Uhd is 1080p met hdr?

4k-resolutie als optie in keuzemenu

Uhd-pijlers als keuzemenu

Gelet op de logische verwachting dat uhd en 4k dezelfde grootheden zijn, dient de vraag zich aan hoe het kan dat er partijen zijn die 1080p met hdr toch aanduiden als uhd. Hierbij blijven we overigens weg van eventuele relevante juridische aspecten en de vraag of dit misleiding is. Dit mede omdat eenduidigheid en consistentie wel vaker ver zijn te zoeken als het om de toepassing van technische termen en standaarden gaat. Daarbij kan gedacht worden aan hoe hdr soms wordt aangeprezen terwijl een product lang niet altijd de benodigde specificaties ervoor heeft. Een ander voorbeeld is een standaard als HDMI 2.1, wat eigenlijk slechts een keuzemenu omvat en geenszins een vastomlijnde set aan features die altijd aanwezig is. Voor dat laatste is de HDMI Forum-organisatie medeverantwoordelijk. Dat 1080p met hdr wordt aangeduid als uhd, is waarschijnlijk ook deels terug te voeren op bepaalde organisaties en hun definities.

De eerdergenoemde EBU is zo'n organisatie. Meerdere Nederlandse omroepen, waaronder de NOS, zijn er lid van, net als de Vlaamse VRT. De EBU spreekt over uhdtv. Deze term werd in 2007 al in het leven geroepen door de Society of Motion Picture and Television Engineers, als ST 2036-1. De standaard werd door de Smpte gedefinieerd aan de hand van twee niveaus: uhdtv1 met 3840×2160 pixels en uhdtv2 met 7680×4320 pixels. Uhdtv1 en uhdtv2 werden duidelijk gekozen als contrast met het oudere hdtv. De immer pionierende Japanse omroep NHK, die destijds de term Super Hi-Vision voor uhdtv gebruikte, experimenteerde hier in mei 2007 al mee en schoot een jaar later uhdtv-demonstratiebeelden in Londen. Uhdtv bestaat dus al geruime tijd. Hans Hoffman, een manager bij de EBU en de huidige directeur van Smpte, onderstreepte in 2011 al het belang van deze hogere 4k- en 8k-resoluties, want meer pixels betekende volgens hem een betere onderdompeling.

Je zou dus denken dat uhdtv altijd minstens 4k betekent, maar conform de huidige uitleg en definitie van de EBU is dat niet per se zo. De organisatie benadrukt allereerst het gevoel van onderdompeling, echtheid en 'erbij zijn' zoals gebruikers dat kunnen ervaren bij uhdtv. Die meer onderdompelende ervaring wordt volgens de EBU bereikt door meerdere video- en audioparameters te verbeteren. 'Niet al deze parameters hoeven op hetzelfde moment te worden gebruikt; het zijn opties die gemixt en verbonden kunnen worden, zodat er gradueel verbeteringen in beeld en audio kunnen worden doorgevoerd', schrijft de organisatie. Daarna wordt meteen een concreet voorbeeld genoemd: het gebruik van 1080p50 met hdr wordt ook als uhdtv-dienst gezien.

De EBU benoemt vijf parameters die uhdtv maken: meer pixels, meer lichtniveaus, meer kleuren, meer frames en onderdompelende en persoonlijke audio. Die vijf parameters zijn wat specifieker in te vullen met 4k/8k, hdr, een grotere kleurruimte, high frame rate (hfr) en next generation audio. Als het gaat over de resolutieparameter, spreekt de EBU duidelijk over uhd als 4k of 8k, waarbij de organisatie aanstipt dat 4k doorgaans als informele term wordt gebruikt voor uhd.

Het Ultra HD Forum doet ook een duit in het zakje. Deze organisatie is door Dolby, Comcast, Harmonic en LG opgericht en wordt onder meer door KPN ondersteund. De leden komen uit de film- en tv-industrie. Zij proberen gezamenlijk binnen de industrie consensus te bereiken rond technische standaarden. De organisatie produceert al ruim vijf jaar meerdere versies van zijn Guidelines. Volgens het Ultra HD Forum zijn deze Guidelines bedoeld om het publieke belang te dienen door aanbevelingen en procedures te verschaffen om de uniformiteit, uitwisselbaarheid en betrouwbaarheid van audio- en videotransmissiediensten te bestendigen.

De laatste Guideline is van oktober 2020. Daarin wordt nog steeds uitgegaan van een zogeheten UHD Phase A-dienst, zoals die in 2016 is opgesteld. Deze UHD Phase A-configuratie bevat een aantal technologieën om te komen tot een commercieel inzetbare Ultra HD-dienst met zowel live als vooraf opgenomen content. Op het vlak van de resolutie schrijft de UHD Phase A-definitie voor dat het moet gaan om 1080p of 2160p. Daarbij meldt de organisatie dat 1080p samen met een grotere kleurruimte en hdr ook aan bepaalde gebruikersscenario's van de UHD Phase A-diensten voldoet. Daarom wordt die combinatie ook als Ultra HD-format beschouwd. De combinatie van 1080p zonder een grotere kleurruimte of hdr wordt gezien als een HD-format en valt dus buiten Ultra HD.

Net als de EBU hanteert het Ultra HD Forum een aantal parameters of pijlers. Volgens het Ultra HD Forum zijn er zes die Ultra HD vormen: 4k, hfr, grotere kleurruimte, diepere kleurresolutie, hdr en next generation audio. Net als de EBU schrijft het Ultra HD Forum niet voor dat die pijlers stuk voor stuk allemaal aanwezig moeten zijn. Ook hier betreft het eigenlijk een keuzemenu.

Yoeri Geutskens, een marketeer met de nodige ervaring in de techindustrie die ook vaak over hdr en 4k schrijft, stelt dat Ultra HD beschouwd moet worden als een toolkit, een box met elementen om te gebruiken: "Organisaties hebben verschillende dingen gezegd over welke combinaties kwalificeren als Ultra HD. Zelfs binnen Ultra HD Forum is er aanhoudend discussie over welke combinaties kwalificeren." Bill Redmann, director of standards bij InterDigital en partner van Smpte, zei eerder al dat het element 'ultra' in Ultra HD niet zozeer beschouwd wordt als 'ultrahoge definitie' maar als iets dat verder gaat dan HD. Volgens hem gaan de zes pijlers elk voorbij aan een bepaalde beperking van HD en leidt elke pijler tot een verbeterd gevoel van onderdompeling. Zijn woorden onderstrepen het idee van Ultra HD als een toolkit waarin 1080p geenszins verboden terrein is.

• Volgende pagina 6. Slot