Pronkstuk voor de thuisbioscoop
Sony's aanwezigheid op de IFA was een van de sterkste sinds jaren. Het bedrijf kondigde op de beurs onder meer drie interessante Xperia-smartphones aan, waaronder een spatwaterdicht model. Verder werd de eveneens spatwaterdichte Xperia Tablet S met Tegra 3-quadcore en een dunnere 'vouw' aangekondigd, evenals de NEX-5R, de eerste compacte systeemcamera van Sony met fasedetectie-af-punten op de sensor.
Dan zijn we er echter nog niet, want ook op tv-gebied had het bedrijf een en ander te bieden. De smaakmaker was de Bravia HX950, opvolger van de een jaar oude Bravia HX920 en net als zijn voorganger voorzien van leds achter het paneel met local dimming-mogelijkheid. De tv valt vooral op door het diepe zwart van het scherm, zolang je er recht voor blijft zitten, en de ringvormige, glanzende voet.
Het was echter de 84X9005 die de show stal in de Sony-stand op de IFA. Het spreekt dan ook tot de verbeelding: een lcd-tv met een beelddiagonaal van 84" en een 4k-paneel, met de mogelijkheid om huidige 2k-content op te schalen naar 4k.
Tweakers.net woonde een technische demonstratie van Sony bij, waarbij alle geheimen van het ultieme, nieuwe topmodel werden prijsgegeven. We waren na afloop danig onder de indruk.
Breed uitgemeten
Gemaakt voor films kijken
Sony heeft het uiterlijk aan de voorkant strak en rustig gehouden, zodat de kijker zo min mogelijk door het toestel zelf afgeleid wordt. Alles lijkt dan ook in het teken te staan van het primaire doel van het toestel: het vertonen van films.
De behuizing is gemaakt van antracietgrijs plastic en voor een 84"-scherm heeft de Sony Bravia 84X9005 relatief dunne bezels, waardoor de aandacht nog eens extra op het beeld gericht wordt. De bezels zijn voorzien van een lijntjesstructuur.
Ook valt de dikte van de tv ons mee, al hebben we deze niet nagemeten. In vergelijking met bijvoorbeeld de nieuwe 90"-Aquos-tv van Sharp op de IFA, maar ook het kleinere 80"-model dat daarnaast hing, oogt de Sony-tv veel minder als een gevaarte. Onder aan de tv is nog een dun balkje te zien, met onder meer het Sony-logo en de ontvanger voor de afstandsbediening.
:fill(white)/i/1346670899.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346670900.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346670901.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346670902.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346670903.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346670904.jpeg?f=thumb)
Vreemd genoeg heeft de achterkant in vergelijking met de rustige uitstraling van de voorkant een agressief karakter. Deze achterkant is namelijk voorzien van wat lijkt op een frame. Het is niet duidelijk of dit bedoeld is ter versteviging of dat het een designfeature is. Zelf storen we ons niet aan de industriële vormgeving van de achterkant. De tv zetelt op een chroomkleurige voet, die we als tafelmodel en als model met hogere staanders hebben gezien. Het is niet bekend welke voet meegeleverd wordt.
:fill(white)/i/1346671067.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346671068.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346671069.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346671070.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346671071.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346671072.jpeg?f=thumb)
Sony heeft de ruimte genomen met het plaatsen van de aansluitingen. Aan de zijkant zitten twee usb- en twee hdmi-aansluitingen, een CI+-aansluiting, een vga-connector, een ingang voor pc-audio, en een gecombineerde aansluiting voor analoge audio en een koptelefoon.
Verder zien we aan de onderzijde van het moederbordgedeelte een ethernetaansluiting, een kabel- en satellietingang, een optische s/pdif en de twee overige hdmi-poorten. Als laatste zijn er nog een scart-aansluiting en de tulpstekkers voor component die naar achteren wijzen.
