Netbook-test deel 1: Asus Eee PC versus Medion Akoya Mini

Inleiding

Na de succesvolle introductie van de Eee PC's worden diens klonen, inmiddels ook wel bekend als netbooks of ultraportables, door vrijwel elke hardwarefabrikant geproduceerd. De handzame, lichte laptops moeten in veel gevallen als tweede of derde computer dienst doen, bijvoorbeeld om op de bank te surfen of mee op reizen te nemen. Het geringe gewicht, meestal rond de kilo, van de netbooks en de bescheiden afmetingen zorgen ervoor dat de apparaten goed draagbaar zijn.

Tweakers.net nam een eerste kleine selectie uit het grote aanbod van netbooks voor een vergelijking. Twee Asus Eee PC's en Medions Akoya-netbook werden met elkaar vergeleken. De netbooks die Asus leverde, zijn de Eee PC 901 en de 1000. De eerste is een op een Atom-cpu gebaseerde laptop met een beeldschermdiagnonaal van 8,9" die Windows draait als besturingssysteem. De Eee PC 1000 heeft met zijn 10,2 inch een iets groter scherm en dientengevolge is er meer ruimte voor het toetsenbord. Deze variant draaide een aangepaste Xandros Linux-versie en heeft geen harde schijf, maar slaat zijn gegevens op flashgeheugen op. De Medion Akoya 1210 is bijna identiek aan MSI's Wind-netbook en wordt door dezelfde fabrikant gemaakt. Dit model met 10"-scherm is uitgerust met een 80GB grote harde schijf en draait Windows XP.

Alle drie de geteste netbooks zijn voorzien van Intels N270-processor, de Diamondville-cpu uit de Atom-lijn van de chipfabrikant. De processors waren alle drie op 1,6GHz geklokt en in moederborden geprikt die op Intels 945GSE-chipset zijn gebaseerd. De fsb van de processors naar de northbridge bedroeg 533MHz; de rol van southbridge in de laptopjes werd door de Intel ICH7M vervuld. De bescheiden features, gekoppeld met een grotendeels passief gekoeld systeem, moet ervoor zorgen dat de laptops zuinig met hun accu's omgaan, stil zijn en weinig wegen. Het zijn dan ook allerminst laptops om op te gamen of zware applicaties mee te draaien: het gaat primair om klein, licht en draagbaar. En, laten we eerlijk zijn, de netbooks zijn zeker niet in de laatste plaats aantrekkelijke gadgets waar de gemiddelde tweaker niet ongevoelig voor is.

De specificaties

De drie netbooks hebben vrijwel dezelfde hardware aan boord, aangezien Intel slechts één combinatie van Atom-cpu en bijbehorende chipset breed beschikbaar heeft gemaakt. De specificaties zijn dan ook bijna identiek, met - naast de beeldschermdiagonaal - kleine verschillen tussen de laptops.

De Medion-laptop ontbeert bluetooth en de ingebouwde webcam heeft 0,3 megapixels in tegenstelling tot de met bluetooth uitgeruste Asus-modellen die een 1,3-megapixelwebcam aan boord hebben. De kaartlezer van de Asus-varianten slikt geen memorysticks maar deze netbooks bieden wel weer een gigabit-ethernetcontroller. Uiteraard zijn er ook verschillen wat betreft beeldschermdiagonaal: de 901 heeft een diagonaal van 8,9"; de Eee PC 1000 en Medion zetten daar 10" tegenover. Het flashgeheugen in de Asus-netbooks is in twee delen gesplitst: het kleinste geheugen, met daarin het besturingssysteem, is op het moederbord gesoldeerd, terwijl de grotere ssd door de gebruiker te vervangen is.

