Inleiding
Al sinds Microsoft de telefoontak van Nokia overnam, doemde zo nu en dan het gerucht op dat het Finse bedrijf zou terugkeren op de telefoonmarkt. Zo af en toe kwam er iets van een bevestiging, dan weer een ontkenning. Tot aan nu dan: er komt een Fins bedrijf dat Android-smartphones gaat verkopen onder de naam Nokia.
Ondanks de dominantie van Samsung in de afgelopen jaren en de opmars van fabrikanten als Apple, LG, Huawei, Oppo en Xiaomi, is Nokia nog steeds een bekende naam. De merknaam is in de volksmond zelfs veelal synoniem geworden aan het product. Mensen zeggen nu dat ze vroeger 'zo'n oude Nokia' hadden, terwijl dat vroeger een mobieltje, telefoon of gsm heette.
Hoewel Nokia synoniem is geworden aan de simpele, stevige mobiele telefoon met lange accuduur, heeft het ook een behoorlijke partij meegeblazen op de smartphonemarkt. Het bracht al smartphones uit in de jaren negentig van de vorige eeuw, liep lang voorop met vernieuwende toestellen en was marktleider tot 2011.
Met HMD Global Oy komt er weer een Fins bedrijf dat Nokia-smartphones en -tablets gaat uitbrengen. Zal de oude naam zorgen voor nieuwe faam of wordt Nokia een stickertje op een telefoon van Foxconn?

Een korte geschiedenis
Nokia begon niet als telefoonmaker, maar als verwerker van houtpulp. Via een fusie in 1967 van drie bedrijven uit het Finse dorp Nokia ontstond het bedrijf dat ook in elektronica zat. Het wilde een conglomeraat worden met diverse bedrijfstakken, waaronder rubberbanden, kabels en telefoons.

Bron: ETLA, onderzoeksinstituut voor Finse economie
Toen gooide een recessie in Finland roet in het eten. Nokia besloot begin jaren negentig het roer helemaal om te gooien. Het verkocht de andere bedrijfstakken en richtte zich alleen op telefoons en telecommunicatie, dat toen in de kinderschoenen stond. Die keuze was niet onlogisch. Hoewel het toen nog klein was, had Nokia zichzelf goed gepositioneerd. Het werkte al vanaf het begin mee aan gsm, de 2g-standaard voor mobiel bellen. Bovendien had het veel patenten en zag het een grote kans om te groeien.
De eerste smartphone van Nokia en misschien wel de eerste succesvolle smartphone aller tijden is de 9000 Communicator. De term smartphone bestond nog niet, maar het was een combinatie van twee zaken die later de basis vormden voor smartphones: telefoon en pda, een personal digital assistent voor het bijhouden van de agenda en contactpersonen, en het versturen en ontvangen van e-mails.
/i/1380894434.jpeg?f=imagenormal)
Nokia werd na 2007 overrompeld door de iPhone en later door Android, maar plan twee stond al jaren in de coulissen: Nokia's eigen Linux-distro Maemo. Maemo was een paar jaar lang een speeltuin geweest voor het team van voornamelijk technici, die 'internettablets' uitbrachten en op hun eigen geeky manier alles uit een mobiel apparaat probeerden te halen wat erin zat.
In 2009 moest Maemo de eerste stap zetten naar het grote publiek; de N900 werd de eerste smartphone met Maemo. Volwassen was Maemo op dat moment nog niet en met kennis van Linux kon je er veel, veel meer uithalen dan als doorsneegebruiker, maar de stap was gezet. De N900 toonde dat Maemo enkele zaken beter voor elkaar had dan Symbian. Het ontwikkelen van apps was makkelijker, de browser was een stuk beter, en de interface liep vloeiender en zag er mooier uit.
Het was altijd de bedoeling dat Maemo Symbian zou vervangen. Omdat Nokia inzag dat het dat alleen wellicht niet zou redden, voegde het Maemo samen met Moblin van Intel, in een initiatief met de naam MeeGo. De ontwikkeling ging echter niet zo snel als verwacht en toestellen werden uitgesteld. De hardware was klaar, de software nog niet.
Het team, dat vooral in Duitsland werkte, haalde de nooit uitgesproken deadline niet. Het had in januari 2011 te weinig om te laten zien aan de nieuwe ceo Stephen Elop. Die koos voor Windows Phone en maakte duidelijk dat MeeGo geen toekomst had. In oktober van dat jaar kwam de Lumia 800 uit.
/i/1320851959.jpeg?f=imagenormal)
De gesprekken over een intensievere samenwerking tussen Nokia en Microsoft namen pas begin 2013 een aanvang. Oorspronkelijk ging het niet eens over een overname, zo bleek uit een verklaring van een 'belastingdienst' in India.
In de laatste maanden voordat Ballmer zijn vertrek zou aankondigen, gingen de bedrijven in gesprek over een overname van de telefoontak. De timing was opnieuw curieus; de overname werd een paar weken nadat Ballmer had gezegd dat hij zou vertrekken, bekendgemaakt.
Microsoft ging na de overname door met Lumia's maken en bracht zelfs enkele goedkope telefoontjes uit, maar de naam Nokia verdween langzaamaan. In 2014 verscheen met de Lumia 735 en 830 de laatste smartphone met de naam Nokia erop. De goedkope telefoontjes zonder Windows Phone bleven verschijnen, maar zijn in het westen lang niet zo zichtbaar als smartphones. In de Benelux is de naam Nokia nu zo goed als verdwenen.
