Je hebt het vast weleens meegemaakt; je favoriete toetje, sorry, dessert gaat uit het assortiment of de fabrikant wijzigt opeens de samenstelling en het smaakt niet meer zoals vroeger. Het lijkt of mijn vaste onbijt daar sinds jaren slachtoffer van is; ik eet cornflakes met yoghurt. En zowel mijn favoriete yoghurt als de cornflakes zijn al meermalen door andere producten vervangen, omdat de Melkunie of Unilever zijn assortiment varieert. Ontzettend irritant om weer op zoek te moeten naar nieuwe cornflakes die ongeveer hetzelfde smaken als wat je gewend was, of een andere yoghurt zien te vinden als je favoriet niet langer leverbaar is.
Wat heeft een bak cornflakes te maken met een techsite? Nou, het zijn niet alleen supermarkten en levensmiddelenfabrikanten die de samenstelling van hun producten veranderen; ook hardwarefabrikanten veranderen soms componenten om een paar cent per stuk te besparen, of om zich wat armslag te geven om onderdelen van verschillende producenten te betrekken. Dat kan op verschillende niveaus en met verschillende gevolgen. Als een fabrikant ervoor kiest een USB-connector niet van Wurth, maar van Molex op een printplaat te solderen, zal dat geen wereld van verschil maken, maar wat als er iets wordt veranderd waar je als gebruiker wel iets van merkt?
Het is in het verleden voorgekomen dat fabrikanten ervoor kozen andere componenten te gebruiken zonder de naam of revisie aan te passen. Zo weet je als consument niet wat je koopt en bovendien weet je niet welke prestaties je mag verwachten, mocht het om onderdelen gaan die dat beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan ssd's waarin een fabrikant verschillende controllers of nand-chips gebruikt. Dat is in het verleden wel voorgekomen en de prestaties zoals ze in reviews naar voren komen, hoeven niet de prestaties te zijn die jij als consument mag verwachten. Een fabrikant die dit soort 'flexibele boms' of bill of materials hanteert, zal ongetwijfeld betogen dat de componenten equivalent zijn en dat het onder de streep niets uitmaakt. Of ze beloven simpelweg niets, of nauwelijks relevante informatie, zoals enkel sequentiële lees- en schrijfsnelheden. Toch is het wel zo prettig dat je als consument kunt zien wat je koopt.
Een ander voorbeeld van bom-flexibiliteit, waarbij de 'schuld' overigens niet volledig bij fabrikanten lag, zagen we bij de introductie van de nieuwste RTX-generatie Nvidia-kaarten. Nvidia specificeerde condensators en kaartfabrikanten vulden dat in met verschillende types condensator. Dat kon in sommige gevallen leiden tot instabiele kaarten. Een driverupdate die de clocks iets minder agressief aanstuurde, verhielp de stabiliteitsproblemen en volgens de chipfabrikant hadden de condensators geen invloed. De hele kwestie is een wespennest op zich en waar de oorzaak ligt en welk aandeel de clocks en de hardware hadden, blijft een discussiepunt.
Een ander recent voorbeeld is de revisie van de controller in een solid state drive. De fabrikant van de XPG SX8200 Pro levert verschillende revisies van de controller in de drive. Dat mag in theorie niet uitmaken voor de prestaties, maar jij als gebruiker weet van tevoren niet wat je koopt. Om er een populaire analogie bij te pakken, de auto: de ene motor is de andere niet en hoewel ze allemaal best 100km/u halen, kan er een aanzienlijk verschil zitten in hoe ze dat doen. Erger wordt het als niet alleen de controller diverse revisies heeft, maar de fabrikant ook doodleuk 'equivalente componenten' gebruikt, bijvoorbeeld nand uit verschillende fabrieken, al dan niet gemixt met verschillende controllers. Zonder vaste bom moet het wel heel goedkoop worden om nog interessant te blijven.
Het eenzijdig aanpassen van hardware, software of terms of services door fabrikanten mag volgens veel fabrikanten zomaar, maar wat kun jij daar als consument tegen doen? Uiteraard kun je goed blijven opletten, maar zonder een 'v2' achter een naam kun je alleen maar aannemen dat een fabrikant te goeder trouw handelt. De enige andere optie is al je hardware direct open schroeven zodra je het binnenkrijgt, maar zie dan maar eens iets te retourneren als iets je niet bevalt van binnen. Alleen door fabrikanten op de vingers te tikken als ze de fout ingaan en te eisen dat ze duidelijke specificaties en zichtbare revisienummers hanteren kunnen we hier met z'n allen voor waken.