Inleiding
Elk jaar komt er rond deze tijd een nieuwe versie van Android uit, al was het vorig jaar en dit jaar iets vroeger dan normaal. We lieten eerder al zien wat er nieuw was in de ontwikkelaarspreview en inmiddels hebben we een tijdje kunnen spelen met de definitieve versie. Hij is genoemd naar het welbekende Oreo-koekje en de knuffelandroïde is dit keer omgedoopt tot superheld, wellicht naar aanleiding van de nieuwe functie Rescue Party.
Toch is dat niet de belangrijkste nieuwe feature. Android Oreo handelt vooral over handigheidjes, veiligheid en in iets mindere mate over optimalisaties en visuele vernieuwingen. Er wordt voortgeborduurd op manieren om de accuduur te verlengen, de meldingen zijn net als vorig jaar weer aangepast, er is nog meer controle voor de gebruiker en Google heeft de basis gelegd voor meer en snellere updates van fabrikanten, in potentie. Het nieuwe AutoFill-framework is een handigheidshoogtepunt en op het gebied van beveiliging is Google Play Protect geïntroduceerd, wat ook beschikbaar komt voor andere Android-versies.
Al met al zijn het vooral veel kleine wijzigingen en een paar grote. We behandelen ze een voor een op de volgende pagina's.
De voorkant
De interface van Android heeft een flinke hoeveelheid subtiele en een paar minder subtiele wijzigingen ondergaan. Toch zal een deel van deze wijzigingen aan het uiterlijk uiteindelijk niet zichtbaar zijn op smartphones en andere apparaten, omdat die bijvoorbeeld al een eigen versie ervan in hun Android-skin hebben. In veel gevallen kan het echter een voordeel zijn als bepaalde dingen al native in Android zitten.
Een van de wijzigingen die redelijk in het oog springen, is de aanwezigheid van meldingsstipjes. Het heeft even geduurd, maar Android krijgt ze met Oreo. IOS heeft de bolletjes al sinds jaar en dag om aan te geven dat een app een melding heeft en diverse Android-skins hebben ook rode bolletjes met cijfers erin om aan te geven hoeveel nieuwe meldingen een app heeft. Android Oreo doet het net even anders; er worden geen cijfers weergegeven, zoals bij veel andere Android-skins en iOS, maar simpelweg puntjes in verschillende kleuren. Als je lang drukt op de app in kwestie, krijg je een preview van de melding, en als je daarop tikt, ga je meteen naar het relevante scherm in de app. De bolletjes zijn in een kleur van de app zelf en zijn verder subtiel, doordat ze geen cijfer hebben. Daardoor zien je thuisscherm en app-drawer er niet meteen uit als een kerstboom. Dat kunnen we waarderen.
Google heeft ook de tekstselectie wat slimmer gemaakt. Als je bijvoorbeeld in een notitie tekst intikt en selecteert, zal Google de tekst proberen te interpreteren en een appsuggestie geven in het pop-upmenu. Als je een telefoonnummer invoert, kun je dat meteen bellen. Als je een adres ingeeft, krijg je een link naar maps, en als het een webadres is, krijg je een icoon van Chrome met daarachter een link naar de browser. Ook zou de tekstselectie zelf wat slimmer zijn geworden, waarbij bijvoorbeeld adressen herkend worden en bij lang drukken in hun geheel worden geselecteerd, in plaats van één woord.
Automatisch invullen
Iets wat eigenlijk onder de motorkap zit, maar wel ontzettend fijn is aan de voorkant, is het nieuwe, systeembrede AutoFill-framework. Je kunt vanaf Oreo in de instellingen, enigszins verstopt onder 'Systeem - Talen en invoer - Geavanceerd - Service voor automatisch aanvullen', aangeven welke wachtwoordmanager je wilt gebruiken. Standaard staat die uit en als je hem aanzet op 'Automatisch aanvullen', is hij standaard ingesteld op Google, maar je kunt hier ook een wachtwoordmanager van eigen voorkeur invoeren.
