'Apple maakte gelijkheid controversieel onderwerp voor AI na zege Trump'

Apple zou onderwerpen als diversiteit, gelijkheid en inclusie tot controversiële onderwerpen hebben verklaard voor zijn aankomende AI-model, nadat Donald Trump president werd. Ook verdween de term 'systemisch racisme' uit de richtlijnen.

Apple stuurde de aanpassingen in maart naar AI-trainers van het bedrijf TransPerfect, meldt Politico. Die AI-trainers beoordelen antwoorden van het aankomende AI-model om te zorgen dat de antwoorden bij release in orde zijn. Ongeveer tweehonderd mensen die in de Spaanse stad Barcelona werken, zouden daarmee bezig zijn.

Behalve diversiteit, gelijkheid en inclusie werden ook verkiezingen en vaccinaties als gevoelige onderwerpen aangemerkt, zo laat het document zien. Controversiële onderwerpen zijn volgens de richtlijnen 'onderwerpen waar we idealiter meer aandacht aan besteden en waarop we met aandacht, context, bewijs, etc. reageren'.

De richtlijnen, de vorige uit 2024 en de nieuwe uit maart, laten ook zien dat Apple openstaat voor het toelaten van censuur op basis van wat volgens de Chinese regering acceptabele onderwerpen zijn en wat niet. Dat bleek al eerder. Apple doet zaken in China en voldoet al jaren aan verzoeken vanuit de regering, zoals het verwijderen van vpn-apps jaren geleden. Makers van Apple TV+-series mogen naar verluidt China niet in een kwaad daglicht zetten.

Apple ontkent de wijzigingen niet direct, maar wijst er wel op dat het werkt volgens eigen principes. "We trainen onze eigen modellen en werken samen met externe leveranciers om ze te evalueren met behulp van gestructureerde onderwerpen, waaronder gevoelige, om ervoor te zorgen dat ze op verantwoorde wijze omgaan met een breed scala aan gebruikersvragen. Deze onderwerpen zijn gebaseerd op onze principes en worden regelmatig bijgewerkt om onze modellen te blijven verbeteren." Apples AI-model moet volgend jaar uitkomen.

Reacties (164)

[separhim]

Behalve diversiteit, gelijkheid en inclusie werden ook verkiezingen en vaccinaties als gevoelige onderwerpen aangemerkt, zo laat het document zien. Controversiële onderwerpen zijn volgens de richtlijnen 'onderwerpen waar we idealiter meer aandacht aan besteden en waarop we met aandacht, context, bewijs, etc. reageren'.

Ik kan weinig anders zeggen dan dat het diep, en echt dieptriest is dat vaccinaties een gevoelig onderwerp zijn. Dat verkiezingen extra aandacht nodig hebben is wel te begrijpen gezien de hoeveelheid manipulatie gaande is vanuit verschillende hoeken, maar vaccinaties, dit gaat levens kosten als ze de lijn volgen van de Trump regering.

[Sissors]

Maar er staat toch niet dat ze de Trump lijn volgen? Ik ben het met je eens dat het triest is dat het een gevoelig onderwerp is. Maar dat is wel zo. En dus lijkt het mij alleen maar goed dat een llm daar extra aandacht aan besteedt en bronnen geeft om de gebruiker uit te leggen waar het antwoord op gebaseerd is.

[separhim]

Het "controversiële" over vaccinaties is dat je aan kant medische onderzoek hebt die bewijs en decennia aan onderzoek heeft, en aan de andere kant zijn er charlatans als RFK jr. Het juist controversieel maken is al een probleem, omdat er in werkelijk een kant is die de waarheid zegt, en de andere kant die leidt tot dode kinderen helaas en daarmee onnodige en zelf gevaarlijke legitimiteit aan de laatste kant. Extra aandacht als LLM besteden aan goede onderbouwing behoeft geen bestempeling als controversieel vind ik.

[Reactie gewijzigd door separhim op 11 september 2025 10:56]

[Sissors]

Ik denk dat laatste dus wel. Want vaak zat zit je niet op een uitgebreide bronvermelding te wachten bij simpele vragen. Als ik wil weten hoe groot de afstand tussen Amsterdam en Utrecht is hoef ik echt geen bronnen en onderbouwing, ik wil gewoon een antwoord.

[bilgy_no1]

Ja en 'flat earthers' zullen op zulke vragen een ander antwoord hebben en dus is zoiets simpels als een afstand bepalen ook 'controversieel'?

Want dat is wel het soort probleem waar we het over hebben bij de desinformatie over zaken als vaccinaties, klimaatverandering, archeologie (zoals de "ancient apocalyps" op Netflix), evolutie. Er is aan de ene kant serieuze wetenschap die een issue al heel erg goed begrijpt na decennia/eeuwen aan onderzoek. En aan de andere kant mensen die (om wat voor oneigenlijke reden dan ook) zonder enige degelijke onderbouwing zeggen dat het anders zit.

En doordat een onderwerp 'controversieel' wordt moet opeens net zoveel aandacht in de media worden besteed aan de serieuze kant als aan de charlatans. En dus krijgt dat legitimiteit en gaan mensen dat geloven omdat hun politieke 'leiders' daar achter staan. En dan is er opeens een minister die vaccinaties gaat verhinderen. En dan gaan er opeens mensen dood.

Een gezonde democratie heeft een gezond informatie-ecosysteem nodig. Burgers moeten kunnen vertrouwen op degelijke informatie voor het maken van hun politieke keuzes. Dus fundamenteel gaat dit ook om onze democratie.

[KuraiAnck]

U lijkt nogal wat dingen door elkaar te halen. Enerzijds is er een verschil tussen een feit of een mening.

Anderzijds: zoals Flappah al had aangegeven twijfelt de wetenschap niet. Inzicht kan onvolledig zijn, er kan verder onderzoek gedaan moeten worden of een verband ook een oorzaak-gevolg heeft, etc.

"Alles ophangen aan wetenschap is ridicuul" Deze uitspraak geeft aan dat u niet voldoende weet van de wetenschap. Wanneer het om vaccins gaat lijkt me het heel goed om dit te doen op basis van uitgebreid wetenschappelijk bewijs. Het wordt immers gebruikt op gezonden mensen. Dit heeft doorgaans een veel sterkere bewijslast nodig dan wanneer medicatie wordt toegepast op zieke mensen.

Nee vaccins zijn niet 100% feilloos, maar ze zijn een stuk beter voor een overgrote meerderheid van de bevolking dan het alternatief. Voor de groep die het vaccin (nog) niet kan nemen, is juist groepsimmuniteit belangrijk. Ook dit is wetenschappelijk bewezen.

Klimaatverandering is voor geen serieuze wetenschapper een vraagstuk en zeker voor voor wetenschappers die klimaatonderzoek doen. Hoe dit opgelost moet worden is een andere kwestie aangezien dit meer belangen heeft dan alleen maar "X veroorzaakt het probleem, dus X moet anders". Wetenschappers roepen als sinds de 90s dat er een klimaatprobleem aankomt en het blijkt dus ook waarheid: kijk naar de gevolgen van het opwarmen van de aarde.

Maar dit alles staat u natuurlijk vrij om een andere mening te hebben, al vraag ik me dan wel af, waar baseert u uw mening op? Wetenschappers proberen hun theorieën aan te tonen met meetbaar, herhaalbaar, falsifieerbaar bewijs. Ik heb het vermoeden dat het bij u op de onderbuik rust.

Uw laatste zin is waar, maar daar zou bij moeten horen dat het volk ook haar best doet zich van feiten te voorzien en minder gevoelig proberen te zijn voor populistische uitingen, omdat ze het onderbuikgevoel bevestigen.

[Framoes]

Mensen denken zo makkelijk over vaccinaties omdat wij niet hebben meegemaakt dat kinderziektes veelvoorkomend waren en ellende veroorzaakten. Juist het succes van vaccins maakt dus dat sommige mensen heel naïef denken dat het allemaal wel meevalt.

Een paar gevallen mazelen is geen probleem, maar 10.000 of 100.000 wel. Dan zijn er niet genoeg artsen om iedereen te behandelen en vallen er doden.

En "de stem van het volk" is deels gepapegaai van demagogen die vooral verdeeldheid zaaien. Die roepen dat ze alles kunnen krijgen wat ze willen en geen verantwoording hoeven af te leggen. Ze vergeten daarbij dat vrijheid niet vanzelfsprekend is en dat het inspanning vraagt om te voorzien in vrijheid voor iedereen. Democratie bestaat bij de gratie van een volk dat zich inzet voor het grotere goed en dat betekent soms ook offers maken.

Sommige mensen willen alleen vrijheid om niet hun best te doen voor de maatschappij. En daarom luisteren ze graag naar demagogen zie ze vertellen dat ze hun best niet hoeven te doen.

Die demagogen zijn trouwens vrijwel altijd anti-wetenschap en anti-intellectualisme.

[Reactie gewijzigd door Framoes op 11 september 2025 20:10]

[flappah]

Dit is dus een foute aanname. Wetenschap twijfelt nooit. Het wetenschappelijke proces bestaat uit hypotheses die testbaar moeten zijn. Beter nog, ze moeten falsifieerbaar zijn (K. Popper, zwarte zwanen vs witte zwanen). Vanuit de buitenwereld lijkt t dan alsof de wetenschap twijfelt maar dat is niet zo. Dat is onderdeel van t proces. Het is namelijk verdomt moeilijke om de “waarheid” boven water te krijgen. Om die reden bestaat het wetenschappelijke proces uit een zelf bekritiserend proces wat uiteindelijk leidt tot een goed inzicht in het probleem wat de hypothese tracht te beantwoorden. Je kijkt nu alleen maar een moment opname van de wetenschappelijke kennis. Dan lijkt alsof men twijfelt maar dat is niet zo. Het is het beste inzicht dat de mensheid heeft - op dat moment - van het proces achter een probleem. Totdat iemand anders een beter antwoord heeft dat beter aansluit bij de waarnemingen.

[Reactie gewijzigd door flappah op 11 september 2025 16:14]

[morphje]

Het probleem is niet perse de wetenschap en de wetenshappers, maar de mensen die daarna komen. Dat zijn journalisten, beleidsmakers en ieder die er tussen zit.

Bijvoorbeeld had de echte wetenschap een complex 2000 pagina dik document opgeleverd over het klimaat en tientallen factoren die daar een rol in spelen, wolken, co2, wind, regen, vulkanen, etc etc. Elke factor heeft ook een bepaalde mate van onzekerheid (wetenschap is nooit absoluut) werden in dat document opgenomen. Het resultaat is echter dat CO2 de schuldige is en dat alles moet worden ingezet om CO2 te reduceren. En dat is juist de hele crux. De wetenschap is dermate complex dat een enkelvoudige oplossing nooit het antwoord is. Het andere probleem is dat de mate van onzekerheid van elke factor resulteert in een niet oplosbare vergelijking. Het systeem is simpelweg te complex om te modeleren. Heel veel modellen hebben ook alleen een positieve feedbackloop. Altijd omhoog, nooit naar beneden en dat is ook een doorn in het oog van veel wetenschappers.

Maar oke, beleid moet volgen en in plaats van te kijken naar de netto resultaten van politieke maatregelen sluiten we nu de europese staalindustrie en importeren we per vervuilend vrachtschip lage kwaliteit staal uit landen als India en China. Per saldo schiet de wetenschap zichzelf in de voet.

Immers, echt goede wetenschap beargumenteert dat een beetje lokale vervuiling beter is dan veel globale vervuiling met behoud van levenskwaliteit. En dit is slechts 1 voorbeeldje van wetenschap dat misbruikt wordt om een bepaald doel te halen, ik kan je talloze voorbeelden geven dat terughoudendheid echt wel het betere pad is.

[TheToolGuy]

Het nadeel van die andere meningen die haaks staan op de wetenschap is dat er nooit verifieerbare bewijzen en/of feiten voor worden geleverd, dus inderdaad 'onderbuik' wetenschap ...

In de volksmond ook wel 'complot theorieën' genoemd ... met nadruk op theorieën, want er zijn geen verifieerbare bewijzen en/of feiten voor te vinden ...

Trump was daarmee begonnen en bepaalde bevolkingsgroepen geloven hem.
(Zaken als feiten neerzetten, ZONDER ook maar een snipper bewijs te leveren.)

[moredruid]

Ah, maar wat vrij voor jou is, hoeft voor mij niet vrij te zijn. Wiens vrij krijgt dan voorrang? De rijkste? Gaan we erom boksen, dus heel primitief het recht van de sterkste? Degene met de beste connecties? De slimste? En wie definieert dat?

