AMD Kaveri Review

Cpu en gpu op gelijke voet

Inleiding: vier generaties apu's

AMD heeft zijn aandacht in de laatste jaren vooral gericht op de ontwikkeling van zijn accellerated processing units, kortweg apu's. Apu's zijn processors met niet alleen cpu-cores aan boord, maar waarin de cpu-cores worden gecombineerd met gpu-cores. Zo kunnen de cpu- en gpu-cores ieder die rekentaken uitvoeren waarvoor ze het geschiktst zijn, respectievelijk seriële en parallelle taken. Bovendien kan een losse videokaart in veel gevallen achterwege blijven; de gpu is immers ingebakken.

De eerste apu's die het bedrijf uitbracht, waren de processors met codenaam Llano, die in 2011 verschenen. Daarna volgden de Trinity-apu's in 2012 en de derde generatie werd gevormd door de Richland-apu's. Inmiddels is AMD aan zijn vierde apu-generatie toe en het bedrijf heeft deze de codenaam Kaveri gegeven.

Grote verschillen tussen Kaveri en de voorgaande generatie apu's zijn in alle onderdelen terug te vinden. Zo zijn de processorcores vernieuwd, werden de gpu-cores voorzien van zogeheten graphics core next-technologie en werd AMD's 'heterogeneous computing technology' voor het eerst volledig geïmplementeerd.

In deze review van de Kaveri-apu's hebben we de prestaties van de AMD 7850K in een aantal benchmarks vergeleken met die van zijn voorganger, de Richland 6800K-apu. Daarnaast bekijken we de A8-7600, een Kaveri-apu die in de loop van dit kwartaal met een instelbare tdp geleverd wordt.

Voor deze review gaat onze dank uit naar webshop Alternate, die ons het reviewexemplaar van de A10-7850K ter beschikking heeft gesteld.

Heterogeneous computing in het kort

Met zijn apu's heeft AMD een specifiek doel voor ogen: de dominantie van de cpu-cores in processors verminderen om zo een snellere, efficiëntere en zuinigere processor te maken. De gpu moet in dat ontwerpstramien een grotere rol krijgen en gelijkwaardig aan de cpu worden. De cpu voert vooral seriële werklasten uit, terwijl de gpu-cores parallel werk uitvoeren. Dat moet worden geïmplementeerd met een drie-eenheid van technieken: hsa, huma en hq.

Achtereenvolgens betekent dat heterogeneous system architecture, heterogeneous unified memory architecture en heterogeneous queuing. In het kort houdt het in dat cpu en gpu op gelijke voet staan met elkaar en het geheugen gelijkwaardig kunnen benaderen. Tot Kaveri was het altijd de cpu die dominant was en de werklasten verdeelde; met de hq-implementatie in Kaveri is dat niet langer het geval.

Op hardwaregebied is in de vier generaties apu's eveneens het een en ander veranderd. In de Llano-generatie werden K10-cores gecombineerd met Radeon HD 6000-cores. Voor de Trinity-generatie werden krachtigere Piledriver-cores gecombineerd met Radeon HD 7000-cores en in de Richland-apu werden enhanced Piledriver-cores gecombineerd met overwegend Radeon HD 8000-gpu-cores. Bovendien wordt Kaveri op het nieuwere 28nm shp-procedé gemaakt, wat iets zuinigere producten moet opleveren.

Generatie	Cpu-cores	Gpu-cores	Technologie	Procedé	Socket
Llano	K10	HD 6000 (vliw5)	-	32nm	FM1
Trinity	Piledriver	HD 7000 (vliw4)	hsa mmu	32nm	FM2
Richland	Enhanced Piledriver	HD 7/8000 (vliw4)	hsa mmu	32nm	FM2
Kaver	Steamroller	GCN	hsa, huma, hq	28nm	FM2+

Kaveri: de hardware

Kaveri wordt, net als de voorgaande generaties apu's uit AMD's stal, ontworpen met een evenwichtige verdeling tussen cpu- en gpu-rekenkracht als uitgangspunt. Een aanzienlijk deel van de die wordt daarbij gereserveerd voor de gpu. Bij Kaveri is dat 47 procent van de beschikbare oppervlakte.

AMD spreekt vanaf Kaveri niet langer van cpu-cores en de gpu, maar het bedrijf prijst zijn processors aan met het aantal 'compute cores' waarover deze beschikken. Dat wordt mogelijk gemaakt doordat de gpu is opgebouwd uit graphics core next-cores. Die gcn-cores, of 'compute units' zoals AMD ze noemt, bestaan uit eenheden met onder meer caches, registers, texture en scalar units, en de bekende vector units ofwel simd's. Van die laatste heeft elke compute unit er 64 stuks aan boord, gerangschikt in vier sets van zestien. Per Kaveri-apu zijn maximaal acht gpu-cores, dus 512 streamprocessors aanwezig.

De overige compute cores worden gevormd door de cpu-cores, die per twee in modules worden ingezet. De cpu-cores bestaan uit Steamroller-modules, een verdere ontwikkeling van de Piledriver-architectuur. De Steamroller-architectuur maakt gebruik van modules, waarin twee integer-cores en een gedeelde floating point-core zijn ondergebracht. Vergeleken met de Piledriver-modules bieden de Steamroller-modules een gemiddelde verbetering in prestaties van ongeveer tien procent, met pieken tot twintig procent. Dat is voornamelijk te danken aan een beter cachegebruik, betere branche prediction en effectievere scheduling. Samen levert dat een ipc-winst van maximaal twintig procent op.

De Piledriver-modules communiceren via een geheugencontroller met ddr3-geheugen van maximaal 2133MHz, hoewel overklokken van de bus mogelijk is. AMD heeft zich veel moeite getroost ook de gpu-cores direct met het geheugen te laten communiceren, waarbij dezelfde fysieke en virtuele geheugenadressen zichtbaar zijn als waarvan de cpu-cores gebruikmaken. Op deze hsa-implementatie gaan we op de volgende pagina verder in.

Het principe achter hsa

Met de vierde generatie apu's heeft AMD zijn hsa-implementatie bijna gereed. Waar de eerste Llano-apu's nog gescheiden geheugenpartities voor de cpu en gpu hadden, kregen de tweede generatie Trinity en derde generatie Richland toegang tot het hele geheugen. Bovendien werd het energiebeheer van gpu en cpu gekoppeld, en werd het programmeren voor gedeelde werklasten makkelijker gemaakt.

Met Kaveri is het volledige geheugen eveneens voor zowel cpu- als gpu-cores beschikbaar, met het belangrijke onderscheid dat steeds alle data voor beide typen cores beschikbaar is. Informatie van de cpu is dus direct voor de gpu beschikbaar en vice versa. AMD noemt deze unified address space-techniek, samen met gedeeld cache- en virtueel geheugen: huma, een afkorting voor heterogeneous unified memory architecture.

Nu het geheugen en de data daarin voor zowel cpu als gpu toegankelijk zijn, heeft AMD er ook voor gezorgd dat de werklasten van het systeem beter verdeeld kunnen worden. Voorheen was de cpu 'de baas' en werden gpu-loads via software of driver door de cpu verdeeld. Met AMD's hq, onderdeel van hsa, kan software direct berekeningen door de cpu of de gpu laten uitvoeren. Dat vergt wel de juiste argumenten in de software, waardoor een efficiënte implementatie afhankelijk is van programmeurs.

Naast de hsa-implementatie met huma en hq heeft Kaveri ook een aantal features gekregen die de apu's, of socs zoals AMD ze ook wel noemt, sneller en zuiniger maken. Zo kreeg Kaveri, net als de nieuwe Hawaii-videokaarten, TrueAudio-technologie aan boord voor betere geluidsweergave, werd de Video Coding Engine geüpdated naar versie 2 en de Unified Video Decoder naar versie 4, waarmee betere h264-ondersteuning en snellere codering en decodering mogelijk zijn.

Op energieniveau is Kaveri verbeterd met niet alleen een kleiner en daarmee samenhangend zuiniger procedé van 32nm naar 28nm, het energiebeheer is dynamisch en kan de soc in S3-stand op 25mW schakelen. De apu's zijn op termijn verkrijgbaar met deels instelbare tdp's van 95W voor desktops via 35W voor laptops tot 15W voor serverchips.

In de toekomst moet Kaveri nog een update krijgen voor Mantle-ondersteuning. Vooral games zouden met dat DirectX-alternatief dankzij lagere overhead een stuk sneller moeten draaien. De opvolgers, Carizzo geheten, moeten vooral de gpu nog sneller maken, met onder andere preemptive multitasking.

Testsystemen en cpu's

De theorie achter hsa en de Kaveri-processor is interessant, maar we zijn natuurlijk ook benieuwd hoe die nieuwe ontwikkelingen zich vertalen in benchmarkresultaten. We tuigden daarom drie testsystemen op, waaronder een nieuw AMD-systeem.

Al ruim een halfjaar voor de komst van de Kaveri-apu bracht AMD de A88X-chipset uit, die ondersteuning biedt voor de nieuwe processors. Daarnaast biedt de nieuwe chipset ondersteuning voor pci-express 3.0, mits er een Kaveri-apu aanwezig is. Richland- en Trinity-apu's werken wel, maar kunnen op hetzelfde moederbord in niet meer dan pci-express 2.0 voorzien. Tijd voor een update van ons testsysteem dus. We wisselden ons Asus F2A85-M PRO-moederbord in voor Gigabytes G1.Sniper A88X.

Testsysteem	AMD A88X
Processor	AMD A10-7850K AMD A8-7600 (es) AMD A10-6800K AMD A10-6700 AMD A8-6500T AMD A10-5800K
Moederbord	Gigabyte G1.Sniper A88X
Geheugen	2x4GB Corsair Vengeance LP ddr3-1600MHz 2x4GB Corsair Vengeance ddr3-2133MHz
Opslag	Samsung 830 128GB
Voeding	Corsair HX850W

De overige hardware in het oude FM2-systeem was ook aan een update toe. De 80GB grote Intel Postville-ssd is vervangen door de grotere en snellere Samsung 830 van 128GB. Het werkgeheugen is vergroot van 4GB naar 8GB en tikt nu op een ddr3-snelheid van 1600MHz. Voor enkele tests gebruiken we AMD-geheugen op 2133MHz.

Om een zo compleet mogelijk beeld te geven van de prestaties van de Kaveri-processors, nemen we zes AMD-apu's mee in de vergelijking. De 7850K en 7600 zijn Kaveri-chips, daarbij kan door middel van een bios-instelling de A8-7600 voldoen aan zowel een tdp van 45 watt als een van 65 watt. De processor presteert bij die laatste instelling uiteraard beter. Van de voorgaande Richland-generatie nemen we het topmodel, de 6800K met 100 watt tdp mee. Daarnaast hebben we gebruikgemaakt van de A10-6700, met 65 watt tdp en de extra zuinige A8-6500T met een tdp van 45 watt. Tot slot prikten we het topmodel van de eerste generatie apu's met FM2-voetje, de A10-5800K, in het nieuwe testsysteem.

Testsysteem	Intel Z87 / Z77
Processor	Core i5-3470 Core i5-4570S Core i5-4670K
Moederbord	Asus Maximus VI Hero / MSI Z77A-GD65
Geheugen	2x4GB Corsair Vengeance LP ddr3-1600MHz
Opslag	Samsung 830 128GB
Voeding	Corsair HX850W

Tegenover het FM2+-systeem zetten we het Intel-testsysteem voor Haswell-processors en het Ivy Bridge-testsysteem met Z77-chipset. Op het moederbord en de processor na hielden we de hardware gelijk met die van het AMD-testsysteem. Ter vergelijking nemen we onder andere de Core i5-4670K mee. AMD demonstreerde op zijn eigen persconferentie dat de A10-7850K zich in verschillende benchmarks kan meten met de prestaties van de i5-4670K. Om een goed beeld te geven van de onderlinge prestaties hebben we ook de Core i5-4570S gebruikt, met een tdp van 65 watt en de Core i5-3470 van de Ivy Bridge-generatie.