De populaire wachtwoordmanagers LastPass, Dashlane, 1Password en Enpass ondersteunen het en je kunt ze als standaardmanager instellen als je die apps hebt geïnstalleerd. De velden waar een wachtwoord, creditcardinformatie of andere zaken ingevuld moeten worden, spreken via de nieuwe AutoFill-api de standaard wachtwoordmanager aan en nadat je geverifieerd hebt met bijvoorbeeld een vingerafdruk, kan de informatie uit je favoriete wachtwoordmanager direct ingevuld worden. Dat betekent nóg minder vaak een wachtwoord of andere zaken invullen en dat is natuurlijk een geschenk uit de hemel.
Er was hier eerder wel een soort work-around voor via de Toegankelijkheidsopties, maar die werkte de helft van de tijd niet. Met dit nieuwe AutoFill-framework werkt het wel goed. Toch kan het zijn dat een app niet goed samenwerkt met het framework en dat is wanneer deze geen gebruik maakt van de, door ontwikkelaars overigens bijna altijd gebruikte ,'standard view'. Als apps gebruikmaken van een 'custom view', werkt het soms niet. Dat kan bijvoorbeeld in een game zijn. Toch is het over het algemeen een handige functie, omdat het erg foutgevoelig en vooral irritant is om continu zelf je gevoelige informatie in te tikken.
Notificaties
Ook op het gebied van meldingen is er net als bij Android Nougat weer het nodige veranderd. Een eerste handige optie is dat je notificaties kunt laten snoozen, ofwel uitstellen. Dat doe je door de melding een stukje naar de zijkant te schuiven en dan op het klokje te klikken. Je kunt hem vervolgens na een kwartier, halfuur, uur of twee uur opnieuw laten weergeven.
Je kunt nu ook instellen hoe Google notificaties weergeeft. Je kunt kiezen voor 'geen geluid of visuele onderbreking', of voor alleen een geluid, alleen een weergave op het scherm, beide of 'laat de app beslissen'. Bij de laatste keuze laat je het aan de ontwikkelaar van de app over. Dat is fijn, want in dit geval is meer keuze beter wat ons betreft.
Iets wat je veel meer controle geeft over meldingen, zijn de nieuwe notificatiekanalen in Oreo. Die kanalen zijn een categorie van bepaalde meldingen die een app kan doen en daarbinnen kun je van alles instellen over de manier waarop de melding tot je komt. Zo kun je bij Google Foto's bij de meldingen van de Assistent een lage prioriteit instellen en de melding zonder geluid laten horen, terwijl je in het geval van een melding die over Backups gaat, een hoge prioriteit instelt, met geluidsignaal en een meldingsstip bij het app-icoon. Daarnaast kun je instellen dat hij ook in de nietstorenmodus getoond moet worden. Met de kanalen kun je veel preciezer aangeven welke meldingen je belangrijk vindt en dus meer in je ogen, oren en andere zintuigen mogen springen.
Instellingen
De cyaanachtige kleuren van het instellingenmenu hebben plaatsgemaakt voor helblauwe accenten in een verder zwart-witte interface. Daarnaast zitten er per instellingencategorie veel meer opties onder de noemer 'geavanceerd'. Standaard worden deze niet weergegeven en dat is prima, want de meest voorkomende functies vind je zo vaak sneller.
Een handige optie op het gebied van wifi is dat je kunt instellen dat je wifitoggle automatisch aangaat als je in de buurt bent van een kwalitatief goed en bekend netwerk. Zo kun je dus je wifi uitschakelen als je je op plekken begeeft die geen wifinetwerk hebben, om accu te besparen. Als je dan weer thuis of op het werk bent, zal hij automatisch weer op de bekende wifi overgaan. Of, als je een keer een slechte wifiverbinding hebt en je zet het even uit, loop je niet het risico per ongeluk veel mobiele data te verstoken omdat je je wifi later vergeet aan te zetten en vrolijk doorgaat met series kijken op Netflix.
Met Android Oreo wordt ook het beheren van je opslag een stukje beter. Er staan onder Opslag nu meer categorieën, zoals games, film- en tv-apps, en onder de knop 'ruimte vrijmaken' staan keurig alle apps waarvan je tijdelijke data kunt verwijderen. Je kunt aanvinken van welke apps je dat wilt doen en met een enkele tik heb je die opslag weer tot je beschikking.