	Eee PC 901	Eee PC 1000	Medion Akoya 1210
Besturingssysteem	Microsoft Windows XP Home	Xandros Linux	Microsoft Windows XP Home NL
Cpu	Intel Atom N270 (1.6 GHz)	Intel Atom N270 (1.6 GHz)	Intel Atom N270 (1.6 GHz)
Chipset	Intel 945GME + ICH7M	Intel 945GME + ICH7M	Intel 945GME + ICH7M
Video	Intel GMA 950 igp	Intel GMA 950 igp	Intel GMA 950 igp
Beeldschermdiagonaal en resolutie	8,9", 1024x600 en 1024x768	10,2", 1024x600	10,2", 1024x600
Geheugen	1GB DDR2	1GB DDR2	1GB DDR2
Opslag	4GB + 8GB flash	8GB + 32GB flash	80GB sata WD Scorpio
Kaartlezer	sd/sdhc/mmc	sd/sdhc/mmc	sd/sdhc/mmc
Wifi	802.11,b,g,n	802.11,b,g,n	802.11,b,g,n
Bluetooth	Ja	Ja	Nee
LAN	Atheros 10/100/1000Mbps	Atheros 10/100/1000Mbps	Realtek 8102E 10/100Mbps
Audio	Realtek ALC6628/269	Realtek ALC6628/269	Realtek HD audio
Poorten	1x vga en 3x USB 2.0	1x vga en 3x USB 2.0	1x vga en 3x USB 2.0
	1x microfooningang	1x microfooningang	1x microfooningang
	1x hoofdtelefoonuitgang	1x hoofdtelefoonuitgang	1x hoofdtelefoonuitgang
Accu	7,4V, 6600mAh, 6 cellen	7,4V, 6600mAh, 6 cellen	11,1V, 2200mAh, 3 cellen
Afmetingen	226mm breed, 175mm diep, 38mm dik	266mm breed, 191mm diep, 38mm dik	260mm breed, 180mm diep, 32mm dik
Gewicht	1,14kg (accu met twee cellen)	1,33kg (accu met twee cellen)	1,04kg (accu met drie cellen)

Uiterlijk en indruk

Nog afgezien van de afmetingen verschillen de drie laptops aanzienlijk in uiterlijk. Alle drie de netbooks lijken vrij stevig gebouwd: de randen laten zich weinig indrukken. Het toetsenbord, één van de belangrijkste features van de Eee PC 1000, zou prettiger aan moeten voelen dan het kleine toetsenbordje van de 901. Het exemplaar waarover Tweakers.net beschikte, voldeed echter niet aan de verwachtingen: het gehele toetsenbord bewoog teveel ten opzichte van de behuizing, wat onprettig tikte en voor rare geluiden zorgde. Asus zei desgevraagd dat dit probleem incidenteel is, en dat de modellen die in de winkel zullen liggen, hier geen last van zullen hebben.

Esthetisch verschillen de drie ultraportables behoorlijk: de vrij 'vlakke' Medion oogt platter dankzij een behuizing met weinig 'hoogteverschillen'. Beide Eee PC's hebben meer hoeken en de hoogte van het oppervlak varieert bij vooral de onderkant van de behuizing. Ook het scharnier van de display is bij de Akoya wat eleganter weggewerkt. Daarnaast hebben de exemplaren van Asus ieder vier extra knoppen, waarmee -van links naar rechts- het beeldscherm uitgeschakeld en de resolutie en de prestaties aangepast kunnen worden en waarmee bovendien Skype te starten is. Het aanpassen van de prestaties kan door een van de vier verschillende standen te kiezen: Power Saving, Auto High Performance, Super Performance en High Performance. De te kiezen beeldschermresoluties zijn 800x600, 1024x600 (de optimale resolutie), 1024x768 en 1024x768 Compress. Deze laatste stand zorgt er voor dat de hoogste resolutie zonder scrollen op het beeldscherm weergegeven kan worden.