Let wel: er zal op 1 na altijd iemand rijker, sterker, beter connected of slimmer zijn. Al die dingen in 1 persoon verenigen is onmogelijk.

Ik ben het ermee eens dat het belangrijkste aan een democratie de stem van het volk is, maar dat wil niet zeggen dat je de wetenschap dan maar naast je neer moet leggen als je beslissingen neemt. Tot nu toe is de wetenschap de meest probate bron om je beslissingen op te baseren. En die beslissingen worden dan genomen door mensen die zich laten adviseren en democratisch gekozen zijn.

Zij kunnen daarbij wel kiezen welk wetenschappelijk onderdeel ze zwaarder laten wegen: economie, klimaat, onderwijs, of iets anders.

[Wouterie]

Tja, hier zien we het al gebeuren... Controversieel betekent niets meer en niets minder dan dat er (maatschappelijk gezien) grote meningsverschillen over het onderwerp bestaan. Het is helemaal niet erg om meningsverschillen te hebben. Je noemt een aantal zaken, zoals klimaatverandering en evolutie, waar ook binnen de gerenommeerde wetenschap verschillende meningen en verschillende inzichten zijn. Maatschappelijk gezien zul je nog veel meer meningen aantreffen. De één totaal niet onderbouwd, de ander wel. Jij schuift het nu wel erg makkelijk in twee kampen en dat laat voor mij alleen maar zien dat het hard nodig is dat de boel gelabeld kan worden als controversieel.

In een gezond informatie-ecosysteem moet de informatie niet alleen degelijk zijn, als in feitelijk correct, maar ook compleet. Als een flink deel van de bevolking van mening is dat de aarde plat is en daar allerlei geweldige onderbouwingen bij heeft, dan maakt dat inderdaad het onderwerp controversieel. Puur vanwege de discussie en verschillende inzichten.

Hoe droevig ook op sommige onderwerpen; een democratie is een allegaartje van mensen die het niet eens zijn met elkaar en toch op één of andere manier een compromis vinden of een middenweg waar iedereen redelijk tevreden mee kan zijn.

Zodra mensen geen mening meer mogen hebben of geen meningsverschillen meer... is dat dan jouw ideale samenleving?

[bilgy_no1]

Je noemt een aantal zaken, zoals klimaatverandering en evolutie, waar ook binnen de gerenommeerde wetenschap verschillende meningen en verschillende inzichten zijn.

Zodra mensen geen mening meer mogen hebben of geen meningsverschillen meer... is dat dan jouw ideale samenleving?

Dit toont aan dat je niet op de hoogte bent van de stand van zaken in de wetenschap.

Er zijn 'binnen de gerenommeerde wetenschap' echt geen gekwalificeerde wetenschappers die nog twijfelen over de realiteit dat:

1. Het klimaat heel snel opwarmt
2. Deze opwarming wordt gedreven door menselijke activiteiten

Dat jij denkt dat er wel nog een grote wetenschappelijke onzekerheid over bestaat komt dus precies doordat het publieke debat is vergiftigd met desinformatie. Fossiele bedrijven hebben miljarden uitgegeven aan clubs die steeds twijfel proberen te zaaien over klimaatverandering. Media hebben de zogenaamde experts van die clubs een platform gegeven. Die clubs hebben politici gefinancierd om die leugens verder te verspreiden en beleid tegen te houden.

Ik ben zeker niet tegen vrije meningsuiting. Maar daar hoort ook een intellectuele oprechtheid bij.

[Wouterie]

Leuk, ik hou hier van. Ik stel namelijk niet dat het feit klimaatverandering ter discussie staat, maar dat is wel wat je er in leest. Zo zie je meteen hoe dit onderwerp controversieel is. De klimaatverandering staat namelijk wetenschappelijk gezien niet ter discussie. Waar wel verschil van inzicht in is, meestal doordat er onvoldoende of onvolledige data over beschikbaar is, is bijvoorbeeld op specifieke punten zoals het tempo van klimaatverandering, exacte kantelpunten en gevoeligheid van het klimaatsysteem voor CO₂-uitstoot.

Vooral wat je benoemd onder punt twee is een pijnlijk punt. Vertel me anders maar welk aandeel (dus hoeveel procent) het menselijk handelen heeft in de totale klimaatverandering.

Dat kan niet en dan wordt het lastig. Er zijn namelijk mensen die overschatten het aandeel van menselijk handelen en stellen dat alle klimaatveranderingen veroorzaakt worden door menselijk handelen en er zijn mensen die het aandeel onderschatten en stellen dat natuurlijke factoren zoals zonne-activiteit, vulkaanuitbarstingen, verandering golfstroming (waaronder El Niño en La Niña) het verschuivend magnetisch veld etc etc. Al die zaken hebben namelijk ook invloed.

Maar als je bedenkt dat in 1896 de eerste wetenschappelijke waarschuwing kwam voor de gevolgen van menselijk handelen op het klimaat, dan kan niemand met droge ogen beweren dat het een modern links verdienmodel is en dat we vroeger van niets wisten.

Desinformatie gaat over het totaalpakket van informatie. De stelling dat klimaatverandering enkel en alleen door menselijk handelen tot stand komt, is niet waar. De stelling dat het allemaal natuurlijk is en ons aandeel verwaarloosbaar is ook niet waar.

Goed, zie mij aan tafel zitten. Ik ben een redelijke klimaatbewust. We hebben zonnepanelen, warmtepomp, willen een EV maar de huidige auto doet het nog prima. Ik hou van de natuur, van biodiversiteit maar het leven moet wel betaalbaar blijven. Dan zit tegenover mij mijn extreem-linkse Amsterdamse collega en naast mij mijn PVV-collega. Bijna dagelijks zit ik tussen twee extremen waar ik het met beiden hartgrondig oneens ben. En die extremen zijn maatschappelijk gezien niet zeldzaam.

Het onderwerp is controversieel wanneer het niet zomaar ter tafel gebracht kan worden. Net als Piet (die van Sinterklaas) of Corona-maatregelen. De onderwerpen zijn niet normaal bespreekbaar terwijl ze op zichzelf helemaal niet zo spannend zijn.

[bilgy_no1]

Desinformatie is niet hetzelfde als wat jouw twee collega's vinden.

Desinformatie is wat ik uitlegde: door fossiele belangen gefinancierde 'denktanks' die willens en wetens onjuiste gegevens als feiten presenteren. Zaken die al tig keer zijn ontkracht worden toch weer herhaald en verspreid. Dat jouw PVV collega zijn mening daarop baseert is een gevolg daarvan en hij/zij wordt dus door die desinformatie op het verkeerde been gezet.

Klimaatwetenschappers weten allang van die verschillende invloeden op het klimaat. Het bepalen van de relatieve omvang van al die zaken wordt al decennia bestudeerd en wordt ook over gerapporteerd in de IPCC rapporten. Ja, er kan verschil van inzicht zijn over de precieze impact per factor en hoe je een totaal impact moet berekenen, maar er is echt al veel over bekend en berekend. Zie bijv hier.

Als (sociale) media hun werk goed doen zijn burgers hierover geïnformeerd.

In plaats daarvan krijgen charlatans* als Marcel Crok een platform en worden met veel geld gesteund om het debat te smoren en maatregelen tegen te houden.

De gemiddelde burger krijgt een incompleet beeld dat het allemaal nog niet zo goed bekend is en dat de waarheid wel in het midden zal liggen.


*ik noem hem een charlatan, omdat al zijn 'argumenten' al tig keer door wetenschappers met data zijn weerlegd en hij desondanks dezelfde argumenten blijft verkondigen. Dan wordt het gewoonweg opzettelijk leugens verspreiden, in ruil voor geld en aandacht.

[morphje]

Gerenommeerde wetenschappers. Kijk daar maak je de denkfout. Er is consensus dat er iets aan de hand is, maar de mate en de oorzaak? Absoluut niet. En al helemaal de conclusies die jij opschrijft wordt in de grootste mate gesteund door beleidsmakers.

Wetenschap is niet absoluut. Zeker niet klimaatwetenschap, simpelweg omdat elk component onderdeel vormt van een extreem complex globaal ecosysteem. Dat kan je niet platslaan in enkelvoudige stellingen zoals CO2 uitstoot. Er is altijd een mate van onzekerheid en er zijn zoveel factoren met zoveel onzekerheiden dat je het onmogelijk kan modeleren.

En om dat punt maar te bewijzen hoe fout de wetenschap het heeft: Sinds de jaren 60 doen klimaatwetenschappers talloze voorspellingen die zeer hardnekkig niet willen uitkomen. Sterker nog, de absolute hoeveelheid vervuiling is alleen maar toegenomen sinds de jaren 60. Zure regen bleek voor een groot deel te wijten aan het afsterven van aangeplante bossen, verhoogde CO2 leidt tot globale greening. Versnelde zeespiegelsteiging blijft uit (en het KNMI verschuift de voorspelling naar voren). Ja er is een temperatuurstijging, maar lang niet zo heftig als mij al decennia wordt voorgehouden. En de lijst van wetenschappelijke foutjes is lang, heel erg lang. Maar nu is het plots anders?

Het probleem met absolute uitspraken zoals je die doet, is dat elke criticus heel erg eenvoudig dat kan weerleggen door maar een paar voorbeeldjes te geven. Absolute wetenschap met absolute uitkomsten dragen niet bij aan een constructief dialoog in het midden. De waarheid, zeker in extreem complexe systemen, is nooit absoluut.

Kijk als we normaal hadden gedaan, dan hadden we geconcludeerd dat kern energie de beste en veiligste vorm van energie was, maar in plaats daarvan gingen we paniekvoetbal spelen. Het resultaat is desastreus, honderden kolencentrales, versnelt oppompen van aardgas en een hele noordzee vol met windmolens wiens lange termijn effecten we nog lang niet weten. Duitsland het zogenaamde baken van verlichting heeft binnen europa de hoogste CO2 emissies. Is dat de wetenschap die je verdedigd? Of is de realiteit toch flink wat complexer?

[batteries4ever]

Maar maakt de mening dat de aarde plat is de discussie dan echt completer of verwaterd het beole alleen maar: "sommige mensen menen dat de wereld plat is en andere dat ze min of meer rond is: de waarheid zal wel in het midden liggen". Als jij van mening bent dat groen mooier is dan rood of spinazie lekkerder dan spruitjes. Als jij loodgieter bent en vindt dat een kraan zo aangesloten dient te worden dan geloof ik dat maar. Met ander onderwerpen wordt het al wat vager, maar bij inentingen of klimaatsverandering bestaat er een duidelijke wetenschappelijke mening.

Als een profvoetballer meent meer verstand te hebben van voetbal dan ik, dan geloof ik dat graag: waarom dan een mening van een voetballer t.a.v. inentingen plotseling net zoveel waard als het oordeel van de wetenschappelijke consensus van mensen die zelf op dat onderwerp gespecialiseerd is me een compleet raadsel en een oorzaak voor vrij veel dingen die de laatste jaren echt compleet scheef lopen. Ik ben zelf van huis uit bouw (civiel) ingenieur: als ik als voorbeeld geef dat we voortaan op Tiktok gaan stemmen over hoe dik een bepaalde muur moet zijn, begrijpt eigenlijk bijna iedereen dat dat waarschijnlijk veel instortingen gaat opleveren.

[morphje]

Kijk, mening, feiten en onzekerheden. De aarde is rond. Dat is een enkelvoudige claim en die is eenvoudig te bewijzen. Water kookt bij 100 graden, behalve als de atmospherische druk veranderd en dan wordt het dus al complexer.

Inentingen en klimaatwetenschap zijn onderdeel van complexe systemen en neemt de mate van onzekerheid toe. 100% bestaat niet. Neem bijvoorbeeld de griepprik. Voor sommige mensen kan dat een positieve bijdrage leveren, maar de wetenschap is in dubio hoeveel het nog bijdraagt in de ouderen populatie. De mate van effectiviteit neemt immers af naarmate het lichaam veel mankementen heeft (oud zijn). Dus je krijgt een mate van onzekerheid. En daarbij dus ook meningen.

Het probleem ligt niet bij de wetenschap. Het probleem ligt bij de absolute mening van gelijk willen hebben. Stellingen als "de aarde warmt 5 graden op tenzij we de CO2 reduceren met 80%". Niet alleen is het een absurd simplistiche claim die onmogelijk waar kan zijn in een extreem complex systeem, het is ook historisch gezien bewijsbaar onzinnig om absolute claims te doen over het klimaat. Sinds de jaren 60 worden absolute claims gemaakt over het klimaat waarvan vele voorspellingen zijn gesneuveld. Waarom zou de wetenschap nu plotseling wel de absolute waarheid in pacht hebben? Keer op keer spelen we paniekvoetbal.