Het batterijgedeelte van de instellingen heeft een visuele make-over gehad. Daardoor is de accugrafiek bijvoorbeeld iets duidelijker geworden. Je hebt nu ook wat meer zicht op het batterijgebruik per app, omdat je kunt zien hoeveel minuten de app actief is geweest op de voorgrond, maar ook op de achtergrond.
Visuele wijzigingen
Er is steeds meer fragmentatie op het gebied van app-iconen bij Android-skins. Samsung heeft vierkanten met afgeronde hoeken, Google zelf kwam met de Pixel-telefoons met ronde iconen en het gevolg van al die verschillende stijlen is dat de uniformiteit bij skins vaak ver te zoeken is zodra je apps installeert die niet standaard op je telefoon staan. Daar heeft Google met Adaptive Icons iets op bedacht. App-makers kunnen vanaf Oreo één geünificeerd icoon aanleveren per app, dat in Android automatisch omgezet wordt in de gewenste vorm. Je kunt de diverse vormopties terugvinden bij de instellingen van het thuisscherm.
De nieuwe beeld-in-beeldmodus zorgt ervoor dat je bijvoorbeeld een video klein op de voorgrond kunt tonen en ondertussen een mailtje kunt beantwoorden. Maar gelukkig beperkt de nieuwe modus zich niet tot video. Zo kun je ook Google Maps in een venster op de voorgrond plaatsen of een videogesprek met Google Duo in een klein venster weergeven, terwijl je bijvoorbeeld iets opzoekt. Je kunt de modus per app aan- of uitzetten en hij wordt geactiveerd door simpelweg op de thuisknop te drukken als je je in de desbetreffende app bevindt. Het wachten is natuurlijk op ondersteuning van app-ontwikkelaars naast Google zelf en ook bij sommige Google-apps werkte het op het moment van schrijven nog niet. Dit is vooral een interessante functie op grotere telefoons en wellicht tablets, maar of gebruikers hem in de praktijk echt vaak op hun kleinere smartphonescherm zullen gebruiken, wagen we te betwijfelen.
De achterkant
Laten we beginnen bij misschien wel de belangrijkste nieuwe functie van Android Oreo, omdat die voor elke Android-gebruiker in potentie van belang is: Project Treble. Google noemt Project Treble zelf de grootste low-levelverandering in de systeemarchitectuur tot op heden. Het is niet iets wat je zult merken bij het voor het eerst starten van Android Oreo, maar wel iets waardoor je toekomstige Android-updates hopelijk eerder zult krijgen als je géén Pixel-, Nexus- of General Mobile-toestel hebt.
Het is altijd een zwak punt van Android geweest dat alleen een paar toestellen met stock Android vrijwel meteen een nieuwe Android-versie kregen. Iedereen met een toestel waar fabrikantspecifieke software op zit, moet langer wachten. Het is op het moment van schrijven niet eens zo lang geleden dat sommige toestellen eindelijk op Android 7 zijn overgegaan en nu is er alweer een nieuwe Android-versie, die vermoedelijk ook pas ergens volgend jaar op het overgrote deel van smartphones zal verschijnen.
Niet te vroeg juichen; dat lost Project Treble helaas nog niet meteen op. Hopelijk leidt het er wel toe dat de versies na Android 8.0, als fabrikanten welwillend zijn, sneller naar de meeste smartphones komen dan nu het geval is. Met Project Treble trekt Google namelijk het deel dat door de fabrikanten van de socs en de smartphonefabrikanten gemaakt wordt, los van het Android-framework zelf. Fabrikanten moeten in eerste instantie nog wel hun software apart van Android 8.0 programmeren, maar daarna hebben ze er minder werk aan.
Tot nu toe moesten fabrikanten, zodra de opensourcecode van de nieuwe Android-versie uitkwam, wachten op de chipmakers. Die moesten de nieuwe Android-versie eerst voorzien van de juiste drivers en andere code voor hun socs. Daarna konden de Samsungs en HTC's van deze wereld aan de slag met hun softwareskin. Omdat het framework van Android zelf vanaf Android Oreo losgesneden is van de zogeheten vendor implementation, hoeft een nieuwe Android-versie niet volledig opnieuw verbouwd te worden bij elke update die een fabrikant uitbrengt.
