Inleiding: wait what?
Nokia gaat een Android-toestel uitbrengen. Het is een simpel zinnetje, maar tot enige tijd geleden leek het compleet onmogelijk. De timing is bovendien curieus: Microsoft staat op het punt om Nokia over te nemen en de ontwikkeling van Android is in handen van Microsofts aartsrivaal Google. Daardoor is het alsof FC Barcelona zijn thuiswedstrijden zou gaan afwerken in het Bernabéu-stadion. In het shirt van Real Madrid.
Maar Android is meer dan Googles besturingssysteem. Het is een besturingssysteem met een miljoen applicaties, het grootste mobiele besturingssysteem ter wereld en het werkt op alle hardware die je je kunt bedenken. Dat zijn belangrijke overwegingen voor een bedrijf als Nokia en straks voor Microsoft. Want het enige dat erger is voor Microsoft en Nokia dan Android-telefoons met eigen diensten is een Android-telefoon zonder Microsoft- en Nokia-diensten.
Zoals elke fabrikant heeft ook Nokia een eigen idee over hoe Android eruit zou moeten zien en hoe het zou moeten functioneren. Tweakers probeerde de eerste Android-telefoon van de Finse fabrikant, de Nokia X, uit op het Mobile World Congress, om erachter te komen wat Nokia heeft gedaan met Android.
Waarom Nokia Android gaat gebruiken
Het lijkt een onbegrijpelijke stap: Nokia, dat binnenkort door Microsoft wordt overgenomen, en al een paar jaar alleen maar Windows Phone gebruikt op smartphones, maakt opeens de switch naar Android. Hoewel het onbegrijpelijk lijkt, zijn er toch verklaringen voor.
Zo is Nokia al jaren bezig met een smartphone-besturingssysteem op basis van Linux voor goedkopere smartphones. De eerste inspanningen hiervoor begonnen in 2005, twee jaar voordat de iPhone uitkwam en drie jaar voordat de eerste Android-telefoon zou worden gepresenteerd. Nokia bouwde toen voort op Maemo, een Linux-platform dat Nokia maakte voor 'tablets' als zijdelings project, iets wat bij Apple een 'hobby' genoemd zou worden.
De stap van Maemo naar goedkope telefoons kwam nooit. Wel maakte de Finse fabrikant in 2009 een smartphone op basis van Maemo, de N900. Toen Nokia besloot om MeeGo te ontwikkelen samen met Intel, kwam er opnieuw een vertakking: er volgde een uitgave voor duurdere telefoons waaruit uiteindelijk de N9 voortkwam en er kwam een versie voor goedkope telefoons, die Nokia ontwikkelde onder de naam Meltemi.
Meltemi was meer dan een plan; er was een geheime sdk voor ontwikkelaars en er lag een roadmap voor toestellen, waarvan Nokia al prototypes maakte. In totaal ging het om meer dan vijf telefoons en waarschijnlijk heeft Nokia die ontwerpen gebruikt voor Lumia-toestellen.
Nadat toenmalig Nokia-directeur Stephen Elop bekendmaakte dat de Finnen louter Windows Phone zouden gebruiken, liep het al snel af met Meltemi. Ontwikkelaars die ermee bezig waren, kregen ontslag, de sdk kreeg geen updates meer en uiteindelijk maakte Nokia in de zomer van 2011 bekend dat het nooit officieel aangekondigde project zou stoppen.
Nokia had een ander plan. In plaats van zelf een platform te ontwikkelen en dat te gebruiken, pakte het bedrijf simpelweg een Linux-platform voor smartphones dat al jarenlang ontwikkeld werd: Android. Het voordeel is dat het geschikt is voor goedkope toestellen en dat er veel ontwikkelaars bekend zijn met het platform. Bovendien is het makkelijker om een downloadwinkel te vullen; de apps bestaan al, dus hoeft Nokia alleen ontwikkelaars over te halen de app ook bij Nokia in de winkel te zetten.
Microsoft hintte er zondag op dat Nokia alleen de beslissing heeft gemaakt om Android op telefoons toe te passen. Dat zal ongetwijfeld waar zijn, maar Microsoft heeft een groot belang bij de lijn die Nokia inzet met de X. Dat idee kwam ook naar voren in de presentatie van Nokia X, waarbij een topvrouw van Skype op het podium kwam om de ondersteuning van Microsoft aan te tonen. Immers, Microsoft wil zich bij uitstek profileren als bedrijf dat naast toestellen ook diensten aanbiedt. Windows Phone heeft een marktaandeel van drie procent, terwijl de diensten van Nokia en Microsoft op Android een veel groter potentieel hebben; bijna tachtig procent van diezelfde markt. De Android-lijn geeft intern een reden om die diensten goed te ontwikkelen.