Poorten

De plaatsing van de poorten is bij beide Asus-modellen identiek: twee usb-poorten, de vga-aansluiting, de kaartlezer en de voedingsplug zitten aan de rechterzijde, terwijl links de derde usb-aansluiting, een lan-poort en de audio-aansluitingen zijn terug te vinden. Bij de Medion-laptop bevindt de voedingsstekker zich aan de linkerkant, samen met twee usb-poorten. Aan de rechterkant bevinden zich de audio-aansluitingen, de vga- en derde usb-poort en de kaartlezer en lan-aansluiting. Bij alle drie de laptops is aan de linkerzijde, ongeveer onder het scharnier, een oog voor laptopsloten terug te vinden.

Upgrades

De Eee PC's hebben een klep aan de onderkant van de behuizing, die na twee schroeven losdraaien open te maken is. Onder de klep bevinden zich de onderdelen die door de gebruiker geüpgrade kunnen worden: het ddr2-geheugen, de ssd en de mini-pci-kaart. Leuk detail hierbij is de extra interne connector die in de Eee PC 901: deze zou een reguliere harde schijf aan kunnen sluiten, een theorie die gestaafd wordt door de plastic 'bay' die een 1,8"-harde schijf zou kunnen herbergen.

De onderkant van de Medion dient helemaal losgeschroefd te worden om bij de harde schijf, het geheugen en andere eventueel vervangbare onderdelen te komen. Wel is het plaatsen van een andere harde schijf bij deze netbook veruit het makkelijkst: een kwestie van de standaard 2,5" sata-schijf door een ander exemplaar te verwisselen.

De adapters van de Asus Eee PC's zijn aangenaam klein, maar worden wel behoorlijk heet tijdens het laden. De Medion-lader is weer flink groter, maar wordt veel minder warm en heeft als bonus een aan-uit-schakelaar.

Besturingssystemen

Het starten van de kleine laptops was in alledrie de gevallen snel te noemen. Het kostte de Eee PC 901 ongeveer 31 seconden voor Windows zijn Start-menu toonde; de Medion deed hier 32 seconden over. Een dergelijk marginaal verschil zou overigens gemakkelijk door meetfouten veroorzaakt kunnen worden. De Linux-variant, de Eee PC 1000, had iets minder dan een halve minuut nodig om zijn aangepaste Xandros-desktop te tonen.

Die Linux-desktop is onderverdeeld in zes tabbladen; Internet, Work, Learn, Play, Settings en Favorites. Elk tabblad herbergt voor zijn 'taak' relevante iconen met onderschrift. Om gebruikers die niet bekend zijn met Linux of de specifieke applicatie-namen niet af te schrikken, heeft deze versimpelde desktop grote, heldere iconen met als onderschrift de 'bezigheid' die het icoon vertegenwoordigt. Zo wordt de meegeleverde Firefox-browser (versie 2.0.0.14) gestart door op het icoon met de naam 'Web' te klikken.

In de praktijk blijkt het beeldscherm van de 901 groot genoeg, hoewel de 10"-schermen van beide andere netbooks vanzelfsprekend prettiger kijken. Het toetsenbord daarentegen is te klein: wie blind typt, zal regelmatig de verkeerde toets aanslaan. De keyboards van de Eee PC 1000 en de Akoya zijn wat dat betreft van een aanzienlijk prettiger formaat, waarbij we door het manke toetsenbord van de grotere Asus alleen bij de Medion kunnen voelen hoe dit formaat tikt. Een tekstje wegtypen op de 1210 is dan ook geen straf en dit maakt de netbook zeer bruikbaar, met als enige minpunt de positionering van de Fn-toets.

De prestaties

De benchmarks werden toegespitst op beide Windows-pc's, aangezien het meenemen van het op Linux gebaseerde systeem zou resulteren in een vergelijking tussen appels en peren. Bovendien is het aantal gestandaardiseerde benchmarks voor Linux zeer mager en niet compatibel met de gangbare Windows-benches. De Windows-pc's werden voor het testen zo 'schoon' mogelijk gehouden: aanpassingen in de bios, optimatisatietools en tweaks werden achterwege gelaten. Op deze manier werd getracht de netbooks te testen, zoals ook de consument deze in de winkels aan zou treffen. Uiteraard werden voor de testsoftware noodzakelijke programma's, waaronder de benchmarksoftware zelf, wel geïnstalleerd.