AMD

Cpu	A10-7850K	A10-6800K	A10-5800K
Codenaam	Kaveri	Richland	Trinity
Architectuur	Steamroller	Piledriver	Piledriver
Aantal cpu-cores	4	4	4
Klokfrequentie/Turbo	3,7/4,0GHz	4,1/4,4GHz	3,8/4,2GHz
L2 cache	4MB	4MB	4MB
Geheugencontroller	ddr3-2133	ddr3-2133	ddr3-1866
Gpu	R7	HD 8670D	HD 7660D
Streamprocessors	512	384	384
Gpu-frequentie	720MHz	844MHz	800MHz
Overig	Mantle TrueAudio pci-e 3.0	pci-e 2.0	pci-e 2.0
Procédé	28nm	32nm	32nm
Tdp	95W	100W	100W
Socket	FM2+	FM2	FM2

Cpu	A8-7600 (65/45W)	A10-6700	A8-6500T
Codenaam	Kaveri	Richland	Richland
Architectuur	Steamroller	Piledriver	Piledriver
Aantal cpu-cores	4	4	4
Klokfrequentie/Turbo	3,3/3,8GHz 3,1/3,3GHz	3,7/4,3GHz	2,1/3,1GHz
L2 cache	4MB	4MB	4MB
Geheugencontroller	ddr3-2133	ddr3-1866	ddr3-1866
Gpu	R7	HD 8670D	HD 8550D
Streamprocessors	384	384	256
Gpu-frequentie	720MHz	844MHz	720MHz
Overig	Mantle TrueAudio pci-e 3.0	pci-e 2.0	pci-e 2.0
Procédé	28nm	32nm	32nm
Tdp	65/45W	65W	45W
Socket	FM2+	FM2	FM2

Intel

Cpu	Core i5-4670K	Core i5-4570S	Core i5-3470
Codenaam	Haswell	Haswell	Ivy Bridge
Aantal cpu-cores/threads	4/4	4/4	4/4
Klokfrequentie/Turbo	3,4/3,8GHz	2,9/3,6GHz	3,2/3,6GHz
Cache	6MB	6MB	6MB
Geheugencontroller	ddr3-1600	ddr3-1600	ddr3-1600
Gpu	HD 4600	HD 4600	HD 2500
Gpu-frequentie (max.)	1,2GHz	1,15GHz	1,1GHz
Pci-express	3.0	3.0	3.0
Procédé	22nm	22nm	22nm
Tdp	84W	65W	77W
Socket	1150	1150	1155

Benchmarks: Cinebench en PCMark

AMD legt met hsa de nadruk op het samenwerken van gpu en cpu, maar levert dat in de praktijk veel op? We draaiden verschillende benchmarks, waarbij in sommige tests de gpu zijn steentje kon bijdragen, terwijl in andere gevallen de nadruk op de cpu-kracht lag.

Cinebench 11.5 - Multi
Systeemnaam	In punten, hoger is beter
Intel Core i5 4670K	******* 6,49
Intel Core i5 3470	****** 5,64
Intel Core i5 4570S	****** 5,47
AMD A10-7850K (2133MHz)	**** 3,61
AMD A10-7850K	**** 3,61
AMD A10-6800K	**** 3,57
AMD A8-7600 (65W)	**** 3,38
AMD A10-6700	**** 3,36
AMD A10-5800K	**** 3,29
AMD A8-7600 (45W)	*** 2,99
AMD A8-6500T	** 1,98

Cinebench multi is ondertussen een bekende benchmark, waarin alleen cpu-cores worden ingezet om een complexe afbeelding te renderen. Alle geteste processors kunnen met vier threads tegelijk aan de afbeelding werken. Intels Ivy Bridge- en Haswellprocessors blijken in deze benchmark duidelijk sneller dan de AMD-processors, maar Kaveri is weer sneller dan zijn voorgangers.

Cinebench 11.5 - Single
Systeemnaam	In punten, hoger is beter
Intel Core i5 4670K	******* 1,70
Intel Core i5 3470	****** 1,52
Intel Core i5 4570S	****** 1,40
AMD A10-6800K	***** 1,13
AMD A10-6700	***** 1,11
AMD A10-7850K	**** 1,03
AMD A10-7850K (2133MHz)	**** 1,02
AMD A10-5800K	**** 1,01
AMD A8-7600 (65W)	**** 0,95
AMD A8-7600 (45W)	*** 0,81
AMD A8-6500T	*** 0,80

In de single-test van Cinebench wordt dezelfde afbeelding gerenderd, maar dan wordt er gebruikgemaakt van één core. AMD's Richland-processors, van de vorige generatie dus, blijken opmerkelijk genoeg sneller dan de nieuwe Kaveri-apu's. De oorzaak moet vermoedelijk gezocht worden in de hogere turbosnelheid van de Richland-processors. De 6800K en 6700 doen respectievelijk 4,4GHz en 4,3GHz, terwijl het voor de 7850K bij 4,0GHz ophoudt.

Cinebench 11.5 - OpenGL
Systeemnaam	Framerate in fps, hoger is beter
AMD A10-7850K (2133MHz)	******* 43,1
AMD A10-7850K	****** 36,7
AMD A10-6800K	****** 36,0
AMD A10-5800K	****** 35,3
AMD A8-7600 (65W)	****** 34,6
AMD A8-7600 (45W)	****** 34,4
AMD A10-6700	****** 34,2
Intel Core i5 4670K	***** 33,1
Intel Core i5 4570S	***** 32,0
AMD A8-6500T	***** 28,1
Intel Core i5 3470	** 12,2

In de OpenGL-test van Cinebench moet de ingebouwde gpu aan de slag en daarin blijkt de kracht van de AMD-apu's te zitten. Ze zijn ruim sneller dan de Intel Haswell-processors met HD 4600-gpu en de Ivy Bridge-cpu met HD 2500-gpu. De snelheid van het werkgeheugen blijkt ook een grote rol te spelen in de gpu-prestaties. Met 2133MHz-geheugen is de 7850K in deze test zeventien procent sneller dan met geheugen op 1600MHz.

PCMark 8

In Cinebench worden cpu en gpu 'gescheiden' getest. Het renderen van de afbeelding is vooral cpu-intensief, terwijl de OpenGL-test gpu-intensief is. In PCMark wordt in een verzameling van verschillende tests dagelijks gebruik gesimuleerd, waarbij zowel gpu als cpu aan de bak moet. Daarbij gaat het onder andere om webbrowsen, tekstverwerking, fotobewerking en casual gaming. In PCMark 8 is ook een OpenCL-benchmark opgenomen, waardoor de nieuwe AMD-processors van hsa kunnen profiteren.

PCMark 8 Home (acc.)
Systeemnaam	In PCMarks, hoger is beter
Intel Core i5 4670K	******* 4100
AMD A10-7850K (2133MHz)	******* 3954
Intel Core i5 4570S	******* 3890
AMD A10-7850K	******* 3844
AMD A8-7600 (65W)	****** 3756
AMD A10-6800K	****** 3731
AMD A10-6700	****** 3702
AMD A8-7600 (45W)	****** 3655
AMD A10-5800K	****** 3655
Intel Core i5 3470	****** 3386
AMD A8-6500T	****** 3237

PCMark 8 blijkt het goed te doen op de AMD-processors en opnieuw blijkt snel werkgeheugen een extra toename in prestaties op te leveren.

Vlak voordat deze review online werd gezet, kwam Futuremark met een nieuwe versie van PCMark 8. Daarin is een aantal tests toegevoegd. Onder andere aan de Home-benchmark is een fotobewerkingstest toegevoegd, die gebruikmaakt van OpenCL-versnelling. De tijd liet ons niet toe om alle processors opnieuw te testen, vandaar dat het resultaat van een aantal processors ontbreekt.

PCMark 8 v2 Home (acc.)
Systeemnaam	In punten, hoger is beter
AMD A10-7850K	******* 3464
AMD A10-6800K	******* 3368
AMD A8-7600 (65W)	******* 3312
AMD A10-6700	******* 3311
AMD A8-7600 (45W)	****** 3176
Intel Core i5 4670K	****** 3129
Intel Core i5 3470	****** 2749

Opmerkelijk is dat de AMD-processors in versie 2 van PCMark 8 ruim hoger scoren dan de Intel-processors. De nieuwe Home-test hecht duidelijk meer waarde aan een krachtige gpu voor OpenCL-versnelling dan de vorige versie van de test, waardoor zelfs de A8-7600 met een tdp van 45 watt hoger scoort dan een Core i5-4670K.

Het verschil tussen de beide versies van PCMark illustreert mooi de potentie van de AMD-processors. Hoe meer de nadruk op de combinatie van cpu en gpu komt te liggen, des te beter zijn de prestaties van de apu's ten opzichte van de performance van de Intel-processors.

Praktijktests: Adobe, Handbrake en Multipar

Uit de synthetische benchmarks van Cinebench en PCMark blijkt dat AMD de cpu-kracht van de Kaveri-apu ten opzichte van Richland niet enorm heeft weten op te voeren, maar dat de gpu-kracht dat wel eens goed kan maken. We draaiden de gebruikelijke tests van Adobe, Handbrake en Multipar om te zien wat het snelheidsverschil in de praktijk is.

In geen van de tests is gebruikgemaakt van OpenCL-versnelling. Enerzijds is dat omdat we dan een nieuwe benchmark in elkaar moeten zetten, wat te veel tijd zou hebben gekost, anderzijds is de ondersteuning voor OpenCL in Photoshop en Premiere nog erg beperkt en is deze in Lightroom nog helemaal afwezig.

Photoshop - Retouch Artist - Tweaked
Systeemnaam	in seconden, lager is beter
Intel Core i5 4670K	** 31,90
Intel Core i5 4570S	** 35,80
Intel Core i5 3470	*** 40,40
AMD A10-6800K	***** 77,20
AMD A10-6700	***** 79,00
AMD A10-5800K	***** 79,00
AMD A10-7850K (2133MHz)	***** 85,10
AMD A10-7850K	****** 87,70
AMD A8-7600 (65W)	****** 91,40
AMD A8-7600 (45W)	****** 95,80
AMD A8-6500T	******* 108,70

In Photoshop CS6 maken we gebruik van een vaststaande action, waarmee een aantal vaste bewerkingen op een afbeelding wordt toegepast. Het goede nieuws voor de Kaveri-processors is dat de A8-7600 met de tdp-instelling op 45W het een stuk beter doet dan de A8-6500T met een gelijkwaardig tdp. Het slechte nieuws is dat de snelste Kaveri-processor, de 7850K, het af blijkt te leggen tegen de 6800K en zelfs tegen de 5800K van twee generaties terug.

Lightroom - Exporteren
Systeemnaam	in seconden, lager is beter
Intel Core i5 4670K	*** 57,40
Intel Core i5 3470	*** 64,00
Intel Core i5 4570S	*** 64,60
AMD A10-6800K	***** 90,90
AMD A10-6700	***** 94,57
AMD A10-5800K	***** 94,90
AMD A10-7850K (2133MHz)	***** 95,60
AMD A10-7850K	***** 98,10
AMD A8-7600 (65W)	***** 102,70
AMD A8-7600 (45W)	****** 111,20
AMD A8-6500T	******* 140,10

In Lightroom, dat net als Photoshop cpu-intensief is, zien we hetzelfde beeld; de Kaveri-apu's weten de snelste Trinity- en Richland-processors niet bij te benen.

Premiere Pro CS5
Systeemnaam	in seconden, lager is beter
Intel Core i5 4670K	** 159,70
Intel Core i5 4570S	*** 188,10
Intel Core i5 3470	*** 192,70
AMD A10-7850K	**** 273,40
AMD A10-6800K	**** 286,50
AMD A8-7600 (65W)	**** 290,50
AMD A10-6700	**** 304,20
AMD A10-5800K	**** 305,00
AMD A8-7600 (45W)	***** 321,20
AMD A8-6500T	******* 488,70

In Premiere laat Kaveri wel weer zien dat de nieuwe apu's sneller kunnen zijn dan de vorige generaties. De 7850K is de snelste en de A8-7600 is op beide tdp-instellingen sneller dan een Richland-processor met hetzelfde verbruik.

Handbrake en Multipar

In Handbrake converteerden we een filmfragment. We hebben de benchmark uitgevoerd met Handbrake-versie 0.9.8. We hebben nog geen gebruikgemaakt van de QuickSync- en OpenCL-ondersteuning van het programma, omdat die nog in het bètastadium verkeren.

Handbrake
Systeemnaam	in seconden, lager is beter
Intel Core i5 4670K	** 63,00
Intel Core i5 4570S	*** 76,00
Intel Core i5 3470	*** 79,00
AMD A10-7850K	**** 105,00
AMD A10-7850K (2133MHz)	**** 107,00
AMD A10-6800K	**** 113,00
AMD A8-7600 (65W)	**** 115,00
AMD A10-6700	**** 119,00
AMD A10-5800K	**** 121,00
AMD A8-7600 (45W)	***** 127,00
AMD A8-6500T	******* 190,00

Net als in Premiere blijken de Kaveri-processors in Handbrake iets sneller dan hun voorgangers, hoewel het verschil niet enorm is. De 7850K is een procent of zeven sneller dan de A10-6800K.

