Inleiding: firmware tweaken
De eerste generatie Western Digital Black-ssd's stamt uit 2017 en had destijds wat prestaties betreft niet zo gek veel in de melk te brokkelen: concurrenten als de 960 EVO deden meer voor minder. Daar kwam met de 2018-versie van de WD Black verandering in, want die pci-e-ssd met aanduiding SN700 combineerde prima prestaties met een scherpe prijs.
Voor de 2019-versie met aanduiding SN750 van de WD Black heeft Western Digital niet veel veranderd. De controller is in beginsel onveranderd gebleven en het bedrijf gebruikt nog steeds 3d-nand met vierenzestig lagen. De firmware is evenwel wat getweakt en belangrijker: WD heeft de maximale capaciteit verdubbeld tot 2TB voor de SN750 in plaats van 1TB in de SN700.
|
WD Black SN750 (2019) |
WB Black SN700 (2018) |
WD Black Pci-e (2017) |
Capaciteiten |
250GB, 500GB, 1TB, 2TB |
250GB, 500GB, 1TB |
250GB, 500GB |
Controller |
WD 3-core ARM |
WD 3-core ARM |
Marvell 88SS1093 |
Nand |
64laags 3d-nand (bics3) |
64laags 3d-nand (bics3) |
15nm tlc (Sandisk) |
Endurance |
200TBW, 300TBW, 600TBW, 1200TBW |
200TBW, 300TBW, 600TBW |
80TBW / 160TBW |
Garantie |
5 jaar |
5 jaar |
5 jaar |
Introductieprijzen |
80usd, 130usd, 250usd, 500usd |
120usd, 230usd, 450usd |
109usd, 200usd |
De controller is WD's eigen ontwerp, maar het nand is afkomstig uit de joint venture die het samen met Toshiba (en dochter Sandisk) in FlashForward heeft. Dat nand is BiCS-nand en wordt als tlc-geheugen geconfigureerd. Zoals gebruikelijk is een stukje nand gereserveerd voor een slc-cache, maar cijfers hierover maakt WD niet bekend. In het door ons geteste 1TB-model lijkt die cache omstreeks 12GB groot te zijn. De maximale lees- en schrijfsnelheden naar de cache zijn iets groter dan bij het 2018-model en ook de snelheden naar het tlc-nand zouden iets hoger zijn. We testen de 1TB-drive en vergelijken die met het model van vorig jaar. Let wel: de capaciteiten komen niet overeen, want van de 2017 WD Black-versie hebben we enkel de 512GB-variant, terwijl we van de 2018-versie zowel de 500GB- als 1TB-variant in huis hebben. Van de 2019-uitvoering, de SN750, hebben we vooralsnog enkel een 1TB-uitvoering.
Die uitvoering kost overigens iets meer dan de 2018-versie momenteel kost. De 500GB-versie kost zo'n vijftien euro meer dan die van vorig jaar en voor de 1TB-versie betaal je ongeveer twee tientjes meer. De 2TB-versie van de SN750 is per gigabyte relatief goedkoper en kost ongeveer vierhonderd euro, maar is pas dit voorjaar verkrijgbaar. Er zullen ook versies met extra heatsink verkocht worden; die optie zal tegen meerprijs op alle uitvoeringen behalve de 250GB-versie verkrijgbaar zijn.
Prestaties
Als vergelijkingsmateriaal hebben we de directe concurrenten, zoals Samsungs 970 EVO (Plus), Corsairs MP510, met Phison E12-controller, en AData's S11 met SM2262EN-controller, in de lijst opgenomen. Uiteraard kijken we ook naar de 2018-versie van de WD Black en voor de volledigheid hebben we de 2017-versie, waarvan we alleen de 512GB-versie getest hebben, bekeken. De Samsung 970 Pro staat erbij om ook een ssd uit het hogere segment te vergelijken.
We beginnen met de door Windows gerapporteerde capaciteiten en de opgenomen vermogens. We kunnen bij nvme-drives enkel de actieve belasting meten. De idle-vermogens zijn dermate laag, in de ordegrootte van milliwatts, dat we die met onvoldoende resolutie kunnen meten.