De deal: een nieuw bedrijf met een oude naam
Na de verkoop van de telefoontak aan Microsoft verdween Nokia uit de telefoonwinkels, maar niet voor lang. Eind 2014 verraste het Finse bedrijf met de aankondiging van de N1, een tablet. De Nokia N1 leek nog het meest op een variant van Apples iPad mini met Android en Nokia's eigen Android-launcher, de Z Launcher. De tablet kwam bijna uit het niets en heeft tot nu toe ook geen opvolger.
/i/2000563035.jpeg?f=imagenormal)
Een tablet uitbrengen mag wel, maar smartphones zijn nog altijd uit den boze voor Nokia. Bij de deal met Microsoft spraken beide bedrijven af dat Nokia tot eind 2016 geen smartphones mocht uitbrengen. Voor telefoons die geen smartphones zijn, geldt die deal nog langer, tot 2024.
Om Nokia terug te laten komen op de mobiele markt is een nieuw bedrijf opgericht, HMD Global Oy. HMD krijgt de merkrechten om smartphones en tablets te voorzien van de naam Nokia en de voormalige Finse marktleider geeft een licentie in patenten aan HMD. In ruil daarvoor krijgt het van het nieuwe bedrijf een deel van de opbrengst uit de verkoop van zijn apparaten. Het nieuwe Finse bedrijf komt onder leiding te staan van Arto Nummela, die nu bij Microsoft werkt, maar voorheen bij Nokia onder meer verantwoordelijk was voor de ontwikkeling van high-end toestellen als de N97 en N900.
HMD belooft in de aankondiging 'mooi ontworpen producten van hoge kwaliteit, in lijn met de naam van Nokia' af te leveren. Nu zal elk bedrijf dat van zichzelf zeggen, maar aangezien het een Fins bedrijf is met een oude Nokia-topman aan het roer, is het niet ondenkbaar dat de lat inderdaad hoger ligt dan bij een willekeurige fabrikant. De tijd zal leren hoe de producten onder leiding van HMD eruitzien.
Er is in elk geval een ding bekend; HMD kiest niet voor Windows Phone, maar voor Android om de Nokia-apparaten mee uit te rusten. Het is niet voor het eerst dat er Android-smartphones met de Nokia-naam zullen verschijnen. Vlak voor de overname van Microsoft kwam de Finse fabrikant met de Nokia X. Die telefoonserie was geen lang leven beschoren.
/i/1393246436.jpeg?f=imagenormal)
Nokia heeft in elk geval een stevige vinger in de pap, want het mag een lid van het bestuur benoemen. En hoewel er lastig de vinger op te leggen is, ademt het bericht van Nokia zelf, vanaf de url tot aan de toon, het idee dat het gaat om een comeback van Nokia. Desondanks investeert Nokia niet in het bedrijf.
HMD heeft de licentie op de Nokia-naam van Microsoft gekocht. HMD verwacht in de komende jaren inkomsten te krijgen uit de verkoop van die mobieltjes. Fabrikant Foxconn heeft de fabriek in Vietnam in handen gekregen waar Microsoft die telefoons laat produceren.
Microsoft stopt dus met goedkope Nokia-telefoons, maar ook de Lumia-lijn, ooit ingezet door Nokia, zou wel eens kunnen verdwijnen. In recente communicatie noemt het Redmondse bedrijf, anders dan voorheen, de naam Lumia alleen nog in combinatie met al uitgebrachte producten. Al sinds begin dit jaar gaat het gerucht dat Microsoft de naam Lumia wil laten verdwijnen.
Nokia zelf zit ook niet stil. HMD mag de naam hebben voor telefoons en tablets, zelf stapt Nokia in de markt voor e-health en wearables. Nokia kocht daarvoor onlangs de Franse fabrikant Withings.
Tot slot
Het duurt nog even voordat de eerste Nokia-producten van HMD op de markt komen. Het spiksplinternieuwe bedrijf moet nog werk verzetten. Het zal geen bouwtekeningen op de plank hebben liggen en moet dus apparaten gaan ontwerpen. Bovendien moet het componenten gaan inkopen en vervolgens het komende product slijten aan providers en retailers. Met de steun van Nokia kan dat sneller gaan dan met andere start-ups, maar normaal gesproken duurt die ontwikkeling minimaal anderhalf jaar.
De manier waarop Nokia betrokken is bij de oprichting en bedrijfsvoering van HMD wekt op zijn minst de indruk dat het nieuwe bedrijf geldt als erfgenaam van Nokia's telefoontak. Dat houdt verder weinig risico in. Nokia levert licenties op de naam en patenten, maar het kan deze keer niet in financiële problemen komen bij het mislukken van dit project. Nokia lijkt een veilige manier te hebben gevonden om terug te komen op de mobiele markt.
De naam Nokia wekt bij veel mensen positieve gevoelens op, of dat nu is om oude, volgens het imago bijna niet kapot te krijgen mobieltjes of om nieuwere, vooruitstrevende Lumia's. Het is nu lastig te voorspellen hoe dit nieuwe project zal uitpakken, maar in de afgelopen jaren hebben veel mensen gewenst dat er meer Nokia-smartphones met Android zouden verschijnen. Die wens gaat uitkomen.
/i/2001087267.jpeg?f=imagenormal)