:fill(white)/i/1346671704.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346671705.jpeg?f=thumb)
Afneembare speakers
Dat de grootte van de tv door ons niet als storend wordt ervaren, komt waarschijnlijk ook door de speakers die Sony aan weerszijden van de tv heeft geplaatst. Deze zijn even hoog als het schermgedeelte van de tv. Ze vormen echter geen geheel met de tv, maar zijn scharnierend opgehangen, met een tussenruimte van ongeveer vijf centimeter. Dat levert een meer langgerekt uiterlijk op en voor ons komt het toestel daardoor minder massief over. De speakermodules zijn afneembaar en kunnen naar binnen gericht worden om het geluid af te stemmen op de ruimte en de kijkafstand. Direct geluid heeft bij ons de voorkeur boven het indirecte, weerkaatste geluid van de meeste andere platte tv's.
Tijdens een technische demonstratie van Sony ging een speakermodule rond om deze beter te kunnen bestuderen. Het viel ons ten eerste op dat de modules behoorlijk zwaar zijn. Voor de behuizing ervan gebruikt Sony namelijk stevig aluminium in plaats van het meer gebruikelijke plastic. Om staande golven en ongewenste vibraties tegen te gaan zijn de speakercompartimenten gescheiden door vijf niet-parallelle schotten van massief aluminium.
:fill(white)/i/1346672351.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346672352.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346672353.jpeg?f=thumb)
Elke speakermodule bevat in totaal vijf speakerdrivers in een 3-weg-configuratie, met een uitgangsvermogen van in totaal 25W per module. De full-range drivers zijn symmetrisch opgesteld en dit levert volgens Sony een goede reproductie van onder meer spraak op. Uit ervaring weten we dat speakers met een dergelijke D'Apolito-opstelling vooral wat de ruimtelijkheid en de localisering van het geluid betreft zeer effectief zijn. Voor de tweeter wordt een variant gebruikt met een zijden cone. Het frequentiebereik van de speakermodule zou 60Hz tot en met 20kHz bedragen bij -10dB.
We hebben de speakers even kunnen beluisteren tijdens een scène uit de laatste Spiderman-film. Daarbij viel ons op dat de bas wat te dof klonk. Misschien had Sony er beter aan gedaan een externe subwoofer met een grotere klankkast mee te leveren voor een zuiverder basweergave. Ook kregen we een muziekclip van Adèle te zien en daarvan waren we wel onder de indruk. Vooral de dynamiek van het geluid viel in positieve zin op.
Opschalen naar 4k
In de herhaling
Hoewel de eerste 4k-tv's voor het einde van het jaar al te koop zijn, zal het nog lang duren voordat native 4k-content beschikbaar komt. Het lijkt op dezelfde impasse als na de introductie van de eerste full-hd-schermen, jaren terug. Om deze tijd te overbruggen heeft Sony flink wat energie gestopt in de ontwikkeling van technologie voor het opschalen van content naar de 4k-resolutie.
Het resultaat is het 4K X-Reality Pro-beeldverwerkingssysteem. Dit is een verdere ontwikkeling van X-Reality Pro, waarover onder meer de eveneens op de IFA 2012 aangekondigde Bravia HX950 beschikt. Bestaat X-Reality Pro uit twee chips, 4K X-Reality Pro heeft als extra de XCA8-4K-chip, die de opschaling naar 4k voor zijn rekening neemt. De chip maakt onder meer gebruik van een speciale database, door Sony 4K Reality Creation genoemd, waarin informatie is opgeslagen waarmee 2k-content 'slim' naar 4k kan worden opgeschaald, terwijl de chip ook de weergave van native 4k-content kan optimaliseren. Bij het woord 'slim' loopt er altijd een rilling over onze rug, maar we geven Sony vooralsnog het voordeel van de twijfel.
Bredere kijkhoek bij 4k
Voordat we in de materie van het slim opschalen naar de 4k-resolutie van het paneel duiken, willen we eerst nog de aanbevolen kijkhoek en de optimale afstand tot de tv aanstippen. Voor een scherm met 4k-resolutie is dat namelijk anders dan bij een full-hd-scherm als de 90"-Aquos-tv van Sharp, die ook op de IFA te bewonderen was.
