Demissionair minister Schippers van Volksgezondheid heeft een wetsvoorstel gepresenteerd om dna-databanken van ziekenhuizen in te kunnen zetten voor strafvorderlijke doeleinden. De minister start een internetconsultatie voor het voorstel.
Het voorstel voor de Wet zeggenschap lichaamsmateriaal bevat regels voor het afnemen, bewaren, verstrekken, gebruiken en vernietigen van menselijk materiaal voor andere doeleinden dan medische, staat in de internetconsultatie. Een van die doeleinden betreft strafvordering, blijkt uit de Memorie van toelichting.
Volgens het voorstel moet het mogelijk worden om lichaamsmateriaal uit de databanken in 'zeer uitzonderlijke omstandigheden' voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten te gebruiken. De toelichting beschrijft dat het uitsluitend bij 'gerichte’ acties ingezet kan worden: "het doorzoeken van een biobank om te kijken of er een overeenkomst is met de aangetroffen sporen, is en blijft onder het huidige
voorstel niet toegestaan." Daarnaast is er de eis dat het dna niet bij de verdachte zelf kan worden afgenomen omdat deze vermist, voortvluchtig of overleden en begraven of gecremeerd is en gelden er de eisen van noodzakelijkheid en proportionaliteit.
In 2011 kwam de minister van VWS met een vergelijkbaar wetsvoorstel maar dat werd ingetrokken vanwege de demissionaire status van het kabinet en de gevolgen voor grondrechten van burgers. Burgerrechtenbeweging Privacybarometer haalt een onderzoek van het Rathenau-instituut uit 2009 aan dat becijferde dat de Nederlandse biobanken vijftig miljoen stukjes lichaamsmateriaal beheren van veertien miljoen personen. Het gaat onder andere om stukjes huid, teennagels, spierweefsel, buisjes bloed, spuug, plas en poep die worden bewaard in een vriezer of in paraffineblokjes, in ziekenhuizen.
Privacybarometer heeft scherpe kritiek op het voorstel. Volgens de organisatie toont de minister niet de noodzaak aan voor de inperking van het medisch beroepsgeheim en is de bevoegdheid onrechtmatig en onwenselijk. "Het schaadt het vertrouwen in de zorg en daarmee de toegankelijkheid van de zorg. Het zal een negatief effect hebben op de medisch-wetenschappelijke onderzoeken", schrijft Privacybarometer, die spreekt van een 'glijdende schaal'.
Het standpunt van de ziekenhuizen, de Nederlandse biobanken en de artsenfederatie KNMG is dat justitie geen toegang heeft tot lichaamsmateriaal dat is opgeslagen voor zorg of wetenschappelijk onderzoek. "Nu niet en in de toekomst niet", staat bij Biobanken, een gezamenlijk initiatief van de partijen.