Mag het een maatje groter zijn?
De hypermoderne lcd-fabriek van Sharp in het Japanse Sakai is ontworpen voor de productie van zeer grote panelen. Daarmee kan de fabrikant zich onderscheiden van de concurrenten die minder belang hechten aan buitenissige schermformaten. Doordat Sharp deze lcd's in groten getale produceert, kan het ze ook relatief goedkoop leveren.
Op de CES van vorig jaar kondigde Sharp aan zich te richten op schermen met een beelddiagonaal van 60" of meer. Terwijl Amerikaanse consumenten al in 2011 kennis konden maken met de 60"- en 70"-tv's van Sharp, was het bedrijf in Europa wat voorzichtiger: er werden alleen twee 60"-modellen uitgebracht, waaronder een model met een aantrekkelijke adviesprijs van 1699 euro.
In 2012 wil Sharp ook in Europa werk maken van de grotere beeldformaten. Het bedrijf is een van de hoofdsponsors van het Europees Kampioenschap voetbal en hoopt met zijn grote lcd's de voetballiefhebbers aan te spreken die niet alleen op een groot scherm van hun verslaving willen genieten, maar die daar ook de beurs voor willen trekken.
Sharp heeft dit jaar twee 70"-lcd-tv's uitgebracht: de 70LE835 met Quattron-paneel, die een adviesprijs van 3999 euro heeft, en de 70LE635 met een rgb-lcd, die voor 2999 euro te koop is. Ook brengt Sharp later in het jaar een 80"-lcd-tv uit. Tweakers.net testte de 70LE835 en raakte onder de indruk van de enorme afmetingen.

Groot in alle dimensies
De beelddiagonaal van de Aquos 70LE835 bedraagt 70", oftewel 177cm. Dat is groot. Een belangrijke vraag is dan ook op welke afstand je moet zitten om de beste beeldkwaliteit te krijgen. De thuistheaterdeskundigen van THX stellen dat de beelddiagonaal met 1,2 vermenigvuldigd moet worden om de optimale kijkafstand voor 1080p-content krijgen. De kijkhoek zou dan ongeveer 40 graden bedragen. Volgens CNet zou de vermenigvuldigingsfactor ongeveer 1,5 moeten zijn.
Als we de THX-norm aanhouden, komen we bij de 70LE835 uit op een optimale kijkafstand van ongeveer 2,1m. We hebben een aantal redactieleden gevraagd om te beoordelen op welke afstand het beeld echt scherp is en er geen subpixels meer te zien zijn, en kwamen uit op een gemiddelde afstand van ongeveer 3 meter. In een krappe studentenkamer is deze 70"-lcd-tv te veel van het goede, maar voor een huiskamer in een eengezinswoning lijkt het zo gek nog niet.
De aanblik van de doos waarin de Sharp Aquos 70LE835 verscheept wordt is ontzagwekkend, en eenmaal uitgepakt blijven de afmetingen van de 70LE835 de aandacht trekken. Zo bedraagt de diepte van de behuizing op het dunste punt ongeveer 6cm, terwijl dit naar de onderkant oploopt naar 8,9cm. Dat lijkt vrij dik, maar een paneel van dergelijke afmetingen heeft ook meer ondersteuning nodig.
De 70LE835 is voorzien van een zwartplastic bezel met een breedte van 34,1mm aan de bovenkant en 37,1mm aan de zijkanten. Deze laatste maat is inclusief een ondieper randje waardoor de rand smaller lijkt dan hij is. De onderste rand is 7,1cm breed. De afstand van 7mm van de voorkant van de bezel tot het paneel is bijna prehistorisch te noemen, maar is wederom een noodzakelijk gevolg van het grote beeldformaat. De achterkant is van plastic.
Het ontwerp van de 70LE835 vertoont grote overeenkomsten met de 40LE830 die we vorig jaar hebben getest. De 830-serie heeft echter nog een chroomkleurig randje, dat bij de 70LE835 tv ontbreekt.
:fill(white)/i/1332794963.jpeg?f=thumb)
Voet
Het grote beeldoppervlak en het forse gewicht van de tv betekenen dat er een stevige voet nodig is. Bij het uitpakken viel het ons al op dat de rechthoekige voet relatief licht is; het blijkt dat Sharp alleen de zijkanten van de standaard heeft voorzien van rechthoekig metalen profielen, die onderling niet zijn verbonden.
Aan de bovenkant van de voet worden twee metalen staanders bevestigd, die ieder met vier bovenmaatse schroeven vastgezet worden. Het geheel wordt daarna in twee uitsparingen van het schermgedeelte geschoven en met nog eens vier schroeven vastgezet.