Als we eind jaren 80 niet in een paniekreactie hadden geschoten, dan hadden we nu de modernste kerncentrales in europa gehad, waren we niet afhankelijk van russisch gas, afrikaanse kolen of arabische olie. Als we een stap terug hadden gedaan hadden we onze europese staalindustrie behouden in plaats van lage kwaliteit staal te importeren uit landen als china en india (met netto minstens 4 keer de CO2 uitstoot).

Ja dat is achteraf lullen. Maar achteraf kunnen we ook stellen dat die mini ijstijd van de jaren 70 nooit gekomen is, ondanks alle prominente wetenschappers die er zo zeker van waren en nu wordt het een mythe genoemd.

[batteries4ever]

100% zekerheid heb je nooit en er zijn altijd veranderende inzichten. Ik ben zelf wetenschapper op het gebied van wind energie: geen klimaat expert maar je krijgt wel een en ander mee. In de jaren 70 was er een groepje wetenschappers die de mogelijkheid van een ijstijd onderzocht hebben, omdat er in die tijd wat afkoeling was - best een leuke hypothese maar nog niet meer dan dat. Dan kan je met wat Hockeystick- extrapolatie al snel op een ijstijd komen, maar daar heeft nooit veel consensus over bestaan. Tegenwoordig zijn echt legioenen wetenschappers in weer om op basis van boomringen vulkanische gesteente, gletsjer metingen en weet ik veel wat nog meer het klimaat vroeger en nu te bestuderen.

De algemene opinie is dat sind Christus de gemiddelde temperatuur met +/-0.5 graad gevarieerd heeft, dus al die tropische perioden, kleine ijstijden etc. van de laatste tijd vallen in een zeer nauwe band. momentaan liggen we bij + 1.5 graad en dat is goed te merken: niet zozeer omdat "23 maart in Hoenderloo de warmste 23 maart in Hoenderloo sinds de metingen zijn begonnen" - dat kunnen gewoon outliers zijn, het is nu wel eens warmer of kouder en als je lang genoeg kijkt of genoeg plaatsen bekijkt vind je vanzelf wel iets interessants en heb je zo materiaal voor een leuke paper over een ijstijd of tropische tijd.

Maar kijk om je heen en je vind voor jezelf in Nederland al wat extremer (warmer/kouder/droger/natter) weer dan vroeger. Is dat gewoon je gevoel " de zomers vroeger waren veel mooier" of is dat echt zo? Een blik in de statistieken laat zien dat dat echt wel zo lijkt te zijn. Tel daar wereldwijde gemiddelden (moet je wel buiten steden meten) smeltende gletschers, tamelijk wereldwijd, maar b.v. niet op de zuidpool) bij op en er ontstaat een beeld dat er wat aan het veranderen is en wel razend snel, dus niet in duizenden jaren, maar in tientallen jaren. Kan natuurlijk best aan b.v. veranderde zoninstraling liggen maar dat is ook onderzocht. Het ontkennen van klimaatsveranderingen en de hopen bewijzen vanuit verschillende richtingen laten zien dat er wat aan de hand is: dat ontkennen is wat mij betreft geen bijdrage aan de maatschappelijke discussie of zo maar eerder een sabotage poging. Mensen moeten de ogen toch wel stijf dichtgeknepen hebben als ze dat niet zien!

Wat mij betreft zijn er twee groepen klimaat ontkenners: zij die het wel zo handig vinden door te gaan op de oude voet en interesses van oliemaatschappijen e.d. die in de jaren 70 al wisten van de klimaat invloeden en sindsdien grof geld geïnvesteerd hebben om de discussie of controversie nog zo lang mogelijk open te houden, net zoals de tabak industrie een paar decennia terug - tot het te laat om er nog wat aan te doen en daar @Wouterie houd het bij mij dan op met de tolerantie.

[Wouterie]

Je stipt natuurlijk wel een belangrijk punt aan en dat is dat bepaalde bedrijven en groeperingen belang hebben bij het controversieel houden van bepaalde onderwerpen. Ik ga uit van het verschijnsel dat sommige onderwerpen op een natuurlijke wijze tot felle discussies kunnen leiden, maar er zijn talloze onderwerpen waarbij dat kunstmatig in stand gehouden wordt. Hoewel het vaak niet zo duidelijk er bovenop ligt als bij de tabaksindustrie. Of olie-industrie... of verpakkingsindustrie. En zo kunnen we nog even doorgaan.

Ik vind het schrijnend hoe we met het klimaat omgaan. Eind 19e en begin 20e eeuw werden er al stappen gezet, maar de twee wereldoologen gooide roet in het eten. De wederopbouw en Koude Oorlog daarna hadden geen boodschap aan het klimaat en de effecten van ons handelen. Allemaal begrijpelijk... En nu is het wellicht te laat.

Maar goed, om nog een controverse erin te gooien: Uit cijfers blijkt dat de uitstoot in Europa voor een groot deel te wijten is aan een paar grote bedrijven. Wereldwijd is het zelfs zo dat 36 bedrijven verantwoordelijk zijn voor meer dan de helft van de mondiale CO2 uitstoot. Hoe zinvol is het dan dat burgers bakken met geld moeten uitgeven om hun huis te verduurzamen en een schuldgevoel wordt aangepraat als ze met het vliegtuig op vakantie gaan? Het is namelijk niet zo dat alle beetjes helpen: je gaat niet eerst je geschaafde knie verbinden als je tegelijk een slagaderlijke bloeding hebt.

[batteries4ever]

Geldig punt, maar ik denk dat bij die bedrijven b.v. De olieconcerns zitten. Tuurlijk als die ophouden olie & gas te produceren reduceren we met zijn allen even 50% reductie - hosanna! - maar moeten de meeste mensen wel gaan lopen en wordt het ook koud in huis want geen olie&gas. Die bedrijven produceren dingen die we met zijn allen willen hebben en die te sluiten gaat vast niet helpen en milieu vriendelijker olie pompen kan wel met b.v. windenergie voor de olievelden (daar wordt al aan gewerkt!). Maar natuurlijk blijft de CO2 productie dan vrijwel gelijk, dus er is geen simpele om te zeggen dat “zullie” het maar even moet oplossen, voordat we zelf iets doen.

[Wouterie]

Ja, langzaam maar zeker komt nu ook de focus van wetgeving en maatregelen op dat soort bedrijven te liggen. Het gaat natuurlijk over geld. Heel veel geld. En macht. Echter, al zou zo'n bedrijf de uitstoot met 25% kunnen reduceren, dan zijn dat echt resultaten die tellen.

Goed, het zijn dan ook wel echt machtige bedrijven. Voornamelijk grote olie-, gas-, kolen- en cementproducenten waaronder staatsbedrijven als Saudi Aramco, Coal India, CHN Energy, National Iranian Oil Company en Jinneng Group. Met de beste wil van de wereld kunnen zij vanuit de EU die bedrijven niet bewegen tot een andere koers. We zijn er behoorlijk afhankelijk van. En natuurlijk bekende beursgenoteerde bedrijven zoals ExxonMobil, Chevron, Shell, TotalEnergies en BP.

Daarom ben ik er voorstander van om onafhankelijker te worden in de EU. Minder OPEC+ en meer eigen productie. Minder China en VS, meer binnen de EU. Maar goed, je moet wat te dromen overhouden! In 2050 zijn er klimaatneutraal toch?

[batteries4ever]

Wel, de lange termijn en korte termijn metingen zijn inderdaad niet te vergelijken: ik bedoelde dat in (geologisch) recente tijden het klimaat bewezen nauwelijks varieerde en nu bewezen in extreem korte tijd 3x zoveel verandert is. Is je stelling dat dat in de Middeleeuwen ook gebeurde maar we simpelweg een korte piek gemist hebben in metingen?

De rest van je argument is volkomen waar: ik zou graag wat duurdere artikelen kopen met een levensduur van b.v. 20 jaar (eventueel met reparaties, al wordt dat vandaag de dag wel duur). Fouten worden er ook gemaakt, bij de vleet, ik denk dat we b.v. de COVID maatregelen in de verschillende landen moeten vergelijken om te zien wat we bij een volgende pandemie beter kunnen doen. Maar dat is geen argument om het dan maar te laten. Als je huis in brand staat benoem je ook geen commissie om de beste strategie op te zetten.

[batteries4ever]

Klopt: ik weet dat de aarde veel grotere temperatuurschommelingen heeft meegemaakt. De reden dat ik een periode van 2000 koos, is dat daar vrij arbitrair gesproken de moderne beschaving ontstond, met name dan in de laatste paar eeuwen.


Maar het valt wel op dat al je argumenten zijn erop gericht vooral maar niets te hoeven doen:
1) "Naar mijn weten is er pas minimaal onderzoek gedaan naar de effecten van grootschalig energie onttrekken uit de wind". Daar wordt wel degelijk onderzoek naar gedaan, b.v. door het Max-Planck-Gesellschaft. Door de klimaatsverandering neemt de wind in de toekomst overigens eerder toe - niet dat we daar blij van moeten worden.

2) Je vindt het "zorgelijk" dat er gigantische parken op zee komen, maar kennelijk totaal niet dat we met zijn allen vrolijk fossiele brandstoffen blijven gebruiken, want ...?

3) Ik wordt doodgegooid met de meest bizarre en vooral dure maatregelen.
Oh je jij moet ook wat doen?

4) Terwijl onze wereldleiders (zullie) in rap tempo onze aardbol vernietigen met de meest domme politiek.
Ja zoals b.v fossiele brandstoffen blijven verstoken.

5) De verhouding is zoek. Ik moet bij wijze van elke scheet recyclen, terwijl India met open kolen vuren staal omsmelt.
Dus jij moet weer eens wat terwijl India enz. Wil je ruilen?

China, toch nog steeds minder rijk dan Europa is het enige grote land ter wereld dat doelgericht op duurzame energie zet. India is er mee bezig, maar ze hebben het druk met het voeden van teveel monden, geboortebeperking zou de groenste maatregel zijn. Voor ontwikkelingslanden betekent de omschakeling naar duurzaam vaak dat mensen minder te eten hebben: natuurlijk is dat niet zo vreselijk als moeten recyclen of een warmtepomp aanschaffen, maar toch...

[morphje]

Je haalt dus precies weer het argument uit elkaar zonder te kijken naar het grote plaatje.

Ja, india maakt staal in open kolen vuren en maakt daarmee de meest smerige soort staal, wij importeren vervolgens dat staal via dieselschip (ook uitstoot) en sluiten daarbij onze eigen vele malen efficientere staalindustrie (duitsland). Leg eens uit hoe dat niet dom is? Door lokale efficientie te ruilen voor nog veel smerigere industrie elders. Domme politiek is lokaal de uitstoot proberen te verbeteren door elders het viervoudige uit te stoten. Het milieu wordt er alleen maar slechter van, behalve dat onze lokale milieu (NIMBY) er visueel niet op achteruit gaat. Maar ja, wat is het leven van een indier nou waard?

Domme maatregelen zijn huizen subsidieren om van label B naar A+ (marginale verbeteringen) te gaan, terwijl huurders van sociale huurwoningen met een E of F label financieel leegbloeden. Het is veel efficienter om die sociale woningen te subsidieren in plaats van die B label villa's die bewoond worden door mensen met geld (myself included). Elke euro in een F woning levert 5 tot 10 keer meer winst op voor het milieu en je helpt de zwaksten van de samenleving ook nog.

Dom is lokaal te investeren in blikjes en petflessen recycling om de laatste 10% op te ruimen, terwijl in India elke rivier megatonnen per jaar de zee instort. Het zou veel efficienter voor het milieu zijn om dat geld te investeren in een simpel vangnetje.

Ik pleit heel simpel voor de 80/20 regel. Investeer 20% in 80% van de meest efficiente maatregelen, stop en ga door naar de volgende maatregel. Laat de getallen voor zichzelf spreken en wees eerlijk over die getallen, zoals die subsidies voor windmolens.

Geld is een beperkt middel en als landsbestuurder heb je de plicht dat zo efficient mogelijk in te zetten. Dat gebeurd nu niet. Nederland als bedrijf zou allang falliet zijn.

[batteries4ever]

Kijk, dat zijn nu argumenten waar ik wat mee kan! Volledig mee eens!
Al blijft het waarschijnlijk ondoenlijk om b.v. een staalfabrikant ertoe te bewegen naar Europa te gaan: hier in Duitsland zou ArcelorMittal in Bremen naar groen staal gaan, met 1,3 mld. subsidie. Arcelor doet het niet want "te duur"... lees het en huil. Dat gaat alleen als we allemaal tarieven gaan heffen, zodat het goedkoper wordt lokaal te produceren, maar dat is waarschijnlijk economisch niet haalbaar.

