Item: Dynabook Portégé X30L-G-11E
Author: Jelle Stuip

Samengevat

De Portégé X30L is voor zover wij weten met een gewicht van 870 gram de lichtste 13,3"-laptop van het moment. Dat komt onder andere door de magnesium behuizing, die vooral bij het scherm niet al te stevig is. Het is een zakelijk model met Windows 10 Pro en een ethernetaansluiting, maar Thunderbolt 3 ontbreekt helaas, net als HDMI 2.0. Het matte scherm heeft een hoge helderheid en is behoorlijk goed gekalibreerd. De accuduur van de kleine 42Wh-accu bedraagt net geen tien uur tijdens browsen. Dat is op zich niet slecht, maar gelijk geprijsde laptops doen het veel beter.

Pluspunten

Minpunten

Getest

Dynabook Portégé X30L-G-11E

Prijs bij publicatie: € 2.000,-

Bekijk product

Laptopfabrikanten zijn met elkaar in een constante strijd verwikkeld om de snelste, stevigste en dunste laptops te bouwen. En als er één ding is dat in de afgelopen jaren steeds belangrijker is geworden, dan is het wel gewicht. De magische grens is een kilogram en fabrikanten proberen daar net onder te komen. Dynabook vond een kilogram blijkbaar nog aan de zware kant, want de Dynabook Portégé X30 heeft sinds enige tijd een broertje in de vorm van de X30L, waarvan de fabrikant claimt dat het de lichtste 13,3"-laptop ter wereld is. Het gewicht is slechts 870 gram en dat is reden genoeg om de laptop in deze korte review te bespreken.

De X30L is dus licht en zelfs als je weet dat je met een lichte laptop te maken hebt, wordt je de eerste keer dat je de Dynabook X30L oppakt, verrast. Het lijkt in eerste instantie alsof je met een dummy in je hand staat of met een heel realistisch uitgevoerd stuk speelgoed in plaats van een laptop van op zijn minst 1500 euro. Dynabook heeft dat lage gewicht bereikt door de behuizing van een magnesiumlegering te maken. Daar maakt de fabrikant vaker gebruik van, bijvoorbeeld bij de gewone X30. Alleen, op de een of andere manier voelt dat magnesium niet aan als metaal, maar als plastic. Dat komt enerzijds door het lage gewicht en misschien ook doordat het dunne magnesium warmte minder goed geleidt dan een dikke aluminium behuizing doet. Het magnesium voelt daardoor warmer aan dan je van een metalen behuizing gewend bent en komt daardoor wat goedkoop over.

Hoe het ook zij, een van de belangrijkste dingen van de laptopbehuizing vinden we dat die de hardware stevig verpakt en op dat punt merk je dat een laag gewicht ten koste gaat van de stevigheid. Dat merk je vooral in de schermconstructie, die wel heel slap aanvoelt. Als je de hoeken van het scherm vastpakt, kun je het gemakkelijk torderen en dat geeft geen fijn gevoel op een laptop van 1500 euro. We zouden dus graag een stevigere schermconstructie zien, maar dat brengt natuurlijk weer extra gewicht met zich mee. Dynabook heeft de basis, waarin de hardware is verpakt, overigens wel stevig weten te maken. Je kunt de behuizing wat laten inveren door op het midden te drukken, maar daarvoor moet je zoveel kracht zetten, dat we dat in de praktijk niet zien gebeuren.

Toetsenbord, touchpad en aansluitingen

Officieel is de Portégé X30L een zakelijke laptop en hij wordt dan ook standaard geleverd met Windows 10 Pro. Een ander 'zakelijk' kenmerk is de gigabit-ethernetaansluiting aan de rechterzijde van de behuizing. Bij veruit de meeste (consumenten)laptops wordt de ethernetaansluiting weggelaten, maar in situaties waarbij wifi niet aanwezig of niet veilig genoeg is, kun je bij de Portégé terugvallen op ethernet. Naast de ethernetaansluiting zitten twee conventionele USB-aansluitingen die op maximaal 5Gbit/s werken. Aan de linkerkant zitten een microSD-kaartlezer, een hoofdtelefoonaansluiting en een HDMI 1.4-aansluiting. Voor een laptop in deze prijsklasse hadden we wel HDMI 2.0 verwacht, maar dat zit er dus niet op en voor 4k60-beeld zul je daarom de USB-C-aansluiting moeten gebruiken. Die ondersteunt overigens geen Thunderbolt en dat is helemaal een tegenvaller, want dockingstations met Thunderbolt worden vaak gebruikt in zakelijke omgevingen. Bovendien heeft de gewone X30 die aansluiting wel.