De Nokia X geeft in elk geval al een voorzet tot Android-telefoons van Microsoft zelf. Of, en hoe die in het plan van de Redmondse softwaremaker passen om veel geld te verdienen aan de mobiele markt, blijft onzeker - maar het geeft Microsoft in elk geval een voet tussen de deur op het platform van de grote concurrent.
Software: geen Google, wel Android
Weg met Google
Nokia heeft weliswaar een Android-telefoon gemaakt, maar er is geen spoor van Google te bekennen. Dat is voor Nederlanders niet logisch - elke telefoon in Nederlandse winkels heeft immers Google-apps - maar in sommige andere landen weten ze niet beter. Vooral in China gebruiken veel fabrikanten Android zonder goedkeuring van Google, iets wat soms onder de naam aosp wordt samengevat: Android Open Source Project.
Omdat Android zonder Google veel elementen mist die je standaard op een Android-telefoon verwacht - Play Store, Google Maps en Gmail - moeten fabrikanten die zelf aanvullen. Nokia heeft daarvoor een eigen downloadwinkel voor Android-apps gemaakt, de Nokia Store, die al enkele bekende apps heeft. Veel van de apps uit de Play Store zul je echter moeten missen.
Wel heeft Nokia iets slims gedaan: het heeft samenwerkingen met alternatieve downloadwinkels als die van het Russische Yandex. Als iets niet in de Nokia Store staat en wel in de Yandex.Store, dan verschijnt direct een link naar de Yandex.Store in de resultaten van de Nokia Store. Zo hoopt Nokia het probleem van missende apps op te vangen.
Het gebruik van Android garandeert dat apps compatibel zijn, maar ideaal is het niet. De Play Store, onder controle van Google en niet zomaar te gebruiken zonder goedkeuring van de zoekgigant, is simpelweg het startpunt voor veel ontwikkelaars en gebruikers en alle alternatieven zijn tot nu toe inferieur. Zelf sideloaden is ook niet echt de beste optie omdat apps die gebruikers van willekeurige sites downloaden vaak malware bevatten.
Ook heeft Nokia uiteraard eigen kaartendiensten, die in de ogen van velen niet onder doen voor die van Google. Nokia heeft eigen kaartenmateriaal en maakt al jaren navigatie-apps. Op die manier probeert Nokia de telefoon completer te maken.
Interface
Op het gebied van interface is het duidelijk waar de voorkeur van Nokia ligt. Het is net alsof ze geprobeerd hebben een variant op Windows Phone te porten naar Android. Het homescreen toont standaard 'tiles'. Het zijn geen live tiles, al kan bijvoorbeeld de Gallery-tile wel wisselen tussen foto's.
Rechts van het homescreen staat de Fast Lane, een idee dat Nokia ook toepast in Asha-toestellen en dat Nokia in een iets andere vorm verzon voor zijn N9 met MeeGo 1.2 Harmattan. Het idee is dat in Fast Lane alle recente activiteit op de telefoon samen komt. Dat zijn dus notificaties, maar ook meldingen van het maken van foto's en video's of openen van apps.
Het idee is dat je dankzij Fast Lane snel naar recente apps of activiteiten kunt springen; zo kun je een foto maken, even je mail checken en via Fast Lane de foto alsnog delen op Facebook of Instagram. Het idee is goed en in de korte hands-on-tijd leek het prima te functioneren; het zou ons niet verbazen als andere fabrikanten op Android ook met dit idee aan de haal zullen gaan.
Naast de Fast Lane is er ook een klassieke notificatiebalk met toggles en meldingen. Het hoofdmenu ontbreekt; alle applicaties staan op het homescreen en nieuwe worden automatisch onderaan toegevoegd in een aparte bak met alle resterende apps die niet met een eigen tile op het homescreen staan. Als je maar een paar apps hebt, werkt dat prima. De lijst is echter niet alfabetisch, waardoor het al snel een rommeltje zal worden.
Nokia lost dat op door gebruikers mappen te laten maken op het startscherm. Dat is iets dat bijvoorbeeld op Windows Phone niet kan. Nokia heeft ook zijn Glance-screen op de Nokia X-toestellen gezet: zonder ook maar een knop in te drukken zijn de tijd en notificaties zichtbaar. Het lockscreen toont ook notificaties; door vanaf de balk met de notificatie opzij te vegen opent automatisch de bijbehorende app. Dat is verrekte handig.
In menu's is te zien dat ondanks de skin er nog wel sporen van Android te vinden zijn. De menu's hebben een Holo Dark-uiterlijk met blauwe accenten.
Nokia heeft duidelijk zijn best gedaan om de besturing van de Nokia X-toestellen met de beperkte hardware vloeiend te houden. Dat is grotendeels gelukt. Het is onrealistisch om in die prijsklasse snelle toestellen met vloeiend aanvoelende besturing te verwachten, maar het steekt uit boven wat we gewend zijn voor dit geld. De skin van Nokia is duidelijk goed geoptimaliseerd.