Multipar
Systeemnaam	in seconden, lager is beter
Intel Core i5 4670K	*** 31,00
Intel Core i5 3470	*** 33,00
Intel Core i5 4570S	*** 33,00
AMD A10-7850K	**** 45,00
AMD A10-6800K	**** 46,00
AMD A8-7600 (65W)	**** 47,00
AMD A10-6700	**** 47,00
AMD A10-5800K	***** 48,00
AMD A8-7600 (45W)	***** 53,00
AMD A8-6500T	******* 74,00

Ook in Multipar laten de Kaveri-apu's een kleine snelheidsverhoging zien ten opzichte van de Richland- en Trinity-processors.

De resultaten in de praktijkbenchmarks wisselen dus. In Photoshop en Lightroom is Kaveri trager dan zijn voorgangers, terwijl uit de overige tests blijkt dat de nieuwe processors iets sneller zijn. Het is in ieder geval wel duidelijk dat taken die puur de cpu-cores belasten, niet het sterkste punt zijn van de Kaveri-apu's.

Luxmark

Om de OpenCL-mogelijkheden van de AMD-processors extra te testen hebben we Luxmark gedraaid. Luxmark gebruikt ray tracing om een scène te renderen en maakt daarbij gebruik van OpenCL.

Luxmark 2.0 Room (cpu + gpu)
Systeemnaam	In punten, hoger is beter
Intel Core i5 4670K	******* 347
AMD A10-7850K (2133MHz)	******* 324
Intel Core i5 4570S	****** 321
AMD A10-7850K	****** 311
AMD A8-7600 (65W)	****** 284
AMD A8-7600 (45W)	****** 280
Intel Core i5 3470	***** 263
AMD A10-6800K	**** 221
AMD A10-5800K	**** 211
AMD A10-6700	**** 194
AMD A8-6500T	*** 159

In Luxmark kunnen de cpu en de gpu ingezet worden bij het renderen. Als we van zowel cpu als gpu gebruikmaken, blijken de 7850K en de 7600 beide hoog te scoren. Met snel geheugen blijkt de 7850K iets sneller, net als in eerdere benchmarks.

Luxmark 2.0 Room (cpu)
Systeemnaam	In punten, hoger is beter
Intel Core i5 4670K	******* 215
Intel Core i5 3470	******* 205
AMD A10-6800K	**** 138
AMD A10-5800K	**** 134
AMD A10-6700	**** 129
AMD A10-7850K (2133MHz)	**** 127
AMD A10-7850K	**** 122
AMD A8-7600 (65W)	**** 115
AMD A8-7600 (45W)	**** 108
AMD A8-6500T	*** 101

Als we vervolgens de benchmark overdoen en daarbij alleen de cpu belasten, komt een heel ander beeld naar voren. De Steamroller-cpu-cores van de Kaveri-chips blijven achter bij de Trinity- en Richland-processors. Het is niet verrassend dat de Intel-processors in deze test het snelst zijn.

Luxmark 2.0 Room (gpu)
Systeemnaam	In punten, hoger is beter
AMD A10-7850K (2133MHz)	******* 277
AMD A10-7850K	******* 273
AMD A8-7600 (45W)	****** 226
AMD A8-7600 (65W)	****** 226
Intel Core i5 4670K	***** 198
AMD A10-6800K	*** 115
AMD A10-6700	*** 115
AMD A10-5800K	*** 110
Intel Core i5 3470	** 84
AMD A8-6500T	** 74

De hoge score van de Kaveri-processors in de gecombineerde test is dan ook vooral het resultaat van de krachtige gpu. Als we dezelfde test nog eens doen en daarbij alleen de gpu belasten, blijken de Kaveri-processors veruit de snelste te zijn.

Games: Grid 2 en Stalker

De apu's van AMD staan bekend om hun krachtige gpu en ook uit de synthetische benchmarks bleek dat al. We wilden daarnaast natuurlijk weten hoe de processors presteren als er 'echt' gegamed wordt. Daarom draaiden we 3DMark, Grid 2 en Stalker: Call of Pripyat.

3DMark Cloud Gate
Systeemnaam	Futuremark 3DMark in 3DMarks, hoger is beter
Intel Core i5 4670K	******* 7107
AMD A10-7850K (2133MHz)	******* 6829
Intel Core i5 4570S	******* 6633
AMD A10-7850K	****** 6405
AMD A8-7600 (65W)	****** 6014
AMD A10-6800K	****** 5893
AMD A10-6700	****** 5784
AMD A10-5800K	****** 5658
AMD A8-7600 (45W)	****** 5653
AMD A8-6500T	**** 3874
Intel Core i5 3470	*** 3152

De 3DMark-score wordt net als de PCMark-score opgebouwd uit verschillende testresultaten. De 4670K eindigt bovenaan, niet dankzij zijn snelle gpu, maar dankzij de processorkracht.

Grid 2 - 1280x720 - Medium - 0xAA
Systeemnaam	GPU	Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter
AMD A10-7850K (2133MHz)	R7	***** + ** 58,3 / 74,5
AMD A10-7850K	R7	***** + ** 52,4 / 67,6
AMD A10-6800K	HD 8670D	***** + * 52,3 / 66,6
AMD A10-5800K	HD 7660D	***** + * 51,4 / 65,6
AMD A10-6700	HD 8670D	***** + * 52,7 / 64,3
AMD A8-7600 (65W)	R7	***** + * 49,5 / 61,9
AMD A8-7600 (45W)	R7	**** + * 47,6 / 60,9
Intel Core i5 4670K	HD 4600	**** + * 46,9 / 58,1
Intel Core i5 4570S	HD 4600	**** + * 46,5 / 56,9
Intel Core i5 3470	HD 2500	** + * 19,3 / 23,9

Grid 2 vormt geen uitdaging voor de AMD-processors. Snel geheugen leidt in Grid 2 tot een tien procent hogere framerate.

Stalker: CoP - 1920x1080 - Medium - 0xAA
Systeemnaam	GPU	Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter
AMD A10-7850K (2133MHz)	R7	***** + ** 24,2 / 31,1
AMD A10-7850K	R7	***** + * 22,2 / 27,8
AMD A8-7600 (65W)	R7	**** + * 19,2 / 25,2
AMD A8-7600 (45W)	R7	**** + ** 19,0 / 24,9
AMD A10-6800K	HD 8670D	*** + ** 15,4 / 22,0
AMD A10-6700	HD 8670D	*** + * 15,6 / 21,7
AMD A10-5800K	HD 7660D	*** + ** 14,4 / 21,2
AMD A8-6500T	HD 8550D	*** + * 14,9 / 18,9
Intel Core i5 4670K	HD 4600	**** + * 16,1 / 18,9
Intel Core i5 4570S	HD 4600	*** + * 15,8 / 18,4
Intel Core i5 3470	HD 2500	* + * 6,1 / 7,0

Stalker was in 2009 nog een uitdagende game voor de meeste videokaarten, maar ondertussen zijn sommige igp's in staat tot het soepel draaien van de game op een full-hd-resolutie. De Kaveri-gpu's zijn daar het beste in en een 7850K met snel geheugen weet gemiddeld meer dan 30fps neer te zetten. De meeste gamers zullen niet onder de indruk zijn van dergelijke resultaten, maar het betekent wel dat minder veeleisende games binnen het bereik komen van mensen die geen dure computer willen aanschaffen, maar toch af en toe willen gamen.

Energieverbruik

Met de overstap van Richland naar Kaveri is AMD ook afgestapt van het 32nm-productieproces en naar het 28nm-procedé gegaan. Dat laat op de die iets meer ruimte over voor de gpu en het energieverbruik zou ook iets afgenomen zijn. AMD geeft de 7850K een tdp van 95 watt mee, 5 watt minder dan de 6800K en de 5800K.

Of de processors in de praktijk ook zuiniger zijn geworden, hebben we gemeten in onze verbruikstests. We deden de energiemetingen met een Voltcraft 3500-energiemeter, waarbij we het opgenomen vermogen van het hele systeem hebben gemeten. Daarbij hebben we drie scenario's gebruikt: idle, volledige cpu-load en volledige cpu- en gpu-belasting.

Opgenomen vermogen - idle
Systeemnaam	Vermogen in watt, lager is beter
AMD A8-6500T	***** 24,50
AMD A10-6800K	****** 26,30
AMD A10-6700	****** 30,10
AMD A8-7600 (45W)	****** 30,20
AMD A8-7600 (65W)	****** 30,20
Intel Core i5 3470	******* 30,50
AMD A10-5800K	******* 30,70
AMD A10-7850K	******* 32,50
Intel Core i5 4570S	******* 32,70
Intel Core i5 4670K	******* 32,70

Bij de idle-test hebben we het testsysteem aangezet en gewacht totdat Windows volledig was gestart en de verbruiksmeter een constante waarde aangaf. De AMD- en Intel-systemen zitten beide rond de 30 watt. Uitschieter is AMD's A8-6500T, die een stuk zuiniger is dan de rest.

Opgenomen vermogen - load cpu
Systeemnaam	Vermogen in watt, lager is beter
AMD A8-6500T (45W)	*** 60,00
AMD A8-7600 (45W)	***** 80,00
Intel Core i5 4570S (65W)	***** 81,00
Intel Core i5 3470 (77W)	***** 93,00
AMD A10-6700 (65W)	****** 101,20
Intel Core i5 4670K (84W)	****** 108,00
AMD A8-7600 (65W)	****** 109,00
AMD A10-7850K (95W)	******* 117,20
AMD A10-6800K (100W)	******* 123,50
AMD A10-5800K (100W)	******* 123,50

Vervolgens hebben we alle processorcores met Prime 95 belast en keken we opnieuw naar de energieconsumptie van het volledige systeem. Het energieverbruik van de A8-6500T en A8-7600 blijkt bij dezelfde tdp-rating nog 20 watt uiteen te lopen. Blijkbaar zit de ene processor aan de ondergrens, terwijl de andere aan de bovengrens van de tdp-rating zit.

De Intel-processors lijken onder Prime-belasting zuiniger te zijn dan hun concurrenten van AMD, maar die vergelijking mag zo eigenlijk niet gemaakt worden, omdat er in beide systemen verschillende moederborden zitten, die een verschillende invloed op het verbruik hebben. De lagere tdp van de 7850K ten opzichte van zijn voorgangers zien we in ieder geval terug in de meting, onder Prime-belasting verbruikt de snelste Kaveri-apu 6 watt minder.

Opgenomen vermogen - load cpu + gpu
Systeemnaam	Vermogen in watt, lager is beter
Intel Core i5 3470	*** 69,00
AMD A8-6500T	*** 73,10
Intel Core i5 4570S	**** 82,60
Intel Core i5 4670K	**** 85,90
AMD A8-7600 (45W)	**** 91,00
AMD A10-6700	***** 101,20
AMD A8-7600 (65W)	***** 108,00
AMD A10-7850K	****** 126,00
AMD A10-6800K	******* 146,00
AMD A10-5800K	******* 152,00

Tot slot hebben we geprobeerd het onderste uit de kan te halen door Prime 95 te laten draaien, terwijl we ook de ingebouwde gpu onder druk zetten met Furmark. Bij Intel-processors stijgt het verbruik niet noemenswaardig of gaat het zelfs omlaag. Dat komt vermoedelijk doordat Furmark ook wat vrije cpu-cycles nodig heeft om te draaien, terwijl Prime alles opslokt, waardoor uiteindelijk geen van beide programma's de processor vol kan belasten.

Bij AMD-processors levert de combinatie van Prime en Furmark wel een hoger verbruik op, en daar zien we ongeveer dezelfde resultaten als in de test waarbij alleen de cpu wordt belast. De 7850K is zuiniger dan de 6800K en 5800K, terwijl de A8-7600 meer verbruikt dan zijn voorganger met een gelijkwaardige tdp.

Overklokken: de gpu en cpu versneld

AMD levert al geruime tijd Black Edition-processors. Deze processors, veelal de duurste modellen, hebben een multiplier die vrij instelbaar is. De A10-7850K heeft dat ook en we vroegen ons dan ook af of er meer dan 4,0GHz uit de nieuwe Kaveri-chip te halen is.

Daarnaast zijn niet alleen de cpu-cores, maar ook de gpu-cores overklokbaar. AMD demonstreerde bij de presentatie van Kaveri al dat de op 720MHz tikkende gpu overgeklokt kon worden naar meer dan 1GHz. Daarbij werd ongetwijfeld een speciaal geselecteerde processor gebruikt, die lekker overklokte. Daarom keken wij of een doorsnee-7850K uit de winkel ook dergelijke snelheden kan halen.