[morphje]

Oke, staal, laten we de rest even liggen. De grote vraag is vooral, waarom is staal uit India/China zo goedkoop? Waarom zijn de regels zo dat Arcelor alsnog de propositie te duur vindt?

Het antwoord is (onderandere) te vinden in het Parijs akkoord, daar is (onder grote invloed van Obama en China destijds) internationale transport uitgesloten van registratie van CO2 uitstoot. Immers kan je niet zondermeer bepalen tot wie de scheepsuitstoot toebehoort in internationale wateren met vele container bestemmingen. In datzelfde akkoord zijn vliegtuigen boven 9000 ft (kan ook iets meer zijn) ook internationaal en dus geen uitstoot. Naast een hele waslijst aan andere domme dingen.

Dus als we echt eerlijk willen zijn, dan moeten we ALLE vervuiling meetellen in onze producten. Staal uit duitsland is niet duur, het transport is te goedkoop en de regels maken lokaal staal simpelweg te duur. De uitstoot van derde wereld vieze industrie wordt niet op dezelfde manier behandeld als lokale behoorlijk schone (in vergelijking) zware industrie.

En of we het nou leuk vinden of niet, maar welvaart gaat nou eenmaal gepaard met een bepaalde vorm van vervuiling. Maar dankzij diezelfde vervuiling leven we juist ook vele malen langer op veel comfortablere wijze. Daarom moeten we eerlijk zijn en kijken naar de balans.

En datzelfde geldt dus ook voor kernenergie. Het is de schoonste, veiligste en meest gecontroleerde energiebron per opgewekte energieeenheid, maar politiek maakt het simpelweg onmogelijk om op een gelijk speelveld te concurreren. Ander onderwerp, zelfde oorzaak: politieke spelletjes.

[Wouterie]

Laten we de platte aarde nemen. Er is maar een klein groepje wat echt vasthoudt aan dat platte aarde idee. Maatschappelijk gezien is de verdeeldheid over dat onderwerp dus gering. Er zijn er een paar met een sterke mening over, maar het gros van de mensheid ziet het als een feit dat de aarde, net als de andere planeten, een bol is.

Maar stel nou dat een flink deel van de bevolking over 10 jaar wel van mening is dat de aarde plat is. En dat daar een felle discussie over wordt gevoerd. We hebben dit gezien met Piet (die ene, van Sinterklaas) Ik ga er even voor het gemak vanuit dat iedereen tegen racisme is. Zo niet, dan moeten we een goed gesprek hebben. Maar wat nou precies uitingen en vormen van racisme zijn, daar verschillen de meningen wel over. In de VS, met name Hollywood, is 'black face' een manier geweest om mensen met een donkere huidskleur uit de industrie te houden. Jan Schenkman is eigenlijk de bedenker van hoe we jarenlang Sinterklaas en Zwarte Piet hebben gezien. En laat hij nou net dol zijn geweest op het Amerikaans blackface-toneel.

Als je dit zo leest dan neig ik er in alle redelijkheid naar om te stellen dat Zwarte Piet een behoorlijk racistische oorsprong kent. Maar lang niet iedereen deelt die mening. "Het is cultuur, het is traditie, het is onzin" er zijn mensen die het moeilijk vinden wanneer er aan dit soort zaken wordt gezeten.

De term controversieel gaat er niet over wie er gelijk heeft of wie het beste zijn verhaal kan onderbouwen, maar over de vraag of je het onderwerp ter tafel kunt brengen zonder dat men elkaar in de haren vliegt. Iedereen kan zien dat vaccinaties een zegen zijn voor de mensheid, maar niet iedereen is overtuigd dat de aanpak en communicatie tijdens de Corona epidemie juist waren. Iedereen (nou ja) ziet het klimaat veranderen, maar niet iedereen is het eens over het aandeel van het menselijk handelen hierin.

Normaal gesproken is het geen enkel probleem wanneer mensen een verschil van mening hebben. Groen of rood, spinazie of bietjes, over links of door het middenveld... Heineken of Grolsch... normaal gesproken krijgt niemand daar ruzie over en vliegt niemand elkaar in de haren. Wanneer dat wel het geval wordt, dan wordt zo'n onderwerp controversieel.

[batteries4ever]

Klopt dat iets controversieel wordt als sommige mensen dat vinden, de platte aarde is een goed voorbeeld. Dat is ook een contraversie zonder gevolgen voor de mensheid: zolang we er niet afvallen is het nauwelijks interessant wat voor vorm de aarde heeft.
Maar de discussie “ nou ja, er zijn nog een paar mensen te vinden die denken dat de variatie in zonneactiviteit 90% van de klimaatverandering veroorzaakt” mag geen argument zijn om te zeggen dat we dus nog even niets doen, want “duur en ongemakkelijk” en zo. Ergens moet je een bedreiging erkennen en er dan ook aan werken voor het te laat is!
Het kan op twee manieren fout gaan:
1) Ondanks inmiddels overweldigend bewijs (kans << 1%) koelt de aarde toch weer af en hebben we heel veel geld geïnvesteerd waarmee anders leuke dingen hadden kunnen doen.
2) Of (kans >> 99 %) de klimaatverandering is wel degelijk reel en we hebben niets gedaan voor het te laat is, maar drastische gevolgen voor de mensheid: hongersnood, veel migratie, oorlog etc.

Welke fout lijkt jou erger? Wat is waarschijnlijker?

[Reactie gewijzigd door batteries4ever op 12 september 2025 13:54]

[Wouterie]

Dat ben ik met je eens. Het hoe, wat, wanneer en wat zal het effect zijn... dat is een stuk lastiger. En ga je voorkomen, tijd rekken of klappen opvangen? Je kunt je Euro maar één keer uitgeven.

[DwarV]

verwijder deze reactie maar

[Reactie gewijzigd door DwarV op 12 september 2025 06:05]

[CharlesND]

Het juist controversieel maken is al een probleem, omdat er in werkelijk een kant is die de waarheid zegt, en de andere kant die leidt tot dode kinderen helaas en daarmee onnodige en zelf gevaarlijke legitimiteit aan de laatste kant. Extra aandacht als LLM besteden aan goede onderbouwing behoeft geen bestempeling als controversieel vind ik.

Je spreekt jezelf dus tegen. Apple bestempelt deze onderwerpen juist als controversieel ZODAT ze er extra aandacht aan kunnen besteden. Of vind je dat Apple zich er niet mee moet bemoeien als RFK jr met de invloed en het complete gewicht van de overheid samen met de vrij geoliede machine van de Republikeinse partij het internet overspoelt met artikelen en bewijzen dat RFK de waarheid zegt? Lijkt mij dus juist prima als Apple en andere LLM makers dat als 'controversieel' onderwerp zien waar niet alle wijsheid klakkeloos van het internet geplukt wordt.

[separhim]

Ik hoop dat ze daarom er zo mee omgaan omdat dat beter zou zijn, maar we zijn ook dat de grote techbedrijven graag meegaan met de regering van Trump om in een beter licht bij hen te komen. En de regering van Trump gebruikt ook graag van alles om bedrijven onder druk te zetten om te doen wat zij wil. En omdat het ook in een context van het controversieel verklaren van DEI en verkiezingen enzo, ben ik er niet zo zeker van dat deze beslissing in het voordeel van de samenleving of een wit voetje te halen bij RFK jr en Trump. Controversieel verklaren kan op meerdere manieren worden geïnterpreteerd.

We zien dan ook in de media, waarin virologen tegenover dansleraren werden gezet om een debat te hebben over COVID vaccinaties. We hebben weinig indicatie om te weten of Apple, op basis van dit artikel het gaat aanpakken zoals wij hopen, of zoals in het voorbeeld van het laatste.

[Reactie gewijzigd door separhim op 11 september 2025 11:55]

[andreetje]

"Ik hoop dat ze daarom er zo mee omgaan omdat dat beter zou zijn, maar we zijn ook dat de grote techbedrijven graag meegaan met de regering van Trump om in een beter licht bij hen te komen."

Dat was in de tijd van de Democrates niet anders. Toen gingen bedrijven "woke".
Bedrijven hebben in principe geen andere moraal dan zo makkelijk mogelijk en zoveel mogelijk geld verdienen.

[Aldy]

We zien dan ook in de media, waarin virologen tegenover dansleraren werden gezet om een debat te hebben over COVID vaccinaties.

Wat we hebben gezien is dat de virologen een mening uitdroegen die lijnrecht tegenover de mening van één dansleraar stond. Dat de media daarop insprongen is iets anders dan wat jij schreef dat de media deze controverse heeft uitgelokt.

[centr1no]

Dat de media daarop insprongen is iets anders dan wat jij schreef dat de media deze controverse heeft uitgelokt.

Media heeft de neiging om de uitersten en extremen tegenover elkaar te zetten en dit te brengen als iets positiefs, door het, onder het mom van onpartijdigheid, te laten lijken dat kijkers, lezers en luisteraars zelf dan kunnen bepalen wie gelijk heeft en wat ze willen geloven. Waar het uiteraard werkelijk om draait is geld, wat gegenereerd wordt door de aandacht die gecreëerde of enorm uitvergrote 'controverses' opleveren. Media heeft belang bij drama, ophef en controverse en heeft ook niet zelden een eigen politieke agenda en oefent al decennia min of meer ongereguleerd invloed uit op een samenleving van meer dan 300 miljoen mensen. Koppel dat aan sociale en economische onvrede en je hebt een kweekbak van ellende waarin mensen alleen maar extremer worden in hun opvattingen.

[Aldy]

Om te beginnen heb je geen debat met gelijkgestemden, want het resultaat is niet alleen een saaie tv, maar je wordt eenzijdig geïnformeerd. Daarnaast is "goed nieuws, geen nieuws" niet iets van de laatste decennia, maar vanaf het moment dat de eerste krant verscheen. Alle media weten dat rampen beter verkopen dan een goednieuwsbericht. En verder zie je dat vanaf het moment dat de radio z'n intrede heeft gemaakt dat het debat meer luisteraars trekt. Dat er een controverse is ontstaan is niet zozeer de schuld van de media, als wel van de mensen die deze controverse voeden.

[centr1no]

Het is tekenend dat je mijn 'uitersten en extremen' beantwoord met 'gelijkgestemden' zonder in de gaten te hebben dat daar een wereld tussenin zit. We hebben het ook niet over nieuws of rampen maar omdat je over kranten begint kan ik je vertellen dat er bij media altijd een verantwoordelijkheidsbesef is geweest voor welk nieuws ze brengen en hoe dat gedaan wordt en dat daar ook regels voor opgesteld zijn. Kranten hebben aparte secties voor bijv. uitgebreide journalistieke stukken of recensies die niet per se feitelijk of puur objectief hoeven zijn. Tv heeft daarvoor actualiteitenprogramma's die niet 'nieuws' of 'journaal' mogen heten. En daar heb je veel verschillende vormen en smaken in.

Dat er een controverse is ontstaan is niet zozeer de schuld van de media, als wel van de mensen die deze controverse voeden.

Het aantal mensen dat een 'controverse' voedt neemt toe als media er aandacht aan geeft. De vraag is wanneer iets een serieuze controverse wordt i.p.v. enkel een mening of de beleving van een individu of kleine groep. Zelfs dingen die misschien op social-media leven en een aanhang hebben gevonden worden door de meeste mensen niet gezien of genegeerd. Mensen leven in hun eigen bubbel. Maar als een krant of tv-zender er aandacht aan besteed krijgt iets vele malen meer gewicht.

Als het uitgangspunt 'spannende' media, clicks, kijkcijfers en verkopen is wordt er niet enkel bericht of gedebatteerd over bestaande problemen en maatregelen daarvoor maar wordt er actief gezocht naar problemen. Onrealistische, onlogische en soms absurde meningen, niet zelden geopperd door mensen in een zelfgecreëerde slachtofferrol, die in een 'normale' maatschappij genegeerd worden krijgen een podium. Er wordt actief geprovoceerd. Door het steeds maar tegenover elkaar zetten van de meest markante en extreme standpunten wordt de polarisatie vergroot, Zo'n 'debat' is op de Amerikaanse tv maar al te vaak een poppenkast. En niets ervan leidt tot begrip, respect of ook maar enigszins iets positiefs. Dat het geld oplevert is misschien in een kapitalistisch land als Amerika nog een reden maar als het bijdraagt aan de extreme polarisering van de maatschappij moet men zich misschien af gaan vragen of dat niet aan banden gelegd moet worden.