- Geformatteerde capaciteit
- Opgenomen vermogen, seq. schrijven
- Opgenomen vermogen, random schrijven
Bij random schrijven zijn de WD-drives, van oud tot nieuw, een stuk zuiniger dan de concurrentie en met de 970 EVO-drives scheelt het in sommige gevallen zelfs de helft. Bij sequentiële schrijfacties is Intels qlc-drive iets zuiniger, maar dat is een 512GB-drive die inherent iets zuiniger is dan 1TB-drives. De WDs zijn in ieder geval een stuk zuiniger dan de overige concurrentie.
- Sequentieel lezen
- Sequentieel schrijven
- Random lezen
- Random schrijven
De snelste x4-ssd's hikken een beetje tegen de 3000MB/s-grens aan bij sequentieel schrijven. De WD Black is iets sneller dan de 970 EVO en ook vergeleken met vorig jaar is er een kleine winst. Met sequentieel schrijven is de WD Black zelfs sneller dan de 970 Pro van Samsung, maar de EVO Plus is nog iets rapper. Met vooral de random lees- en in mindere mate de schrijfprestaties blijven de WD Blacks een beetje achter bij de rest.
- Light desktop workload - doorvoer
- Gaming workload - doorvoer
- Heavy workload - doorvoer
De 970 Pro is in de lichtste test met afstand de snelste, en ook in de gaming-test blijft de voorsprong behouden, maar die is dan wel kleiner. In de zwaarste test is Western Digital echter de snellere drive, hoewel het verschil met de 970 Pro niet enorm is. De EVO Plus is weer baas boven baas en verslaat de WD Black in alle traces. Opvallend genoeg is de oudere generatie Blacks nog steeds iets sneller dan de nieuwe drive in de zwaarste benchmark, terwijl dat bij de twee lichtere traces juist niet het geval is.
De prestaties van oude WD Black uit 2017, de Corsair MP510 en S11 van AData en Intels 660-qlc-drive storten aardig in bij langdurige belasting, maar de nieuwe Black doet het een stuk beter. Samsungs 970-ssd's, en zeker de Pro, doen het nog wel iets beter.
Conclusie
Western Digital laat met zijn nieuwste WD Black-ssd zien dat het in eigen ontwikkeling hebben van een flash-controller wel degelijk voordelen biedt ten opzichte van het simpelweg inkopen van zo'n controller. Een paar chips bij Phison of Silicon Motion inkopen is zo gedaan, maar dan ben je afhankelijk van die bedrijven om de firmware te optimaliseren voor jouw nand-configuratie. WD heeft ervoor gekozen dat in eigen hand te nemen met een zelfontwikkelde controller en dankzij firmware-tweaks is hun WD Black-ssd van 2019 een stukje sneller dan het model van vorig jaar, hoewel de hardware identiek is.
De winst van de SN750- ten opzichte van de SN700-drives is in de meeste gevallen niet gigantisch, maar in twee van de drie traces zien we toch aanzienlijke verschillen. Op basis daarvan loont het toch om de nieuwe drives te kopen, maar waarschijnlijk heb je over enige tijd geen keus meer, omdat voorraden van de oude 2018-variant niet meer aangevuld zullen worden. Het is maar te hopen dat de prijzen van de nieuwe SN750-drives dan zakken naar het niveau van de SN700-versie.
Op het gebied van energieverbruik is de WD Black vergeleken met de vorige generatie de betere keus, maar zeker vergeleken met de Samsung-drives zijn ze een stuk zuiniger. Voor gebruik in een laptop zijn de WD-drives dan ook de logische optie. Kortom, de nieuwe SN750 WD Blacks zijn een marginale verbetering ten opzichte van de SN700-uitvoering, dus op dit moment hoef je de meerprijs niet te betalen. Als de oude voorraad op is en de nieuwe drives wat in prijs gezakt zijn, is ook de nieuwe WD Black weer een uitstekende keus.
Als Samsung zijn EVO Plus-drives niet had uitgebracht, zou de nieuwe WD Black een prima alternatief voor de EVO-drives zijn. Die zijn weliswaar iets goedkoper, maar de WD is in de regel iets sneller. Met de komst van zijn Plus-variant heeft Samsung echter weer een iets snellere drive uitgebracht, die bovendien nog iets goedkoper is. Dat is een beetje jammer voor WD, die met de Blacks wel de EVO's verslaat, maar de EVO Plus voor zich moet dulden. Het blijven wel interessante alternatieven voor de 970 Pro-drives en dat voor minder geld. Bovendien zijn de WD Blacks voor laptops dankzij hun lagere verbruik een uitstekende keus.