We installeerden een setje ddr3-2133MHz-geheugen en keken in eerste instantie hoe snel de cpu-cores wilden lopen. Daarvoor verhoogden we de multiplier uiteindelijk tot 42, met een spanningsverhoging van tien procent. Bij multipliers van 43 en 44 kwam het systeem wel in Windows, maar bleek de overklok niet stabiel. Terug naar 4,2GHz dus, waarbij we wel een Prime 95-stabiele overklok op alle vier de cores hadden.

Het overklokken van de gpu ging in eerste instantie minder lekker dan het opvoeren van de cpu-frequentie. Met de cpu-cores op 4,2GHz bleken we geen hoge, stabiele gpu-overklok te kunnen realiseren. Op 4,1GHz lukte dat wel; de gpu kon van 720MHz naar 1025MHz. Met die klokfrequenties draaiden we enkele benchmarks.

3DMark Cloud Gate
Systeemnaam	Futuremark 3DMark in 3DMarks, hoger is beter
AMD A10-7850K OC	******* 7043
AMD A10-7850K (2133MHz)	******* 6829
AMD A10-7850K	****** 6405

Het 3DMark-resultaat van de overgeklokte processor laat zien dat de overklok een drie procent hogere score oplevert. Daarnaast is het interessant dat de overstap van geheugen op 1600MHz naar geheugen op 2133MHz een zes procent hogere score oplevert. Wie meer uit zijn Kaveri-apu wil halen, kan dus al een aardige prestatiewinst behalen door sneller geheugen te monteren.

Grid 2 - 1280x720 - Medium - 0xAA
Systeemnaam	Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter
AMD A10-7850K OC	***** + ** 57,3 / 76,2
AMD A10-7850K (2133MHz)	***** + ** 58,3 / 74,5
AMD A10-7850K	***** + ** 52,4 / 67,6

Ook in Grid 2 zien we dat de overklok een iets hogere framerate oplevert, maar dat snel geheugen meer doet voor de framerates.

Stalker: CoP - 1920x1080 - Medium - 0xAA
Systeemnaam	Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter
AMD A10-7850K (2133MHz)	***** + ** 24,2 / 31,1
AMD A10-7850K OC	***** + ** 24,4 / 31,0
AMD A10-7850K	***** + * 22,2 / 27,8

In Stalker blijkt een 300MHz overklok zelfs helemaal geen verschil te maken. De overgeklokte 7850K en de 7850K op standaardsnelheden scoren even hoog. We zijn dus onder de indruk van de prestatieverschillen die snel werkgeheugen oplevert en ook van het gemak waarmee we de multiplier en de gpu-snelheid konden aanpassen. Helaas leidt het ophogen van de gpu- en cpu-snelheid niet tot de prestatiewinst die we van een 42 procent hogere gpu-snelheid verwachtten.

Conclusie

Door te kiezen voor hsa heeft AMD met Kaveri een grote gok genomen. De nadruk lag bij de vorige generaties apu's al op de gpu en met de nieuwste generatie is dat alleen maar toegenomen. Het lijkt erop dat de ontwikkeling van de 'gewone' processorcores zelfs op een zijspoor is gezet, want in sommige cpu-intensieve benchmarks zijn de nieuwe Steamroller-cores langzamer dan de Piledriver-cores die AMD gebruikte in de Trinity- en Richland-apu's.

Daarbij moeten we wel aantekenen dat de lagere prestaties op cpu-gebied te wijten zijn aan de lagere kloksnelheid van de Steamroller-cores. Als we de prestaties per gigahertz berekenen, zijn de Kaveri-apu's wel sneller. In de traditionele reeks benchmarks is de A10-7850K gemiddeld negen procent sneller dan de A10-6800K. Met OpenCL-benchmark Luxmark meegerekend loopt die genormaliseerde winst op tot ruim 24 procent.

De gpu is dus de 'core-business' van Kaveri geworden en ook dat blijkt uit de testresultaten. Bij benchmarks die gebruikmaken van de OpenCL-capaciteiten van de nieuwe apu zijn de Kaveri-processors sneller dan een aantal veel duurdere processors van Intel. Ook in de gamebenchmarks die we draaiden, eindigen de AMD-processoren steevast bovenaan. Voor gebruikers die af en toe een spelletje spelen en niet al te hoge eisen aan de beeldkwaliteit stellen, is de Kaveri-processor, net als zijn voorganger, een interessante optie.

Een langzamere cpu dus, maar een snellere gpu. Is Kaveri een teleurstelling of juist de vernieuwing die hard nodig was bij AMD? Dat is op dit moment nog koffiedik kijken. Hsa heeft de potentie om veel applicaties te versnellen, maar nu is het aanbod nog niet groot. Bovendien gaat het in de meeste gevallen om specifieke functies binnen bepaalde software. In Calc, onderdeel van het LibreOffice-pakket, worden sinds kort meer dan honderd functies versneld met behulp van OpenCL en in Photoshop wordt een aantal filters met behulp van OpenCL versneld. AMD-apu's kunnen die functies allemaal versnellen, maar dat houdt wel in dat het momenteel nog om vrij specifieke gebruiksscenario's gaat.

Het succes van Kaveri hangt dus samen met het succes van OpenCL. Als ontwikkelaars en masse OpenCL-ondersteuning in hun software implementeren, zullen de Kaveri-processors steeds vaker duurdere Intel-processors voorbijstreven. Gebeurt dat niet, dan valt AMD's strategie in het water en gaat Kaveri de boeken in als een snelle gpu, gebundeld met een langzame processor. De potentie is er dus zeker, de prijs is met nog geen 160 euro scherp en de gpu is hoe dan ook snel. Of AMD met hsa op het juiste paard heeft gewed, moet de toekomst uitwijzen.

	AMD A10-7850K Boxed	AMD A8-7600 Boxed

Reacties (136)

[DaWaN]

Ik moet zeggen dat ik deze review niet bepaald sterk vind.

Ten eerste vind ik dat de Intel CPUs die meegenomen zijn in deze vergelijking geen concurentie vormen voor deze APU. Alle Intel CPUs in deze vergelijking zijn duurder t.o.v. de AMD varianten. Een Intel Intel Core i5 3330 zou een betere vergelijking zijn voor de A10-7850K. De langzamere AMDs staan tegenover dual core i5's en die zijn niet eens meegenomen in deze review.

Ook de conclusie vind ik vreemd: er wordt hier gezegd dat AMD aan het wedden is.
Ik denk niet dat AMD een keuze heeft; Intel heeft een voorsprong op R&D budget en processtechnologie waardoor het erg lastig is voor AMD om te concureren op high-end niveau. Het is niet voor niets dat AMD de FX serie niet meer update; het is simpelweg niet meer interessant voor AMD. Ik denk dat AMD geen andere keuze heeft dat goedkope APUs maken, omdat die markt min of meer de enige markt is waar AMD kan concureren.

[CMD-Snake]

Ook de conclusie vind ik vreemd: er wordt hier gezegd dat AMD aan het wedden is.

Dat AMD waarschijnlijk geen keuze heeft is waarschijnlijk zo. Maar dan nog is de conclusie dat ze een gok nemen niet zo ver gezocht imho. Er zitten in deze review toch een hoop "als" en "maar" als we kijken naar wat nodig is om deze APU tot een succes te maken.

AMD hoopt dus dat developers meer OpenCL gaan kiezen. Plus leunen ze ook erop dat Mantle een succes zal worden. Beiden zijn op dit moment nog niet erg ver. Er is geen enkele game nog die Mantle gebruikt. De BF4 patch ervoor is uitgesteld en ik weet geen andere game die binnenkort uitkomt die het gebruikt. OpenCL wordt dus nu door twee pakketten dan gebruikt. Maar is dat voldoende? We weten niet of OpenCL aanslaat. Plus, als het aanslaat dan kost het Intel niet veel moeite om het ook op te nemen in hun volgende generatie CPU's.

[Anoniem: 471038]

Plus, als het aanslaat dan kost het Intel niet veel moeite om het ook op te nemen in hun volgende generatie CPU's.

OpenCL wordt al sinds Sandy Bridge door Intel ondersteund op de GPU.

[cannibal]

Thief zou Mantle moeten ondersteunen/gebruiken.
Komt uit dacht ik op 28 februari. Dus nog even geduld.

nieuws: Square Enix maakt systeemeisen Thief bekend - update

[Reactie gewijzigd door cannibal op 24 juli 2024 22:28]

[PiweD]

Helaas hebben we niet het complete processorarsenaal van AMD en Intel op de redactie liggen, dus zal je het met de Core i5-3470 moeten doen die op het moment een paar euro goedkoper is dan de 7850K

[Madrox]

Wat de prijs aangaat vind ik het onzin. Zoveel duurder zijn de Intels nou ook weer niet. Het zijn gewoon mainstream cpu's van Intel en ik zou niet weten waarom je ze niet mag afzetten tegenover deze nieuwe telg van AMD.

[Spekkie88]

Wat ik eigenlijk vooral mis in het verhaal is de HSA foundation, waar een aantal grote namen als ARM en Oracle in voorkomen. Waarbij er m.b.v. aparapi nu al vrij gemakkelijk gebruik gemaakt kan worden van de voordelen van OpenCL in java 7, wat verder uitgebreid moet gaan worden met de komst van java 8 en waarbij HSA volledig wordt geïntegreerd in java 9. Natuurlijk gaat dat niet binnen een dag, maar het laat wel zien dat er een aantal grote bedrijven potentie zien in HSA.

Om ook maar wat te quoten van Hardwareinfo.nl:

Tijdens de perspresentatie gaf AMD diverse voorbeelden van hoe GPGPU-code dankzij HSA en OpenCL 2.0 een stuk korter, eenvoudiger en efficiënter kan worden dan dat nu het geval is. Met de nodige ontwikkeltools is AMD druk in de weer om softwareontwikkelaars warm te laten lopen voor HSA. Zoals we al schreven kan middels OpenCL gebruik gemaakt worden van de nieuwe HSA-features. AMD heeft verder een open source uitbreiding getiteld APARAPI op Java-ontwikkeld, die OpenCL code binnen Java mogelijk maakt. APARAPI voor Java 8 zal verdere HSA functies mogelijk maken en bij Java 9 codenaam Sumatra zal HSA-support helemaal in 's werelds meest populaire programmeertaal ingebakken zitten. Verder heeft AMD haar eigen APP SDK en MEDIA SDK waar developers standaard code uit kunnen gebruiken inmiddels geüpdate om beter gebruik te kunnen van de nieuwe mogelijkheden van Kaveri.

AMD toonde al een demonstratie van een met HSA-code geoptimaliseerde versie van de spreadsheet applicatie van Libreoffice die tot acht keer sneller dan een Core i5 financiële berekeningen kan uitvoeren. Ook toonde men een HSA-geoptimaliseerde versie van Corel Aftershot, die veel sneller kleurbewerkingen aan foto's kan doen. Maar laat één ding duidelijk zijn: de echte HSA-revolutie moet nog gaan plaatsvinden.

Daarnaast vraag ik me sterk af in hoeverre de geteste OpenCL programma's die in deze review getest zijn al gebruik maken van de OpenCL 2.0 API die pas echt de voordelen van HSA kan benutten. Want wat ik uit het verhaal van Hardwareinfo haal is dat er alleen speciale beta's zijn van bepaalde programma's die gebruik maken van OpenCL 2.0.

Alles bij elkaar blijft het koffiedik kijken of HSA uiteindelijk echt aanslaat, maar de manier waarop er nu aan de weg wordt getimmerd door AMD en een aantal andere grote bedrijven lijkt het mij zeker wel kans van slagen hebben.

[hardwareaddict]

"kans van slagen" is natuurlijk voor welke markt je een APU released.
Voor gamers is de bandbreedte van de GPU erg belangrijk. Een APU zonder GDDR5 onboard zal natuurlijk nooit kunnen concurreren tegen al jaren oude videokaartjes met GDDR5 onboard.

Welke OpenCL standaard je dan gebruikt maakt niet uit.

[Spekkie88]

OpenCL (in tegenstelling tot OpenGL) heeft juist niets te maken met renderen. OpenCL is juist bedoeld voor het kunnen verwerken van andere taken op je gpu die normaal op je cpu gedaan zouden worden. Het grootste probleem tot nu toe is dat de cpu en igp beide een eigen memory mapping hebben die niet met elkaar overeenkomt waardoor data constant heen en weer gekopieerd moet worden. Dit zorgt voor enorm veel tijdverlies... HSA is er juist voor bedoeld om deze "problemen" aan te pakken waardoor cpu en igp beter samen kunnen werken om taken, die tot op heden alleen door de cpu gedaan worden, te verdelen over zowel cpu als gpu.