Niet iedere mening moet gehoord worden en niet ieder 'debat' moet gevoerd worden. En dat het geld oplevert kan al helemaal geen excuus zijn om mensen tegen elkaar op te zetten. Het creëren van aandacht door controverse en provocatie zijn een doel op zich geworden met als gevolg dat heel veel mensen er heel goed in zijn geworden naar dingen te wijzen die 'fout' zijn, zonder te weten waarom ze precies fout zijn of het onderliggende probleem te begrijpen, laat staan te pogen het op te lossen.

[Aldy]

Het is tekenend dat je mijn 'uitersten en extremen' beantwoord met 'gelijkgestemden' zonder in de gaten te hebben dat daar een wereld tussenin zit.

Dan ben je zelf in de verkeerde discussie beland, aangezien het hier ging over o.a. virologen en die kun je toch moeilijk extremen of extremisten noemen. Vandaar dat je verdere betoog niets meer met het oorspronkelijke draadje te maken heeft.

[centr1no]

en die kun je toch moeilijk extremen of extremisten noemen

En dat doe ik dan ook niet. Ik reageer in het algemeen en op de quote die ik plaats. Niet op het specifieke geval van virologen vs dansleraren. Afgezien daarvan is een viroloog een expert die een probleem op een theoretische en algemene manier benadert en een dansleraar die het individueel en gevoelsmatig benadert en kun je dat prima als extreem tegengestelden zien.

Vandaar dat je verdere betoog niets meer met het oorspronkelijke draadje te maken heeft.

Grappig want ik reageer op jouw eigen antwoord, dat ook niets meer met het oorspronkelijke draadje te maken had. Nog grappiger omdat het niet inhoudelijk reageren met de reden dat mijn 'betoog' om wat voor reden dan ook niet zou voldoen een tactiek is die veel gebruikt wordt om een debat te sturen.

[n4m3l355]

Het mooier zijn als LLMs juiste informatie verspreiden en malloten als RFK links laten liggen. Immers we geven toch ook geen aandacht aan onze dorpsgek. Dit soort mafkezen ondermijnen de waarheid met opzet en vergis je niet, dat is niet per toeval, dit valt volledig in lijn met de gedachtegoed van kleptokraten die het niet zo goed hebben met liberale democratieën. Types zoals RFK, Trump, Baudet zijn erop uit om de democratie kapot te maken als verlengstuk van Rusland, China, Iran en meer van dit soort fijne landen.

Dus wat wil ik, dit soort complot theorie verspreiders zouden helemaal geen ruimte moeten hebben, nul. LLMs zouden hun het liefst volledig links laten liggen zolang hun inbreng onze samenleving kapot maakt.

[Beta]

Goede denkwijze, nu nog hopen dat iedereen op deze manier denkt...

[Wouterie]

Controversieel betekent eigenlijk niets meer dan dat er grote meningsverschillen rondom bestaan. Helaas is dat een feit rondom een aantal onderwerpen die niet controversieel zouden moeten zijn. Door iets als controversieel te bestempelen doe je niets af van 'de waarheid' of de wetenschappelijke onderbouwing, maar geef je aan dat dit een onderwerp is wat gevoelig kan liggen en flinke ruzies over ontstaan.

[CaptainKansloos]

Controversieel betekent eigenlijk niets meer dan dat er grote meningsverschillen rondom bestaan.

En dat is precies het probleem zoals @bilgy_no1 dat ook al aangeeft; het geeft creëert legitimiteit voor het standpunt van 'andere partij'. Het maakt onderwerpen die aantoonbaar waar of juist onwaar zijn tot een discutabel onderwerp. Dat is fundamenteel onjuist.

[Wouterie]

Nee, het geeft alleen maar aan dat er grote meningsverschillen over bestaan. Het doet niets af van feitelijke waarheden noch geeft het legitimiteit. Je kunt niet de verschillende meningen wegwensen of doen alsof ze niet bestaan. Juist omdat er zo'n felle discussie rondom wordt gevoerd is het zaak dat dit wordt aangegeven.

Het gaat, platgeslagen, over meningen en niet over feiten. Het enige feit is dat er nogal verschil van mening is. En zodra dat verschil van mening maar maatschappelijk gezien groot genoeg wordt, dan maakt dat een onderwerp controversieel.

[Kingjohn55]

Pardon meningen?

Wetenschappelijk bewijs is geen mening dat is gewoon bewijs!

[Donvermicelli]

Pardon meningen?

Wetenschappelijk bewijs is geen mening dat is gewoon bewijs!

Zo werkt wetenschap niet; Wetenschap is het maken van een stelling, dat vervolgens proberen onderuit te halen en als dat met geen mogelijkheid lukt dan zal het waarschijnlijk wel waar zijn.

caveat is dat je niet kunt uitsluiten dat iemand anders dat later alsnog wel kan doen. Dat wordt in klassieke wetenschap zelfs aangemoedigd. Vertrouw je een onderzoek niet? reproduceer het en kijk met welke resultaten je komt.

De eerste arts die voorstelde om handen wassen verplicht te stellen voor het behandelen van patienten werd uitgemaakt als wappie. Todat we bacterieen ontdekten en konden aantonen dat er wel degelijk een goede reden was om handen te wassen; Vandaag de dag is dat zelf evident, in het verleden totale onzin.

Wetenschap veranderd en boekt vooruitgang doordat mensen voortdurend vraagtekens zetten en nieuw onderzoek doen. Zodra je dat wegzet als overbodig dan heb je geen wetenschap, dan heb je dogma en dat loopt nooit goed af.

[Wouterie]

Ik snap niet wat je wilt zeggen. Wetenschappelijk bewijs is inderdaad geen mening, maar veel complexer dan dat. Ik citeer:

"Wetenschappelijk bewijs bestaat uit waarnemingen die een aanname of theorie bevestigen of ontkrachten. In werkelijkheid vallen geaccepteerde wetenschappelijke theorieën overigens niet bij het eerste tegenbewijs om.

Door middel van aannames en theorieën kunnen voorspellingen worden gedaan. Nieuwe waarnemingen zorgen voor nieuw bewijs, waardoor gecontroleerd kan worden of de voorspellingen kloppen. Nieuw bewijs zorgt er vaak voor, dat aannames en theorieën moeten worden aangepast.

In tegenstelling tot wiskundig bewijs geeft wetenschappelijk bewijs dus niet aan, of iets waar of onwaar is. Wetenschappelijke theorievorming leidt slechts tot werkbare modellen van de waargenomen werkelijkheid. De kracht van de wetenschappelijke benadering zit in de ontwikkeling van deze modellen, die door de eeuwen heen zo goed zijn geworden dat vrijwel alles wat objectief waarneembaar is erdoor verklaard en voorspeld kan worden."

Meningsverschil staat eigenlijk los van wetenschappelijk bewijs. Bijvoorbeeld: Vertel mij is wat het exacte aandeel is van het menselijk handelen op de klimaatveranderingen?

Dit staat samenvattend in het klimaatakkoord: Concreet wordt ongeveer 90% en meer van de recente opwarming toegeschreven aan menselijk handelen. Ook studies tonen aan dat een klein aantal grote bedrijven verantwoordelijk zijn voor een significant deel van de CO2-uitstoot. Overigens verschillen meningen bij wetenschappers doorgaans alleen over precieze percentages en bijdragen van kleinere factoren, maar het grote aandeel van de mens staat vast.

Nou, woorden als 'ongeveer' en dat kleine verschil van mening en die kleine nuance over het aandeel van natuurlijke processen, dat kan tot een felle discussie leiden. In 1896 werd door 'de wetenschap' al gewaarschuwd voor de gevolgen van menselijk handelen op het klimaat, dus niemand kan stellen dat het links populisme of recent is... We hebben er gewoon maling aan.

Los van dit alles betekent controversieel niets meer en niets minder dan dat die maatschappelijke discussie speelt. Dat het onderwerp niet zomaar ter tafel gebracht kan worden tijdens het kerstdiner.

[CaptainKansloos]

Je kunt niet de verschillende meningen wegwensen of doen alsof ze niet bestaan. Juist omdat er zo'n felle discussie rondom wordt gevoerd is het zaak dat dit wordt aangegeven.

Precies wat je zelf aangeeft; "Het gaat, platgeslagen, over meningen en niet over feiten." Je kunt van een feit geen mening maken.

Je kunt - kort door de bocht - geen 'mening' hebben (ondersteund door whataboutisms) over de effectiviteit van een vaccin. Je kunt alleen een mening vormen op basis van feiten. Dat is niet wat hier gebeurd.

[Wouterie]

Dat klopt: De effectiviteit van vaccineren staat als een paal boven water. Alleen is dat natuurlijk slechts één aspect van vaccineren waar op wordt ingezoomd. Je kunt bijvoorbeeld best van mening zijn dat het niet nodig is om jouw dochter van 12 te vaccineren voor een SOA en je kunt van mening zijn dat je alle beschikbare spuiten wilt halen die er maar te krijgen zijn.

Gaat het over Corona, en dat is natuurlijk waarbij de discussie op z'n scherpst werd gevoerd, dan speelt ineens mee tot in hoeverre een vaccinatie een voorwaarde is om mee te mogen doen in de maatschappij. Toen verschoof het van verantwoordelijkheid voor jouw eigen gezondheid en van die van jouw familie, naar verantwoordelijkheid voor de wildvreemde in de supermarkt. Als Rutte keihard stelt dat mensen die twijfelen over een vaccinatie maatschappelijk onverantwoord zijn, dan snap ik dat bij een aantal de hakken in het zand gaan. Dat is namelijk nogal een mening die als feit wordt gebracht.

Zo zie je dat er rondom een onderwerp vele meningen kunnen bestaan. We hebben gezien hoe dat de relaties tussen mensen onder druk zette en dat dit kan leiden tot heftige confrontaties. Daarom is het controversieel... niet vanwege de effectiviteit alleen, maar de hele poppenkast er omheen.

[PausAdrianus6]

Dit is inderdaad een terechte rede om het onderwerp als gevoelig te bestempelen. Het is nou eenmaal een polariserend onderwerp geworden.

[Wouterie]

Yep... Ik denk dat ze de 'maatstaf' hebben genomen of we er met z'n allen nog een beetje normaal over kunnen debatteren of dat we elkaar in de haren vliegen.

[Artz]

Je hebt geen discussie met een taalmodel. Het model zet woorden taalkundig logisch achter elkaar als antwoord op teksten van jou. Een discussie kan hij helemaal niet voeren.

[andreetje]

"Een discussie is een gedachtenwisseling tussen twee of meer partijen over een bepaald onderwerp, waarbij meningen, standpunten en argumenten worden uitgewisseld"

Dat kan prima met ChatGPT. Toen ik in de discussie aantoonde dat ChatGPT een denkfout maakte, bood deze zijn excuses aan...

[Artz]

Omdat hij reageert zoals statistisch een aantal woorden achter elkaar komen nadat iemand op een fout is gewezen. En omdat hij daarnaast geprogrammeerd is om je een beetje naar de mond te praten. Hoe vaak excuseert een normaal mens zich direct als hij op een fout wordt gewezen? :)

[andreetje]

Dat is waar. Je hebt gelijk, sorry.

[RobbieB]

Bias is een inherent probleem van LLM's als gevolg van de trainingsdata. En daarbij zien we dat de eigenaren van LLM's steeds meer proberen hun eigen bias daarin door te voeren... zie bv. Musk en Grok. Of de Chinese overheid met Deepseek.

[Reactie gewijzigd door RobbieB op 11 september 2025 11:23]

[andreetje]

Elk bericht bevat bias. Dat van jou ook. Je verdenkt Musk, Grok en China van bias, maar waarom? Omdat die een andere mening hebben dan jij? Heb jij de wijsheid in pacht?

Hoe kan de trainigsdata niet deugen, en wat wil je daar aan doen?

[KuraiAnck]

De vooringenomenheid van mensen is niet dezelfde als van een statistsch model.

AI heeft veel trainingsdata nodig om te 'leren'. Hoe meer trainingsdata hoe beter de AI kan leren omdat het meer materiaal heeft om 'conclusies' uit te halen. Echter, veel trainingsdata is niet foutloos. Als het trainingsdata niet foutloos is, is de kans op fouten in de conclusies van het model ook groter.

Daarnaast heeft AI geen echte intelligentie. Het maakt een statischte berekening om te kijken welke code vaak volgt bij en andere code: simpel gezegd woord 1189373 heeft een P van 0.8 om na 103782 te komen. Uit deze analyse komt het model met een lijstje van opties met verschillende kansen en kiest op basis van instellingen vaak eentje die niet dicht bij de 1 licht, maar iets lager - dit zou een beter antwoord genereren.

Voor de AI is er dus eigenlijk niet echt een wezenlijk verschil tussen salderen, klimaat, auto's, etc. het zijn getallenmatrixen met kansberekeningen.

