijnlijk al te afhankelijk ervan geworden en kunnen ze niet zonder.
En het aanschaffen om er dan weer mee te stoppen zal ook niet gewenst zijn, dus dan maar een licentie.

Dan zijn we weer bij het begin alleen is MS rijker geworden

[Sleurhutje]

Vooral in het onderwijs met educatieve licenties is is de "Vendor Lock-In" enorm groot. Minimale kosten, geen beperkingen, opschalen van licenties voor een eurootje per jaar meer. En de afgelopen jaren ineens aankondigen dat allerlei onderdelen en opslag fors duurder worden. Nauwelijks meer een weg terug zonder enorm veel tijd en moeite er in te stoppen, maar vooral hinder voor gebruikers die eindelijk een beetje gewend waren aan de huidige omgeving.

[OverTeeHill]

En in windows 12 zit het straks vermoedelijk meteen ingebakken MS kennende.