Iets anders dat we op de gewone X30 wel tegenkwamen en op de X30L 'missen', is de trackpoint. We zetten 'missen' tussen aanhalingstekens, want we vermoeden dat het joystickje midden in het toetsenbord niet echt populair meer is. Het is echter wel kenmerkend voor de meeste Portégé-laptops. In plaats daarvan zul je het, zoals bij veruit de meeste laptops, met een gewone touchpad moeten doen. Die touchpad vinden we aan de kleine kant en hij is bovendien niet volledig te gebruiken doordat de linkerbovenhoek door de vingerafdrukscanner is ingenomen. Het plastic oppervlak van de touchpad voelt vrij ruw aan, wat een goed gevoel van precisie geeft, en daarnaast worden multitouchbewegingen goed gevolgd. De touchpad voelt wel heel goedkoop aan als je erop klikt, door het korte klikje dat dit geeft. Daarnaast kun je de hoeken erg ver indrukken.

Het toetsenbord van de Dynabook heeft toetsjes die niet helemaal tot de rand lopen, zoals we weleens bij andere 13,3"-laptops zien, en dat levert dus relatief kleine knoppen op. De toetsjes hebben een heel subtiel kuiltje, waardoor je vinger naar het midden van de toets glijdt. De basis van de laptop is zoals gezegd een stuk steviger dan het scherm en daardoor veert het toetsenbord nauwelijks mee tijdens het typen. De travel is gering, maar niet veel anders dan bij een doorsnee dunne laptop.

Benchmarks

Dynabook voorziet de X30L van Intel-processors van de tiende generatie en heeft daarbij voor Comet Lake-processors gekozen. Die zijn in tegenstelling tot Ice Lake-cpu's nog op 14nm gemaakt, maar hebben wel een hogere maximale kloksnelheid. De Core i7-10510U in ons reviewsample heeft bijvoorbeeld een maximale kloksnelheid van 4,9GHz en dat is maar liefst een gigahertz hoger dan de veelgebruikte Core i7-1065G7, van de Ice Lake-generatie.

Cinebench R15 - Multi
Cinebench R15 - Single
3DMark Cloud Gate
3DMark Cloudgate - Graphics
3DMark Cloudgate - Physics

Cinebench R15 - Multi
Laptop	Cpu/soc	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Lenovo Yoga Slim 7	Ryzen 7 4800U	1.290
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	Ryzen 5 4500U	950
HP Envy x360 13-ay0001nd	Ryzen 5 4500U	837
Dell XPS 13 9300	Ci7-1065G7	782
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	Ci7-1065G7	670
Dynabook Portégé X30L-G-11E	Ci7-10510U	579
HP Elite Dragonfly	Ci5-8365U	516
Dynabook Portégé X30-F-12D	Ci7-8565U	515
Acer Swift 5 SF515-51T-552D	Ci5-8265U	506

Cinebench R15 - Single
Laptop	Cpu/soc	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Lenovo Yoga Slim 7	Ryzen 7 4800U	182
Dell XPS 13 9300	Ci7-1065G7	180
Dynabook Portégé X30L-G-11E	Ci7-10510U	180
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	Ci7-1065G7	178
Dynabook Portégé X30-F-12D	Ci7-8565U	170
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	Ryzen 5 4500U	168
HP Envy x360 13-ay0001nd	Ryzen 5 4500U	164
HP Elite Dragonfly	Ci5-8365U	163
Acer Swift 5 SF515-51T-552D	Ci5-8265U	153

3DMark Cloud Gate
Laptop	Cpu/soc	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Lenovo Yoga Slim 7	Ryzen 7 4800U	21.311
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	Ryzen 5 4500U	16.011
HP Envy x360 13-ay0001nd	Ryzen 5 4500U	14.610
Dell XPS 13 9300	Ci7-1065G7	14.416
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	Ci7-1065G7	12.890
Dynabook Portégé X30L-G-11E	Ci7-10510U	9.371
Acer Swift 5 SF515-51T-552D	Ci5-8265U	8.701
Dynabook Portégé X30-F-12D	Ci7-8565U	8.684
HP Elite Dragonfly	Ci5-8365U	8.453