[P_Tingen]

Het probleem is dat van de "valse balans"; dit krijg je als er een onderwerp wordt behandeld alsof beide kanten even sterk staan. Voorstanders van vaccinaties hebben BAKKEN met bewijs dat vaccins gewoon werken en de roeptoeters die dat in twijfel trekken hebben drie facebook posts en een rapport van een twijfelachtige en onbekende Duitse hoogleraar.

En dan zitten ze samen aan één tafel en de argeloze kijker denkt dan al gauw dat de tegenstander misschien ook wel een punt heeft

[Znorkus]

Yes, het is anders gezegd de drogredenering van de gulden middenweg, cq de waarheid ligt in het midden. Scherpe observatie.

[Artz]

Zou het kunnen zijn dat jij een tunnelvisie hebt? Onderzoek dat ook en kijk wat het resultaat is.

[PausAdrianus6]

Ik denk dat je initiële reactie hierop bewijst dat dit een gevoelig onderwerp is.

[KuraiAnck]

Het zijn in feite 2 onderwerpen: hoe goed werken vaccins in het algemeen en gezien de emotie die van SARS-Cov-2 in het bijzonder en hoe voelt men zich over hoe met COVID is omgegaan.

Het eerste onderwerp zou moeten zijn op feiten. Het tweede onderwerp betreft meningen en gevoel.

[Mlazurro]

En het hele absurde van influencerende anti-vaxxers zoals RFK Jr en tal van Tiktokker mums en whatever is dat ze eigenlijk wél geloven in vaccinaties, maar gewoon zien dat ze veel internet of politieke points kunnen scoren door er tegen te zijn en mensen die die mening delen juichen dit toe en ze baten ook met de aandacht die ze krijgen van tegenstanders van hun anti-vaxxing. Ze tappen gewoon in het ingebakken wantrouwen t.o.v big pharma. Terwijl hun influencers wél geld krijgen van andere grote bedrijven om hun producten of beleid te verkopen aan de burger.

Je moet je eens inbeelden dat je als een betere moeder wordt bestempeld als je beslist om je kinderen niet te vaccineren. En duizenden mensen delen die mening. Gebaseerd op nul kamma nul substantieve bewijzen. Gewoon fake news and "experten" die leugens of onwaarheden verspreiden.

Dezelfde moeders die de dokter wél blindelings vertrouwen als die nog wat botox of siliconen injecteert in haar gezicht. Of als ze dringende zorgen nodig hebben of een zware ziekte hebben. Dan zijn ze plots wel betrouwbaar.

[spronoc]

Heel verwerpelijk inderdaad deze ontwikkelingen. Het zal lastig zijn om middels wetgeving een soort van 'onafhankelijk' platform af te dwingen (zoals enigszins een publieke omroep in Nederland). De Apple AI vergaarbak is dus al niet meer onafhankelijk, hun streamingdienst ook niet. Wederom zwichten grote bedrijven door macht van markten waarin ze actief zijn.

Ik zou het negeren van kennis door AI vergelijken met de Index librorum ('de index') door de rooms-katholieke kerk in vroeger tijden. We verbieden en voorkomen gewoon het verspreiden van kennis. Opdat we maar niet van ons 'geloof' vallen.

Iedereen kan zien dat er een zon bestaat en dat je die niet kan aanraken als je je arm uitstrekt. Zonder na te denken, zou je kunnen denken dat die rond de aarde draait, wat vanuit de aarde gezien ook klopt. Als er dan boeken verschijnen waarin genoemd wordt dat de aarde om de zon draait, met beredeneringen en waarnemingen, dan kunnen we die niet negeren of verbieden. Dat is wel wat er gebeurd is in 1616 met werken van o.a. Copernicus.

De hele term 'wetenschappelijk' is eigenlijk ook overbodig.

Iets is bewezen of niet bewezen. Door de term 'wetenschappelijk' toe te voegen lijkt het voor een groep mensen, alsof het een mening betreft van wetenschappers. Dat is niet zo, het is juist beredeneerd en bewezen met wiskunde, observaties in experimenten, of data en statistiek (in het geval van vaccins).

Door het stigma 'wetenschappelijk' te gebruiken, wordt er impliciet gesteld dat 'normale mensen' (wie dat ook moge zijn) er alternatieve waarheden in kunnen zien. Alweer een misvatting, de normale mens kan hetzelfde beredeneren. De term wetenschappelijk geeft enkel een classificatie voor artikelen en kwaliteitsslagen als peer-reviewen.

Natuurlijk kunnen er wel andere inzichten bestaan of kan bewijsvoering betwist worden, maar dan wel op basis van argumenten en ratio.

Disclaimer: Ik ben geen wetenschapper, ik reageer alleen maar hier.

[CaptainKansloos]

Uit merendeel van de onderzoeken die gedaan zijn met voeding kan diabetes type 2 genezen worden, en toch ligt de focus op blijven spuiten met insuline. We zitten al bijna op 1 miljoen gebruikers per jaar.

Een ongezonde levensstijl is een van de belangrijke factoren van diabetes type 2. Gezond leven zou dus de logische aanpak zijn, maar kennelijk slaagt een belangrijk deel van de patienten daar onvoldoende in. Dat sluit niet uit dat dit het betere alternatief is dan medicatie toedienen. Medicatie is in het beste geval een alternatieve oplossing.

Ik denk dat met name het gebrek aan nuance een van de belangrijkste factoren is waarom er ruimte is om onderwerpen als 'controversieel' te beschouwen. Vaccins zijn aantoonbaar efficient in het uitroeien / voorkomen van ziekten. Dat het mazelen vaccin door nota bene RFK 'controversieel' verklaard wordt is wetenschappelijk gezien onzinnig en onjuist. Helemaal wanneer het 'autisme' verhaal erbij getrokken wordt. Toch stuurt het inmiddels het beleid op dat vlak in de VS de verkeerde kant op waardoor mazelen als ziekte - na decennia van dalingen - weer aan een opmars bezig is.

Dat betekend niet dat vaccins zonder bijwerkingen of risico's zijn. Maar die nuance lijkt te worden geofferd om een ongenuanceerd gelijk te halen (good vs bad).

[Reactie gewijzigd door CaptainKansloos op 11 september 2025 15:19]

[dreumels]

Er zijn inmiddels 3 jonge slachtoffers van de mazelen in de US te betreuren. Geheel onnodig. Rond de 180 slachtoffers momenteel in het ziekenhuis.

En, inmiddels helaas nog een kindje die zelf nog niet oud genoeg was om voor de mazelen gevaccineerd te worden.

[Reactie gewijzigd door dreumels op 12 september 2025 12:38]

[kimborntobewild]

RJK jr. is wel degelijk een charlatan. Ff van wikipedia:
"Since 2005, Kennedy has promoted vaccine misinformation and public-health conspiracy theories, including the chemtrail conspiracy theory, HIV/AIDS denialism, and the scientifically disproved claim of a causal link between vaccines and autism."
Verder is hij een republican. De meeste republicans zijn charlatans.

[dreumels]

Die laatste zin is een beetje jammer. Omdat RJK jr tot '23 een democraat was en sindsdien independent. Bovendien, als advocaat milieurecht wel degelijk goed werk heeft verricht in een ver verleden. (Niet dat ik daarmee vind dat RJK. jr op de juiste plek zit). En alhoewel er rechts (maar ook links) vreemde snuiters tussen zitten wil ik ze toch echt niet allemaal charlatans noemen.

[Reactie gewijzigd door dreumels op 12 september 2025 12:58]

[DohnJoe]

Dat zinnetje over 'de meeste republicans zijn charlatans' slaat inderdaad nergens op.

Maar wat betreft de rest maak je je er wel erg makkelijk vanaf. De bron is Wikipedia, volgens jou blijkbaar niet betrouwbaar, en dus hoef je inhoudelijk niet meer te reageren op de kwalijke zaken die RJK allemaal heeft gedaan. Vast heerlijk om zo door het leven te kunnen gaan.

[AdaptorLive]

Corona is een SARS virus. Er bestond al jaren aan onderzoek toen het SARS‑CoV‑2 (oftewel COVID-19) vaccin werd ontwikkeld.

Dit is dus een beetje het probleem... Mensen die niet eens de simpelste basiskennis hebben over een onderwerp denken dat hun, op onderbuikgevoelens gebaseerde, misinformatie net zo belangrijk is.

[DdeM]

Dat, en er was ook al jaren onderzoek naar mRNA vaccins, dus ook dat is niet iets wat ze maar even gedaan hebben.

[TheToolGuy]

Dus even kort samengevat:
Jij had liever 10 jaar in quarantaine gezeten om verspreiding te voorkomen ...
En zo nee, dan hadden we echt over lijken kunnen struikelen ...

(Trouwens de kans op überhaupt ook maar 1 bijwerking is trouwens 0.0000001 %, dus als je dat te hoog vind t.o.v. bijvoorbeeld duizenden nooit geteste tatoo inkten, tja, dan heb ik met je te doen ...)

[Vexxon]

Wel heel toevallig dat het precies overeenkomt met die Trump lijn vind je niet? Om het over de timing maar niet te hebben.

[YopY]

Dat inderdaad, maar zoals het artikel aanhaalt geldt het ook voor China; net also totalitaire staten sterke overeenkomsten hebben.

Een tijd geleden hadden bedrijven nog principes, dat ze bijvoorbeeld geen zaken met China deden vanwege de strenge (content) regels die ze daar hebben. Maar nu? China is een veel grotere afzetmarkt dan de VS, en zijn de bedrijven boos op zichzelf dat ze toen principes hadden ipv dat ze meer aandeel in de Chinese markt kregen op het gebied van bijv. telefoons en internetdiensten.

China heeft 5x zoveel bewoners als de VS en het gaat daar economisch heel goed.

[Rnej]

Vaccinaties een gevoelig onderwerp? Als je anti-vaxxer zonder kennis van zaken bent, misschien... voor de rest van de wereld heeft het tientallen miljoenen levens gered, hoe is dat gevoelig?

[Rnej]

Desinformatie verspreiden, bedoel je?

[Tim AtSharp]

Het is niet omdat je bepaalde zaken niet leuk vindt, of je ze niet graag hoort, dat het desinformatie is...

Da's net het hele punt van de discussie 🙂

[Wim Cossement]

Trump zijn geleuter over vaccins heeft wel 1 miljoen Amerikanen de dood ingejaagd, een groot deel ervan was te voorkomen maar die namen liever paardenontwormer.

Tot zover wat gezonde scepsis over controversiële onderwerpen. En raad eens waar ze gingen smeken om hulp toen hun leven al aan een zijden draadje hing? Ziekenhuizen, de stromannen van big pharma.
Lag het aan mij, dan hadden ze kunnen creperen op de stoep voor de spoedopname. We zijn veel te laks voor zo'n soort mensen en degene die hun die desinformatie toestoppen.

[Rnej]

Ik heb nog nooit iemand die tegen vaccinaties is, de waarheid horen spreken over de nadelen

Ik heb ze al helemaal nooit genuanceerd horen spreken over de nadelen

[lenwar]

Wezenlijk geldt dit voor ieder onderwerp natuurlijk. Alles zou op een normale toon bespreekbaar moeten zijn.

Helaas is het zo dat bepaalde onderwerpen, zoals vaccinaties, genderdiversiteit, Zwarte Piet, enz, enz, erg veel losmaken bij sommigen. Tot op het niveau dat mensen feiten gaan verzinnen of verdraaien, meningen gaan opleggen, agressief worden omdat mensen een andere mening hebben of het vanuit de (al dan niet verkeerde) religie of afkomst zien, enz.

Maar het is eenmaal een feit dat bepaalde onderwerpen eenmaal gevoeliger liggen bij (relatief) grote groepen. En dan is het dus goed dat er extra aandacht besteed wordt aan die onderwerpen. Het is in elk geval beter dan die onderwerpen maar weg te wuiven of te blokkeren. (want ook dat kan dan verdraait worden.)

[YopY]

Wel een goeie om te onthouden is dat het bij bepaalde debatten niet meer om meningen gaat, maar om morelen, normen en waarden. Dwz, een stelling als "zwarte piet is niet meer van deze tijd" is een proxy voor "racisme is slecht", waardoor iemand die zegt "zwarte piet is onze cultuur" vaak verstaan wordt als "racisme vind ik wel okee".

En dan heb je geen meningsverschil meer, maar een verschil in essentiële normen en waarden. Ook al zal een of beide partijen niet eens zo zelfbewust zijn (de meesten zullen immers ontkennen dat ze racist zijn)

[Elminster]

Het is mijn indruk dat veel/de meeste debatten nergens meer over gaan.

