In Leusden staat een prullenbak. Die stuurde ooit een berichtje naar een facilitair medewerker bij de gemeente als hij vol was. Handig, maar het was de enige toepassing in de 'smart city'-strategie van deze plaats, en inmiddels is hij stopgezet. Dat is tegen de verwachtingen van de gemeente in, want die zette in 2017 vol in op het slim maken van de omgeving. Leusden is niet de enige plek in Nederland waar de 'smart city' het niet heeft gehaald. In veel steden en dorpen werden de afgelopen jaren slimme concepten getoond, met uitgebreide PowerPoints vol ronkende marketingtermen. Maar slechts in een handvol plaatsen zijn dergelijke proeftuinen, experimenteergebieden, proefballonnetjes en 'digitale speeltuinen' uitgegroeid tot een echte slimme stad. Bovendien werd privacy nauwelijks meegenomen in de concepten, waardoor steden volhangen met sensoren terwijl onduidelijk is wie daarmee gevolgd wordt en op welke manier.
De moeilijk te doorgronden wereld van slimme steden
De meeste smart city's proberen niet alleen apparaten, maar ook menselijk gedrag 'slim' te makenDe wereld van smart city's is er een van marketingtermen die wordt bedolven onder consultants en rapporten en pilotprojecten die alle kanten op gaan. Dat maakt het moeilijk om ze in de eerste plaats te definiëren. Wat maak je bijvoorbeeld allemaal 'smart'? In sommige gevallen gaat het om logische ontwikkelingen, vergelijkbaar met hoe een hobbyist thuis eerst zijn lampen slim maakt. Laat straatverlichting niet op standaardtijden aan gaan, maar doe dat op basis van algoritmes en if-statements en je hebt ook op straat de verlichting slim gemaakt. Van sommige dingen is het logisch ze slim te maken omdat ze nu eenmaal variabel moeten worden ingezet. Verkeer is een goed voorbeeld, want wegen en parkeergarages worden niet altijd even intensief gebruikt. Een systeem dat dat kan regelen met sensoren is dan handig. Dat is ook vaak te zien - de meeste pilots en projecten rondom smart city's hebben wel een subsectie die over 'smart mobility' gaat.
Maar soms gaan smart city's een stuk verder. Zo won de Universiteit van Leiden in 2016 een prijs - smartcityontwikkelaars reiken graag prijzen aan elkaar uit - voor een project genaamd Speelgedrag en Sociale Interactie waarbij algoritmes werden gebruikt om eenzaamheid onder kinderen vroegtijdig op te sporen. In de vele concepten voor slimme steden staat dan ook allang niet meer alleen het verbinden van 'hardware' in een gebied centraal, maar ook gedrag van mensen, het milieu en planologische ontwikkelingen.
Smart wayfinding
Dat maakt de terminologie moeilijk. Smart city's zijn voer voor marketingmedewerkers. Dat begint al bij de term 'smart city', die zich probleemloos laat vertalen tot 'slimme stad', maar ook termen als 'smart mobility' en 'smart governance' komen vaak voorbij en dat betekent niets anders dan deelvervoer, verkeersregeling met een internetverbinding en het maken van beslissingen op basis van data. Ook een interessante term is die voor navigatie: die heet in smartcityland 'wayfinding'. Een andere term ontstaat bij lantaarnpalen. Zo pronkte de Gelderse gemeente Renkum begin 2019 met een gloednieuw project waarbij 'slimme straatverlichting' werd ingezet. Daarvoor werkt de gemeente samen met een start-up genaamd Luminext, die de straatlantaarns 'light as a service' noemt. 3000 lantaarnpalen in de gemeente worden de komende jaren vervangen door een 'slimme oplossing'. In de praktijk betekent dit dat de straatlantaarns van afstand kunnen worden aangestuurd. Inmiddels heeft Luminext zo'n honderd andere klanten in Nederland, waaronder veel gemeenten zoals Hengelo en Rotterdam, maar ook Rijkswaterstaat en provincies die veel heil zien in de verlichting die je van afstand kunt bedienen.
Het hoofddoel van veel soortgelijke projecten is volgens de gemeenten geldbesparing, maar om hoeveel geld het gaat is niet duidelijk. De slimme verlichting kan worden gedimd als het ergens niet druk is, en Renkum verwacht daarmee de energiekosten voor het verlichten van de straat met maar liefst zestig procent te kunnen verlagen. Opvallend: dat cijfer komt niet uit onafhankelijk onderzoek van de gemeente, maar uit marketingmateriaal van Luminext. Er zijn meerdere gemeenten die gebruikmaken van de verlichting van Luminext of in ieder geval plannen hebben het op te zetten of uit te bouwen. Geen enkele gemeente wil iets zeggen over de kosten en besparingen hiervan.
Doodgevallen projecten
Het is nagenoeg onmogelijk om een goed overzicht samen te stellen met alle slimme steden in Nederland. Eigenlijk is het beter om te zeggen dat de structuur van die projecten onmogelijk in kaart kan worden gebracht. Smart city's zijn een ondoordringbare brij van samenwerkingsverbanden tussen overheidsinstellingen, bedrijven, universiteiten, start-ups en individuele personen, met subsidies die van ministeries, provincies en gemeenten komen en gaan en amper zijn te traceren. Dat maakt het niet alleen moeilijk om te duiden wie verantwoordelijkheid binnen een project draagt, maar ook om rechtstreekse antwoorden te krijgen op simpele vragen.
Laten we om dat te illustreren eens inzoomen op Eindhoven, een van de bekendste smart city's in Nederland. De stad is regelmatig in het nieuws vanwege zijn projecten, bijvoorbeeld als het gaat om het regelen van het uitgaansbezoek bij het populaire Stratumseind. De pilot heet het 'Stratumseind Living Lab' en kwam veelvuldig in lokale media aan bod. Het Living Lab is een soort speeltuin waarin verschillende partijen kunnen experimenteren met sensoren en effectievere communicatie. Een veelgenoemd voorbeeld daarbij zijn geluidssensoren die het geluid van brekend glas detecteren. Dat kan duiden op ruw gedrag en misschien een vechtpartij. Ook worden camerabeelden en gps-data aan elkaar gekoppeld via 'patroonherkennende software'. Interessant, maar het is nagenoeg onmogelijk te achterhalen om welke software het precies gaat. Wie maakt hem, wie beheert hem, wie betaalt ervoor? En minstens zo belangrijk: wie beheert de data ervan?
De verschillende betrokken partijen wijzen allemaal naar elkaar. Overkoepelend is er namelijk nog één andere belangrijke vraag die moeilijk beantwoord wordt: van wie ís Stratumseind Living Lab eigenlijk? De projectleider komt van de gemeente, maar de gemeente Eindhoven stopte in 2018 met het project. Het Living Lab loopt echter nog steeds door. Zo heeft de Technische Universiteit Eindhoven er tot op de dag van vandaag projecten lopen, bijvoorbeeld voor studenten die er kunnen experimenteren. Dat gebeurt in het Smart City's Program Eindhoven of SCP/e. Dat is niet alleen actief op Stratumseind, maar ook in andere gebieden zoals de universiteitscampus en Strijp-S. Daar worden verschillende losse projecten op een hoop gegooid, zoals een 3d-printer voor beton en slimme verlichting, maar het draait in andere projecten ook veel om duurzaamheid en infrastructuur. Wie beheert het project dan? Iedere partij heeft er een aandeel in, maar niemand de eindverantwoordelijkheid.
Het Stratumseind Living Lab is dus een beetje als Schrödingers Pilot: het is inmiddels formeel gestopt, maar loopt nog door. En het is niet het enige project dat Eindhoven op smart city-gebied uitvoert. Er is ook het Triangulum-project. Dat is een samenwerkingsverband tussen verschillende Europese steden zoals Manchester, Stavanger, Leipzig en Praag, maar ook Eindhoven. Eindhoven omschrijft het doel van het project als 'het vergroten van de leefbaarheid in steden met duurzame, slimme ideeën'. Het project kreeg tussen 1 februari 2015 en 1 februari 2016 een subsidie van 6,4 miljoen euro. Naast de gemeenten deed ook, daar is hij weer, de Technische Universiteit mee, naast bedrijven als KPN en VolkerWessels. Maar volgens Triangulum is het project weer geen onderdeel van het Living Lab.
Blijkbaar zijn dus ook commerciële bedrijven bij de smart city's betrokken geweest. Maar in welke mate dan? En wat is daar eigenlijk uit komen rollen? Was het voor KPN een proefproject of zag de provider er een potentieel verdienmodel in? KPN zet sowieso stevig in op smart city's. Op de site zijn de blogposts en white papers over 5G en LoRaWan niet aan te slepen, en zegt de provider met een handvol steden actief samen te werken om ze 'smart' te maken. De voorbeelden zijn eind 2020 echter grotendeels gelijk aan die in 2015 werden genoemd: prullenbakken met een sensor die aangeeft dat ze vol zitten, een systeem dat vrije parkeerplaatsen aanwijst, en luchtkwaliteitsmetingen. Maar zelfs die basale voorbeelden bestaan niet meer.
Neem een gemeente zoals het op de vorige pagina genoemde Utrechtse Leusden. Daar begon in 2017 zo'n pilot in samenwerking met KPN, met precies de bovenstaande toevoegingen. Maar drie jaar later bestaat dat project niet meer. Het project is inmiddels stopgezet, zegt een woordvoerder van de gemeente, omdat het 'te weinig voordelen opleverde'. Wel werkt de gemeente aan een andere nieuw te bouwen wijk waar 'smart things worden ingevoerd'. Er lijkt in dat project een draai te zijn gemaakt van slimme apparatuur in de openbare ruimte naar het leveren van nieuwbouwhuizen met internet-of-things-apparatuur. Zo wordt bij dit project gesteld dat 'de huizen kunnen worden aangestuurd met apps', maar dat blijken in de praktijken vooral thermostaten te zijn. Ook is het in de huizen mogelijk de energiemeters uit te lezen en krijgen bewoners pushmeldingen als bijvoorbeeld het luchtfilter moet worden vervangen, wat kan worden gedetecteerd door sensoren.