Daarnaast kan HSA ook wel degelijk voordeel bieden bij gaming. Aangezien de igp niets meer te doen heeft als er gebruik wordt gemaakt van een dedicated gpu. Maar door HSA kan de igp bijvoorbeeld veel makkelijker benut worden om dingen als physics te berekenen.

[Reactie gewijzigd door Spekkie88 op 24 juli 2024 22:28]

[Bulkzooi]

Ja, het belang van HSA wordt ernstig onderschat door de reviewers. Behalve de door jou genoemde partijen zijn er nog veel meer: Qualcomm, TI, Samsung, MediaTek, Imagination, Microsoft etc. Eigenlijk de gehele industrie behalve Nvidia.

Reviewers zijn vooral benchmark georiënteerde personen terwijl ze de strategische strijd van AMD niet in perspectief zien. Intel loopt nu eenmaal een hele generatie (ong. 2 jaar) voor op AMD dus AMD zal het ALTIJD afleggen qua rauwe processingkracht / Watt. Intel kan dus altijd een betere chip configureren voor een bepaalde markt. Intel koos altijd voor de hoge marges en liet de kruimels aan AMD. Voor deze conclusie is al jaren geen benchmark nodig.

De enige manier voor AMD is om de processing-pipeline te verkorten/versnellen en de GPU belangrijker maken: HSA, HUMA, Mantle, OpenCL, OpenGL/DirectX, Drivers.
En juist hier laat AMD zien dat ze dit snappen en zelfs de industrie support veel van hun plannen. Echter, deze veranderingen brengen AMD stapje voor stapje voordelen en zie je dus niet direct terug in benchmarks.

Als nu Global Foundries/TSMC een kleiner procedé leveren, AMD DDR4-support in de chipset bakt en de gebruikelijke incrementele verbeteringen blijft doorvoeren dan blijft AMD voorlopig nog in de race. Zeker gezien het feit dat Intel het business model moet aanpassen om succesvol te zijn met lagere marges. De q4-2013 cijfers van Intel en AMD zijn wat dat betreft veelzeggend.

En stel je dan eens voor dat de gehele toolchain dit alles ondersteunt en software developpers de voordelen zien en benutten....
Ik voorzie dan een situatie waar:
- De game-industrie wegloopt met Mantle en AMD (gaat zeer goed, zie Catalys 14.1 BETA);
- Het ARM-ecosysteem toegankelijk is voor AMD (via HUMA/HSA) (moet nog gebeuren);
- De Linux community dol is op de AMD OSS drivers, OpenGL en OpenCL (wordt steeds beter).

Let wel:
Kaveri is pas het startpunt terwijl deze plannen al jaren geleden gemaakt zijn. Dus AMD heeft nog minimaal 3-4 jaar nodig om te komen waar ze willen zijn. Ondertussen brengen de consoles de benodigde omzet en zullen niches de marge moeten verzorgen. Bv. embedded chips zijn een goede kans.

[Reactie gewijzigd door Bulkzooi op 24 juli 2024 22:28]

[dezejongeman]

ik vind het toch jammer dat in deze review de invloed van het geheugen te weinig is meegenomen. wat doet een enkel bankje tenopzichte van een dual channel en quad channel. ik weet niet of er quad-channel bordjes zijn voor dit platform maar dan had een verschil tussen een single channel en dual channel wel beter belicht kunnen worden. welk effect heeft alleen het overclocken van het geheugen. zo weten toekomstige kopers hoe ze hun systeem moeten samen stellen. je kiest dan misschien eerder voor 8gb op 4 latjes ipv van 1 of 2.

[timberleek]

Die processors hebben helemaal geen quad channel geheugencontroller voor zover ik weet. single vs dual channel wordt het dan.

Quad channel ken ik alleen van socket 2011 enzo. En misschien wat server platforms

[vectormatic]

Ik mis in de game benches weer de vergelijking met een cpu+gpu combo voor hetzelfde geld, voor de 165 euro die je voor Kaveri neertelt koop je ook een x4 760K met een radeon 7770 (en dan heb je minder duur geheugen nodig, als je dat meerekent zou je ook richting een fx4xxx kunnen, of een intel haswell i3)

Mijn gevoel zegt toch dat voor low-end gaming, APUs helemaal zo interessant niet zijn, wat de marketting divisie van AMD ook roept.

EDIT: een fx4300 + 7770 komt in de pricewatch op 176 euro, precies die 165 euro + de marge tussen 8GB 1600 en 2133 geheugen.

[Reactie gewijzigd door vectormatic op 24 juli 2024 22:28]

[MadcatIX]

Is het geheugen dan keihard de bottleneck bij het overclocken van de GPU? Vind het een beetje een gigantisch gapend gat waarmee de review eindigt.

[Buggle]

Dat is inderdaad een belangrijke factor. Het is duidelijk dat AMD goed zijn best heeft gedaan om met de beperkingen van het geheugen om te gaan - en ik vermoed dat de prestaties alleen nog maar beter gaan worden als games meer en meer rekening gaan houden met de architectuur (zie PS4, bijvoorbeeld) en ook Mantle eraan komt. Anandtech was het geloof ik, die weliswaar benchmarks van AMD zelf weergaven, maar die een dusdanige versnelling gaven dat zelfs een fractie daarvan al een uiterst relevante verbetering zal geven. Ik kan me voorstellen dat Mantle op den duur dit soort aspecten (geheugenconfiguratie) ook deels op kan vangen. Maar dat is gokken van mijn kant, omdat ik daar het fijne niet van weet (lees: geen developer ben).

In ieder geval krijg je op Phoronix een heel mooi plaatje van de schaalbaarheid van de geheugenbandbreedte. Zijn hele mooie krommes, bij vrijwel iedere benchmark.

[Reactie gewijzigd door Buggle op 24 juli 2024 22:28]

[MadcatIX]

Mooie krommes inderdaad! Vraag me af wat eruit gaat komen met 2400 mhz geheugen. En toekomstig met DDR4.

[Countess]

er zijn reviews gedaan met 2400mhz en dat bleek nauwelijks sneller (1-2%)

tot 2133 gaan de prestaties nog goed omhoog maar daarna vlakt het bijna helemaal af.

2133 lijkt dus snel genoeg te zijn.

[MadcatIX]

Zag op een link die mitsumark postte (doorklikken levert http://nl.hardware.info/r...-apu-geheugen-overklokken op) dat het toch nog ~8% winst kan opleveren van 2133 naar 2400.
Heb even alles doorgetrokken...
In welke gevallen levert 2133 -> 2400 MEER op dan van 1866 -> 2133?
- Firestrike
- Hitman/Low
- Mediashow
- Powerdirector

In de andere gevallen levert 1866 -> 2133 meer op. Maar soms maar minimaal. Op de geteste games mis je gemiddeld 7,3% prestatiewinst als je blijft hangen op 2133 mhz geheugen.

Vind ik vrij significant (voor wat het waard is met een test op 2 games).

[Buggle]

U vraagt, wij draaien. Wederom op Phoronix de benchmarks, die wat MadcatlX schrijft verder onderbouwen. Het verschil neemt bij enkele benchmarks inderdaad harder af, maar dat is ook te verwachten.
Je kunt je ook afvragen of je dit soort über duur geheugen wilt gaan aanschaffen. Ik denk dat je met alles t/m 2133 al helemaal prima bediend bent voor weinig geld. Wil en kun je meer uitgeven zul je vermoedelijk toch al naar een dedicated GPU grijpen, zodat je d.m.v. crossfire best of both worlds hebt. Je moet ook altijd kijken naar of iets zinvol is. 2400Mhz geheugen lijkt me niet zo heel erg zinvol. Voor zover ik weet komt met Excavator dan ook DDR4 ondersteuning; dan verwacht ik ook aangepaste geheugencontrollers. Het nieuws van de Opterons van gister of eergister geeft overigens ook al aan dat AMD wel degelijk quad-channel oplossingen heeft; de vraag is alleen of dat rendabel is bij deze budgetorientering. Ik waag dat te betwijfelen.

Overigens zijn er ook een paar zeer interessante OpenCL benchmarks te vinden op Phoronix, die al aardig de potentie van de Kaveri laten zien op dit gebied. Bij sommige benchmarks verbrijzelt hij zelfs dedicated kaarten. Dit is ook waar AMD naartoe wil, en wat dat betreft is het jammer dat zoveel benchmarkingsites puur klassiek aan het benchen zijn geslagen. We weten allemaal dat bij reguliere CPU-gerichte workloads AMD zwaar achterloopt op Intel (alhoewel ook dat her en der wel meevalt, t.o.v. de i3). Daarom proberen ze ook te wedden op een paard waar ze veel beter zijn: GPGPU. x264 heeft nu al standaard OpenCL routines, Handbrake kan DXVA/OpenCL voor het decoden gebruiken, simulatieprogramma's gebruiken het steeds meer... kortom, dát is waarvoor je een Kaveri ook graag zou willen hebben. Dat gamen is uiteindelijk maar een bijkomstigheid. Of je bent een casual user en hebt dus meer aan de GCN om een spelletje te spelen, of je bent een bepaald soort intensieve user (beeldbewerking, encodering, etc.) en je hebt meer aan de GCN als ondersteuning van die taken. Ik vind het een prachtige chip!

(overigens een disclaimer: ik koop zelf Intel tegenwoordig, omdat dat mij meer brengt. Maar het potentieel is overduidelijk aanwezig, en ik denk dat Excavator voor Steamroller gaat zijn wat Piledriver voor Bulldozer was. It's only getting better. Maarja, Broadwell staat er ook aan te komen...)

[Reactie gewijzigd door Buggle op 24 juli 2024 22:28]

[computerjunky]

Ze hebben juist niet goed hun beste gedaan dan hadden ze namelijk iets beter naar intel gekeken.
Die halen simpelweeg 60% meer uit exact hetzelfde geheugen doordat hun geheugencontrollers beter werkt.
AMD stelt de laatste 5 jaar keer na keer teleur op ieder vak behalve budged apu's.
Hun prijzen zijn dan wel lager maar hun producten zijn keer na keer het mindere product.

[!mark]

Zit er wel in ja, zelfs met Dual Channel 2400MHz bedraagt de bandbreedte slechts 38.4GB/s.
Een kaart als de HD7750 zit al ongeveer op het dubbele

[djunicron]

Dat zal inderdaad een heel deel van de verklaring zijn gok ik zo.
Even kijken met GPU-Z wat de GPU load was in de benches op 720 en op 1025mhz?
Ik vermoed zomaar dat de load van 90% naar 77% oid is gezakt terwijl de performance iets toenam.

Ik vind het weer een typische hartebreker, ik las dit artikeltje, en kreeg weer wat hoop voor AMD. Vooral als de GPU goed was de CPU prettig schaalde en het niveau van Sandy bridge i5/7 haalde per core, zou het er weer goed uit kunnen gaan zien voor AMD.

Maar bij de Benches zakte die hoop weer compleet weg. De GPU is hoe je het went of keert toch gewoon niet geschikt voor gaming. Puur GPU taken als Crypto-currency mining zal waarschijnlijk prima gaan, jammer dat daarmee niet de vergelijking tussen 720 en 1025mhz GPU clocks is gedaan.

[Croga]

Maar bij de Benches zakte die hoop weer compleet weg. De GPU is hoe je het went of keert toch gewoon niet geschikt voor gaming. Puur GPU taken als Crypto-currency mining zal waarschijnlijk prima gaan, jammer dat daarmee niet de vergelijking tussen 720 en 1025mhz GPU clocks is gedaan.

Het is jammer dat deze review geen vergelijking tussen discrete kaarten en de APU-GPU legt. Andere reviews doen dat wel en laten zien dat de A10 rustig op niveau 7750/7770 mee komt. Als dat niet geschikt is voor gaming dan worden er heel erg veel spellen gespeeld op hardware die daar niet voor geschikt is.

Nee, de APU zal nooit mee kunnen met high-end kaarten. Maar high-end kaarten worden slechts door een hand vol tweakers gebruikt. Ze kunnen wel mee met de kaarten die het overgrote deel van de mensen die spellen speelt gebruikt en daarmee zijn ze dus zonder meer geschikt voor gaming.

[mitsumark]

Andere reviews laten zien dat de A10-7850k nog ruim onder 7750 prestaties zit, de 7770 is al een totaal andere klasse.
R250 en 7750 zijn redelijk gelijkwaardig: http://www.bitsandchips.i...el-con-gpu-oland?start=12
R250 is al fors sneller dan A10: http://www.overclockers.com/amd-a107850k-kaveri-apu-review/
Met de A10 kun je nog aardig gamen op 1366x768, maar op full HD kun je de nieuwste games nu al niet op low spelen, en ik neem aan dat je toch een aantal jaren met je nieuwe systeem witl doen...
(of je moet natuurlijk alleen 5 jaar oude games spelen, maar dan heb je waarschijnlijk al geen upgrade nodig)

Zoals hieronder ook al gezegd, voor hetzelfde geld koop je beter een 760k met een 7770 en 'normaal' geheugen, dan heb je bijna 50% meer game prestaties.