3DMark Cloudgate - Graphics
Laptop	Cpu/soc	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Lenovo Yoga Slim 7	Ryzen 7 4800U	27.364
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	Ryzen 5 4500U	22.651
HP Envy x360 13-ay0001nd	Ryzen 5 4500U	22.442
Dell XPS 13 9300	Ci7-1065G7	18.874
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	Ci7-1065G7	17.739
Dynabook Portégé X30L-G-11E	Ci7-10510U	10.872
Dynabook Portégé X30-F-12D	Ci7-8565U	10.452
Acer Swift 5 SF515-51T-552D	Ci5-8265U	10.262
HP Elite Dragonfly	Ci5-8365U	10.118

3DMark Cloudgate - Physics
Laptop	Cpu/soc	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Lenovo Yoga Slim 7	Ryzen 7 4800U	12.012
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	Ryzen 5 4500U	7.903
Dell XPS 13 9300	Ci7-1065G7	7.892
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	Ci7-1065G7	6.588
HP Envy x360 13-ay0001nd	Ryzen 5 4500U	6.577
Dynabook Portégé X30L-G-11E	Ci7-10510U	6.320
Acer Swift 5 SF515-51T-552D	Ci5-8265U	5.679
Dynabook Portégé X30-F-12D	Ci7-8565U	5.456
HP Elite Dragonfly	Ci5-8365U	5.365

In benchmarks zien we helaas niet veel terug van die hoge kloksnelheid en dat blijkt te komen doordat Dynabook het verbruik vrij conservatief heeft afgesteld. Bij benchmarks schiet het verbruik van de processor naar 40 watt, maar na een seconde of 5 daalt het naar 15 watt, zoals de door Intel gespecificeerde tdp van de processor. Bij veel andere fabrikanten zien we dat er veel langer meer verbruikt mag worden. Het verbruik van de cpu in de Dell XPS 13 9300 komt tijdens Cinebench bijvoorbeeld niet onder de 25 watt uit. Een hoog energiebudget betekent dat de kloksnelheden hoger liggen en dat de laptop dus sneller is. Waarschijnlijk heeft Dynabook de laptop weinig laten verbruiken om de warmteontwikkeling in de kleine behuizing binnen de perken te houden. Alleen in singlecore-toepassingen is de Dynabook wel weer snel, want om één core op een hoge klokfrequentie te laten draaien, is niet al te veel vermogen nodig.

Blender RyzenGraphic na 0/30 min.
Verschil Blender
DaVinci Resolve 4K Video

Blender RyzenGraphic na 0/30 min.
Laptop	Cpu/soc	Minimum- / Gemiddelde j in seconden (lager is beter)
Lenovo Yoga Slim 7	Ryzen 7 4800U	27s 28s
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	Ryzen 5 4500U	40s 48s
HP Envy x360 13-ay0001nd	Ryzen 5 4500U	46s 53s
Dell XPS 13 9300	Ci7-1065G7	52s 1m10s
Dynabook Portégé X30L-G-11E	Ci7-10510U	1m9s 1m13s
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	Ci7-1065G7	59s 1m28s
HP Elite Dragonfly	Ci5-8365U	1m11s 1m29s
Dynabook Portégé X30-F-12D	Ci7-8565U	1m22s 1m31s
Acer Swift 5 SF515-51T-552D	Ci5-8265U	1m21s 1m32s

Verschil Blender Ryzengraphic
Laptop	Cpu/soc	Minimum- / Gemiddelde tijd in % (lager is beter)
Lenovo Yoga Slim 7	Ryzen 7 4800U	3,7
Dynabook Portégé X30L-G-11E	Ci7-10510U	5,8
Dynabook Portégé X30-F-12D	Ci7-8565U	11,0
Acer Swift 5 SF515-51T-552D	Ci5-8265U	13,6
HP Envy x360 13-ay0001nd	Ryzen 5 4500U	15,0
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	Ryzen 5 4500U	20,0
HP Elite Dragonfly	Ci5-8365U	25,3
Dell XPS 13 9300	Ci7-1065G7	34,6
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	Ci7-1065G7	49,2

DaVinci Resolve 16 - 4K Video
Laptop	Cpu/soc	Minimum- / Gemiddelde tijd in seconden (lager is beter)
Lenovo Yoga Slim 7	Ryzen 7 4800U	9m35s
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	Ryzen 5 4500U	15m57s
HP Envy x360 13-ay0001nd	Ryzen 5 4500U	19m7s
Dell XPS 13 9300	Ci7-1065G7	20m28s
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	Ci7-1065G7	28m9s
Dynabook Portégé X30L-G-11E	Ci7-10510U	36m19s