Naast de veranderingen in de architectuur kunnen fabrikanten en chipmakers vanaf Oreo ook hun codewijzigingen naar het Android Open Source Project verplaatsen, zodat oplossingen voor bugs en dergelijke niet door de fabrikant opnieuw toegepast hoeven te worden in een Android-versie daarna, maar al in het geüpdatete Android-framework zitten. Dat scheelt fabrikanten tijd en kosten, wat hopelijk tot gevolg heeft dat ze daadwerkelijk zullen besluiten om nieuwe Android-versies sneller uit te brengen. Of dat zo is, moeten we afwachten.
/i/2001634999.png?f=imagenormal)
Accuduur
Android Oreo maakt een beter onderscheid tussen apps die op de voorgrond en apps die op de achtergrond opereren. Dat kan afwijken van de vraag of een app letterlijk op de voorgrond staat, want Oreo merkt een muziekapp die op de achtergrond muziek speelt, ook aan als voorgrondapp. Dat is belangrijk, want Android Oreo legt meer restricties op aan achtergrondprocessen.
Als je een 'zware' taak aan het uitvoeren bent, zoals het spelen van een spel, kunnen apps op de achtergrond nog steeds een beroep doen op het Android-systeem om bijvoorbeeld een feed te updaten of om berichten op te halen. Bij Android Oreo worden die processen meer beperkt dan nu het geval is.
De apps kunnen overigens nog wel gewoon terecht bij de job scheduler, die sinds Android 6 Marshmallow is ingebouwd. Die zorgt ervoor dat de taken die niet direct van belang zijn voor de gebruikerservaring, alsnog op gezette tijden kunnen worden uitgevoerd. Als het systeem minder druk is, of het toestel staat in de stand-bystand, kunnen de taken die bij de job scheduler zijn ingediend, allemaal in één keer uitgevoerd worden. Daardoor wordt minder energie gebruikt en gaat je accu dus als het goed is, langer mee. In theorie is dat een goede manier om energie te sparen, maar het is helaas niet op een betrouwbare en reproduceerbare manier te testen.
Beveiliging
Google Play Protect is ook nieuw in Android Oreo. Daarmee worden alle apps in de Play Store continu gescand en in de gaten gehouden. Als een app iets doet dat tegen Googles regels ingaat, wordt de aanbieder geweerd uit de Play Store, is het dreigement van Google. Ook lokaal op Android-apparaten worden apps met Oreo eens in de zoveel tijd gescand, als je daarvoor kiest. Dat gebeurt op momenten waarop je er geen last van hebt. Apps die van onbekende bronnen komen, worden ook onder de loep genomen door Google Play Protect en je krijgt een melding als er een verdachte app gevonden wordt.
Een belangrijke verandering is verder het installeren van apps die niet uit de Play Store komen. Voorheen kon je simpelweg een schakelaar overhalen in de instellingen, zodat apps van onbekende bronnen werden toegestaan. Als je dat aan liet staan, hadden apps de mogelijkheid om bijvoorbeeld een beveiligingsupdate zonder verdere tussenkomst van de gebruiker te installeren. Die 'beveiligingsupdate', die stiekem bijvoorbeeld een app is, kan echter ook malware bevatten. Google laat je met Oreo per app bepalen of die onbekende apps mag installeren, wat de veiligheid ten goede komt.
Het fijne aan Google Play Protect is dat het niet alleen op Android Oreo werkt, maar momenteel ook langzamerhand beschikbaar is op andere apparaten met Android 4.2 of hoger. We zijn blij dat Google wat meer aan de beveiliging heeft gedacht.
Minder bootloops
Google heeft ook een manier gevonden om bootloops in specifieke gevallen op te lossen. Er zijn twee manieren waarbij de zogeheten Rescue Party-functie geactiveerd wordt. De eerste is als een apparaat binnen vijf minuten vijf keer de system_server opnieuw start en dus zelf opnieuw start. De tweede is als een app vijf keer binnen dertig seconden crasht. Met andere woorden: zodra er op deze manieren een lus ontstaat, gaat het apparaat met Oreo automatisch in een oplossingsmodus. Daarbij wordt elk stapje een stukje agressiever. Bepaalde delen van het systeem worden gereset in eerste instantie en het uiterste redmiddel is om het apparaat in recovery mode te zetten, zodat je een reset naar fabrieksinstellingen kunt uitvoeren.