De influencer/politieker/bedrijfsleider/other is gewoon op zoek naar een niet-zeggende oneliner(s).
Waar dan hopelijk zo veel mogelijk reactie op komt.
Reactie / Interactie = inkomsten / zetels / aanzien. + die kunnen nog jaren herbruikt worden.

Bij voorkeur wordt de tegenpartij ook nog uitgescholden (linkse rat - rechtse nazi), en zo veel mogelijk veralgemeend.
(Opmerking over religieX? Dan ben je zonder twijfel Y)
Zodat vrijwel iedereen er aandacht aan besteed. (Het doet er niet toe of die nu positief of negatief is)

Spijtig genoeg wordt dit gedrag ook sterk beloond. Influencers/politiekers met gematigde, goed onderbouwde stellingen in een debat, komen gewoon niet aan bod. Want daar komt (bijna) niemand op af.

[sympa]

"Gevoelig onderwerp" kan twee dingen betekenen. Een mogelijkheid is om het onderwerp te vermijden. Het andere is om antwoorden een bepaalde kant op te sturen. Welke kant staat dan nog open...

[Wouterie]

Kijkend naar de betekenis van het woord controversieel en de maatschappelijke onrust en enorme meningsverschillen die hier over bestaan, kan ik niet anders concluderen dat het onderwerp inderdaad controversieel is. Dat doet overigens niets af aan de waarde van wetenschappelijk onderzoek en onderbouwing; het geeft alleen aan dat er grote meningsverschillen over bestaan.

[downtime]

Zoals ik dit lees vinden ze verkiezingen zelf nu een controversieel onderwerp. Dat gaat veel verder dan alleen maar bepaalde politieke onderwerpen controversieel vinden. Zo snel gaat de afbraak van de democratie inmiddels.

[separhim]

Dat klopt, in de context van de Republikeinen zijn ze hard bezig om de democratie te slopen door middel van het in twijfel trekken van het proces van de verkiezingen zelf, omdat Apple niet heel veel duidelijkheid geeft over wat ze bedoelingen "elections" is het giswerk of ze het proces bedoelen of alle desinformatie die landen en organisaties aan de lopende band verspreiden.

[YopY]

Ik bedoel als ze regels hebben tegen het bespreken van verkiezingen kan ik deels begrijpen; een AI model moet neutraal zijn, maar de data is dat nooit. Maar dan denk ik vooral aan dat bijv. Facebook geen politieke / verkiezingsadvertenties meer toestaat (stond?), ivm fake news en manipulatie. Maar ook Facebook is om.

[downtime]

Hij zegt toch ook dat data nooit neutraal is? De meningen zijn data voor een AI model.

[cnieuweboer]

En wat is een neutrale mening over racisme, als een groot deel van je bevolking nogal racistisch is? Dat is juist mijn punt.

[downtime]

Meningen zijn data en nooit neutraal. Er is geen neutrale mening over racisme, hooguit een neutrale omschrijving van racisme.

[cnieuweboer]

En daarom is "AI model moet neutraal zijn" ook zo lastig. Racisme daar alleen een duidelijk voorbeeld van.

En "meningen zijn data" is een raar punt om op door te drammen. Voor een AI model is alles wat er in gaat data, ook de meest neutrale of objectieve data die je maar kan verzinnen is data. Je verward "alle meningen zijn data" met "alle data zijn meningen".

[downtime]

Nee, voor mij zijn een model en de data waarmee het wordt getraind verschillende dingen. Een auto is neutraal. Die maakt het niet uit waar hij naartoe rijdt. Maar de bestuurder is niet neutraal, die maakt het wel uit.

[cnieuweboer]

Dan is het mij niet helemaal duidelijk wat je met "model" bedoelt. Puur de architectuur, bijvoorbeeld de transformer? De nodes zonder weights? Zonder data geen weights, zonder weights doet AI niets. Op die manier zijn alle AI modellen inherent 100% neutraal.

[Reactie gewijzigd door cnieuweboer op 11 september 2025 13:20]

[downtime]

Zie, we zijn het toch eens.

[DiaZ_1986]

Is een neutrale mening niet hetzelfde (of goed vergelijkbaar) met geen mening?

Je kunt van mening zijn dat het nu mooi of slecht weer is, dan heb je een positieve of negatieve mening, of het boeit je niet wat voor weer het is, dan heb je een neutrale mening?

Het kan niet zo zijn dat wanneer het mij niet boeit wat voor weer het is, dat ik dan per definitie tegen (of voor) goed weer ben. Verander nu weer voor een willekeurig onderwerp (racisme, oorlog, verkiezingen, enz), dan kun je daar het zelfde principe op los laten.

Ben je ergens voor, is dat positief.
Ben je ergens tegen, is dat negatief.
Heb je geen mening, dan ben je neutraal (of je wilt je mening niet delen om wat voor reden dan ook)

[cnieuweboer]

Dat is een manier om daar naar te kijken. Maar voor mensen zit aan veel punten nogal wat bagage. Is "ik ben niet voor of tegen martelen/kinder porno/moord/etc" een neutrale mening, in de context van "een AI model moet neutraal zijn"? Ik denk voor de meeste mensen niet.

[wildhagen]

[...]

Ik kan weinig anders zeggen dan dat het diep, en echt dieptriest is dat vaccinaties een gevoelig onderwerp zijn

Dat komt mede omdat minister Kennedy (van Volksgezondheid) zelf zeer fel anti-vaccinatie is. Ze zouden levensgevaarlijk zijn, autisme veroorzaken, en zelfs allerlei andere ziektes veroorzaken. Volgens hem dan niet volgens mij.

Dus als je pro-vaccinatie bent, ben je dus anti-overheid (specifiek, anti-Kennedy's beleid), en dat zou controversieel zijn.

Ik vind het zelf ook erg, erg ver gaan. Té ver zelfs. Maar het is wat het is, de Amerikaanse overheid is momenteel tegenstander van vaccinatie. Met alle gevolgen vandien voor de volksgezondheid

Dat een commericeel bedrijf (in dit specifieke geval Apple, maar meer algemeen ook) zich daarvoor indekt is logisch, want anders lopen ze het risico van strafmaatregelen door de regering-Trump. Dat kan financieel harde gevolgen hebben en dat wil men logischerwijs voorkomen.

Nogmaals, ik ben het er persoonlijk niet mee eens (verre van zelfs), maar het is wat het is helaas. Dat is de huidige situatie in de door de Amerikaanse overheid zo hard gemaakte polarisatie op dit moment.

[svenk91]

Controversiële onderwerpen zijn volgens de richtlijnen 'onderwerpen waar we idealiter meer aandacht aan besteden en waarop we met aandacht, context, bewijs, etc. reageren'.

Als ik het zo lees dan zijn ze juist ‘anti-overheid’ (of minstens anti-Kennedy) door het controversieel verklaren. Ze willen namelijk reageren met context en bewijs gedreven antwoorden, niet dat de AI via training klakkeloos antwoorden geeft geïnspireerd door wat het Witte Huis/Kennedy nu deelt.

[YopY]

Goed punt, het probleem is dat Kennedy onzin uitkraamt, maar omdat hij bovenaan in de pikorde staat zullen veel partijen het als een autoriteit accepteren.

[Mlazurro]

De realiteit is dan wel dat het hooggeplaatste en/of schatrijk volk vaak wél alle vaccinaties nemen en zich volproppen met supplementen, vitaminen en medicijnen om toch zo lang mogelijk te leven.

Maar er is politiek gewin te vinden door anti vaxxer te zijn. Dusja...

[DatBassie]

RFK is namelijk zeer zeker niet tegen vaccinaties.

Dat is makkelijk te roepen inderdaad, zoals hij doet, maar ondertussen wel allerlei "alternatieve feiten" herhalen die simpelweg fout zijn. Roepen dat je ergens niet tegen bent, maar het tegelijk ondermijnen geeft toch echt het idee dat je tegen bent. Met recht

Alle studies worden namelijk direct of indirect bekostigd door big-pharma.

Soortgelijk ding hier: politici als RFK roepen dit, maar bezuinigen tegelijk zelf op onderwijs en onderzoek. Doen ze dat niet, wordt geld en onderzoek gegeven aan instanties die minimaal net zo bevooroordeeld zijn, vaak aan de andere kant van de discussie. Heeft dan ook niet echt waarde.

[DohnJoe]

Interviews kijken en luisteren naar wat mensen te zeggen hebben kan natuurlijk nooit kwaad. Maar het is altijd nodig om ook te kijken naar het gedrag en de activiteiten van dezelfde mensen. Want de woorden kunnen nog zo fraai en mooi en geruststellend zijn, uiteindelijk zijn het maar woorden. Dat zie je heel vaak met politici en ook met RFK jr. En in zijn geval stroken zijn acties gewoon totaal niet met wat hij zegt.

Kortom, misschien moet jij je juist wat méér verdiepen in wat de mainstream media over hem schrijft, en accepteren dat sommige vrijwel altijd liegen als ze hun mond open trekken.

[downtime]

Of denk je dat mensen echt een pilletje gaan kopen met een lijst aan bijwerkingen van hier tot Tokio? Natuurlijk niet, ze verkopen er niets meer om, maar ze controleren wel de media.

Dat is natuurlijk waarom niemand meer rookt en drinkt en waarom reclame voor sigaretten en alcohol zo vreselijk zinloos zijn. Ze hebben een lijst van bijwerkingen van hier tot Tokio.

De realiteit is dat mensen die denken dat een pilletje gaat helpen die bijwerkingen voor lief nemen. Want ze weten ook dat de meeste mensen, bij normaal gebruik, nooit last van die bijwerkingen zullen krijgen.

Maar jij mag best blijven denken dat Heineken adverteert om het narratief te controleren. En niet gewoon om meer te verkopen.

[pyro-tukker]

Ik ben het met je eens dat het jammer is dat vaccinaties een controversieel onderwerp is en ik denk ook dat dit inderdaad levens gaat kosten. Wel ben ik blij dat Apple hierin meer in het midden staat en dus ook de mensen die tegen vaccinaties zijn ‘een stem’ geven door het als controversieel aan te merken.

Ik heb zelf (van heel dichtbij) veel meegekregen tijdens de coronacrisis en ik weet dat vaccinaties gewoon werken en dat het een luxe is dat we zo snel een corona vaccin hebben kunnen ontwikkelen. Dit neemt niet weg dat er echt wel wat discussiepunten zijn waar tijdens de crisis actief op is ingezet (door overheid/ VWS) om dat perspectief niet te laten horen en waardoor een grote groep in de maatschappij meer achterdocht heeft gekregen als het gaat om de overheid (VWS/ GGD/ maatschappij in het algemeen/ huisartsen/ etc.).

Ik wil geen hele corona discussie meer voeren, maar ik noem maar enkele punten die in mijn ogen ‘controversieel’ zijn en daardoor vind ik het goed dat apple het ook labelt als controversieel:

• Dat vaccinaties voor iedereen veilig zijn (vooral gezonde jonge mensen hadden meer risico van het vaccin dan van corona zelf, zeker bij Moderna);
• Dat de vaccinaties op dezelfde wijze getest zijn als reguliere vaccinaties (ja ze hebben grondige procedures gevolgd, maar het is wel versneld gegaan en alleen door de acute nood kon je meer bijwerkingen accepteren omdat het mensen zou redden als je het sneller zou introduceren);
• De QR-code die je praktisch gezien toegang tot de maatschappij ontbood (ik snap dat mensen dat heel ver vinden gaan, zeker als je in een individualistisch land leeft en als overheid het altijd over vrijheid hebt).

Laat ik erbij zeggen dat ik snap dat beslissers zoals een minister wel een keuze moet maken en dat je dan keuzes maakt waar niet iedereen blij mee is. Dat is prima, maar zeker qua informatie voorziening heb ik wel gemerkt dat corona kritische mensen minder een stem hadden, terwijl dat alleen maar het debat had verrijkt.

Ik ben juist wel blij dat Apple meerdere onderwerpen controversieel verklaart. Niet alleen vaccinaties, maar ook andere gevoelige onderwerpen. Ik ben een groot voorstander van vrijheid van meningsuiting (vooral om eens een nieuw perspectief te horen), maar ik merk met name in Nederland dat deze vrijheid echt wel onder druk staat. Behalve soms op tweakers en met bepaalde mensen, maar in mijn ervaring zijn discussies steeds meer oppervlakkig, zowel van links als rechts.