We kijken vervolgens ook nog even naar de mate van throttling die plaatsvindt als we de laptop een half uur laten renderen in Blender. Omdat de laptop het opgenomen vermogen van de cpu al heel snel beperkt, is er weinig sprake van throttling, maar is de processor in het gunstigste geval ook niet bepaald snel. Als we vervolgens een video renderen in DaVinci, blijkt ook dat de laptop beduidend langzamer is dan andere Core i7-laptops.

Helderheid wit
Contrast
Afwijking grijswaarden
Afwijking kleur

Helderheid wit
Laptop	Resolutie	Gemiddelde helderheid in cd/m² (hoger is beter)
Dell XPS 13 9300	1920x1200	600
Dynabook Portégé X30-F-12D	1920x1080	492
Dynabook Portégé X30L-G-11E	1920x1080	464
HP Envy x360 13-ay0001nd	1920x1080	426
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	1920x1080	420
Lenovo Yoga Slim 7	1920x1080	385
HP Elite Dragonfly	1920x1080	336
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	1920x1080	281

Contrast
Laptop	Resolutie	Gemiddelde contrast in verhouding (hoger is beter)
Lenovo Yoga Slim 7	1920x1080	2026:1
HP Envy x360 13-ay0001nd	1920x1080	1869:1
Dell XPS 13 9300	1920x1200	1852:1
HP Elite Dragonfly	1920x1080	1601:1
Dynabook Portégé X30-F-12D	1920x1080	1366:1
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	1920x1080	1337:1
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	1920x1080	1307:1
Dynabook Portégé X30L-G-11E	1920x1080	1253:1

Gemiddelde grijsafwijking
Laptop	Resolutie	Gemiddelde kleurafwijking in ΔE2000 (lager is beter)
Dynabook Portégé X30-F-12D	1920x1080	1,50
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	1920x1080	2,20
HP Elite Dragonfly	1920x1080	3,00
Dynabook Portégé X30L-G-11E	1920x1080	4,00
HP Envy x360 13-ay0001nd	1920x1080	5,30
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	1920x1080	5,90
Dell XPS 13 9300	1920x1200	6,00
Lenovo Yoga Slim 7	1920x1080	6,10

Gemiddelde kleurafwijking (excl wit)
Laptop	Resolutie	Gemiddelde kleurafwijking in ΔE2000 (lager is beter)
HP Elite Dragonfly	1920x1080	1,10
Dynabook Portégé X30-F-12D	1920x1080	1,50
Dynabook Portégé X30L-G-11E	1920x1080	2,00
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	1920x1080	2,60
HP Envy x360 13-ay0001nd	1920x1080	2,80
Dell XPS 13 9300	1920x1200	3,40
Lenovo Yoga Slim 7	1920x1080	3,70
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	1920x1080	3,80

Doordat Dynabook van Sharp is, was het een kleine moeite om ook een schermpaneel van Sharp in de laptop te monteren. Het paneel heeft een resolutie van 1920x1080 pixels en volgens Sharp een maximale helderheid van 470cd/m². In onze meting met de SpectraCal C6-colorimeter en Calman-software komen we uit op 462cd/m², dus die bewering klopt. Het contrast van ongeveer 1250:1 is voor een ips-scherm niet slecht, maar we zien ook vaak hogere verhoudingen, tot 2000:1. De kalibratie van het scherm is goed, bij waarden van minder dan 3 is de afwijking met het blote oog als het goed is niet zichtbaar en de waarde van 4 in de grijswaardenmeting vinden we nog alleszins acceptabel.