Ondanks de ogenschijnlijk wat zwakke constructie van de standaard geven we deze toch het voordeel van de twijfel. Een tikje tegen de bovenkant van de tv doet de tv wel wat wiebelen, maar niet zorgwekkend.
Een nadeel van de constructie is dat het scherm op de voet niet draaibaar is. Je moet het toestel dus wel meteen goed neerzetten, want het gewicht van de tv - inclusief voet - bedraagt 43kg. Het is overigens ook mogelijk om de tv met een Vesa 400x400mm-beugel op te hangen.
Aansluitingen
Aan de zijkant vinden we achtereenvolgens een sd-kaartslot, een audio-uitgang, een usb-aansluiting, vier hdmi-poorten en een ci+-slot dat is goedgekeurd voor de netwerken van Ziggo en UPC.
Aan de onderkant zien we verder twee usb-poorten, een ethernetconnector, een satelliet- en een kabelaansluiting, een s/pdif-uitgang en een pc-audio-in. De legacy-aansluitingen voor scart, composite en component video en vga wijzen recht naar achteren. Het is wel jammer dat wifi niet ingebouwd is, maar de tv wordt met een aparte wifi-usb-stick geleverd. Los daarvan laat de connectiviteit vrij weinig te wensen over.
:fill(white)/i/1332807385.jpeg?f=thumb)
Afstandsbediening
De afstandsbediening van de 70LE835 is dezelfde die ook bij de 40LE830 werd geleverd. Onze mening hoeven we niet aan te passen: de remote voelt nog altijd wat goedkoop aan, maar de knoppen zijn goed te bedienen, de verdeling van het gewicht is in orde en de indeling is logisch.
Menu en interface
Kalibratie
Sharp maakt bij de Aquos 70LE835 gebruik van een lcd-paneel op basis van zijn Quattron-technologie. Hierbij is een gele subpixel toegevoegd aan de gebruikelijke rode, groene en blauwe subpixels. Volgens Sharp levert dat een betere weergave van geeltinten op. Bovendien zou een Quattron-paneel zuiniger zijn en zouden de pixels sneller schakelen.
Sharps uv2a-panelen staan verder goed aangeschreven als het om zwartwaarden gaat, maar de kijkhoeken zijn tot nu toe de achilleshiel gebleken. We zijn benieuwd of dit nog steeds zo is.
De elektronica voor de aansturing van de subpixels is ten opzichte van vorig jaar aangepast. Zo is er meer tussenruimte tussen aangrenzende rode en blauwe subpixels dan bij de 40LE830. Mogelijk zijn deze kleine wijzigingen voorbehouden aan de grotere modellen, maar Sharp heeft daarover geen bijzonderheden bekendgemaakt.
Zoals gezegd levert Sharp ook de eenvoudigere Aquos 70LE740. Deze tv is voorzien van een 'klassiek' rgb-paneel - dus zonder gele subpixels - en gebruikt 100Hz-technologie in plaats van de AquoMotion 200Hz van de 70LE835.
Basisinstellingen
We beginnen met de fabrieksinstellingen en kiezen de Movie-stand. De OPC-functie, die aan de hand van een lichtsensor de schermhelderheid aanpast, is standaard ingeschakeld. Die zetten we uiteraard uit. Verder merken we dat het ingangssignaal standaard iets vergroot wordt weergegeven. Juist voor 1080i-beelden en blu-ray-films is dat niet wenselijk, omdat de scherpte van het beeld door de upscaling vermindert. De overscan bedraagt tussen de 1 en 3 procent. De scherpte en de helderheid staan af fabriek ingesteld op 0 en dat is de juiste waarde.
Met behulp van een aantal testpatronen wordt duidelijk dat de standaard contrastwaarde van 30 te hoog is, waardoor highlights al snel voor clipping zorgen. Het contrast op 28 zetten levert de beste beeldkwaliteit op.
Met de backlight op het maximum van +16 wordt een helderheid genoteerd van 243,6cd/m². Dat is wat al te gortig voor de donkere omgevingen waarvoor we kalibreren. We zetten de backlight dus op +7 en het resultaat is een nette 122,3cd/m².
Er valt desondanks nogal wat aan te merken op de witbalans en de kleurechtheid. Zo overheerst het blauw in de grijspatronen, terwijl het rode kleurkanaal juist te veel achterblijft. Ook zijn de lijntjes van de drie kleurkanalen niet mooi recht en dat betekent meer werk. De kleurtemperatuur bedraagt in de uitgangssituatie 7275K.

Over de gammagrafiek, waarin is af te lezen hoeveel de helderheid oploopt bij steeds lichtere grijspatronen, zijn we positiever. De waarde schommelt netjes rond de gewenste waarde van 2,2, al neemt de helderheid tot 60 procent iets te snel toe en daarboven juist te langzaam.

Het is onbegrijpelijk waarom Sharp ervoor heeft gekozen om bij de Movie-modus de gamut, het kleurbereik, standaard op 'expanded' in plaats van 'standard' te zetten. De expanded-stand levert een meer verzadigd beeld op, met kleuren die flink afwijken van de Rec.709-standaard. De standard-gamut levert veel betere resultaten op.