[Reactie gewijzigd door mitsumark op 24 juli 2024 22:28]

[Croga]

Andere reviews laten zien dat de A10-7850k nog ruim onder 7750 prestaties zit, de 7770 is al een totaal andere klasse.
R250 is al fors sneller dan A10: http://www.overclockers.com/amd-a107850k-kaveri-apu-review/

Helaas wel op basis van niet-aanbevolen specificaties. Als je weet dat de APUs zwaar leunen op de snelheid van het geheugen moet je natuurlijk wel met 2133Mhz geheugen testen, niet met 1800Mhz.

Met de A10 kun je nog aardig gamen op 1366x768, maar op full HD kun je de nieuwste games nu al niet op low spelen

Je ziet bij de benchmarks resultaten van 10-30FPS op 1080p, full detail. Dat is heel wat anders dan wat jij beweert.

Anandtech's test laat bij alle spellen een goede performance zien op gemiddeld detail, 1680*1050, onbruikbare performance (10FPS of zo) op extreme detail 1920*1080. Helaas doen ze geen tests op 1080p, gemiddeld detail (datgene wat het overgrote deel van de gebruikers zal gebruiken).
http://www.anandtech.com/...view-a8-7600-a10-7850k/12

Tel dat op bij 0-day drivers, geen gebruik van Mantle, noch van OpenCL en je ziet dat de Kaveri zeker geschikt is voor games en alleen nog maar sneller kan worden.

[mitsumark]

- AMD Radeon Gamer Series DDR3-2400 MHz 2X4 GB Memory

- http://nl.hardware.info/r...pu-crysis-3-1920x1080-low
20 fps is niet speelbaar, en er zijn vast meer games die minder dan 40 fps scoren @full HD op low settings.
Al zijn sommige games vanaf 30 fps ook al wel speelbaar...

[Brazos]

20 fps zit op het randje, maar is voor een iemand die zo nu en dan eens een spelletje speelt (geen multiplayer) goed speelbaar.

Alles daaronder wordt wel lastig (schokkerig). Dus met gemiddeld 20 fps krijg zal je wel zo nu en dan momenten hebben dat het geheel stottert/schokt.

"Al zijn sommige games vanaf 30 fps ook al wel speelbaar... "

Vanaf 25 fps kun je echt al prima een spelletje spelen, daar heb je helemaal niet minimaal 30+ fps voor nodig.

Een film uit hollywood wordt doorgaans ook gemaakt op 24 fps, en ik heb nog nooit iemand zien klagen dat het niet vloeidend loopt (al is 48 fps wel weer beter, het maakt niet dat een 24fps opname "niet om aan te zien" is)

[Sinester]

Je zegt het zelf al, genoeg spellen die op 30 fps speelbaar zijn, in principe wordt 30 fps ook als soepel ervaren, zeker door de niet veel eisende gamer

en alleen Crysis 3 haalt in jouw aangehaalde test echt onspeelbare fps

Dus in andere woorden, voor de niet veel eisende gamer is dit een prima processor, waar hij ook leuk mee kan internetten en dergelijk

[Croga]

Hey! Je hebt 1 spel gevonden waar je liever iets meer power hebt! Wat goed van je. (overigens gebruiken ze wel DDR3-2400 maar klokken ze die op 2133 voor de benchmarks.)

http://nl.hardware.info/r...b-raider-1920x1080-medium

33 FPS op medium settings is meer dan ruim genoeg voor de gemiddelde gebruiker.

En ook hier: 0-day drivers. The only way is up! Dus in feite is ook die 20FPS van Crysis3 behoorlijk netjes.

[Reactie gewijzigd door Croga op 24 juli 2024 22:28]

[Boppo84]

Inderdaad. Zou de A10-7850K een midrange kaart overbodig maken?

Ik zou het ook interessant vinden om te zien wat de verhoudingen zijn van deze nieuwe chip van AMD tov een gelijkgeprijsd systeem met een goedkope 1150 proc. en midrange grafische kaart, bijvoorbeeld G3420+R7 260X. En hoe het verbruik zich dan verhoudt.

Ik kan me zo voorstellen dat een systeem met de A10-7850K vergelijkbaar presteert, vergelijkbaar verbruik heeft onder load, maar een veel lager verbruik idle. Dit zou voor mij een punt van afweging zijn waardoor ik juist voor de AMD zou kunnen kiezen.

[hardwareaddict]

Spellen zijn met name afhankelijk van geheugenbandbreedte.
Deze apu's hebben een theoretische bandbreedte die factoren minder is dan midrange kaarten. dus de apu's worden dan weggehammerd door de GDDR5.

[Croga]

Spellen zijn met name afhankelijk van geheugenbandbreedte.
Deze apu's hebben een theoretische bandbreedte die factoren minder is dan midrange kaarten. dus de apu's worden dan weggehammerd door de GDDR5.

Leuke theorie. In de praktijk presteert een A8-7600 vergelijkbaar met een R7-240 en een A10-7850K ergens tussen de R7-250 en de R7-260. De R7-250 is dan weer vergelijkbaar met een HD7750.
Ofwel: De praktijk resultaten zeggen iets anders dan de theorie. Mijn vermoeden is dat de theorie niet helemaal juist is.

De truuk is natuurlijk dat grafische prestaties bij een APU weliswaar nauw verwant zijn met geheugensnelheid, bij een discrete GPU is dit een heel ander verhaal. De discrete GPU moet zijn gegevens nogsteeds over de PCIE bus aangeleverd krijgen van de CPU die de RAM daar bij nodig heeft. Een APU heeft dat probleem veel minder, zeker de Kaveri met hUMA. Ja, de snelheid van het geheugen is nogsteeds een bottleneck maar dat betekend niet dat de geheugensnelheid van een discrete GPU die bottleneck wegneemt.

[Anoniem: 325840]

R7 250: 384 streamprocessors
R7 260: 768 streamprocessors
7750: 512 streamprocessors

De gpu in de 7850K heeft dus net zoveel streamprocessors als de 7750 maar wordt gehinderd door langzaam geheugen. De prestaties liggen dus inderdaad tussen R7 250 en R7 260 maar dan wel een heel stuk meer richting die eerste dan die tweede.

Je verhaal over videokaart/cpu/ram/pci-e bus bottleneck is wat vaagjes. "Een apu heeft dat probleem veel minder"...wel gek dat sneller ram dan zo'n verschil maakt.

[Croga]

Je verhaal over videokaart/cpu/ram/pci-e bus bottleneck is wat vaagjes. "Een apu heeft dat probleem veel minder"...wel gek dat sneller ram dan zo'n verschil maakt.

Wat ik probeer te zeggen is:
Bij een APU is de geheugensnelheid voor een deel bepalend voor de grafische prestaties. 1866Mhz presteerd beduidend slechter dan 2133Mhz.
Bij een GPU is de geheugensnelheid van de kaart voor een deel bepalend voor de grafische prestaties.

De twee zijn echter niet vergelijkbaar omdat de manier van gebruik van het geheugen compleet verschillend is. Daardoor kun je dus niet zeggen dat de geheugensnelheid van een discrete kaart er voor zorgt dat die sneller is dat een APU. Het zijn twee compleet verschillende zaken. Het zou hetzelfde zijn als stellen dat een agregaat sneller is dan een auto omdat hij meer PK heeft.

[Countess]

er is ook een hd7750 met ddr3 geheugen. die heeft vergelijkbare bandbreedte als deze GPU, maar in tegenstelling tot deze GPU kan die niet gebruik maken van de L2 cache van de CPU wat de behoefte aan bandbreedte flink reduceert.

er zijn ook tests gedaan met 2400mhz geheugen en dat blijkt nauwelijks sneller dan 2133mhz.

[computerjunky]

dat is de theoretische snelheid niet eens wat de amd controller haald dat licht op minder dan de helft van het theoretische maximum van het geheugen.

[Stefanovic45]

Vermoed ik inderdaad wel. Kaveri vraagt gewoon om een quad geheugen controller of DDR4...

[Damic]

Quad (of hoger) memory channel zou leuk zijn, dan hebben ze zo goed als meer vrijspel en dus veel meer bandbreedte, c'mon AMD you can do it.

[Anoniem: 368013]

Bedoelen jullie dit? http://www.anandtech.com/show/7702/amd-kaveri-docs-reference-quadchannel-memory-interface-gddr5-option

[Damic]

Zalig ze worden nog slim nu de mobo bouwers nog

[!mark]

Of zoiets als Intel nu heeft op de Iris Pro,dat 128MB super snelle geheugen die op de chip zit

[Stefanovic45]

Het ontwikkelen van zo'n chip is weer erg duur. Ik zie dan meer kans voor een chipset met wat GDDR5 geheugen om de apu van meer bandbreedte te voorzien, zoals dat ook bij de 790GX chipsets kon.

[!mark]

Dat wordt ook duur, om 1-2GB GDDR5 in de chipset te integregen

[Stefanovic45]

Met 128MB of 256MB kom je al een heel eind.

[MadcatIX]

Waar ik zelf op doelde: Had tweakers niet kunnen proberen duur 2166 mhz geheugen te pakken, kijken of het overclocken van dat geheugen helpt al dan niet in samenloop met het overclocken van de GPU zelf?

En ja, anders kan het de controller zelf zijn die bokt...

[AmigaWolf]

Vind het erg jammer dat jullie niet het Geheugen hadden OC naar 2400MHz of zo, om te kijken hoe snel de GPU dan word, en jammer dat jullie niet de score lieten zien van 3DMArk Fire Strike.

En erg slecht dat er maar zo weinig Spellen getest waren (2 stuks is wel erg weinig), en waarom niet alleen nieuwe, wie speelt er nou nog volop Stalker: CoP (2010).

Jammer.

[FX16]

Ja de prestaties schalen mee met de geheugensnelheid.
bij HWI hebben ze dit WEL getest.

We hebben een aantal van onze benchmarks - primair games en andere taken die gebruik maken van de geïntegreerde GPU - naast de standaard waardes met DDR3-2133 nogmaals gedraaid met DDR3-1866 en DDR3-2400. De benchmarkresultaten lijken in veel gevallen inderdaad keurig te schalen met geheugensnelheid, zoals te zien in onderstaande tabel.

Vooral de twee games springen er uit: DDR3-2400 ten opzichte van DDR3-1866 betekent een stijging van zo'n 15% van de prestaties. Dat is zéér aanzienlijk.

[AmigaWolf]

Ja de prestaties schalen mee met de geheugensnelheid.
bij HWI hebben ze dit WEL getest.

[...]

En dat had nou Tweakers moeten doen, jammer genoeg is de Review van de nieuwe Processors van AMD veel beter gereviewed door Hardware.info dan Tweakers, daar kan Tweakers nog wat van leren.

Ja hier zie je ook een stukje daar over:

As you guys have learned from our Kaveri review, gaming is a pretty decent experience with that APU series. Clear is that the GPU inside the APU is rather dependant on the system memory, as such faster memory is better and will drive up gaming performance. It's now discovered that not only faster memory helps, but ranked memory makes the experience faster as well.

Ranked memory by the way are double sided memory sticks, this means the RAM ICs are on both sides of the APU. Dual rank it seems is some 6…7% faster than single rank clock vs. clock in 3D gaming with Kaveri APU. Basically the performance is best with two DIMMs (dual-rank) installed that are running a high memory clock frequency (say 2400 MHz).

Now basically if you go from DDR3-1866 and DDR3-2400 you will already notice a 15.2 percent jump in performance, and that certainly is significant. ComputerBase posted some numbers on this (shown below). Our 7850K APU should arrive soon as well, and I'll check that out with some ranked memory as well.

http://www.guru3d.com/new...up_kaveri_apu_gaming.html

[Reactie gewijzigd door AmigaWolf op 24 juli 2024 22:28]

[Damic]

GDDR5 Ram latjes in je pc proppen, zien het al voor me

[Countess]

als die in de chipset zit dan moet die met de cpu communiceren over de HT link. daar is zo'n link helemaal niet voor bedoel en ook gewoon veel te smal voor.

nee het zal of in de package moeten of zelfs on-die. beide hebben flinke nadelen.

een laatste optie is een nieuwe socket met een kanaal voor optioneel geheugen op het moederbord.