Accutest browsen)
PCMark 8 creative conv.
PCMark 8 Creative conventional (accu)

Accutest browsen 2013 (180cd/m²)
Laptop	Accucapaciteit (Wh)	Gemiddelde tijd in uren en minuten (hoger is beter)
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	67Wh	16u1m
Lenovo Yoga Slim 7	60,7Wh	15u32m
Dell XPS 13 9300	52Wh	14u43m
HP Envy x360 13-ay0001nd	51Wh	13u12m
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	67Wh	12u28m
Dynabook Portégé X30-F-12D	47,9Wh	10u35m
Dynabook Portégé X30L-G-11E	42Wh	9u50m
HP Elite Dragonfly	38Wh	9u
Acer Swift 5 SF515-51T-552D	53,9Wh	8u40m

PCMark 8 creative conv.
Laptop	Accucapaciteit (Wh)	Gemiddelde tijd in uren en minuten (hoger is beter)
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	67Wh	5u56m
Dell XPS 13 9300	52Wh	5u42m
Lenovo Yoga Slim 7	60,7Wh	5u38m
HP Envy x360 13-ay0001nd	51Wh	5u34m
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	67Wh	4u35m
Acer Swift 5 SF515-51T-552D	53,9Wh	4u20m
Dynabook Portégé X30L-G-11E	42Wh	4u18m
Dynabook Portégé X30-F-12D	47,9Wh	4u5m
HP Elite Dragonfly	38Wh	3u58m

PCMark 8 Creative conventional (accu)
Laptop	Accucapaciteit (Wh)	Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Lenovo Yoga Slim 7	60,7Wh	3.854,00
Dell XPS 13 9300	52Wh	3.500,00
Asus ZenBook 13 UX325JA-AH006T	67Wh	3.483,00
Asus ZenBook 14 UM425IA-AM005T	67Wh	3.382,00
HP Envy x360 13-ay0001nd	51Wh	3.289,00
Dynabook Portégé X30-F-12D	47,9Wh	2.709,00
Acer Swift 5 SF515-51T-552D	53,9Wh	2.624,00
Dynabook Portégé X30L-G-11E	42Wh	2.576,00
HP Elite Dragonfly	38Wh	2.555,00

Er zijn verschillende manieren om een laptop een laag gewicht mee te geven. Een behuizing van een magnesiumlegering gebruiken is er een. Een andere manier is de accu verkleinen. Ten opzichte van de gewone X30 is de accucapaciteit bij de X30L met 6Wh afgenomen. Dat hoeft geen probleem te zijn als je de laptop ook zuiniger weet te maken, maar dat is Dynabook niet gelukt. Tijdens onze lichtste accutest, waarbij we webbrowsen simuleren, komen we op bijna tien uur uit. Dat is op zich niet slecht, maar veel onlangs geteste laptops doen het stukken beter. Bij een zwaardere belasting, wat we met PCMark simuleren, daalt de accuduur bovendien behoorlijk.

Tot slot hebben we de Dynabook X30L nog even opengeschroefd. De hardware is gemakkelijk toegankelijk doordat Dynabook gewoon Phillips-boutjes gebruikt heeft. Onder de motorkap tref je een vervangbare geheugenmodule aan. Acht gigabyte is al vastgesoldeerd en je kunt dus upgraden tot maximaal 24GB, wat ook de capaciteit is waarvan ons testmodel was voorzien. De draadloze netwerkkaart is vervangbaar en dat geldt ook voor de ssd, maar die is niet gemakkelijk bereikbaar, want daarvoor moet het hele moederbord eruit.

Conclusie

Als je de lichtste 13,3"-laptop ter wereld wil hebben, kom je uit bij de Dynabook X30L. Hij weegt 870 gram en voor zover wij weten is er op dit moment geen lichtere 13,3"-laptop te krijgen. Dat lage gewicht heeft wel een prijs en dat kun je letterlijk en figuurlijk nemen. Figuurlijk gezien offer je namelijk wat snelheid op, omdat de hardware in de dunne behuizing goed gekoeld moet blijven, en accuduur, want de accu is kleiner dan bij de gewone X30. Ook missen we ten opzichte van dat model de trackpoint en Thunderbolt 3. Wat je wel krijgt, is een heel licht apparaat met een goed scherm en behoorlijk veel aansluitingen voor een compacte laptop. Voor de liefhebbers is de laptop zelfs voorzien van gigabit-ethernet en dat kom je op dit soort laptops nauwelijks nog tegen.

Nog even over die letterlijke prijs; die vinden we fors. De goedkoopste uitvoering heeft een Core i5-10210U-processor, 8GB geheugen en een ssd van 256GB. Dat is niet bepaald exotische hardware en die kom je al in laptops van 700 euro tegen, maar Dynabook vraagt voor die laptop 1500 euro. Het model dat wij hebben getest, met een 1TB-ssd, een Core i7-processor en 24GB geheugen, kost ruim 2000 euro. Voor wie dat ervoor overheeft, is een laag gewicht wel heel veel waard.