PcMark05

De eerste benchmark, PcMark05, leverde direct een onoverkomelijk probleem op: de Medion kon deze benchmark niet draaien. De 901 van Asus draaide deze test, na installatie van Windows Media Encoder 9 en Windows Media Player 11, echter zonder problemen.

PcMark05 score
Eee PC 901	1236
Eee PC 1000	n/a
Medion 1210	n/a

Een mogelijke verklaring voor het uitblijven van een resultaat zou de resolutie van de Akoya kunnen zijn: PcMark05 heeft een resolutie van minimaal 1024x768 nodig om zijn werk te doen. De 901 kan deze resolutie leveren, de Medion helaas niet. Dit vermoeden werd versterkt doordat 3dMark01 hetzelfde beeld liet zien: de Medion liet de software crashen, de Asus zette zonder morren een score van 2532 3dMarks neer.

Hyper Pi 0.99b
Eee PC 901	1:58,2
Medion 1210	1:53,7
Eee PC 1000 (Superpi)	1:17,8

Om toch een directe vergelijking tussen de Asus en Medion te kunnen maken, werden de processorprestaties met Hyper Pi 0.99b vergeleken. De Atom van de 901 berekende pi met één miljoen decimalen in gemiddeld 1 minuut en 58,2 seconden, die van de Akoya deed daar gemiddeld 1 minuut en 53,7 seconden over. Opmerkelijk genoeg presteerde de Eee PC 1000, met een voor Linux gecompileerde Superpi, zeer goed in deze benchmark: pi werd in 1 minuut en 17,8 seconde berekend.

Cinebench R10

Cinebench 800x600 8bit Eee PC 901
Single cpu	543
Multiple cpu	844

Cinebench 800x600 8bit Medion Akoya 1210
Single cpu	550
Multiple cpu	850

De Medion lijkt zijn processor derhalve iets sneller te kunnen benutten: ook in de Cinebench-test scoort de 1210 net iets beter dan de Eee PC. Alleen in de Multiprocessor-speedup, een indicatie van de effectiviteit waarmee een extra core (in dit geval hyperthreading) benut wordt, presteerden beide gelijkwaardig. De vermenigvuldigingsfactor van één naar twee 'cores' bedroeg voor de Asus gemiddeld 1,56; de Medion bleef daar met 1,55 éénhonderdste achter.

Accuduur

Een belangrijke test voor een notebook, en misschien des te meer voor een laptop die letterlijk overal mee naar toe kan worden genomen, is de tijd dat op een enkele accu-lading gewerkt kan worden. Nu is een objectieve test van de accuduur bijna onmogelijk, aangezien niet iedereen zijn laptop voor dezelfde doeleinden zal gebruiken. Een alternatieve manier om de levensduur van de accu te meten, is Batteryeater. Dit programma trekt de accu zo snel mogelijk leeg, door alle subsystemen van de laptop, processor, harde schijf en gpu, zo druk mogelijk te houden. De resulterende accu-tijden zijn dan ook een soort worst case scenario voor de laptop in kwestie.

Accu-grafieken: ontlading

Gemeten accucapaciteit
Asus Eee PC 901	7,6Ah
Asus Eee PC 1000	7,6Ah
Medion Akoya 1210	2,3Ah

De Asus 901 hield het op het eerste gezicht veel langer uit dan de Medion. Een verschil tussen 222 minuten (3:42uur) en 122 minuten (2:02uur) is aanzienlijk. Een verklaring zou kunnen liggen in de energiedichtheid van de zescellige Asus-accu: die bedroeg volgens Batteryeater 55.054mWh, terwijl de Medion in een cel extra slechts 24.309mWh herbergt. Omgerekend betekent dat een capaciteit van 7,6Ah voor beide Asus-netbooks, tegenover slechts 2,3Ah voor de van MSI afkomstige Medion-accu. Verzachtende omstandigheid voor de kortere accuduur van de Akoya zijn het grotere scherm en de meer energie vragende harde schijf.