[computerjunky]

Of gewoon beter efficientie zoals intel...
Ik haal met mn 2133 op m'n 3770k stock 24 GBbs gemiddeld en een top end amd haald nog geen 16 GBps

AMD geheugencontrollers zijn de laatste 6 jaar gewoon ruk.
Eerst waren die van intel veel slechter (dual cores en eerste quad cores tot 2600k) en nu zijn de AMD controllers het.

[Anoniem: 64119]

Is het geheugen dan keihard de bottleneck bij het overclocken van de GPU? Vind het een beetje een gigantisch gapend gat waarmee de review eindigt.

Zelfs bij Liano was dat al, scroll naar beneden voor het geheugen grafiekje:
productreview: AMD A8-3870K Black Edition review door Anoniem: 64119
Toen dus ook al 50+ procent sneller met sneller geheugen (1066 naar 1600).
Daarna nog de GPU OC-en maakte veel minder verschil.....

[PiweD]

Dat gat was inderdaad niet de bedoeling en de paginavolgorde is aangepast

[MadcatIX]

Topper!

[Stefanovic45]

Eindelijk is de review van Tweakers online Ook in deze review zien we hetzelfde als wat we eigenlijk al wisten. De processorprestaties zijn weinig beter geworden door de lagere kloksnelheid en de gpu-prestaties zijn ook niet dusdanig beter geworden dat het een prijs van 165 euro kan rechtvaardigen voor de 7850K. Het gene wat deze apu interessant moet maken is Mantle. Jammer dat er nog geen benchmarks of games zijn vrijgegeven die Mantle ondersteunen, al zou Battefield 4 bijna zo ver zijn. Mantle is belangrijker voor AMD dan OpenCL. In die zin kan ik mij dus ook niet vinden in de conclusie als er wordt gezegd dat AMD afhankelijk is van OpenCL.

Heeft Tweakers nog de mogelijkheid om Hybrid crossfire in combinatie met een R7 250 of R7 260X te testen? Ik heb deze reviews nog nergens gezien en wellicht kan het nog een best interessante combinatie zijn.

[Reactie gewijzigd door Stefanovic45 op 24 juli 2024 22:28]

[CMD-Snake]

Het gene wat deze apu interessant moet maken is Mantle. Jammer dat er nog geen benchmarks of games zijn vrijgegeven die Mantle ondersteunen, al zou Battefield 4 bijna zo ver zijn.

Maar zou BF4 enigszins speelbaar zijn op een APU? Ik doel natuurlijk niet op de bugs. Het doosje van BF4 zegt dat je het spel zou moeten kunnen spelen met enkel een Intel HD4000. Ik betwijfel het. Je zal dan natuurlijk al genoegen moeten nemen met de laagste mogelijke settings en een lage resolutie. Ik merk al dat toch goed toebedeelde systemen soms worstelen om het spel goed speelbaar te houden.

Mantle zou inderdaad AMD GPU's een voordeel kunnen geven. Maar of het een goede ontwikkeling is? Ik neem aan dat nVidia niet ver achter zal blijven dan met een eigen Mantle tegenhanger. En dan krijg je eigenlijk weer de situatie dat developers hun spel moeten schrijven voor alle verschillende videokaarten die er zijn.

[Crp]

Zonder Mantle draait BF4 verrassend goed op Kaveri. Vele video's op youtube bewijzen al dat je op 1080 medium settings BF4 op 30fps kan spelen. Met Mantle gaat de perfomance nog eens omhoog. Ook hier is een video van, waar in deze demo +90fps gehaald word.
www.youtube.com/watch?v=Ms16uGxQzSY#t=31m5s

[Koekiemonsterr]

In de review op Anandtech willen ze je in de conclusie laten geloven dat Kaveri vooral iets is voor je 'grootvader' die wat oudere spellen speelt en met Kaveri een ideale alles-in-één-oplossing heeft.

Echter, er is inderdaad al aardig wat op internet te vinden, dat erop duidt dat je met Kaveri zelfs BF4 behoorlijk goed kan draaien. De marketing-afdeling van AMD gaat daar mogelijk ook vrolijk mee aan de haal, gelet op het gerucht dat ze Kaveri-bundels uitbrengen incl. BF4.

Weliswaar zie ik vooral beelden van Kaveri tests met BF4 in singleplayer, maar toch. Als het straks allemaal nog beter mocht worden, o.m. door Mantle, dan heb je - zelfs als gamer - met Kaveri in potentie een geweldige APU die de aankoop van een aparte GPU overbodig maakt, mits je genoegen neemt met een gemiddelde FPS en niet de allerhoogste settings.
Tel uit je winst....

[Reactie gewijzigd door Koekiemonsterr op 24 juli 2024 22:28]

[MAX3400]

[...]
Maar zou BF4 enigszins speelbaar zijn op een APU? Ik doel natuurlijk niet op de bugs. Het doosje van BF4 zegt dat je het spel zou moeten kunnen spelen met enkel een Intel HD4000. Ik betwijfel het. Je zal dan natuurlijk al genoegen moeten nemen met de laagste mogelijke settings en een lage resolutie. Ik merk al dat toch goed toebedeelde systemen soms worstelen om het spel goed speelbaar te houden.

http://www.youtube.com/watch?v=9zsuDZceubg

Er zijn nog wel meer YT-vids die een redelijk goed beeld geven van integrated graphics en toch redelijke performance. Als ik zo naar dat filmpje kijk, moet ik wel zeggen dat er aanzienlijke stappen zijn gemaakt de afgelopen jaren met "de kleinere GPU's".

Tja, puristen zullen niet gaan voor Low Detail en 30fps (zeggen ze wel eens) maar het is redelijk acceptabel.

[Reactie gewijzigd door MAX3400 op 24 juli 2024 22:28]

[CMD-Snake]

Dat is inderdaad nog verrassende performance. Had ik niet gedacht. De BF4 beta liep vreselijk op mijn systeem, ondanks i7 en een GTX570. (Alhoewel ik alle settings maxed out had staan...)

Ik weet dat Intel ook demo's hield waarin een Haswell IGP zware games draaide, maar ik had destijds toch altijd het vermoeden dat de resultaten een beetje geholpen werden. Althans dat men niet bewust de aller zwaarste games wilde gebruiken omdat het resultaat dan crap was.

De IGP's zijn een heel eind gekomen sinds Intel GMA die al moeite had om een desktop te renderen in Windows XP. Voor de massa's die hun PC alleen gebruiken voor wat Office, Internet etc. is er geen enkele noodzaak meer om een losse kaart te nemen.

[MAX3400]

En als mensen inderdaad de review goed lezen (en niet alleen naar de lengte van de grafiekjes kijken), dan is voor veel verschillende taken het verschil enorm als je kijkt naar prestatie vs. opgenomen vermogen maar ook prijs vs. tijd.

Aangezien we allemaal weten dat tijd geld is (zowel als spreekwoord maar ook voor veel mensen die met PC's werken), vind ik de verschillen in de Adobe Suite wel killing voor AMD; zeker als je bij Photoshop op een bepaalde handeling 3x zo lang moet wachten, is natuurlijk geen mooie reclame.

Mantle en OpenCL zijn inderdaad de keywords voor AMD die ervoor moeten zorgen dat het verschil met Intel snel verkleint maar ik heb er een hard hoofd in dat dit op afzienbare termijn gaat gebeuren.

[Countess]

zeker als je bij Photoshop op een bepaalde handeling 3x zo lang moet wachten, is natuurlijk geen mooie reclame.

maar tweakers heeft er juist voor gekozen om juist in die tests geen openCL te gebruiken.

maar juist adobe en photoshop zijn hard bezig om openCL in hun programma's te integreren. JUIST in de dingen waar je lang op moet wachten.

de tests die tweakers dus hier deed kijken dus naar het verleden waar kavari duidelijk is gericht op de toekomst.

je kan er een hard hooft in hebben maar die omschakeling is gewoon al aan de gang.

[djunicron]

Inderdaad, de performance is gewoon nog steeds niet "op peil". Zo weet ik een paar Sandy 2500K s te staan die eigenlijk een upgrade nodig hebben. Premiere 5.5 en PS CS6 worden er voornamelijk op gedraaid naast VM-diensten. (testen voordat de zooi online wordt gezet)

De eigenaar wil namelijk graag voor een niet te gek groot bedrag een 8-core setup, waar je dan kwa prijs eerder bij AMD terecht komt (X79 is gewoonweg duur) maar hoe ga je verkopen dat deze ruim 2 en half jaar nieuwe technologie meer dan 30% trager is in de core taken?

Ook in GPU-land is stilstand achteruitgang, misschien nog wel meer dan wat betreft de CPU prestaties. Zoals hier eerder aangehaald, DDR3 is voor CPU taken vaak prima, maar GPU's hebben vaak een heel stuk meer bandbreedte. Dit zal de onboard GPU waarschijnlijk hard bottlenecken. Leuk dat er Mantle support is, maar dat is nog in ontwikkeling!!! Tegen de tijd dat je het zal kunnen gebruiken in software, zal deze chip ook op leefdtijd zijn, dus heeft het vooralsnog 0,0 waarde voor de gebruiker.

[Croga]

Dus eerrrrrr.... Je hebt 1 specifieke toepassing en 1 eis die niet op functionaliteit gestoeld is en op basis daarvan verwerp je de APU?

De eis van een 8-core setup is een zinloze eis. Hij is technisch gebasseerd zonder ondersteuning in functionaliteit en zelfs in de techniek is het een zinloze eis omdat aantal cores niets zegt over performance. Aan jou de taak om aan de eigenaar uit te leggen dat "Ik wil 8 cores" geen zinvolle eis is.

Als je primair software gebruikt waarvoor de APU niet geschikt is, zegt dat niets over hoe goed of slecht de APU is. Het zegt alleen dat voor dit gebruik, je beter voor een andere oplossing kunt kiezen.

Stellen dat "de performance niet op peil is" op basis van deze twee gegevens is net zoiets als zeggen "De nieuwste lamborghini is echt een hele slechte auto. Ik heb geprobeerd er een F1 race mee te rijden en dat gaat niet goed. Daarnaast kreeg ik er ook geen 4 volwassen mensen in".

[MAX3400]

Dus eerrrrrr.... Je hebt 1 specifieke toepassing en 1 eis die niet op functionaliteit gestoeld is en op basis daarvan verwerp je de APU?

Ja, zo werkt dat in de wereld. Er zijn inderdaad mensen/bedrijven die specifiek werk doen of zeer specifieke eisen hebben en op basis daarvan niet alleen de AMD APU verwerpen maar ook nog eens 95% van de overige CPU's/GPU's van elke andere fabrikant.

Zoals djunicron aangeeft wordt er onder andere gebruikt gemaakt van virtualisatie. Zonder je te vermoeien met de details, kan hier een enorme hoeveelheid cores wel degelijk een voordeel zijn voor de inrichting van die specifieke omgeving. Voor andere virtualisatie-trajecten kunnen juist heleboel GPU's een voordeel zijn etc. etc.

Wat is je punt nu precies? Dat we de APU op basis van slechte performance in bepaalde bedrijfsvoering wel in overweging moeten nemen?

[djunicron]

Inderdaad, dat was namelijk de opzet.

Deze gebruikers willen een paar dingen, die voor hun core business zijn. Ik wilde niemand met de details vermoeien, maar hier gaan we:

Webhosting: Dat doen ze extern, een eigen server farm is te duur voor een BVtje met 6 FTE.
Video voor klanten, previews gaan vanaf eigen hosting. Er wordt met Adobe CS5.5 en 6 gewerkt. Het gaat om een paar honderd GB aan video materiaal per dag (klinkt meer dan dat het is) door Premiere. Een 50GB naar webformaat zetten duurt nu 28-35 minuten op de oude i5 machines. Dat zou al snel naar 40 min gaan op een A10-7850. Een zelfde verlies voor photoshop (en Illustrator?). Brochures, canvas, etc is een tweede tak van dit bedrijfje.
En dan is er nog sprake van een hoop test en webdevelopment een kleine sharepoint en beveiligde storage, wat allemaal vooral in VMs gebeurt. (anders zouden er zo nog eens een machine of 10 nodig zijn) En dat is nou juist waarom ze graag weer naar 6 of 8 cores willen. Voorheen met de AMD X6 series werkte dat namelijk wel erg mooi, kon de threading bekeken worden op de test servers.