Helemaal uitgedacht is dat concept nog niet, bevestigt een woordvoerder van de gemeente. Er is bijvoorbeeld nog helemaal geen keuze gemaakt voor apparatuur zoals thermostaten. Ook moet er 'één platform komen' waarop gebruikers dat allemaal in één keer kunnen regelen, maar, erkent de aannemer, 'dat is niet altijd mogelijk'. Ook moeten bewoners 'zelf keuzes kunnen maken voor apps die zij willen gebruiken', maar tegelijkertijd is het 'niet wenselijk dat je zes afstandsbedieningen en tien apps voor je huis hebt'. Op dit moment is er nog geen voorspelling over het tijdstip waarop zo'n keuze gemaakt zou moeten zijn.
Niet alleen in Leusden lijken projecten waar ooit grote beloftes over zijn gedaan niet ver te zijn gekomen. Zo was KPN ook in Breda actief met een pilot. De 'slimmigheid' in de stad leek vooral te bestaan uit geluidssensoren die her en der werden geplaatst en waarmee bijvoorbeeld vuurwerkoverlast kon worden opgespoord. Maar alle grote plannen ten spijt zijn de plannen vooral klein gebleven. Zo worden er meer sensoren ingezet in de bouw om fijnstof en geluidsoverlast te meten en worden in het voetgangersgebied in de stad paaltjes voortaan van afstand aangestuurd op basis van drukte.
Vendor lock-in en privacy
Een van de problemen die bij veel smartcityprojecten op de loer lijken te liggen, is vendor lock-in. Neem het project van steden zoals Renkum waar Luminext-verlichting wordt geplaatst. Dat bedrijf timmert hard aan de weg in de wereld van slimme verlichting en biedt, zoals het in marketingtermen zo mooi heet, een 'totaaloplossing'. Niet alleen kunnen afnemers nieuwe armaturen kopen die in lantaarnpalen worden geplaatst, ze kunnen er ook automatisch de software bij nemen. "Dat is nodig als een gemeente duizenden lantaarnpalen in een keer vervangt", zegt oprichter Robert Tissen. "Die moet je niet allemaal afzonderlijk bedienen, maar met slimme software." Luminext levert daarom het Luminizer-dashboard. Daarmee kan een gemeente in één keer groepen lampen beheren en zien welke lampen er kapot zijn. Tissen noemt het 'verlichting-as-a-service' en vanzelfsprekend ziet hij er een toekomst voor. Dat zal niet op de korte termijn zijn; stadsverlichting is een project met een lange adem. Tissen erkent dat gemeenten behoedzaam zijn met het oog op vendor lock-in, bijvoorbeeld als het gaat om Android- of iOS-apparaten of specifieke software. "Dat is iets waar ze rekening mee houden."
Volgens Tissen is het daarom wel degelijk mogelijk dat gemeenten of andere klanten overstappen op eigen software. "De controllers die we leveren maken we niet zelf. Die komen ook van andere fabrikanten die er hun eigen firmware op hebben draaien, met hun eigen appjes erbij. Het is dus mogelijk om daar je eigen software voor te schrijven, of dat door een ander bedrijf te laten doen." Uiteraard zal de praktijk weerbarstiger zijn; een gemeente die eenmaal gebruikmaakt van hard- en software zal niet snel overstappen naar een alternatief - als dat überhaupt bestaat. Zelf iets ontwerpen is zelfs voor een gemeente als Rotterdam geen realistisch doel.
Bij een slimme lantaarnpaal wordt ook eigen software geleverd, waar moeilijk van kan worden afgestapt
Ook voor andere smartcityprojecten zal dat het geval zijn. Gemeenten en overheden zijn over het algemeen logge, trage instanties en het inrichten van de openbare ruimte is iets van de lange adem. Het vervangen van lantaarnpalen, maar bijvoorbeeld ook het inrichten van slimme parkeergarages en het beheren van de afvalvoorziening, is iets dat je voor periodes van jaren plant en afneemt. Het is nog onmogelijk te voorspellen hoe dat in de toekomst verandert.
Privacyproblemen
Privacy komt vaak naar voren, maar is zelden een prioriteitEen stad vol sensoren en slimme camera's, dat roept veel vragen op over privacy. Maar dat is in veel gevallen een onderbelicht aspect van de proeftuinen en pilotprojecten. Dat wordt in een onderzoek van het Rathenau Instituut bevestigd door veel mensen die bezig zijn met de projecten. "Privacy kwam in elk interview naar voren, maar de professionals benadrukten tegelijkertijd dat dit niet de belangrijkste kwestie moet zijn in het debat over de slimme stad", schrijven de onderzoekers die keken naar verschillende projecten met slimme steden.
Ook uit navraag bij gemeenten blijkt het privacy-antwoord kort te zijn. In bijvoorbeeld Renkum wordt geschermd met de AVG: de privacy wordt 'serieus genomen', maar data protection impact assessments zijn nauwelijks te vinden. Ook wordt in onderzoeken, wederom uitgevoerd door Rathenau, gesteld dat het voor de meeste burgers vaak onduidelijk is dat er experimenten worden uitgevoerd met smartcityprojecten. Die moeten onder de AVG - en vroeger onder de Wet bescherming persoonsgegevens waar de slimme steden destijds onder vielen - worden gewaarschuwd voordat ze ergens komen waar sensoren hangen en ze mogelijk worden gevolgd. Maar, zo blijkt uit het onderzoek, dat hebben burgers vrijwel nooit door. Ook weten ze niet waar ze terecht kunnen met verzoeken over hun data, bijvoorbeeld over de verwijdering ervan.
Abstracte denkwijze
In sommige steden, en dan met name grote steden met vrij uitgebreide pilots, wordt wel nagedacht over privacy, maar daarbij gaat het vaak om abstracte concepten. Zo stelden Eindhoven en Amsterdam in 2017 een manifest op waarin ze algemene regels voor smartcityprojecten probeerden vast te leggen. Daarin stond bijvoorbeeld dat bedrijven geen geld moesten verdienen aan de verzamelde data, dat alle data ook voor de gemeenten beschikbaar moest worden, en dat transparantie en interoperatibiliteit belangrijk waren. In dergelijke manifesten en beloftes staat vaak ook dat privacy gerespecteerd moet worden, maar net zoals die andere punten wordt dat abstracte begrip niet duidelijk vertaald naar concrete standpunten.
Wel zeggen veel van de projectleiders waar de Rathenau-onderzoekers mee spraken dat ze op een andere manier kijken naar privacy. Het gaat immers vaak om analyses op groepsniveau of over grote gebieden. Dat betreft gegevens die moeilijk tot personen herleidbaar zijn. Dat zeggen deelnemers ook in een interview met Investico: er worden geen persoonsgegevens opgeslagen, en alle data wordt geanonimiseerd.
Te veel deelnemers
Een ander probleem hebben we hierboven al eerder beschreven: er zijn te veel deelnemers. Omdat smart city's bestaan uit tientallen losse pilots met evenzoveel deelnemende partijen en omdat niemand daarin het voortouw neemt is totaal onduidelijk wie er precies over de privacybescherming gaat. Als we bijvoorbeeld navragen bij de gemeente Eindhoven hoe het zit met privacy op Stratumseind, is het antwoord dat dat inmiddels onder de verantwoordelijkheid valt van de deelnemende partijen. Die geven zelf echter geen antwoord op de vraag om privacyverklaringen en data protection impact assessments. Het is daarnaast helemaal niet duidelijk waar sensoren hangen en van wie welke camera's en systemen zijn, en daarom ook niet wat er met de data gebeurt.
Smart city's vormen zowel organisatorisch als privacytechnisch een zwart gat waar jaren na grootse aankondigingen weinig van terecht is gekomen. Bij sommige van de projecten wordt nog steeds gezegd dat de slimme steden 'de komende jaren echt op gaan komen', maar de voorbeelden blijven hangen in het jaar 2015. Zo 'smart' is de stad dus nog niet.
Jammer dat het leest als een rant. Waarbij de 'Technische Universiteit' bijvoorbeeld helemaal niet bestaat, het privacy 'probleem' niet wordt geduid (hoeveel projecten hebben daar echt last van?) en er blijkbaar magisch een oplossing moet komen voor de problemen, terwijl juist subsidies en 'labs' en dergelijken bedoelt zijn om daar aan te werken.
Helemaal humor is dat gemeenten worden verweten dat ze traag en log zijn en dan worden de projecten verweten dat er geen 'data protection impact assessments' zijn. Van die lekkere papieren tijgers verwachten en ondertussen verbaasd zijn dat er weinig van terecht komt.
En een mooi succes, de luchtkwaliteit meeting, wordt achter een link verstopt.
Daarnaast worden de experimenten heel hard afgeschoten, terwijl ontwikkelingen in de stad niet benoemd worden die gewoon toegepast worden. Zoals de locatie van de bus, crowd control in Amsterdam, scanauto's voor parkeercontroles en vuilcontainers met sensor. En het melden van problemen in de openbare ruimte kan ook digitaal.
Ik vind mijn stad best 'slim'. Misschien weinig LoRa of andere 'hippe' techniek, maar 10 jaar geleden was het een stuk minder digitaal en slim.
en er blijkbaar magisch een oplossing moet komen voor de problemen
Is het dan uberhaupt duidelijk wat daadwerkelijk de problemen zijn? Nu ben ik biased, want ik had al voor dit artikel het idee dat er vooral veel hype woorden werden nagestreefd met smart cities, maar volgens mij is dit typisch weer zo'n situatie waar eerst de oplossing duidelijk is, hoe vaag die ook is: We moeten alles 'smart' en 'connected' maken, zonder dat er duidelijk is wat nou het probleem is wat moet worden opgelost.
Sommige connected toepassingen zijn best logisch en bieden meerwaarden. Zoals je al noemde de locatie van een bus, en als je het over de grote ondergronde vuilcontainers hebt kan ik me ook voorstellen dat je die slim wil hebben, al is het maar omdat er vaak ook wordt bijgehouden hoeveel iedereen moet betalen. Maar ik kan me ook niet aan de indruk onttrekken dat er veel smart gemaakt moet worden omdat het hip is, niet omdat er een duidelijk probleem op kosten-effectieve wijze wordt opgelost.