Om ook de Eee PC 1000 nog even in de tests te betrekken, werd de accu van de 10"-variant in de 901 getest. Hoewel de energiedichtheid van deze accu met 54810mAh iets lager lijkt dan die van de 901-variant, hield de accu het een verbazend lange 302 minuten, ofwel vijf uur, uit. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat volgens het Batteryeater-rapport het aantal 'harde schijf'-bewerkingen ruwweg de helft bedroeg dan bij de test met de 901-accu.

Conclusie

Netbooks dicht op elkaar klein De meest opvallende verschillen tussen de Asus Eee PC 901 en de Medion Akoya 1210 zijn de accuduur en de processor-prestaties. Het eerste verschil lijkt vrij eenvoudig te verklaren, als we tenminste het grotere scherm van de Medion buiten ogenschouw laten. Het tweede punt is minder makkelijk te duiden: de hardware van beide netbooks is goeddeels identiek, met als belangrijkste verschil de wijze waarop data wordt bewaard.

De door Batteryeater geregistreerde accu-capaciteit van de zescellige batterij in de Eee PC 901 bedroeg ruim 50Wh. De Medion had met zijn drie cellen slechts een gemeten capaciteit van 24,3Wh, ruwweg de helft van de Asus-accu. Dat verklaart waarom de laptop van Asus het honderd minuten langer uithield. Waarom Medion echter de accu van MSI heeft gekozen en niet voor een exemplaar met meer capaciteit, is niet direct duidelijk. Wellicht bood de oem die voor de constructie van zowel de MSI Wind als de Medion Akoya 1210 verantwoordelijk was die optie niet.

Welk laptop als winnaar uit de bus komt, is lastig te zeggen: het is een kwestie van geven en nemen. Zo zal de ene gebruiker geen moeite hebben met het kleinere scherm, en - belangrijker - de kleine toetsen van de 901, terwijl een ander liever een iets groter toetsenbord heeft. De door ons geteste opties met een bijna-fullsize-toetsenbord die overblijven, de Medion en de Eee PC 1000, zijn moeilijk direct te vergelijken. Niet alleen draait Asus' laptop een Linux-variant die wat benchmarks betreft niet met Windows XP te vergelijken is, ook het gebrekkige toetsenbord van ons testexemplaar zorgt ervoor dat we hierover geen oordeel kunnen vellen.

Daarnaast spelen subjectieve elementen een rol: zo is voor de één het ontbreken van bluetooth een dealbreaker om de Akoya aan te schaffen, terwijl een ander de grotere harde schijf van Medion weer als pluspunt zal ervaren. Een persoonlijke ergernis waar het toetsenborden betreft: de Fn-toets van de Medion zit op de plaats waar de Ctrl-toets hoort. Asus plaatst zijn Fn-toets wel 'netjes' tussen de Ctrl-toets en de Windows-toets.

Een kort overzicht met voor- en nadelen van het trio netbooks:

	Voordelen	Nadelen
Asus Eee PC 901	lange accuduur	te kleine toetsen
	meerdere resoluties	beperkte opslag
Asus Eee PC 1000	groot toetsenbord	toetsenbord defect
	groot scherm	'zwaargewicht'
Medion Akoya 1210	netter design	geen bluetooth
	prettig toetsenbord	korte accuduur

Concluderend zou de Eee PC 1000, mits het toetsenbord goed zou functioneren, een goed compromis kunnen vormen. Hoe de prestaties, inclusief accuduur, zich echter verhouden tot beide andere laptops, kon door het meegeleverde besturingssysteem niet goed worden vastgesteld.