Waar de THX-organisatie een blikveld van ongeveer 40 graden aanhoudt voor het kijken naar een full-hd-scherm, maakt de hogere resolutie van het 4k-paneel van de Sony Bravia 84X9005 een blikveld van 60 graden mogelijk. Het idee daarachter is is dat de kijker 'nog meer deel kan uitmaken van de film'.
Dat blikveld heeft een een-op-een-relatie met de optimale afstand van de kijker tot het scherm. In plaats van een afstand van 3x de hoogte van het scherm, zoals bij full hd, zou je deze afstand bij een 4k-tv kunnen halveren.
Afbeelding afkomstig van Marseille Inc2k opschalen naar 4k
Voor het opschalen van 1080p-content, zoals blu-ray-films, naar 4k maakt de chip gebruik van de 4K Reality Creation-database. Deze is gevuld met informatie die verkregen is door beelden die in 4k zijn geschoten te vergelijken met precies dezelfde beelden, maar dan geconverteerd naar 2k.
Deze database met parameters is in de 4k-chip in de tv gestopt en met behulp hiervan kan 2k-bronmateriaal dat op de tv is aangesloten, opgeschaald worden naar een 4k-resolutie. Met deze methode moet het volgens Sony mogelijk zijn om 2k-blu-ray-content op de Bravia 84X9005 weer te geven met bijna dezelfde beeldkwaliteit als een native 4k-film op dat scherm.
Dat klinkt mooi, maar volgens Sony is daar wel een voorwaarde aan verbonden; het bronmateriaal voor de blu-ray-film moet daarvoor geschoten zijn in 4k, de resolutie waarin de nieuwste Hollywoodfilms vertoond worden. En bij het masteren van de blu-ray moeten de zogeheten high frequency-signalen behouden zijn: gebieden in beeld met veel textuurdetail, zoals de close-up van een gezicht of de textuur van stenen.
De huidige full-hd-tv's kunnen met deze extra beeldinformatie niets aanvangen, maar de 4k-chip in de Bravia-tv kan de informatie gebruiken bij het zo goed mogelijk reconstrueren van het 4k-beeld.
In de praktijk
Om de technologie te demonstreren had Sony drie toestellen opgesteld in de demonstratieruimte. De eerste twee waren Bravia 84X9005-4K-tv's en de laatste was een nieuwe Bravia HX950-full-hd-tv. Op de eerste werden native 4k-beeld afkomstig van een Sony F65-camera weergegeven, bij de tweede werd de 4k-tv gevoed met het naar 2k gedownsampelde 4k-bronmateriaal dat door de tv weer naar 4k opgeschaald was, terwijl op de HX950 het 2k-signaal een-op-een weergegeven werd op het 2k-scherm.
Het moet gezegd, het naar 4k opgeschaalde beeld was haast niet te onderscheiden van de native 4k-content op het eerste scherm, terwijl het beeld beduidend scherper oogde dan hetzelfde 2k-signaal op de 2k-tv rechts.
Ook waren tijdens de workshop fragmenten van blu-ray-films te zien, waarmee met behulp van een FFT-algoritme zichtbaar gemaakt werd welke scènes wel extra detail bevatten en welke niet. Daarbij was goed zichtbaar dat het beeld zonder extra detail op de 84X9005 niet de scherpte had van de scènes die wel deze extra informatie bevatten.
:fill(white)/i/1346685976.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346685977.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346685978.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346685979.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346685980.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1346685981.jpeg?f=thumb)
De vraag is hoe de tv omgaat met bijvoorbeeld 1080i-signalen van bijvoorbeeld tv-uitzendingen of met 576p-content van onder meer dvd's. Daarover gaf Sony geen uitsluitsel. Dat bevestigt dat de Bravia 84X9005 vooral gericht is op het gebruik als thuisbioscoop.
Ook hebben we bij de demonstratie gelet op andere zaken. Zo oogt een zwart signaal wat grijzer doordat gebruik is gemaakt van een ips-paneel. Dat is een bekend gegeven van ips-technologie. Sony ondervangt dit deels door het gebruik van local dimming, maar vanwege het gebruik van edge-lit led-verlichting is dit dimmen van de backlight niet zo fijnmazig als bijvoorbeeld bij de HX950, die leds achter het paneel heeft.