[Disclaimer vooraf: ik heb vanuit mijn werk erg veel met gemeenten en het "smart" maken van allerlei zaken te maken. Ik praat dus vooral vanuit mijn eigen er/aanvaringen en vooral vanuit mijn eigen denkwijze hoe het zou moeten]
Gemeenten zijn nu eenmaal log en traag, en dat heeft met een hele hoop logische oorzaken te maken. Allereerst: beslissingen moeten over veel lagen gaan. Een ambtenaar kan iets willen, maar dan moet er budget voor gemaakt worden (kan zomaar een jaar duren) nadat er een case voor gemaakt is, etc etc.
Besef wel dat voor openbare verlichting de levensduur minimaal 10 jaar is - probeer daar maar eens een goede case voor te maken in iets wat volop in ontwikkeling is. Voorbeeld: LoRa. Leek paar jaar het helemaal, nu doet enkel KPN er nog iets mee, en dan eigenlijk liever niet meer. Je zou maar flink daarin geinvesteerd hebben.
Een ander probleem is dat het doel vaag en voor gemeenteambtenaren ongrijpbaar is, en dan ook nog met een markt geconfronteerd wordt die allemaal een eigen belang nastreeft. Luminext wordt in dit verhaal aangehaald, en ik ken gemeenten genoeg die eigenlijk niets meer met Luminext te maken willen hebben vanwege de houding en vendor-lock-in. En open standaarden (waar gemeenten eigenlijk verplicht zijn zich aan te houden) zijn nog in ontwikkeling of zelfs dat nog niet.
Het is voor "ons" hobbyisten erg makkelijk om te wijzen naar een gemeente, maar zo makkelijk als wij even iets in de lucht trappen, zo makkelijk is het voor een gemeente niet, zeker niet als ambtenaar die eigenlijk nog niet eens inhoudelijk heel veel kennis heeft. En er in grotere gemeenten ook verschillende "kampen" zijn waardoorheen je moet manoevreren.
Er wordt gelukkig progressie geboekt, ik zou het ook liever sneller zien, maar ik begrijp waarom het gaat zoals het gaat. En daarom accepteer ik het met tegenzin.
Maar dat is toch geen antwoord? Het gaat om de vraag waar een oplossing voor moet komen? Er zijn (zover ik het zie) gewoon nauwelijks problemen die met extra 'smart' spullen beter kunnen worden opgelost dan op conventionele manieren.
Smart cities (en op de TU Eindhoven wordt het vaak genoeg in je gezicht gedrukt) zijn gewoon grotendeels onzin, het zijn allemaal oplossingen zonder probleem. Checken of parkeergarages vol zijn kan al jaren-, zo niet decennia-, lang. Daar heb je geen duur softwarebedrijf en hippe nieuwe sensors voor nodig.
Het punt is niet dat gemeentes langzaam zijn of dat ze niet weten wat ze willen, ze hebben het gevoel iets te missen omdat iedereen 'smart cities' hyped, om vervolgens miljoenen aan consultancy uit te geven om te weten wat het eigenlijk is (niemand weet het) en wat ze er mee kunnen (waarschijnlijk heel weinig).
Het antwoord is in mijn beleving moeilijk te geven, omdat nieuwe mogelijkheden tot inpassing, nieuwe ideeen en vooral ook nieuwe problemen zich blijven ontwikkelen. Dat maakt het voor een gemeente ook zo lastig om een onderbouwd (langlopende!) investering op te doen.
Voorbeelden wat er allemaal veel beter kan in een stad en waar nu al aspecten (deeloplossingen) voor beschikbaar zijn:
* Verkeersstromen
* Mensenstromen
* Verlichting (meer op basis van behoefte)
* Regenwaterafvoer
en zo zijn er nog legio. Maar er is niet "de oplossing": een stad, een regio, een land, de wereld: het is een "systeem" waarvan we de werking nog niet volledig begrijpen of in formules kunnen samenvatten. Het is een systeem waarvan we met behulp van metingen en experimenten voor een subdeel een regelsysteem moeten proberen te maken, en moeten zien wat wel en niet werkt. En daarna de subregelsystemen moeten gaan combineren.
Maar we hebben het hier wel over een leefgebied voor mensen. Als ik volgende week een slimme regeling voor de parkeerplaatsen ga maken op basis van mensenmassa in een stad en hij werkt niet naar behoren, dan is er chaos en sta je op de voorpagina van de plaatselijke (of in het geval van grotere steden: landelijke) krant. En dat is hetgeen waar ambtenaren heel gevoelig voor zijn. Dus moeten er kleine stapjes gemaakt worden, en moet bij elk stapje het nut bewezen worden. En soms kan dat met een doel/oplossing van een probleem, en soms kan dat zonder exact te weten welk probleem het oplost.
Pak even regenwaterafvoer. Je kunt zeggen dat er geen zaken zijn die niet via "smart" (how I hate that word) oplossingen beter op te lossen zijn dan conventioneel, maar conventioneel is er geen oplossing omdat of het probleem niet bestond of dat het probleem niet megagroot was (cq werd beoordeeld). Het probleem ontstaat door klimaatverandering, verstening en plotselinge en heftige buien. Als je dan weet wat voor regen er in wijk 1 valt, en dat het droog is in wijk 2, dan is het enorm handig om hierop te anticiperen. Dat kon in het verleden niet omdat het en niet nodig was, er onvoldoende meetmogelijkheden waren en omdat het inzicht hoe te handelen alleen bestaat in het hoofd van een rioolbeheerder en het geluk van zijn beschikbaarheid tijdens een plotseling incident.
In het verleden bouwde je dan een overhead (veiligheidsfactor, net hoe je het wilt noemen) in, ietsje duurder maar dan ben je wel voorbereid op onverwachte situaties. Als je regenwaterafvoer gewoon fatsoenlijk is uitgevoerd kan die ook een keer spontaan teveel water aan, omdat je dat in het ontwerp hebt meegenomen. Waarom zou je meer vertrouwen op een geprogrameerd systeem dan op de ervaring van een rioolbeheerder? Dan kan je toch beter al dat geld in fatsoenlijke arbeidsomstandigheden, opleiding etc stoppen? Of in ieder geval deels, sensoren kunnen zeker nuttig zijn, maar het is in de 'smart city' altijd om geld te besparen, dat betekend dat er dmv sensoren die geld kosten ergens anders bespaart kan worden.
Hoe goed is dat gegaan met de IC-capaciteit? Dat was ook precies genoeg voor in NL, tot maart dan.
Waarom zou je een totale leefomgeving (wijk, stad, NL bijv) in een systeem en formules willen vastleggen? Zodat alles nog efficienter kan? Het 'smart' insinueert dat het slimmer is dan 'gewoon' mensen iets laten oplossen, beheren of bedienen, meestal is dat het gewoon niet.
In het verleden bouwde je dan een overhead (veiligheidsfactor, net hoe je het wilt noemen) in, ietsje duurder maar dan ben je wel voorbereid op onverwachte situaties. Als je regenwaterafvoer gewoon fatsoenlijk is uitgevoerd kan die ook een keer spontaan teveel water aan, omdat je dat in het ontwerp hebt meegenomen. Waarom zou je meer vertrouwen op een geprogrameerd systeem dan op de ervaring van een rioolbeheerder?
Een rioolbeheerder is geen 24/7 beschikbaar. En nee, als je er 2 of 3 in een gemeente hebt dan nog steeds niet. En ja, rioolsystemen zijn in het verleden berekend op een stukje overcapaciteit. Dit vanwege toekomstige uitbreiding, calamiteiten en bijv. vervuiling. Hoeveel kennissen heb jij in het rioolwereldje? Vraag ze dan eens hoe oud een gemiddeld riool in een gemiddelde Nederlandse plaats is. Een riool wordt namelijk niet voor 10 of 20 jaar aangelegd. Ik ben in riolen geweest die na honderden jaren nog steeds actief zijn.
Maar de voornaamste reden: het klimaat veranderd. Waar we "vroeger" een heel kleine kans hadden op een flinke regenbui die blijft hangen, is die kans tegenwoordig flink toegenomen. En ja, in nieuwbouw wordt daar tot op bepaalde hoogte rekening mee gehouden (is een stuk makkelijker met gescheiden riolering), maar in oude wijken zit je vast aan de bestaande riolering. Voor zover je al met alle scenarios rekening kunt houden.
Je hoeft niet alles in formules vast te leggen, maar je moet in mijn beleving wel technologie inzetten om excessen te voorkomen en de stad voor z'n burgers leefbaar te houden. Of wil jij onzinnig voor een (fiets)stoplicht blijven wachten terwijl er niemand aan komt?
In 'Nederland van Boven' kwam dat goed naar voren.
Waterschappen die na analyses weten dat vooral bij bijv. WK wedstrijden in de rust iedereen naar de wc gaat en ff koffie zet. Het watergebruik schiet dan lomp hard omhoog, daar kan men op anticiperen door de aanvoerpompen alvast wat meer op druk te zetten, pompen op stand-by in te schakelen etc.
Dat kan je slim beredeneren, maar met 'smart' oplossingen kan je op basis van data daar nog beter op sturen.
Inderdaad, niet alles moet vanaf het begin 'slim', 'geniaal' of 'smart' gemaakt worden, zet de technologie op goed doordachte wijze daar in waar het nut heeft.
Goed voorbeeld. Zelf hoorde ik een tijdje geleden een pitch van studenten die op de universiteit de bewegingssensoren die nu gebruikt worden voor het licht, centraal wouden aan sluiten om op elk moment te kunnen meten of er mensen in het lokaal aanwezig zijn. Het "probleem" dat ze wouden oplossen was het tekort aan lokalen, de oplossing een betere bezetting dmv smart technologien.
Maar, behalve de technologische tegenwerpingen, zoals dat die sensoren ook stilzittende mensen moeten kunnen registeren. Lost deze 'smart' oplossing helemaal het bestaande probleem niet op. Lokalen worden namelijk in 99% van de gevallen van te voren geboekt, en niet op het moment zelf. De enige oplossing is ook hier eigenlijk heel voor de hand liggend: capaciteitsvergroting.
Smartoplossingen klinken vaak mooi, modern en 'slim' maar zijn het zeker niet altijd.