Het is mogelijk om games als Asphalt 8 te spelen, maar daar blijken de beperkingen van de hardware nog duidelijker: de laadtijden zijn lang. Nokia heeft naast eigen diensten ook eigen apps gemaakt voor de browser en het toetsenbord; alternatieven als Opera en Swiftkey zullen in de Nokia Store staan. Swiftkey zal in elk geval komend jaar een gratis download zijn.
De X-toestellen draaien een geforkte versie van Android 4.1.2 Jelly Bean met build JZ054K en niet Android 4.4, dat juist is gemaakt voor dit soort toestellen. Vermoedelijk is Nokia lang bezig geweest met het maken en optimaliseren van de skin en kwam Android 4.4 te laat om de overstap te maken.
Camera
De Nokia X heeft een 3,2MP-camera aan de achterkant met de mogelijkheid om video's op te nemen op een resolutie van 720x480 pixels met 30fps. Dat kan zowel in 3gpp- als mp4-formaat. Standaard is het echter 352x288 pixels met een framerate van rond 20-25. De resultaten zijn - zoals je zou mogen verwachten - zo goed als waardeloos. Dat is echter niet anders bij gelijkgeprijsde telefoons.
/i/1393243514.jpeg?f=imagenormal)
Design en hardware: een echte Nokia
Ontwerp
/i/1393246436.jpeg?f=imagenormal)
Wie het ontwerp van Nokia-telefoons van de afgelopen jaren heeft gezien, kan nauwelijks verrast zijn door het ontwerp van de X-telefoons. De telefoons hebben een box-achtig ontwerp. Op afbeeldingen lijkt het misschien op de Lumia 520, maar zodra je hem vastpakt, is dat idee weg: het is een ander materiaal en ook de vorm is anders. De glasplaat van het scherm bedekt net niet de hele voorkant, maar laat de hoekjes over, iets dat al sinds 2011 in Nokia-ontwerpen zit.
Het ontwerp heeft geen naden en is van kunststof; het kunststof voelt stroef en stevig aan en het 'monoblock'-idee van het design maakt hem strak; het is een ontwerp en materiaal dat we in deze prijsklasse verder niet zien en oogt verzorgd en mooi. De knoppen zijn meegekleurd in de kleuren van de telefoon - hij zal te krijgen zijn in onder meer rood, groen, geel, blauw, zwart en wit. De knoppen zitten aan de zijkant, waar Nokia ze normaal plaatst: twee volumeknoppen en een aan-/uit-knop. De cameraknop van de Lumia's ontbreekt.
Onder het scherm zit maar een knop: een terug-knop. Die heeft een dubbele rol: bij een korte aanraking fungeert hij als terug-knop, bij een lange aanraking keer je terug naar het startscherm. De micro-usb-aansluiting zit onderop het toestel, terwijl de 3,5mm-ingang bovenop te vinden is.
In totaal komen er drie uitvoeringen van de X-telefoon. De X en X+ zijn uiterlijk gelijk, de XL is een duurdere versie met groter scherm en een frontcamera.
Toestel | Nokia X | Nokia X+ | Nokia XL | Nokia Lumia 520 |
Afmetingen |
115x63x10,4mm |
115x63x10,4mm |
144x77x10,9mm |
120x64x9,9mm |
Gewicht |
129g |
129g |
190g |
124g |
Scherm |
4", ips-lcd, 800x480 pixels |
4", ips-lcd, 800x480 pixels |
5", ips-lcd, 800x480 pixels |
4", ips-lcd, 800x480 pixels |
Geheugen |
512MB ram, 4GB rom, microsd-slot |
768MB ram, 4GB rom, microsd-slot |
768MB ram, 4GB rom, microsd-slot |
512MB ram, 8GB rom, microsd-slot |
Camera |
Geen frontcam, 3,2MP-camera |
Geen frontcam, 3,2MP-camera |
1,3MP-frontcam, 5MP-camera |
Geen frontcam, 5MP-camera |
Prijs |
89 euro |
99 euro |
109 euro |
Onbekend |
De Nokia XL lijkt op papier meer waar voor zijn geld te bieden, dankzij de extra frontcam en het extra geheugen. Daar zit echter wel een nadeel aan: de telefoon is heel breed. De XL heeft een 5"-scherm, met stevige bezels van ongeveer 7mm breed aan de zijkanten. Dat betekent dat je in feite een grote telefoon vast hebt in de klasse van bijvoorbeeld de Galaxy Note. Hij is iets breder dan de Galaxy Note 3 Neo met 5,55"-scherm. Dat komt mede omdat het 5"-scherm de resolutie heeft van 800x480 pixels en een beeldverhouding van 15:9; het scherm is dus iets breder dan op telefoons met 16:9-schermen.