De eis van de eigenaar om weer 8 core machines te hebben is dus inderdaad niet logisch uit performance oogpunt, maar het zou wel een mooie bonus zijn als ze toch willen upgraden. Wat dus momenteel simpelweg niet aan te raden is gezien de stilstand bij zowel Intel als AMD. En als het nu ook allemaal wel werkt, waarom zou je dan 6 of 8 maal €2000 uitgeven aan een i7 39x0 met een X79 en momenteel erg duur geheugen (en met 16GB komen ze dus niet weg). Ja het zal sneller zijn, maar tegen wat voor prijs...

AMD zet juist in op multicore / multithread optimalisatie, stopt leuke videokaarten erin (die genoeg versnellen in Adobe applicaties). De HD2000 van Intel is best wel gaar kwa performance. Maar dit wordt dus voor velen weer een "skip" generatie. AMD brengt niet niets op tafel, maar wel te kort naar mijn mening. Redenen hieronder ook verder genoemd.

Persoonlijk geef ik AMD een beetje de schuld met hun backwards compatibility design. De Phenom 2 series bleef ook tijden hangen, en de FM1-2 borden willen ook niet echt hard groeien in performance. Van de Fm1 naar 2 series zat er een leuk sprongetje in de performance en vooral de GPU, maar dat was het ook wel. Fijn voor consumenten die op hun budget willen letten, maar jammer voor de enthausiastelingen (en marktwerking vs Intel)

[Croga]

Wat is je punt nu precies? Dat we de APU op basis van slechte performance in bepaalde bedrijfsvoering wel in overweging moeten nemen?

Het punt is dat djunicron stelt dat de performance van de APU niet op peil is (een algemene uitspraak) op basis van 1 specifieke toepassing. Die algemene uitspraak kun je niet doen aan de hand van een specifieke toepassing.

[Majin Buu]

Single-treaded performance is toch een hele belangrijke (zo niet de belangrijkste IMO) performance parameter voor het cpu-gedeelte en laat de apu daar nu echt erg belabberd in scoren.

[eL_Jay]

AMD=Belabberde single-core performance (om nog maar te zwijgen van de CPU performance per kloktik of de CPU performance per watt)
Het is nu eenmaal lastig concurreren met Intel (dat op CPU gebied ook praktisch stil staat, niet IGP)

[Anoniem: 471038]

Mantle is belangrijker voor AMD dan OpenCL. In die zin kan ik mij dus ook niet vinden in de conclusie als er wordt gezegd dat AMD afhankelijk is van OpenCL.

Mantle is puur voor games, terwijl OpenCL gebruikt kan worden door alle soorten rekenintensieve applicaties (dus ook games).
Daarom vind ik dat die conclusie wel juist is. APUs zijn natuurlijk niet alleen voor gaming, maar vooral voor low-budget en compacte/mobiele systemen (geen grafische kaart nodig, dus goedkoper, kleiner, en minder stroomverbruik).

[maartenv]

Het lijkt er vooral op dat de meeste benchmarks niet meer toereikend zijn. Behalve de gamebenchmarks.
Ik zou ook graag een performance per watt tijdens games grafiekje zien.

[eL_Jay]

AFAIK is techpowerup de enige die performance per watt berekend.
Overigens wel opvallend dat een 65 TDP AMD meer verbruik dan een 84 tdp 4670k in full load.
Ik dacht namelijk dat AMD zijn TDP definitie realistischer was dan Intel, maar hieruit blijkt het tegendeel

[maartenv]

Het verbruik is in dit geval over het gehele systeem. Het zou echter geen gek idee zijn voor AMD om hun TDP voor hun chips hetzelfde te berekenen als Intel. Nu lijken ze vaak minder zuinig terwijl het niet zo hoeft te zijn. Toch veel mensen kijken alleen naar de TDP.

[Anoniem: 471038]

Als ontwikkelaars en masse OpenCL-ondersteuning in hun software implementeren, zullen de Kaveri-processors steeds vaker duurdere Intel-processors voorbijstreven.

Dat is wel een beetje kort door de bocht.
Ja, AMD's APUs moeten het vooral hebben van OpenCL, maar nee, dat is geen garantie dat ze ook sneller zijn dan Intels. Intel ondersteunt namelijk ook OpenCL, en de laatste generaties van hun iGPUs doen dat op zich niet onverdienstelijk, zie hier bv wat de Iris Pro van Haswell kan: http://www.anandtech.com/...w-core-i74950hq-tested/17
Het ziet er naar uit dat Intel zich niet zomaar gewonnen gaat geven op het gebied van GPUs en OpenCL.

[Countess]

een CPU met iris pro kost MINIMAAL 2 keer zo veel als de duurste kavari hier getest.

niet bepaald een eerlijke vergelijking.

[Anoniem: 471038]

Het gaat ook helemaal niet om de prijs, het gaat erom dat Intel ook het OpenCL-truukje vrij aardig beheerst. Prijskaartje is maar net wat de fabrikant leuk vindt. Zo kan ik me nog de tijd herinneren dat de Athlon X2/FX qua prijs tot de 1000 euro liep.
Toen Intel de Core2 Duo introduceerde, werden die prijzen in no time enorm verlaagd, tot onder de 300 euro.
Als OpenCL echt een interessante feature wordt, zal Intel vast ook wel de low-end CPUs uitrusten met snellere iGPUs.

[Countess]

iris pro is een gigantische GPU EN een geintreerde geheugen module in de CPU package. dat dat veel duurder is als kavari is zeker wel iets om mee te wegen ja.

de iris pro die size, zelfs zonder het geheugen (+~25%), is al groter als kavari (en intel maakt hem op 22nm en kavari is gemaakt op 28nm)

dus om nu te zeggen dat intel echt goed is in openCL is nogal een overstatement. ze hebben er een enorme hoeveelheid hardware/transistors tegenaan moeten gooien om er wat van te maken.

daarbij komt dat intel nog niks heeft gedaan aan HSA. HSA echt kan enorme voordelen bieden bovenop de voordelen die openCL beid. In libra office Calc gaat het van 1800ms met openCL naar 280ms met HSA en een Jpeg encoder met een prille HSA ondersteuning werd 2 keer zo snel.

[Reactie gewijzigd door Countess op 24 juli 2024 22:28]

[Anoniem: 471038]

iris pro is een gigantische GPU

Bij Kaveri gaat ook meer dan de helft van de die op aan de GPU.

dus om nu te zeggen dat intel echt goed is in openCL is nogal een overstatement.

Ja, jij zult nooit kunnen toegeven dat Intel iets goed doet. Iris Pro mag dan wel groot zijn, maar hij presteert er ook naar.
Intel heeft iig de technologie in huis, en zal deze nog verder verfijnen, en ook in verschillende configuraties/prijsklassen aanbieden.
We zullen binnenkort zien wat Broadwell in huis heeft.

daarbij komt dat intel nog niks heeft gedaan aan HSA.

Natuurlijk niet. HSA is een initiatief van AMD, en Intel zal dat nooit gaan ondersteunen. Ze zullen hooguit met een eigen, niet-compatibele oplossing gaan komen.

[Countess]

Ze zullen hooguit met een eigen, niet-compatibele oplossing gaan komen.

precies de reden waarom je hun zooi moet vermijden. maar aangezien AMD al veel meer partners heeft voor HSA (in de ARM wereld) zal intel misschien straks geen keuze hebben gezien hun push naar mobile soc's.

[Anoniem: 471038]

precies de reden waarom je hun zooi moet vermijden

Want een 'standaard' opgezet door AMD is beter dan een standaard opgezet door een willekeurig ander bedrijf?
Rare, gekleurde visie op de zaken...

[majic]

Uh, nee. Ga maar eens een Opencl applicatie op je HD4000 draaien...veel plezier er mee. Bijv. coinmining zie je dat de performance 1/15de is van een 7750. Intel's OpenCL implementaties in low/mid end processors zijn echt om te huilen.

[TTheuns]

Ik had veel meer verwacht van de prestaties. Vooral na de hype die eromheen was.

[Countess]

omdat tweakers nauwelijks mee heeft getest waar die hype om te doen was.
Ze hebben bij photoshop en adobe suite de openCL tests uitgezet waar dat juist is waar kavari het van moet hebben en wat in de toekomst steeds belangrijker zal worden.

[Sinester]

Dat snap ik eigenlijk ook niet,

Het is toch vreemd dat ze een nieuwe processor testen met een nieuwe specifieke functie, maar dan zeggen we zetten de functie uit want in pakket X is het nog in Beta

Test gewoon met OpenCL aan, kunnen we mooi de potentie bekijken, kan dan alleen maar beter worden

[sdk1985]

Heeft AMD verboden om een test uit te voeren met dedicated gpu's? Bij een uitgebreide test van 12 pagina's plaatsen van een nieuwe cpu (architecture) horen gewoon game benchmarks met de beste kaart van dat moment (zoals de afgelopen 15 jaar het geval was).

Bij Anandtech ontbreekt het ook al!

Met wat moeite: http://www.hardwareheaven...ormance-with-r9-280x.html

F1 2013
Intel Core i5-4670 95/114 fps
AMD A10-7850K 52/66

Dat is dus een achterstand van 42%. Dat is een verschil waar je10 jaar geleden een nieuwe cpu voor kocht onder het motto "upgrade". Essentiële informatie lijkt me!

Daarnaast is het nut van een APU dat je er ook op kunt gamen (toch?) dus dan zijn GRID 2 en Stalker niet echt de meest voor de hand liggende keuzes. Hoe veel mensen zijn er nu geïnteresseerd in het spelen van Grid 2 (laat staan stalker) op 1280x720 op medium anno 2014 . Grid 2 is een prima game maar hij staat niet eens in de top 100.

Ik zou zeggen pak een paar van de volgende populaire titels (aantal spelers per dag / naam):
548,464 Dota 2
88,219 Counter-Strike: Global Offensive
63,908 Team Fortress 2
69,454 Football Manager 2014
47,587 The Elder Scrolls V: Skyrim
40,306 Counter-Strike
34,787 Rust
45,25 Sid Meier's Civilization V
28,883 Counter-Strike: Source
22,652 Left 4 Dead 2

De volgende keer beter (hoop ik!)?

@Drythe
Zolang we over 20fps praten in een game met medium details die een pc van 700 euro uit 2009 met 60+ fps kan afspelen (e8400) is het duidelijk nog geen optie om geen losse gpu aan te schaffen.

Ten tijde van de eerste AMD apu's is al eens aangetoond dat een goedkope Pentium + dedicated gpu een betere ervaring oplevert. Jammer genoeg is aan deze review dus niet af te leiden of dit nog steeds zo is.

@crp
Ik vindt het vooral vreemd dat ik niet gewoon een overzicht krijg met 10-20 games en wat cpu's zoals een i3 erbij.

@madrox
Het idee van testen met de beste 3dkaart is dat je probeert de 3dkaart als bottleneck uit te sluiten. Op die manier kun de potentie van de cpu zelf beoordelen. Met name handig voor als je voor 3 jaar wil projecteren. Dit was recentelijk nog normaal. Heeft niks te maken met de zinnigheid van het combineren van een cpu van 100 euro met een 3dkaart van 700 euro.

Dat die andere review een i5 pakt kan ik ook niets aan doen ( maar dan nog blijft 40% een reden om te upgraden).

[Reactie gewijzigd door sdk1985 op 24 juli 2024 22:28]

[Crp]

Vind je het dan niet vreemd dat ze beide in 3DMark en Heaven benchmark bijna hetzelfde scoren en in F1 2013 scoort het opeens 40% hoger. Lijkt me eerder een driver/game probleem.

[Dryhte]

SDK1985, wie koopt nu een cpu met geïntegreerde graphics als hij toch een high-end grafische kaart gaat aanschaffen. Dan ga je toch geen extra geld neertellen voor een APU met goede graphics?

Deze test is overbodig, aangezien er uit andere tests al blijkt dat puur op cpu gebied, de intel processoren winnen. Deze intel is trouwens ook een pak duurder dan de A10.

[Anoniem: 16328]

Je kunt ook denken aan combinaties als een Pentium met een 7770/7790 bijvoorbeeld. Qua geld kom je dan ongeveer gelijk uit met de A10. Waarschijnlijk presteert die combinatie veel beter in games, maar misschien weer niet in games die goed draaien op quad core processors. Voor de Pentium in de plaats kun je ook denken aan de Athlon X4 740 die met 60 euro iets duurder is maar wel een quad core is. Zet daar een 7770/7790 bij en ook dan heb je een krachtigere setup volgens mij.

[DoubleYouPee]

Ehm. Bijna iedereen?
Alle i5 en i7's van nu hebben integrated graphics. Dus iedereen die wilt gamen en een Intel CPU heeft doet dat.
Alleen mensen met een AMD FX doen dat niet.

[Madrox]

een i5 4670K + R280x kost ? Sorry, maar nu ben je appels met peren aan het vergelijken.