[Reactie gewijzigd door Immanent Ike op 22 juli 2024 14:17]
Compleet met je eens. Ik werk zelf ook in een omgeving waarin alles ‘smart’ moet worden, waarbij ‘smart’ altijd binnen afzienbare tijd het doel wordt ipv een middel om een probleem aan te pakken.
Mijn inziens heeft dat ook zeer zeker te maken door een gebrek aan (gedegen) kennis en expertise op het betreffende vakgebied; tekort aan goede (praktijkgerichte) opleidingen van personeel (kan allemaal wel via e-learning) en het continu uitknijpen van het werkbestand. Er is dan altijd wel weer een hippe consultant die hier passende solution-as-a-service voor heeft. Even een habbekrats op een viltje, en we hebben een business case voor een paar ton. Maar investeren in personeel en/of fatsoenlijke kennisontwikkeling? Das wel heel ouderwets... daar is vast wel een ‘solution’ voor.
Dat is misschien wat @WoutervOorschot en ook de auteur bedoelt (hopelijk leg ik geen verkeerse dingen in de mond):
o Er is veel verbeter potentiëel in de stad,
o Een deel van het potentieel is omschreven als "Smart cities",
o Het concept is nergens fatsoenlijk gedefinieerd, het is ook geen handelsmerk,
o De commercie gaat ermee aan de haal, op allerlei onzin wordt het label "Smart City" geplakt,
o Meeliften de bedrijven hebben geld nodig van investeerders. Om dat binnen te hengelen, plakken ze op hun meuk vaak totaal onterecht* de labels "RFID, Big Data, Industrie 4.0, IoT, AI, Deep Learning" en nu is dus ook " Smart Cities" het slachtoffer
o bestuurders /politici willen aandacht, dus liften mee op de hype-labels
o niemand kan over het onterechte gebruik klagen, want er is geen definitie of handelsmerk
o mensen nemen het niet meer serieus
o zinnige projecten, zoals kleppen voor regenwater-afvoer, misschien real-time voorspellen waar wateroverlast of hitte-stress dreigt, dat soort projecten worden niet meer serieus genomen omdat bestuurders en de commercie de oorspronkelijk goede term /label als het ware "verkracht" hebben.
*Heb je een streepjescode, is het jaren 80. Maak je er een passieve RFID van, doet het qua functionaliteit exact 100% hetzelfde (behalve dat ie niet te vies wordt om te lezen) en wordt het verkocht als Industrie 4.0. Of op de Hannover Messe, vroeger een hal gewoon vol met Chinese Sensor-Boeren en dat was OK. Nu heeft iedere boer daar in een keer Industrie 4.0 groot op een plakkaat, maar de sensoren zelf zijn niet veranderd!
Ook ben biases, want ik werk bij een bedrijf wat voor een deel in deze sector werkt.
Als ik kijk naar de ontwikkelingen, dan is de wereld nog niet toe aan een echte smart city. Op dit moment worden sensoren voornamelijk gebruikt om meer informatie te kunnen geven, voornamelijk naar het publiek en voor een deel richting de beleidsmakers. Als je echt "smart" wilt zijn moet je ook continu reageren op de gegevens van de sensoren. Daarvoor moet de planning van allerhande processen door de sensoren (bij)gestuurd worden. Voor het legen van prullenbakken is bijvoorbeeld gemakkelijker om elke week een vaste route te rijden ipv steeds uit te rijden wanneer een prullenbak vol is.
Smart city had in deze corona-tijd veel beter gebruikt kunnen worden. In veel stads en winkel centra zijn al wifi trackers actief. Daar kan je gemakkelijk een druktemonitor van maken. Dat koppelen aan een internet site waar publiek de drukte kan zien heeft weinig tot geen zin, maar koppelen aan de borden van parkeergelegenheden en eventueel beïnvloeden van verkeersstromen door wegen tijdelijk af te sluiten. Als het publiek ook van te voren weet dat er maatregelen worden getroffen, dan wordt de website wel bekeken en blijft men sneller thuis of gaat men ergens anders heen.
Voor het legen van prullenbakken is bijvoorbeeld gemakkelijker om elke week een vaste route te rijden ipv steeds uit te rijden wanneer een prullenbak vol is.
Da's wel een beetje erg veel versimpeld.
Je kun monitoren welke prullenbakken eerder vol zijn en kijken of je een groter model neer kunt zetten, of dat een extra rondje van de ophaaldienst langs de hotspots het probleem kan oplossen.
Waar ik, (beroepsmatig) in het verkeer tegen aan liep was dat bepaalde dingen niet konden, "omdat dat een drukke weg is".
Euh, wat is een drukke weg? Op basis van welke criteria? Wat voor soort verkeer? Hoe verloopt die drukte in de tijd?
Als je weet, op basis van gegevens, wat er speelt, dan kun je dingen beter combineren.
Dus (bijv) geen bermen maaien in de ochtendspits en zorgen dat je om 16:00 stopt met het maaien van die bermen kan een prima manier zijn om de weg te benutten.
En ja, in deze corona tijd hadden we veel verder kunnen gaan, met een fatsoenlijk belang, om dingen te testen.
Waar je dan tegenaan loopt is dat de vragen bij de vertrouwde contacten terecht komen en er weinig ruimte voor creatief denken is. Want dat kennen we niet, hebben we geen ervaring mee.
Als ik zie met hoeveel moeite ze de corona teststraten opgebouwd krijgen, vraag ik me wel eens af of ze hier de vraag op de juiste plek neergelegd hebben. En het antwoord denk ik al te weten.
[Reactie gewijzigd door aZuL2001 op 22 juli 2024 14:17]
Op het gebied van verkeer zijn we al bijna vergeten dat bijna alle stoplichten in Nederland al jaren lang reageren op sensoren in het wegdek. Ook dat valt onder de noemer Slimme stad.
Daar waar sensoren gebruikt kunnen worden om planningen aan te passen of flexibel te maken lopen we in de praktijk nog tegen problemen aan. Ik heb bewust maar een heel simpel voorbeeld genomen, maar wel een die we in de praktijk al meermalen hebben meegemaakt.Zelfs het vervangen van een prullenbak door een groter type lijkt onmogelijk (de meeste gemeenten heeft maar één standaard type).
Het maaien van bermen, legen ophalen van vuilnis enz, wordt voor een groot deel via vaste planningen gedaan. Die planningen worden sterk beïnvloed door de werktijden van de mensen ( 8 tot 17 uur). Later beginnen of eerder stoppen is niet bespreekbaar. Routes aanpassen zodat drukke plekken op een rustig tijdstip aan de beurt komen betekend vaak een minder efficiënte route. Er zijn wel oplossingen, door personeel meerdere verschillende taken uit te laten voeren, maar dat blijkt nog een taboe te zijn.
Voorlopig zijn wij nog gericht op lange termijn planning en puur technische zaken zoals het dynamisch aanpassen van de straatverlichting aan het gebruik van de weg.
Dat alleen maar denken in hokjes / vaste structuren is helaas een (te) bekend gegeven.
Zelf liep ik, wegens geen evenementen geen werk en werkzoekend, daar volop tegenaan.
En dan zijn de vaste structuren opeens de beperkende factor. In plaats van gebruik te maken van de flexibiliteit van mensen en iets meer agile te denken.
[Reactie gewijzigd door aZuL2001 op 22 juli 2024 14:17]
Flexibiliteit en agile werken is nog niet in de ambtenarij doorgedrongen. Daar werkt men nog vooral via ingesleten structuren.
Succes met het zoeken van ander werk!
Is het dan uberhaupt duidelijk wat daadwerkelijk de problemen zijn?
Hele goede vraag, maar wordt ook niet in het artikel beantwoord. En dat is eigenlijk gek, dat de conclusie van het artikel is dat het allemaal niet echt lijkt te lukken, maar wat er dan niet gelukt is, dat weten we eigenlijk ook niet.
Misschien 'falen' de projecten wel en leren we daaruit dat het dus geen toegevoegde waarde heeft. Soms moet je blijkbaar iets 'doms' doen, om te bewijzen dat het echt zo dom is. Bijvoorbeeld zonnepanelen in een fietspad verwerken.
Sommige connected toepassingen zijn best logisch en bieden meerwaarden. Zoals je al noemde de locatie van een bus, en als je het over de grote ondergronde vuilcontainers hebt kan ik me ook voorstellen dat je die slim wil hebben, al is het maar omdat er vaak ook wordt bijgehouden hoeveel iedereen moet betalen. Maar ik kan me ook niet aan de indruk onttrekken dat er veel smart gemaakt moet worden omdat het hip is, niet omdat er een duidelijk probleem op kosten-effectieve wijze wordt opgelost.
het privacy 'probleem' niet wordt geduid (hoeveel projecten hebben daar echt last van?)
Er is niet 1 probleem. Er is een hele familie aan problemen rond privacy. Van winkeliers die hun camera's zo hangen dat ze de pincode van hun klanten kunnen zien tot overheden die bijhouden wie er een gaybar of een kerk bezoekt (en dat is dan nog zonder boze opzet). In het artikel staat dat (volgens Rathenau) de mensen die deze projecten uitvoeren zich zelf zorgen maken over privacy. Laten we naar ze luisteren.
Overkoepelend is misschien wel de wildgroei. Er zijn nu al eindeloos veel systemen geinstalleerd waarvan er een hoop zich ongetwijfeld niet aan de regels houden en zullen voorlopig ook niet meer verdwijnen. Als we nu niet goed opletten is privacy straks een gepasseerd station. Je hoort nu al veel te vaak "op plek X hangen ook camera's, dus wat zeur je nou dat er hier nog een paar bij komen?".
De grote vaagheid en onduidelijkheid is overigens deel van het probleem. Bijna niemand weet er iets zinnigs over te zeggen omdat niemand kan overzien hoeveel er precies wordt opgeslagen in al die systemen en hoe dat samenhangt. De gemeente verwijst vaagjes door naar de deelnemers en die lijken niet heel erg met privacy bezig te zijn. Ik ben het met je eens dat experimenten zijn om er van te leren en dat er dus wel eens wat fout mag gaan. Maar dan moet er wel oog zijn voor de problemen.