[timmiej93]

Hoho, niet zo snel. Gezien de (lichtelijk clickbait) titel verwachtte ik inderdaad ook een "Apple volgt Trump's onzin" artikel, maar het lijkt erop dat Apple er juist voor kiest om bij onderwerpen waarover veel verdeeldheid is in de wereld extra context en bewijsmateriaal te leveren, en dat ze correct hebben aangevoeld dat Trump deze onderwerpen nog eens extra controversieel zou maken als president.

Dat Apple z'n steentje bijdraagt om onzin de wereld uit te helpen kan je natuurlijk alleen maar toejuichen. Niet dat feiten mensen die toch al wantrouwig zijn gaan overtuigen, maar dat ze extra moeite doen kan nooit kwaad.

[RobWu]

Het nieuws uit de VS doet mij de laatste tijd sterk denken aan de film "idiocracy".
Het land is echt serieus naar de knoppen aan het gaan.

[MrSnowflake]

Het is even triest, misschien zelfs nog triester, dat het not done is om te spreken over gelijkheid tussen mannen, vrouwen en niet blanken.

[martdj]

Vergeet niet dat vaccinaties een gevoelig onderwerp zijn, omdat tegenover onafhankelijke wetenschap een haast bodemloos propagandabudget van de farmaceutische industrie staat. Vaccinaties zijn een van de meest lucratieve producten van deze industrie. De term "dit gaat levens kosten" komt daar ook uit voort. Dit is datgene wat ons decennialang is verteld. Of het klopt of dat sommige vaccins juist levens hebben gekost, zou goed onderzocht moeten worden door onafhankelijke onderzoekers en het lijkt me goed dat het taboe daarop nu onder RFK Jr. weg is.

Misschien ook een interessante test, mijn reactie, want als die op -1 eindigt, is dat meteen het bewijs dat "vaccinaties" terecht als gevoelig onderwerp zijn aangemerkt.

[Tupolev]

Op zich heb ik er begrip voor dat ze bepaalde onderwerpen gewoon controversieel verklaren. Dat zie ik liever dan dat AI wordt gebruikt om een bepaald standpunt te onderbouwen. Je ziet nu al teveel mensen simpelweg aan AI vragen of iets klopt of echt is. Zou mooi zijn als we hiervoor toch ons eigen verstand blijven gebruiken.

[kabelmannetje]

Waarom is het feit dat elk mens gelijk is aan een ander, volgens jou zo controversieel?

[RogierColijn]

Ik denk dat je het niet zo moet zijn. Apple verklaart het onderwerp controversieel. Het is niet alsof ze de AI vertellen dat mensen niet gelijk zijn.

Vanuit het perspectief van Apple is dit de veiligste keuze, want als ze dit niet zouden doen en de AI zou op dit soort topics wel meningen en advies geven is er altijd iemand boos:

Iedereen is gelijk -> Mensen boos want de mensen die niet in god's woord geloven moeten toch echt iets minder gelijk zijn dan anderen, toch?

Niet iedereen is gelijk -> Mensen boos want de AI is een racists.

Het is dieptriest dat het nodig is, maar vanuit een bedrijfstechnisch perspectief snap ik het.

[Reactie gewijzigd door RogierColijn op 11 september 2025 11:07]

[kabelmannetje]

Dus, Apple beschouwt niet ieder mens gelijk. Ook niet heel gek, gezien hun liefde aan Trump.

[RogierColijn]

Dat is volgensmij niet de juiste conclusie? Apple heeft besloten zich niet aan het onderwerp te branden, daarmee geven ze geen waardeoordeel.

Overigens gaat het denk ik nog wel wat verder, die AI's zijn vrij onvoorspelbaar. Dus zelfs als Apple als bedrijf wel een sterke mening either way zou hebben, dan willen ze kunnen garanderen dat hun AI die ook uitdraagt, en te zien aan de hoeveelheid AI's die de laatste jaren de bizarste dingen hebben gezegd en "rogue" zijn gegaan blijft het een bedrijfsrisico.

[kabelmannetje]

Dus, Apple vindt gelijkwaardigheid tussen mensen een controversieel onderwerp. Want, ze kunnen niet eens aangeven dat elk mens gelijk is.

Gelukkig koop ik die troep van ze niet. Wat een schofterig bedrijf.

[Pinkys Brain]

Omdat het apriori niet waar is natuurlijk. Iets redelijker, elk mens moet gelijk behandelt worden ... maar nog steeds totaal niet realistisch, mijn familie of jouw familie?

Dus dan krijg je gemierenuik over welke groepen in welke context je mag discrimineren, waar vooral advocaten blij van worden en waardoor er alleen maar meer haat komt naar mijn mening.

[YopY]

Ik heb het ChatGPT gevraagd en die zei dat ik mijn eigen verstand niet moet gebruiken maar alles aan hem moet vragen.

[Mizgala28]

Wat erger is dat (te) veel mensen maar blind vertrouwen op wat AI zegt, in plaats van eventueel (goed) online research te doen.

Maar ja... zoeken kost "te veel tijd" en "AI liegt niet" is wat ik nog recent iemand (niet op deze site) hoorde zeggen, klinkt allemaal veelbelovend als bedrijven zoals Apple die helaas vast niet de enige zijn, de waarheid als controversieel bestempelen om de huidige regering in VS te pleasen.

[Sub]ik hou mijn grove mening hierover verder voor mij[/sub]

[Basszje]

Als ik zo het commentaar hier lees links en rechts zouden velen ook niet zelf 'op onderzoek' uit moeten gaan, of alles nagalmen wat diverse mensen beliegen - alles voor de likes en clicks.

Bedrijven zouden trouwens nooit de hoeders van enige vorm van 'waarheid' moeten zijn, want ze zullen dat altijd buigen naar hoe het meeste geld verdiend kan worden.

[lenwar]

Ik vind dit eigenlijk wel een goede zaak.

Rekening houdend met wat het doel is van die 'categorisering'. 'onderwerpen waar we idealiter meer aandacht aan besteden en waarop we met aandacht, context, bewijs, etc. reageren'.
Het zijn onderwerpen die zo gevoelig liggen, en zo snel emotioneel escaleren, verdraait worden of uit verband getrokken worden, dat extra aandacht/context/enz. wel goed is.

Het 'censureren' voor gebruik in China is uiteraard gewoon een zakelijke keuze. Als de wet het daar voorschrijft moet Apple ervoor kiezen, om of daar geen zaken te doen, of daar aan mee te werken. Zelfde als met de EU. Je houdt je aan de regels in de EU, of je moet hier geen zaken doen. (Of je doet het niet, krijgt een boete, verdraait de feiten en gaat in beroep, om uiteindelijk alsnog die boete te betalen, maar wel twee jaar later.)

[Nindustries]

Agree!

[Simon Weel]

Land of the free, home of the brave. Dat is toch de slogan van de VS? En 'dus' staat Apple c.s. langs de kant van de weg om keizer Donald te complimenteren met zijn prachtige kleren. Letterlijk alles om het staatshoofd maar niet te irriteren. Wat hiermee wordt genormaliseerd is dat 1 man bepaald hoe men zich moet gedragen. Waarom hadden we de democratie ook alweer uitgevonden? Oja! Om te voorkomen dat 1 man ons doen en laten bepaald.

Techbedrijven als Apple kunnen met geld uit de kleine kas het hele Trump-imperium kopen en Donald bij het grofvuil zetten. Maarja, Trump hoeft zijn vinger maar op te heffen en we krijgen subiet een ruggengraat van rubber.

[Rabb]

Het was denk ik handig geweest om de uitleg van wat controversieel inhoud veel eerder uit te leggen in het artikel.

Dit is een gevoelig onderwerp en er zullen genoeg mensen zijn die het artikel niet ver genoeg zullen lezen.

Ik ben zelf ook op het verkeerde been gezet, en heb mezelf gedwongen door de irritatie heen te lezen om er achter te komen dat 'controversieel' het tegenovergestelde betekend dan wat ik aannam.

[AdaptorLive]

Mensen die het goed vinden dat AI het niet over controversiële onderwerpen heeft slaan compleet de plank mis. Onderwerpen als vaccinatie en gelijkheid zijn niet controversieel. Ze worden controversieel gemaakt door mensen die daar politiek en financieel gewin uit halen en Apple doet daar aan mee.

[hydr0]

Dan zal Apple in het lijstje met controversiële onderwerpen ‘TRUMP’ ongetwijfeld bovenaan moeten zetten: er is (naar veler overtuiging) in deze tijd niets zo controversieel als deze veroordeelde crimineel, die de polarisatie in de VS tot ongekende hoogte aanjaagt, zich niet als President gedraagt maar als Keizer van de USA, en ongetwijfeld wereldkampioen Hypocrisie zal zijn.

[themadone]

Maar verder ben je ok toch? Misschien je iets minder laten meezuigen in andermans strijd en eerst eens hier rondkijken hoe het allemaal gaat(niet geweldig). Eenheid maakt kracht, niemand is gebaat bij het heen en weer modder gooien.

Als je objectief kijkt komt de polarisatie vooral voort uit de "je moet in een hokje" drang die velen inmiddels bezigen. Zullen we eens beginnen met het feit dat we allemaal mensen zijn? Ieder mens zou vrij moeten zijn om te leven zoals hij/zij het zelf wil. De een is wat conservatiever, de ander wat progressiever. Leven en laten leven leerden we in de jaren 90 en dat ging prima. Waar het mis gaat wat mij betreft is als 1 van de groeperingen zijn wil gaat opleggen aan de rest.

Dit gebeurt vanuit alle kanten en is niet alleen voorbehouden aan links/rechts/conservatief/progressief. Als we hier gewoon eens mee stoppen zou het een stuk gezelliger kunnen worden zowel op straat als op internet.

Laat mensen in hun waarde, stop met moddergooien en mocht je dan echt zo in de war zijn dat dat niet meer kan, ga dan eens echt actie ondernemen in plaats van zure drab over het internet sproeien, want in dat geval zal je ook real life met de gevolgen moeten dealen en dat is voor vele moraalridders/TDS patienten/Anti woke's/etc nou juist waar de schoen wringt, anoniem op internet stoer doen maar aan het einde van de dag niets bereiken.

En voordat ik hier gecanceled wordt, de min 1 is verdient want zwaar off topic, met actie bedoel ik niet zoiets als wat er gister met Charlie Kirk is gebeurt, eerder wat de man deed voor dit voorval, ga in debat, neem je tegen debaters serieus ook al is hun mening niet de jouwe. Deal met feiten, niet met gevoel. En nee, op de snelweg gaan staan met een vlaggetje tegen CO2 terwijl je met die actie file staat te veroorzaken is ook niet wat ik bedoel.

Ga de politiek in, overtuig mensen met feiten, als ze niet willen luisteren is dat niet jouw probleem, kan wel betekenen dat als niemand je feiten aan wil nemen dat je ze nog eens goed feitelijk moet bekijken, organiseer bijeenkomsten van gelijkgestemden op plekken waar je niemand tot last bent maar je lekker in je eigen bubbel kan zijn met mensen die hetzelfde denken.

Nou genoeg gerant, maar ik denk dat de strekking wel helder is. In een topic over de Apple AI een opmerking over Trump plaatsen doet niets anders als laten zien dat hij blijkbaar goed onder je huid zit(laat je toch niet zo kennen) en dat terwijl je niet in Amerika woont en dus eigenlijk vrij weinig te maken hebt met wat hij doet en laat.

[closefuture]

Als bedrijven denken dat het in hun voordeel is om een regenboogvlag te heisen dan doen ze dat. Als bedrijven denken dat het in hun voordeel is om een regenboogvlag in de fik te steken dan doen ze dat ook.

Uiteindelijk draait het bij bedrijven om aandeelhouders waarde. En tenzij de aandeelhouders zeggen: "Het draait niet om winst, maar om X" gedragen bedrijven zich nogal voorspelbaar. Het verbaast mij dat mensen echt dachten dat Apple echt "kernwaarde" had (en daarmee bedoel ik dus niet de "kernwaarde" die het marketingteam op de site gezet heeft).

[Corros]

Dit hele bericht laat vooral zien wat de risico's zijn van het gebruik van AI. (en algoritmes in het algemeen). Die zijn altijd biased. Belangrijk dat je je hiervan bewust bent en informatie buiten algoritmes om zoekt. Daarom belangrijk om ook informatie en nieuws te zoeken die niet afhankelijk is van een algoritme (neem een betaald kranten abonnement, wordt lid van de bibliotheek en lees eens een boek, etc).

Mij valt op dat wanneer ik GenAI gebruik op onderwerpen waar ik echt veel vanaf weet, dat het zo vaak niet klopt wat AI voorstelt.

Kortom: spreid je bronnen voor informatie/kennis en wees je bewust van dat alle informatie die je krijgt, gekleurd is door bepaalde vooringenomen standpunten van de vertrekker van deze informatie.