Volgens Google zal Android ook aanmerkelijk sneller starten. Dat hebben we gemerkt en het scheelt behoorlijk. De Pixel was in een seconde of vijftien opgestart. Ook apps starten en werken sneller. Dat komt onder meer door het automatisch weggooien van de cachedata als deze een bepaalde limiet overschrijdt, maar Google laat er verder weinig over los. We hebben niet gemerkt dat apps sneller werken, maar het starten van apps gaat inderdaad sneller in de praktijk.
Ondersteuning
Er zijn nog tal van andere wijzigingen in Oreo. Zo heeft Google ondersteuning ingebouwd voor de LDAC, waarbij Sony een sleutelrol heeft vervuld. Volgens Sony kun je met die codec via bluetooth een grotere hoeveelheid data met bitrates van meer dan 990kbit/s overpompen en dat komt de geluidskwaliteit van audio ten goede op draadloze hoofdtelefoons, die steeds meer in zwang raken sinds Apple en fabrikanten als HTC hebben besloten de 3,5mm-poort uit te bannen. Ook is er ondersteuning voor AAudio, dat ontworpen is voor hoge kwaliteit audio met lage latency.

Voor apparaten met schermen die een groter kleurbereik hebben, is het fijn dat Android nu ook kleurprofielen ondersteunt als AdobeRGB en DCI-P3. Daardoor kunnen Android-apps in Oreo beelden die met die kleurprofielen zijn gemaakt, correct weergeven. Dit is ook van belang voor hdr-schermen, die we steeds vaker in smartphones zien.
Tot slot
Android Oreo heeft een aantal handige nieuwe functies. Fijn is bijvoorbeeld het nieuwe AutoFill-framework, waarbij je je eigen wachtwoordmanager kunt instellen. Ook is tekstselectie slimmer geworden. De meldingsstipjes zijn een welkome aanvulling op Android en Google heeft het goed uitgewerkt. Met de nieuwe notificatiekanalen kun je veel preciezer instellen welke meldingen je wilt ontvangen en je kunt meldingen nu ook uitstellen. De beeld-in-beeldmodus is voor een beperkte groep mensen eveneens praktisch.
Google heeft deze keer meer dan gemiddeld aan veiligheid gedacht. Met Google Play Protect wordt zowel de Play Store als je telefoon desgewenst gescand op malafide praktijken en het installeren van onbekende apps is wat veiliger geworden. Als je je telefoon kwijt bent, heb je nu veel meer mogelijkheden om hem te vinden. Dat kan via Maps, door een berichtje te sturen naar de potentiële vinder, door de telefoon te vergrendelen of zelfs door hem helemaal te wissen.
De optimalisaties zijn vooral te vinden op het gebied van accuduur en starttijd. Google probeert met Android Oreo de accuduur van je toestel te verlengen door meer beperkingen op te leggen aan achtergrondprocessen en apps starten wat sneller door het automatisch verwijderen van cache.
Een wijziging van Android waar we stiekem onze hoop voor de toekomst op gevestigd hebben, is project Treble, dat er in de loop van de komende jaren hopelijk toe leidt dat er meer en snellere updates van smartphonefabrikanten komen, al durven we dat niet te garanderen. Wel verwachten we meer verschil in updatebeleid tussen de fabrikanten, aangezien sommige van hen van het updatebeleid een speerpunt zullen maken, waar andere misschien bewust geen updates meer uitbrengen om de verkoop van nieuwe producten te stimuleren. Fabrikanten zullen in elk geval minder reden hebben om laks te zijn met updates na Android 8.0.
Op visueel gebied is er niet heel veel te melden, behalve subtiele wijzigingen in de instellingen en algemene interface, en de uniformering van app-iconen. Verder zijn op audio- en schermgebied diverse vormen van ondersteuning toegevoegd en dat is eigenlijk de hoofdmoot van de vernieuwing in Android Oreo. Daarmee vormen de nieuwe handigheidjes het grootste verschil met voorgaande versies van Android. Het zijn hoofdzakelijk dingen waar je leven net iets makkelijker van wordt.