Mijn ervaring is dat het goed regelen van de privacy aspecten ontzettend moeilijk is en zodra er vaag over gedaan wordt dat er gewoon geen goede oplossing is. Als er geen DPIA is dan mag je er van uit gaan dat het niet goed is geregeld. Natuurlijk zijn er uitzonderingen maar daar mag je niet van uit gaan.
Overigens sta ik helemaal open voor brede uitzonderingen voor wetenschappers en experimenten, maar dan moet er een duidelijke scope en een duidelijke eindpunt zijn. Op papier geven veel gemeentes de juiste geluiden af over privacy, maar in praktijk lijkt er weinig van terecht te komen.
We hebben het hier over systemen die 'in het wild' staan en waarvan nu al niet meer duidelijk is wat er staat en wat het doet. In ieder geval niet voor de burger.
Voor we het weten hebben we het punt bereikt dat dit soort spul overal hangt en we te horen krijgen dat het normaal is en er nu toch niks meer veranderd kan worden. Kijk maar hoe snel dat is gegaan met camera's langs de openbare weg. De overheid hangt er steeds meer op en burgers worden ook al aangemoedigd om zelf camera's op te hangen en de beelden met de politie te delen. Met dit soort digitale systemen kan dat nog veel sneller gaan.
[Reactie gewijzigd door CAPSLOCK2000 op 22 juli 2024 14:17]
De paragraaf gaat over Eindhoven, de Technische Universiteit Eindhoven is daar meermaals benoemd en dan wordt het een keer afgekort zonder Eindhoven. Luchtkwaliteit meten doen we al heel lang in Nederland, daar heb je geen smart city voor nodig.
Een data protection impact assesment is wel het minste wat je kunt verwachten als er experimenten worden opgezet met data van mensen. Er wordt maximaal data verzameld zonder doel en niemand weet waar het blijft, dat zijn toch behoorlijke privacygevoelige problemen. Met de miljoenen die er aan subsidie worden rondgestrooid kan dat er ook wel van af.
(Het enige dat die luchtkwaliteitsmeting Eindhoven heeft gebracht trouwens is nieuwbouw waar de ramen niet open mogen, en een verbouwing van een hoofdweg die 6 miljoen over budget is gegaan, om niks te veranderen (1 autobaan, 1 busbaan))
Wat TheGhostInc zegt.
@TijsZonderH
Slim gaat niet zozeer over zoveel mogelijk sensoren in de stad ophangen.
Ik werk voor de gemeente Amsterdam aan inzet/afwegingen rondom nieuwe technnologie.
En we hebben nog een weg te gaan als gemeente - als land - over hoe we wijs technologie inzetten voor onze samenleving. Gemeenten zitten nu nog veel in principes - je haalt het artikel met Eindhoven en Amsterdam aan. Daarnaast is er Tada.city, een coalitie van steden voor digitale rechten, zijn er verschillende labs (zoals op het Marineterrein waar in januari het Responsible Sensing Lab geopend wordt met AMS (Amsterdam Metropolitan Solutions). Omdat we van principes en labs richting implementatie (of juist niet) moeten gaan.
Zie voor een reeks voorbeelden van projecten www.amsterdam.nl/digitalestad (zoals een magazine met daarin afwegingen rondom slimme laadpalen). We werken aan transparantie rondom gebruik van technologie (zoals https://slimmeapparaten.amsterdam.nl/ en https://slimmeapparaten.amsterdam.nl/).
En zijn er nog niet. Dit moeten we ook meer gaan doen over hoe we beleid maken op/over technologie. Bijvoorbeeld inzet van sensoren in de publieke ruimte, hoe mensen regie kunnen krijgen over hun eigen data en hoe we data over de stad beschikbaar kunnen maken voor de stad.
Voor een volgend artikel over de slimme stad, digitale stad, ai of sensoren in de stad, privacy, proportionaliteit: neem gerust contact op (Aik van Eemeren). Een rant hoeft niet. Er zijn nog genoeg dingen te verbeteren/nieuwswaardig.
Ik vind mijn stad best 'slim'. Misschien weinig LoRa of andere 'hippe' techniek, maar 10 jaar geleden was het een stuk minder digitaal en slim.
En waarom moet een stad vol gestampt worden met sensoren, en ieder klein dingetje op internet aan worden gesloten? Digitalisering moet nooit een doel op zich zijn. Het moet alleen gedaan worden als het voordeel oplevert. En dat is ook precies wat in het artikel gezegd wordt. Een hoop projecten worden gekilled omdat ze geen meerwaarde opleveren. Wat heb je er aan om te weten dat je vuilnisbak vol zit? Ga je dan voor die ene bak de ophaaldienst langs sturen? Een vuilniswagen en z'n crew worden geplanned volgens een schema omdat die resources beperkt zijn. Dan weet je dat die bak vol zit en moet je alsnog wachten op de volgende ophaalronde.
Die "slimme" lampen vind ik al helemaal een slecht idee. We hebben met KPN allemaal gezien hoe het afloopt als je overheidstaken aan het bedrijfsleven uitbesteed. Dat kost de hele maatschappij meer geld. Voor wat? Een beetje stroombesparing die je met zuinigere lampen ook had kunnen bereiken? Die stroombesparing gaat nooit opwegen tegen de extra kosten die je betaalt aan dat bedrijf voor z'n "service" en het vervangen van verder prima werkende lantaarnpalen (die dingen kunnen makkelijk decennia lang mee). Bij een volgende major update van het platform zullen de lantaarnpalen wel weer op de vuilnisbelt belanden, net zoals die smart TV's (ook zo'n onzinnig concept die je iedere 3 jaar je TV doet vervangen). Iets dat vroeger gewoon heel lang bleef werken zit nu vast aan softwareupdates en hardware requirements. En dat noemen we "vooruitgang"? Ik noem het een wegwerpmaatschappij.
het privacy 'probleem' niet wordt geduid (hoeveel projecten hebben daar echt last van?)
Privacy hoort altijd een van de dingen te zijn waar naar gekeken zou moeten worden vóórdat er uberhaupt maar aan een implementatie begonnen wordt. Drukte meten kan op een heleboel manieren, en sommigen zijn beter voor jouw privacy dan anderen. Je kunt camera's gebruiken met patroonherkenning, maar dan moeten er wel waarborgen zijn dat de beelden daarvan niet onnodig bewaard gaan blijven, en iets als gezichtsherkenning er voor de grap ingooien is al helemaal uit den boze. Je kunt ook telefoons proberen te tellen, ook populair tegenwoordig, alhoewel niet helemaal nauwkeurig. Maar om ze uit elkaar te houden zul je toch voor een bepaalde tijd de mac adressen moeten bewaren, en die zijn te koppelen aan personen. Dat moet dus weer zsm verwijderd worden wanneer de data niet meer nodig is voor het beoogde doel. Maar wordt hier ooit naar gekeken? Nee hoor. Sommige steden hangen vol met wifi trackers en camera's met gezichtsherkenning. Wat dat betreft is het goed dat dit soort projecten vaak af worden geschoten. Of wil jij dat ze uit naam van digitalisering de surveillancemaatschappij nog verder uit gaan bouwen?
En waarom moet een stad vol gestampt worden met sensoren, en ieder klein dingetje op internet aan worden gesloten? Digitalisering moet nooit een doel op zich zijn. Het moet alleen gedaan worden als het voordeel oplevert. En dat is ook precies wat in het artikel gezegd wordt. Een hoop projecten worden gekilled omdat ze geen meerwaarde opleveren.
Een experiment kan ook falen, dat is ook waarde. Maar het hele artikel gaat erover dat het allemaal onduidelijk is. Er wordt geklaagd over een gebrek aan overzicht en dat allerlei partijen in wisselende formaties meedoen. Maar er worden alleen maar vragen gesteld en geen beantwoord.
Zo is het volstrekt onduidelijk voor de schrijver wat er in Eindhoven (is) gebeurd, maar verbindt hij daar wel conclusies aan.
Wat heb je er aan om te weten dat je vuilnisbak vol zit? Ga je dan voor die ene bak de ophaaldienst langs sturen? Een vuilniswagen en z'n crew worden geplanned volgens een schema omdat die resources beperkt zijn. Dan weet je dat die bak vol zit en moet je alsnog wachten op de volgende ophaalronde.
Routes en planningen? Een 'crew'? Dan leef je in een stad met nog antieke vuilophalers.
Bij ons zit er op elke vuilniswagen nog maar 1 persoon, voor de kliko's een zelflader en voor de ondergrondse zit er een grote kraan op.
Juist bij vuilnis ophalen scheelt het enorm veel geld als je alleen maar elke dag de (bijna) volle (ondergrondse) containers ophaalt. Een route kan elk plan programma in een paar minuten maken, geoptimaliseerd. En als een ondergrondse container vol is, dan gaan mensen er afval naast zetten. De vuilniswagen die de ondergrondse containers ophaalt kan dat niet ophalen en dan moet je een extra rit doen om dat op te gaan ruimen.
De business case voor ondergrondse slimme containers is zo gemaakt.
Daarnaast snap ik ook niet waar de 'vendor lock-in' ineens vandaan komt. Bij alles wat je aanschaft heb je dat, of dat nu vuilniswagens, computers of straatverlichting is. Je zit gewoon een tijd vast aan die leverancier, voor garantie, schades en onderhoud.
De schrijver lijkt het een groot issue te vinden, terwijl er nog maar heel weinig projecten succesvol zijn. Zijn er dan gemeenten die fors in de problemen gekomen zijn?
Dat is dan toch de crux van het probleem misschien? Smart city alleen maar om geld te besparen, mensen te kunnen ontslaan. Die ondergrondse containers gaan ook net te vaak kapot (hier in eindhoven dan), ligt alles er naast op straat. Gewoon op schema rijden is waarschijnlijk net zo efficient dan iedere keer een andere route, al is het maar vanwege bekende (bij chauffeurs onhandige bochten/straten/hoeken in de stad.
Het biedt niks anders dan gewoon fatsoenlijk personeel, maar een smart city is een goudmijn voor de enkeling die een aanbesteding weet te halen bij een gemeente, volgens mij is dat de reden dat het zo populair is.