Scherm
Het scherm van de Nokia X heeft een diagonaal van 4" en een resolutie van 800x480 pixels. Het is ongeveer het minimale schermformaat voor een telefoon anno 2014 - met de minimale resolutie. De scherpte van het scherm is in deze prijsklasse acceptabel: met 244 pixels per inch zit hij in de buurt van bijvoorbeeld de Galaxy S4 mini van Samsung.
Bij de XL is dat anders. Die heeft evenveel pixels op een veel groter scherm en heeft dus maar 186 pixels per inch; daarmee kun je het vergelijken met bijvoorbeeld de scherpte van een iPhone 3G uit 2008.
Nokia heeft zijn ClearBlack-technologie niet ingebouwd, maar desondanks ogen de schermen boven verwachting: de helderheid is prima en vermoedelijk kun je die buitenshuis op een zonnige dag ook nog aflezen - iets dat in deze prijsklasse zelden voorkomt. Het is bovendien een ips-scherm met prima kijkhoeken. Het contrast leek bovendien in orde, iets wat bij goedkope telefoons ook vaak anders is.
/i/1393246356.jpeg?f=imagenormal)
Hardware
De Nokia X draait op een Qualcomm Snapdragon 200-chip, het demomodel bleek te beschikken over een een MSM8625. Dat is een dualcore-soc gemaakt op 45nm met twee Cortex A5-processorkernen. Hoewel het natuurlijk aardig is om 'dualcore' op de doos te kunnen zetten, hoef je geen indrukwekkende prestaties te verwachten: het is echt een chip voor goedkope toestellen met de prestaties die daarbij horen. De gpu is een Adreno 203 van Qualcomm zelf. Dat is afdoende voor veel taken op de schermresolutie die Nokia gebruikt, maar het houdt niet over.
Het werkgeheugen is met 512MB voor de X en 768MB voor de X+ en XL in deze prijsklasse prima, maar het zorgt er wel voor dat multitasken niet ideaal werkt. Na het spelen van een game bleek het homescreen tijdens een hands-on bijvoorbeeld tien seconden nodig te hebben om zich weer op te bouwen. Het is duidelijk dat de X niet teveel taken tegelijk aan kan.
De Nokia X is bovendien niet voorzien van al teveel sensoren. Het toestel bevat een accelerometer van Bosch en sensoren voor licht en nabijheid van Liteon, om het scherm uit te schakelen bij het bellen en de automatische helderheid te regelen. Iets als een kompas ontbreekt in dit toestel.
Tot slot
Pasen en Pinksteren vallen deze maandag 24 februari op een dag: Nokia heeft drie Android-telefoons gepresenteerd en dat is een dag waarvan weinigen verwacht zullen hebben dat hij zou komen. De Android-telefoons van Nokia zijn voor hun prijssegment bovendien indrukwekkend: voorzien van goed werkende software, mooi scherm en stevig ontwerp. Het zijn, kortom, echte Nokia's met Android.
Nokia mikt op landen waar smartphones aan het opkomen zijn en Google zich nog niet de positie heeft verworven die het bijvoorbeeld in Nederland heeft. Microsoft en Nokia proberen Google te verslaan op eigen terrein en dat is zowel moedig als riskant.
In Nederland zal dat een hels karwei worden. Veel mensen zullen Android vereenzelvigd hebben met de diensten van Google en verwachten dus hun Gmail en Google-contacten op het toestel; als je van een ander Android-toestel komt, is dat lastig overstappen.
Niet alleen de overstap van een Android-toestel met Google-diensten is lastig, maar waar moeten Nokia X-gebruikers heen als ze een duurder toestel willen? Nokia maakt verder louter Windows Phones, maar betaalde apps kun je niet meenemen. Alleen de diensten zijn compatibel, de apps niet per se.
Had Nokia deze telefoons drie of vier jaar geleden gemaakt, dan lagen de kaarten anders. Inmiddels is de realiteit dat in veel landen mensen niet meer hun eerste smartphone kiezen, maar hun tweede, derde of vierde; dat staat het succes van deze toestellen in de weg.
De frontale aanval op Google in zijn eigen achtertuin toont in elk geval aan dat Android als opensource-project nog altijd springlevend is. Zelfs Googles aartsrivalen kunnen met Android aan de haal gaan. De Nokia X kan bovendien als eerste antwoord geven op de vraag hoe een toestel met Nokia-features en -design het zou doen met Android.
Van welke kant je het ook bekijkt, de Nokia X-toestellen zijn voor die prijsklasse indrukwekkend, de software is zowel goed uitgewerkt als riskant. Nokia mag dan binnen een maand ophouden te bestaan als telefoonfabrikant, ze verlaten de telecommarkt met een laatste grote knal.