We waren eigenlijk verrast dat Sony voor een dergelijk groot scherm voor edge-lit led-backlight gekozen heeft. Sharp heeft zijn 70"-, 80"- en 90"-modellen wel uitgerust met leds achter het paneel, maar daarmee is geen local dimming mogelijk. Geruststellend is wel dat we bij zwarte overgangen tussen beelden geen storende clouding, oftewel een niet-uniforme verdeling van het licht van de backlight, aantroffen.
Wel waren we ondersteboven van de kleurweergave. We hebben er geen testapparatuur en -patronen op los kunnen laten, maar zowel van voren als onder een redelijke kijkhoek oogden de kleuren superrealistisch.
Voor een prijs
Sony heeft van zijn eerste 4k-tv wat bijzonders gemaakt. De Bravia 84X9005-lcd-tv wordt uitgebracht met een vette knipoog naar filmliefhebbers. De aankondiging komt dan ook op een mooi tijdstip, aangezien Philips vlak voor de IFA aankondigde geen brood meer te zien in zijn Cinema 21:9-tv-serie en te stoppen met tv's met deze bioscoopfilmaspectratio. De 84"-4k-tv van Sony heeft dan wel een 16:9-aspectratio, maar is vanwege zijn 4k-paneel voorbereid op een toekomst met 'higher definition'. We zijn onder de indruk van de kleurenweergave van de tv, al is de zwartweergave vanwege ips wat minder indrukwekkend.
De 4k-opschaaltechnologie ziet er veelbelovend uit, met weinig zichtbare beeldfouten, maar het betreft wel een door Sony geregisseerde test, dus het kan geen kwaad om de verwachtingen daarop bij te stellen. De belofte om de beeldkwaliteit van de native 4k-content te benaderen op de Bravia 84X9005 met behulp van een 2k-blu-ray-film is een krachtig argument om nu al een 4k-tv aan te schaffen, maar het is de vraag hoeveel blu-ray-films native in 4k geschoten zijn en of de extra beeldinformatie behouden is gebleven.
Het speakersysteem is een goede zet van Sony, maar voor diepe bassen zouden we toch liefst een externe subwoofer aansluiten. Ook verwachten we dat de klanten die deze tv kunnen betalen, wel wat geld overhebben voor een excellent geluidssysteem. De Bravia 84X9005 is vanaf begin december te verkrijgen voor de lieve som van 25.000 euro.
:fill(white)/i/1346670903.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1346672353.jpeg?f=imagegallery)
:strip_icc():strip_exif()/i/1392222837.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/1351815532.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/1357509264.png?f=fpa)
/i/1355483128.png?f=fpa)
/i/1198048718.png?f=fpa)
/i/1346252851.png?f=fpa)
/i/1346254438.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1296474747.gif?f=fpa)
:strip_exif()/i/1295337512.jpeg?f=fpa)
/i/1326235399.png?f=fpa)
/i/1315556979.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/216736/profile.jpg?f=community){kind=small}
/u/286895/icon1.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/85308/mirko.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/7013/spunky_main.gif?f=community){kind=small}
/u/295372/crop62c2de4e919dd.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/421488/slayer_logo_max.jpg?f=community){kind=logo}
:strip_icc():strip_exif()/u/179238/crop5641af1748ed7_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/219059/crop5efafd1bd64af_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/92704/AthlonX2.gif?f=community){kind=small}
/u/95197/crop57a0946ec2c5a.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/55093/UPpharoah.jpg?f=community){kind=small}
/u/313859/crop5fe207cfa819e_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/1176/crop635f8931b2b68_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/36424/crop5cad06fdbb432.gif?f=community){kind=small}
/u/448713/crop65bcff4a3baed_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/411309/evilsmiley.jpg?f=community){kind=small}
/u/350964/crop5fb6c43152bba_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/172393/crop671a552786579_cropped.gif?f=community){kind=small}
/u/85941/crop61dd9b39bb021_cropped.png?f=community){kind=small}