Als de maker van je vuilniswagen, of de garage, failliet gaat, ga je naar een ander. Als je straatverlichting bij een bedrijf ligt, en dat bedrijf gaat failliet kun je dus niet zomaar overstappen. Dat is het probleem van vendor lock-in.
Naast het slimmer plannen van de route worden in Den Bosch slimme ondergrondse containers juist ook gebruikt zodat ze zelf kunnen melden dat ze een storing hebben, en er een monteur langs gestuurd kan worden voordat de eerste persoon de moeite neemt om een melding te maken. Lijkt goed te werken, ik heb de containers hier heel zelden buiten werking gezien (en overigens nog nooit vol).
DPIAs zijn gewoon een verplichting, zie de AVG. Als die ontbreken, is dat een signaal dat het wellicht niet goed is gesteld met de privacy bij een initiatief. Dat heeft weinig te maken met hoe traag of log een gemeente wel of niet is, maar alles met een indicator dat de gemeente aan het handje van een commerciële partij, of vanwege een te enthousiaste bestuurder (met een pet project 'om een verschil te maken') grenzen overschrijdt.
> het privacy 'probleem' niet wordt geduid (hoeveel projecten hebben daar echt last van?)
Je draait de bewijslast om. Ik moet niet eerst symptomen te hoeven ontwikkelen voordat de maker van een medicijn de veiligheid ervan borgt. Dat moet met zulke apparatuur en data zeker ook. Hoeveel datalekken en impersonaties met daaruit verkregen schade moet er nog ontstaan voordat we dit safe-by-default verplichten? Om het over misbruik vanuit staatswege niet te hebben.
Zoals een IoT dev me uitlegde: waarom denk je dat deze prullen niets kosten en steeds maar meer naar huis blijken te bellen? Natuurlijk verzamelen we dat, daar maken we ze voor.
Helemaal humor is dat gemeenten worden verweten dat ze traag en log zijn en dan worden de projecten verweten dat er geen 'data protection impact assessments' zijn. Van die lekkere papieren tijgers verwachten en ondertussen verbaasd zijn dat er weinig van terecht komt.
Maar ze zijn ook traag en log en dat zonder dat ze zulke onderzoeken doen. Daar zit een probleem en dat mag best vaker aangekaart worden. Overigens valt het ook uit te besteden, iets waar gemeentes dan wel weer erg goed in zijn.
Smart Cities is een typisch onderwerp dat niet vanuit de techniek bekeken moet worden. Het komt vanuit een planmatig denken vanuit de overheid. Bijvoorbeeld deze groep: https://eurocities.eu/goa...s-digital-transformation/ Waar Utrecht weer onderdeel van is.
Vanuit de overheid is het uitdelen van prijzen een mooie manier om te sturen en promotie te maken.
Terug naar de banner. De achtergrond laat zien dat de foto genomen is in de tweede kamer. Daarmee is de cirkel rond.
Hier had nog wat meer in kunnen zitten, bijvoorbeeld een vraag aan Eneco over een toekomstvisie met oplossingen zoals Luminext. Er worden ook congressen georganiseerd over Smart Cities, wellicht had die organisatie wel een definitie van wat een Smart City zou moeten zijn? Internationaal zijn er ook voorbeelden die interessant zijn. Bijvoorbeeld in Korea en China.
Als gemeenten niet de organisatie doen, wellicht dan de rijksoverheid wel? Is er wet- en regelgeving in de maak? Welke standaarden zijn er? In hoeverre is het mogelijk om zaken te tweaken of te hacken(Erasmusbrug)? Hoe zit het met kritische infrastructuur?
Afijn, voldoende vragen die ik overhoud aan dit artikel. Wellicht leuk voor een deel 2?
Ik had hetzelfde gevoel na het lezen van dit artikel. Het leest iets te veel als een column met een duidelijke mening van de auteur en dat ben ik niet gewoon van Tweakers. Ik had ook liever een iets meer genuanceerd beeld gelezen in plaats van een negatieve uiteenstelling waarom diverse projecten gefaald zijn en de algemene neerbuigende houding tegenover de projecten.
Ik ben dus ook vragende partij voor een deel twee waarin er gekeken wordt naar case studies die wel lijken te werken en misschien zelfs naar wetenschappelijk onderzoek rond het thema.
Ik mis best wel wat info. Ook een (als ik het goed heb) 50 miljoen euro kostend project in Assen (Sensor City) is een stille dood gestorven. Leek me noemenswaardiger dan de slimme prullenbak in Leusden Maar goed, dat geeft maar weer aan hoe beperkt de 'premium' artikelen zijn. Tot nu toe is er eentje bij geweest die enigszins interessant en inhoudelijk goed te noemen was, maar de rest waren toch veel te weinig diepgaand, wat je wel zou verwachten bij premium. Ik schrijf dit niet om 'premium' te bashen, maar als je kwalitatief hoogwaarde reviews en achtergrondverhalen gewend bent (die zijn echt veelvuldig al verschenen op T.net), dan is dit erg karig. Ik zou er op deze manier geen cent voor betalen.
Ja, het voorbeeld van Assen mis ik ook wel behoorlijk. Het is uitgebreid gedocumenteerd, [1], [2], [3] en een goed voorbeeld van hoe publiek geld gebruikt wordt om een private partij te financieren, waarbij de zeggenschap van belanghebbenden en subsidieverstrekkers niet goed geregeld is.
De casus Sensor City wordt over de hele EU aangehaald als een voorbeeld van hoe het níet moet. Dat dit dan niet gebruikt wordt in een dergelijk artikel is wel raar.
En verder... bij een diepgaand artikel over iets waar overheden bij betrokken zijn moet gewoon geWOBt worden.
Geen enkele gemeente wil iets zeggen over de kosten en besparingen hiervan.
Welke journalist laat zich nu zo met een kluitje in het riet sturen? Vragenlijst opstellen, uitsturen en dan maar de antwoorden analyseren.
Wij (Sound Intelligence) hebben in Sensor City meegedaan; wij hebben daar geluidsmetingen gedaan. De data daaruit gebruiken wij tot de dag van vandaag. Het vuurwerkverbod dit jaar is erg laat aangekondigd, maar wij kunnen sinds Sensor City microfoons in de openbare ruimte gebruiken om de knallen van vuurwerk te herkennen. Dat is inclusief microfoons van beveiligingscamera's.
De grotere markt is overigens gunshot detectie, wat wij wereldwijd verkopen. Zo beveiligen we een deel van Mumbai in India. Hoe komt een klein Nederlands AI bedrijf daar terecht? Met technologie die dus dankzij subsidies is ontwikkeld. Dat leidt aantoonbaar tot export successen.
Waar dus jullie bedrijf winst mee maken, terwijl we er in Nederland niets aan hebben. Dat is toch precies wat @Anoniem: 567735 zegt? Publiek geld om een private partij te financieren.
Leuk gevoel dat overal op straat microfoons hangen die naar een black box algoritme van een bedrijf gaan trouwens.
Inderdaad, publiek geld om een Nederlands bedrijf te laten groeien, wat in Nederland z'n werknemers betaalt en in Nederland de winstbelasting afdraagt. Voor het geval je't niet wist, dat is precies het doel van zulke subsidies.
En als je op je privacy gesteld bent, dan moet je geen illegaal vuurwerk gaan afsteken. Het hele punt van AI daar is nu juist om de prvacy te waarborgen van mensen die zich wél aan de wet houden.
Nouja daar kunnen de meningen over verschillen. Als je alles opneemt en analyseert, dan verwerk je toch alle data, niet alleen een harde knal (al dan niet van illegaal vuurwerk). Dat we dan moeten vertrouwen dat de rest wordt weggegooid is het lastige aan bijna ieder privacyvraagstuk.
(En daarnaast vind ik het doel ook redelijk onzinnig, zeker sinds we in NL onder drogreden al het vuurwerk spontaan hebben verboden, maar dat staat los van de smart/privacy-discussie)
Mee eens. Hoe weet je nou precies wat men behoud qua data. Wordt het ook opgenomen als ik gewoon toevallig daar al pratend langs loop? Voor ons project hadden we graag met camerabeelden gewerkt, maar dat geeft zo veel privacy issues, dat we maar voor een sonar sensor zijn gegaan. Zie je niet wie/wat er langs loopt, maar wel dát er iets langs komt. En dat was voldoende. Geen idee hoe je zo selectief zou kunnen filteren in geluid, misschien kan @MSalters dat toelichten?
Praten? Prima te herkennen, en in dit soort toepassingen geen reden voor aandacht.
Kijk, in de nachtzorg is het een ander verhaal. Hoor je daar stemmen, dan is er mogelijk een patient wakker, en dan kan het verstandig zijn om even te checken of het goed gaat. Dat hangt een beetje van de patient af - daar moet een mens beoordelen wat er belangrijk is. Maar je hebt geen mens nodig om snurken en praten te onderscheiden.
Ik snap dat software het verschil tussen praten en een explosie kan herkennen, idem met een wakkere patiënt en snurken. Maar betekend geen reden tot aandacht dat deze data direct na herkenning verwijderd wordt? Of blijft dat aanwezig als big data voor andere doeleinden?
Niet dat ik mij zorgen maak, maar ik zit qua werk zelf ook vaak op het vlak waar informatie verzamelen, opslaan en analyseren geen kunst is - maar het is een continu proces is om nét genoeg data binnen te halen voor het doel (denk aan doelbinding en DPIA toetsing).
[edit] ik zie dat je hieronder al een uitleg hierover gegeven hebt, thanks!
[Reactie gewijzigd door X-Kiwi op 22 juli 2024 14:17]
Hoezo, "als" je alles opneemt? Dat gebeurt uiteraard niet; dat zou illegaal zijn. Er moet een gegronde reden zijn om opnames te maken, maar het vermoeden van vuurwerk is dat.
Er is dus ook geen sprake van "weggooien" - wat nooit opgenomen is, kan je ook niet weggooien.
Dat is inderdaad een probleem. De False Positives zijn het probleem niet; daar heb je namelijk wél de recording van. False Negatives (gemist vuurwerk) is dat wel. De praktische oplossing is dat je daar zelf vuurwerk moet gaan afsteken in een gecontroleerde omgeving waar dus geen verwachting van privacy is - onze medewerkers weten dat ze opgenomen worden.
