Een algoritme dat gebruikt wordt om vergunningsaanvragen van gevangenen in Catalonië te beoordelen, werkt naar verluidt gedeeltelijk willekeurig. Een ontwikkelaar van het algoritme claimt dat de conclusie van het algoritme niet bindend is en dat een rechter uiteindelijk beslist.
Volgens een organisatie die algoritmes audit, Eticas Foundation, levert het beoordelingsalgoritme RisCanvi mogelijk 'willekeurige' conclusies over gevangenen, zo schrijft de Spaanse krant El País, die het onderzoek heeft kunnen inzien. Voor dat onderzoek werd het betreffende algoritme door middel van reverse engineering getest. In vergelijkbare casussen zou het systeem om onbekende redenen soms zeer uiteenlopende risicoanalyses produceren, zo concludeert de stichting.
Volgens de directeur van de onderzoeksgroep die het algoritme ontwikkelde, beoordeelt een rechter uiteindelijk of een gevangene bijvoorbeeld vervroegd voorwaardelijk vrijgelaten mag worden. Het rapport waarop een rechter de beslissing baseert is voor een deel door de gevangenis samengesteld en voor een deel door het algoritme. Het is niet duidelijk wat de verhoudingen hiervan zijn.
Het algoritme overweegt in eerste instantie tien factoren van een individuele gevangene. Als de risicoscore op basis hiervan hoog is, bijvoorbeeld als de persoon eerder gewelddadige misdaden pleegde, wordt er een uitgebreide analyse uitgevoerd op basis van 43 factoren. Hieronder vallen onder meer opleidingsniveau, het criminele verleden van naasten, IQ, eventuele persoonlijkheidsstoornissen en elementen die uit een gesprek met een psycholoog worden opgemaakt.
Hoe het algoritme deze factoren tegen elkaar afweegt, is niet openbaar. Het is niet duidelijk in hoeverre Eticas zijn conclusie heeft kunnen baseren op een accurate afspiegeling van het systeem. Tot dusver hebben instanties in het betreffende deel van Spanje die RisCanvi daadwerkelijk gebruiken geen reactie gegeven tegenover de krant of de organisatie.
Het gebruik van kunstmatige intelligentie om dergelijke oordelen te maken is onder Europese wetgeving sinds kort verboden. Volgens Eticas maakt het algoritme in kwestie technisch gezien geen direct gebruik van kunstmatige intelligentie, maar zou het systeem onder de 'brede definitie van AI' vallen. De organisatie verzoekt het Spaanse ministerie van Justitie om RisCanvi zelf te beoordelen. Dit had al gebeurd moeten zijn, maar volgens de organisatie is dat tot dusver niet het geval. Het Catalaanse gevangenissysteem gebruikt al vijftien jaar het algoritme.