Artikel 17 van de auteursrechtrichtlijn van de EU, waarin de uploadfilterverplichting is opgenomen, hoeft niet te worden geschrapt. Dat adviseert de advocaat-generaal bij het Europese Hof van Justitie. Hij toont zich wel kritisch ten aanzien van de reikwijdte van de filterverplichting.
In zijn opinie concludeert advocaat-generaal Henrik Saugmandsgaard Øe dat de eis van lidstaat Polen moet worden afgewezen. Polen vindt dat de verplichting om uploads te filteren, in strijd is met de vrijheid van meningsuiting zoals opgenomen in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. Het land wil vanuit die mening dat artikel 17 wordt geschrapt. Volgens de advocaat-generaal is dit artikel echter niet in strijd met de beginselen van dit Handvest. Hij adviseert het Hof van Justitie om de petitie van Polen af te wijzen.
Saugmandsgaard Øe stelt dat alleen duidelijk inbreukmakende content geblokkeerd mag worden, of zoals dat in het Engels wordt omschreven: manifestly infringing content. Er mag geen sprake zijn van het blokkeren van bewerkt auteursrechtelijk materiaal. Hierbij gaat het om gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal waar bijvoorbeeld iets nieuws aan is toegevoegd. Het kan dan gaan om een parodie of het gebruik van citaten om het werk te beoordelen. Platforms mogen alleen content detecteren of blokkeren die identiek is aan of het equivalent is van het beschermde materiaal van de rechthebbende. In alle minder duidelijke situaties, zoals korte fragmenten die worden gebruikt of bewerkt materiaal, waarbij de uitzonderingen op het auteursrecht ook voorzienbaar zijn, mag geen sprake zijn van een preventief blokkeermechanisme. Daarmee is volgens de advocaat-generaal het risico op overblokkering geminimaliseerd.
Hiermee lijkt Saugmandsgaard Øe ook in te gaan tegen de lijn van de Europese Commissie, die nog niet zo lang geleden met een aantal richtsnoeren kwam over hoe de auteursrechtrichtlijn moet worden uitgelegd. In deze richtsnoeren beschrijft de Commissie dat rechthebbenden de vrijheid krijgen om content die in hun ogen ongeoorloofd online is gezet, aan te merken als content die door de openbaarmaking significante economische schade kan veroorzaken. De vrees is dat rechthebbenden hier volop gebruik van gaan maken, wat zou kunnen leiden tot veel filtering van materiaal dat misschien niet of niet heel stevig inbreuk maakt op het auteursrecht.
Als het Hof van Justitie de lezing van Saugmandsgaard Øe overneemt, betekent dit dat veel of zelfs alle lidstaten terug naar de tekentafel moeten, schrijft Communicia. Dit is een Europese organisatie die uit onderzoekers en activisten bestaat en als doel heeft om het publieke domein te beschermen. De lidstaten moeten dan waarschijnlijk hun wetgeving aanpassen, omdat de door Saugmandsgaard Øe geadviseerde standaard van bescherming van gebruikers en de grondrechten niet overeenkomt met de lagere standaard zoals die in de omgezette richtlijn staat. De vraag is nu nog wel wanneer bepaalde maatregelen om gebruikers te beschermen tegen overblokkering of geautomatiseerd blokkeren afdoende zijn.
Nederland was tegenstander van artikel 17, maar heeft uiteindelijk wel als eerste de regels omgezet, waarbij in feite de tekst van de richtlijn een-op-een is overgenomen. Dat betekent dat de standaard van bescherming te laag is of in ieder geval niet in voldoende mate overeenstemt met de visie van de advocaat-generaal. Vooralsnog is onbekend of het Hof daadwerkelijk aansluit bij de advocaat-generaal. Waarschijnlijk is over een paar maanden bekend of het advies wordt overgenomen.
De nieuwe EU-regels van de in maart 2019 aangenomen en in april 2019 definitief goedgekeurde auteursrechtrichtlijn moeten sinds 7 juni zijn omgezet in alle EU-lidstaten, al is dat nog lang niet overal gebeurd. Dat gebeurt wel vaker bij deadlines voor de omzetting van EU-richtlijnen, maar in dit geval was er de nodige onduidelijkheid, getuige ook deze zaak die Polen is gestart. Tweakers schreef vorige maand een achtergrondstuk over de huidige situatie.