Voorbeeldje van zo'n live test: https://youtu.be/hSy3VkvXLUc . Ja, dat is opzettelijk geen erg harde knal. Je wil natuurlijk uitdagende data verzamelen voor de training.
Als je pas opneemt wanneer je iets hoort, wanneer begin je dan met opnemen? Dan neem je per definitie toch alles op? En dan moet je dus vertrouwen dat die data niet ergens anders naartoe gaat.
Het algoritme werkt op een aantal audioframes; elke paar milliseconde komt er een nieuw audioframe binnen. Als in de beschikbare audioframes een geluid herkend wordt, worden die audioframes opgeslagen. Als er geen geluid wordt herkend, dan wordt er dus niets opgeslagen. Er is dan dus ook niets wat gewist moet worden.
De casus van Sensorcity was iets anders: de gemeente Assen verkeerde in de veronderstelling dat zij via een stichting eigenaar was van het netwerk waar zij op leunden voor bedrijfsprocessen als parkeerbeheer, zie ook bijvoorbeeld dit artikel. Die stichting was de private partij waar ik aan refereerde.
Echter ging de boel failliet (de gemeente was niet bereid nog meer eigen geld bij te passen) en kon de gemeente Assen het netwerk van de curator kopen. Datzelfde netwerk waar zij zelf volop in geïnvesteerd hadden en volop subsidie aan verstrekt hadden en ook (via allerlei regionale, nationale en Europese potjes) volop voor geworven hadden.
Daarom is het in mijn optiek zéér belangrijk om in dit soort gevallen eigendom te beschrijven en ook een exit-strategie te hebben. Ondanks dat de neiging bij bestuurders wel eens is om dit soort organisaties 'op afstand' te zetten (en ze onder te brengen in een losse stichting), pleit ik er juist voor om dit soort activiteiten binnen de gemeente te integreren, al ware het een nutsvoorziening.
Een veel groter probleem met deze "Smart Cities" is voor wie ze "smart" zijn. Zijn ze smart voor de bewoners of is het gewoon een manier om meer winst te maken en de laatste centen uit je leefomgeving te knijpen?
Vooral het punt dat grote delen van deze "smart cities" gedaan worden door bedrijven die misschien meer geïnteresseerd zijn in het vermarkten van alles en dat hierdoor de rol van de gemeente naar de achtergrond wordt gedreven. Ik weet niet of het wenselijk is dat bedrijven een nog grotere rol in je dagelijkse leven krijgen.
Het klinkt natuurlijk allemaal mooi dat services in de stad allemaal "smart" zijn maar dat betekend dat de stad natuurlijk ook precies moet bijhouden wie je bent en waar je je bevindt.
“No matter what Google is offering, the value to Toronto cannot possibly approach the value your city is giving up,” the venture capitalist Roger McNamee wrote in a letter to the Toronto city council, pleading with officials to abandon the project. “It is a dystopian vision that has no place in a democratic society.”
En nog een:
This week, the US venture capitalist Roger McNamee warned that technology companies such as Google cannot be trusted to safely manage the data they collect on residents.
“The smart city project on the Toronto waterfront is the most highly evolved version to date of … surveillance capitalism”, he wrote to the city council, suggesting Google will use “algorithms to nudge human behavior” in ways to “favor its business”
Dat het van een venture capitalist komt is wel apart.
De grote vraag is dus volgens mij: Is onze leefomgeving van ons? Of is het ook gewoon weer een markt die aangeboord moet worden en waarin we allemaal weer radertjes zijn om winst te maken?
Ik hoop het eerste.
[Reactie gewijzigd door Sandor_Clegane op 22 juli 2024 14:17]
In België gebruiken verschillende steden het op dit moment om de drukte te meten in de stad nu winkels terug open zijn en er grote drukte verwacht wordt. Wifi tracking is vooral goed voor crowd control.
Een veel groter probleem met deze "Smart Cities" is voor wie ze "smart" zijn. Zijn ze smart voor de bewoners of is het gewoon een manier om meer winst te maken en de laatste centen uit je leefomgeving te knijpen?
Dat is inderdaad wat ik me afvraag als er nieuwbouwprojecten zijn met huizen die smart gemaakt moeten worden, en waarbij het over thermostaten. Een slimme thermostaat kun je als consument gewoon zelf kopen. Veel efficiënter, het lost meteen het probleem op welke fabrikant er gekozen moet worden (want dat mag de huizenbezitter zelf beslissen), en het kost net zoveel als elke huizenbezitter er zelf voor over heeft. Er is weinig algemeen belang bij wat iemand in zijn eigen huis heeft hangen.
Veel praktischer: bij nieuwbouw helpt een slimme thermostaat maar weinig, omdat je weinig warmteverlies hebt. De isolatie is gewoon zo goed. In mijn vorige huis was nachtverlaging belangrijk, nu is het vooral hobbywerk.
[Reactie gewijzigd door Milmoor op 22 juli 2024 14:17]
Eén venture capitalist die een ongespecificeerd probleem heeft met Google's Sidewalk project in Toronto zegt natuurlijk weinig. Het is volkomen denkbaar dat hij een conflicterend belang heeft in een ander onroerend goed project in Toronto. Vage bangmakerij als "the value your city is giving up" is geen goede basis. Als dat je beste publieke argument is, dan vermoed ik verborgen belangen.
En "algorithms to nudge human behavior"? Klinkt erg dramatisch, maar een algoritme dat ervoor zorgt dat de OV planning aansluit op de reisvraag is al een "nudge" om mensen het OV in te krijgen. Dat doen we al decennia.
Later that month, Ann Cavoukian, the former privacy commissioner of Ontario, also resigned. “I imagined us creating a Smart City of Privacy, as opposed to a Smart City of Surveillance,” she wrote in her resignation letter.
In statement to Guardian Cities, Sidewalk Labs rejected McNamee’s allegations, adding that while they welcomed public debate, “[he] does not seem very familiar with what Sidewalk Labs is actually proposing”.
Het is niet alleen een venture capitalist, maar hij is zeker niet de eerste de beste wat dat betreft.
Goed artikel dat eindelijk eens een kritische noot zet bij de weelderig tierende en hevig gesubsidieerde Smart city initiatieven!
1 van de weinige écht mooie initiatieven is wat mij betreft het RIVM samenmeten initiatief. Hierbij faciliteert het RIVM een centrale website waar burgers (ok... Handige burgers) hun luchtsensoren (fijnstof, NOx, temperatuur etc) aan kunnen koppelen. Door juist in te gaan op het faciliteren en niet het rücksichtslos uit te rollen van duizenden sensoren is het een beheersbaar project met een laagdrempelige instap. Ik ga er overigens wel automatisch van uit dat het RIVM ook daadwerkelijk iets doet met de verzamelde data, maar of dat echt zo is weet ik niet...
Ik zou daar dan bijvoorbeeld graag aan mee doen, maar ik kom er in ieder geval niet uit waar ik zo'n meetstation kan aanschaffen, je zou toch zeggen dat je voor 500-1000 euro iets kan aanschaffen, op je dak kan zetten en de data dan makkelijk kan delen.
De sensor for fijnstof en temperatuur is eenvoudig zelf te maken. Afhankelijk waar je het besteld kost dit tussen de 35 en 60 euro. Heb het zelf gedaan en ging soepel (ben niet al te handig met soldeerbout) maar deze paar pinnetjes geen issue. Mocht dit nog een stap te ver zijn een compleet setje met de software op de NodeMCU (ESP8266) geinstalleerd is ook te bestellen.
Er is ook een mogelijkheid om geluidsmeting te doen, maar dat is nog in alfa/beta fase en ik ben er nog niet helemaal achter wat ik dan precies nodig heb en hoe betrouwbaar/nauwkeurig dit werkt. Zou er wel graag een microfoon op aansluiten om deze waarde ook te kunnen meten.
De pagina's van Jesse had ik al gezien, maar daarmee kwam ik niet verder, deze pagina is wel nuttig, al had ik liever iets kant en klaars gekocht, bedankt in ieder geval!
Het klinkt misschien allemaal typerend, maar helaas is het ook vaak zo dat de overheid zich laat sturen door wat sexy of populair is. Het is uiteindelijk veel aantrekkelijker om "de slimme stad" te zijn met mooie presentaties voor mensen met weinig kennis van zaken door mensen met idem kennis van zaken dan bijvoorbeeld jezelf bezig te houden met saaie thema's zoals invallende kaaiwanden. Combineer vervolgens hoe grote budgetten met weinig concrete doeleindes geweldig voor ambtenaren die zich daar helemaal in kunnen uitleven met talloze consultants. Ik heb dit helaas kortbij mogen meemaken met een grote gemeente met de welstandsnota in een tijdperk dat internet helemaal nog niet zo normaal was. De realiteit is ruim 10 jaar later dat hier nog steeds weinig van terecht is gekomen.
Het klinkt misschien allemaal typerend, maar helaas is het ook vaak zo dat de overheid zich laat sturen door wat sexy of populair is.
Maar dat is toch niet zo heel onlogisch? Populaire dingen hebben draagvlak binnen de maatschappij, dus is het logisch dat de Overheid daarmee begint. Verder wordt er veel over de balk gegooid, maar dat is toch ook wel een beetje onderdeel van ontwikkeling? Soms pakt het goed uit, andere keren niet. Maar als je het erg vind om wat geld uit te geven zonder daarvoor resultaat te zien, dan ga je alleen maar hele veilige projecten opnemen en blijft innovatie uit. Dat is ook de reden dat we op bepaalde vlakken internationaal zo goed scoren, bv wbt infrastructuur. Door te blijven proberen en blijven ontwikkelen, komen de goede ideeën sneller tot uitwerking en sneeuwen ze niet onder vanwege "onbewezen resultaat"
Laat straatverlichting niet op standaardtijden aan gaan, maar doe dat op basis van algoritmes en if-statements en je hebt ook op straat de verlichting slim gemaakt.
Dus verkeerslichten zijn al decennia “smart”? Geinig, het werkt dus ook prima zónder fancy marketing bullshit termen...
Ik kan mezelf ook niet aan onttrekken dat hier wel een mate van frustratie achter zit.... mooie ronkende marketingpraatjes vullen geen gaatjes. Smart City projecten zijn allemaal gedoemd te mislukken.
Wat ik mis is een onderzoek naar de redenen/oorzaken van het mislukken (ambities te hoog, beschikbare technologie onvolwassen en eventueel een voorzet wat lessons learned zijn en hoe het dan wel zou kunnen werken? Welke mogelijkheden ziet de auteur om daadwerkelijk slimme ontwikkelingen te starten. Smart grid technologie voor slimmere verdeling van stroomcapaciteit, BI toepassingen die kennis oplevert die toegevoegde waarde heeft voor de burgers én voor de gemeentelijke instanties.
Zo zie ik een mooie plaat van een intelligent dashboard van de gemeente Amsterdam? Wat wil de auteur hiermee zeggen, lijkt het heel wat maar levert het niets op? De gemeentes trekken de stekker uit dit soort projecten omdat het onvoldoende toegevoegde waarde heeft. Kwalitatief en kwantitatief.
Zo'n smart prullenbak is ook onzin, ga je elke dag een planning maken welke route je moet rijden om de volle prullenbakken te legen ... een vast rondje is toch veel makkelijker ...
Dat hangt af van een aantal zaken. Als je lang genoeg meet, dan weet je op den duur welke prullenbakken bijvoorbeeld vijf keer per week geleegd moeten worden en anderen misschien maar één keer. Daar kan een gemeente de dagelijkse/wekelijkse route dan weer preventief op aanpassen.
Dat geldt eigenlijk voor het meeste wat gerealiseerd wordt met sensoring. Je ziet het resultaat nooit meteen. Die slimme straatlantaarns die genoemd worden? Op een gegeven moment weet je dat deze tijdens een bepaald tijdstip volledig uitgeschakeld kunnen worden terwijl ze later weer volle poelie aanmoeten.
Dat is echter direct het probleem. Te veel mensen willen dat het resultaat meteen zichtbaar is.
Dat is hoe wij het hier doen. Op elke prullenbak een RFID sticker. Bij het leegmaken scant de dienst de sticker en geeft in hoe vol hij was. Op den duur heb je een zicht welke prullenbak hoe vaak moet leeggemaakt worden. Piekmomenten vang je er natuurlijk niet mee op.
die zogenaamde slimme parkeergarages vind ik wel makkelijk hoor.
dan doel ik op de of rode of groene ledjes boven een parkeervak
als je in de verte een groene ziet dan weet je dat daar een plekje is en dat vind ik geen geldverspilling.
ben er alleen nog niet achter hoe de andere parkeergarage de telling precies doen terwijl ze ook invalide plekken hebben.
want als er 10 van deze plekken gevuld zijn zijn er nog 10 gewone leeg.
en onze prullenbakken in de stad werden centraal afgezogen ook wel makkelijk en in elke grote plantenbak zit een AP voor de gratis WiFi.
en er was bij ons ook een test met een app als je je camera op een winkel richte zag je daar alle aanbiedingen, vond dat wel grappig.
Niet dat ik er een groot probleem mee heb, maar aangezien we allemaal zo accessibel mogelijk willen ontwerpen: die groene en rode lampjes werken voor mij als kleurenblinde totaal niet... Samen met 8-11% van de mannen die mijn 'kleurenblindheid' hebben. Bij een volle parkeergarage zouden de groene van mij best langzaam mogen gaan knipperen hoor.
Ja dat is inderdaad een probleem als je dit hebt.
heb je wel eens eens een EnChroma bril geprobeerd, is niet voor iedereen een oplossing maar misschien voor jouw wel
Ik ben ook kleurenblind/zwak en heb eigenlijk nooit problemen met het verschil tussen groen en rood. Zal ik op dat vlak denk ik net geluk hebben. Dat rode en oranje zie ik dan weer totaal niet. Al is een groen stoplicht voor mij praktisch fel wit.
Er zijn trouwens ook Enchroma brillen voor binnen. Zijn wel idioot duur.
[Reactie gewijzigd door Anoniem: 1439850 op 22 juli 2024 14:17]
Die enchroma-binnenbrillen zijn minder sterk. Logisch: ze filteren bepaalde golflengten weg, waardoor kleuren als groen en rood en blauw en paars verder uit elkaar komen te liggen.
Door je uitleg klinkt het wel alsof je deuteranopia hebt, wat ook het meestvoorkomende is.
Dan is het maar goed dat ik nooit heb besloten om zo een bril daadwerkelijk aan te schaffen. Meerdere malen over nagedacht, maar ik vind ze op sterkte simpelweg te duur.
Heb ondertussen ook wel leren leven met mijn kleurenzwakheid.
Ik zeg niet dat ze niet helpen he. Ik ben heel blij er mee, maar wel als zonnebril in de lente/zomer. Het opent in sommige gevallen echt wel je ogen voor wat voor een kleurenpracht er bestaat. Hout krijgt echt meer leven, karton krijgt meer warmte, bloemen zien er mooier uit, etc.
Maar inderdaad, op sterkte, dat heb ik ook nooit gedaan. Ik heb ze als cadeau voor mezelf bewaard na de ooglaserbehandeling.
ben er alleen nog niet achter hoe de andere parkeergarage de telling precies doen terwijl ze ook invalide plekken hebben.
want als er 10 van deze plekken gevuld zijn zijn er nog 10 gewone leeg.
Invalideplekken gewoon niet meetellen? Dus het autootje dat naar binnen is gekomen en al is geteld, weer aftrekken zodra hij op een invalideplek wordt neergezet?
Dan weet alleen een invalide niet of er nog plek voor hem is, maar dat is alleen op te lossen met een apart "VOL"-bordje voor invaliden (maar volle invalideplekken zijn naar mijn idee een stuk zeldzamer dan bij gewone plekken).
Een invalide plek is een plek die invalide is.
[Reactie gewijzigd door bwerg op 22 juli 2024 14:17]
Maar die rode of groene ledjes vind ik niet echt "slim" qua technologie, het is feitelijk een heel eenvoudige afstandssensor die kijkt of zich een voorwerp bevindt tussen de vloer en de sensor. Superhandig zoals je zelf aangeeft, maar de "smarts" zit hier vooral in de toepassing en de uitvoering, niet in de technologie. Maar da's mijn mening.
Goed dat er eens kritisch gekeken wordt naar dit soort projecten. Maar dit mag op deze manier toch niet onder “Premium” vallen? Het is eerder een opiniestuk dan een gedegen onderzoek. De auteur benoemd dat zaken in de smart city wereld niet transparant zijn, maar uit het stuk zelf blijkt ook weinig transparantie. Hoe is er onderzocht? Welke concrete gegevens zijn er boven tafel gekomen (ik had bv graag een overzichtje gezien van hoeveel geld er per gemeente geïnvesteerd is).
Goed dat er eens kritisch gekeken wordt naar dit soort projecten. Maar dit mag op deze manier toch niet onder “Premium” vallen? Het is eerder een opiniestuk dan een gedegen onderzoek.
Opiniestukken zijn wel eens vaker onderdeel van Premium:
De auteur benoemd dat zaken in de smart city wereld niet transparant zijn, maar uit het stuk zelf blijkt ook weinig transparantie. Hoe is er onderzocht? Welke concrete gegevens zijn er boven tafel gekomen (ik had bv graag een overzichtje gezien van hoeveel geld er per gemeente geïnvesteerd is).
Een overzichtje van hoeveel geld er per gemeente geïnvesteerd is?
Wat stel je je daar bij voor? Er zijn meer dan 350 gemeenten in Nederland. Dat betekent, als je geluk hebt, meer dan 350 verschillende denkbeelden over wat er wel of niet onder valt.
Dan kun je nog discussies hebben over de periode die je moet meetellen, over of interne uren meetellen of niet (om over de wijze van kostprijsberekening van interne uren nog maar te zwijgen) en over nog veel meer. Reken je kale bedragen, of per inwoner, of per huishouden, of per X?
In het voorbeeld van Renkum zegt men dat de verlichting "niets" kost. De totale kosten per jaar blijven gelijk aan de oude situatie. Wat is dan de investering?
Kortom, om zo'n overzichtje te produceren heb je mee tijd nodig dan de hele Tweakersredactie in een jaar te besteden heeft. En dan nog blijft er discussie over de definities en keuzes.
:strip_exif()/i/2004051934.jpeg?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2004051940.jpeg?f=imagenormal)
/i/2004051942.png?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2004648162.jpeg?f=fpa)
/i/1236865696.png?f=fpa)
/i/1240501005.png?f=fpa)
/i/2000946919.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1187352419.jpg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/145751/check-in-minion-small2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/464616/wvo-porsch-gif.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/140379/Hond_icon.jpg?f=community){kind=icon}
:strip_exif()/u/467778/crop5d7a5dd1f296a.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/65084/Ant-leaf_TNet.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/1054665/crop5be31086906cf_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/79614/Family-Guy-Victory-is-Ours.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/152942/Ch_03_Ganesha5_icon.jpg?f=community){kind=icon}
:strip_exif()/u/165291/Beholder60.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/36378/crop5a3f931ecfec0_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/106005/animated%2520garfield.gif?f=community){kind=small}
/u/270752/bunny_avatar60.png?f=community){kind=avatar}
/u/253626/crop636d14e9a93d3_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/27299/hoofd.png?f=community){kind=small}
/u/419920/kiwi.JPG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/439769/crop5a510243ea2e3_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/78725/train-icon3.jpg?f=community){kind=small}
/u/288175/crop5a3e9c06188f8_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/286895/icon1.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/2062/jannie2.gif?f=community){kind=small}
/u/45967/android-1.png?f=community){kind=small}
/u/333892/kuifje-0004.png?f=community){kind=small}
/u/40481/crop63f777c898038_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/76569/garfield14.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/214632/crop6371f178b5904_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/41864/X-treme_animation.gif?f=community){kind=small}
/u/604550/crop5616bb6cb8e0c_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/179615/crop5e009e0976f03.png?f=community){kind=small}
/u/94596/crop643fb12fd4e6d.png?f=community){kind=small}