Dat is niet alleen op de tv zichtbaar, maar is ook op te maken uit de gemeten kleurfouten. Hoewel de luminantie van groen nog iets te veel afwijkt van het de ideale waarde, is de totale kleurfout van groen acceptabel. Alleen blauw en cyaan wijken te veel af.

Kalibratie
Bij het testen kwamen we erachter dat de tv de helderheid niet alleen aan de hand van de lichtsensor aanpast. Dynamic Contrast staat in de Movie-beeldmodus standaard uit, en de spaarstand kan via de Eco-knop op de remote worden uitgezet. Na enig zoeken bleek er echter nog een tweede spaarfunctie te zijn, die Eco Picture Control heet en die standaard is ingeschakeld. Ook die zetten we uit.
Daarna ging de kalibratie soepel. Eerst stelden we de gamma correct in, gevolgd door de witbalans en ten slotte de gamut. Het gammaverloop was al redelijk goed, maar we kozen voor een waarde van -2 om de details in donkere partijen beter weer te geven. Daardoor moest de backlight wel naar +8 worden opgeschroefd.

Met een aantal eenvoudige aanpassingen aan de rgb-gain konden we de witbalans ruwweg in orde maken, zoals hieronder te zien is. De tv beschikt overigens over een tienpuntskalibratiesysteem, maar het zou relatief veel tijd hebben gekost om de lijntjes nog iets rechter te trekken. Daar hebben we dus maar van afgezien.

Voor de correctie van de gamut hebben we de luminantie van groen en de kleurfouten van blauw en cyaan aangepakt.

Al met al zijn we tot de volgende instellingen gekomen:
Witbalans
|
rgb-gain (lo) |
+8,0,-1 |
rgb-gain (hi) |
+5,0,-11 |
CMS-instellingen |
rygcbm-hue |
-8,+2,+10,3,-12,3 |
rygcbm-saturation |
+2,-2,+7,+10,-5,-7 |
rygcbm-value |
-7,0,-3,-6,-2,+3 |
Beeldeigenschappen
Kijkhoeken
Tot en met ongeveer 35 graden van de normaal is de beeldkwaliteit uitstekend, maar onder een grotere hoek zie je de kleuren snel fletser worden. De afname van de kleurverzadiging lijkt iets minder dan bij eerder geteste Sharp-tv's. Panelen op basis van ips-technologie, van onder meer Panasonic en LG, bieden momenteel nog steeds de beste kijkhoeken.
ƒ
:fill(white)/i/1332716278.jpeg?f=thumb)
Beelduniformiteit
Hoewel het meten met een schaakbordpatroon van vier bij vier vlakjes eigenlijk onvoldoende nauwkeurigheid biedt voor een dergelijk groot scherm, kunnen we toch zeggen dat Sharp zijn huiswerk op het gebied van beelduniformiteit niet goed heeft gedaan.

De helderheid van wit vertoont linksboven een duidelijke dip, terwijl ook de onderste vlakjes flink minder licht produceren dan het midden van het scherm. Met de full led-backlight zou je een betere uniformiteit verwachten, maar het wit ziet er juist vlekkerig uit. Dit effect is nog beter te zien als je snel bewegende beelden met een lichte of witte achtergrond bekijkt. Het lijkt erop dat Sharp of meer leds, of een betere diffuser-film had moeten gebruiken.
Ook de helderheid van de zwarte vlakken varieert. De gemiddelde helderheid van het zwart, 0,0528cd/m², is voor een Sharp-paneel hoog - waarschijnlijk omdat we bij de kalibratie de backlight wat hoger hebben ingesteld. Omdat de gemiddelde witwaarde van 106,9cd/m² bedraagt, heeft de tv met onze instellingen een contrastverhouding van 2025:1. Dat is niet slecht, maar met een dieper zwart had dat nog een stuk beter kunnen uitpakken. Het detail in schaduwpartijen valt ons bij de testpatronen in elk geval een beetje tegen.
Onderstaande foto van de zwartweergave is iets overbelicht om de backlight bleeding duidelijker zichtbaar te maken.

Bewegingscompensatie
De tv is zeer goed in staat om bewegende beelden vloeiend weer te geven. Vooral als de Film-mode op 'Advanced (High)' wordt ingesteld en de Scanning Backlight 200 op 'Scan' wordt gezet, heeft het snel bewegende beeld een hoge bewegingsresolutie.
Daar moeten we wel bij vermelden dat er interpolatie wordt toegepast, en dat kan voor halo's in beeld zorgen. Dat is bij deze tv wel zichtbaar, maar in films hadden we er maar sporadisch last van.
Het gebruik van de scanning backlight loont bij deze tv overigens altijd, maar zorgt wel weer voor een lichte afname van de lichtopbrengst. Dat kan wel met een hogere instelling van de backlight worden gecompenseerd, maar dat gaat dan weer ten koste van de zwartwaarde.
Als de Scanning Backlight 200-stand van 'Off' naar 'Scan' wordt gezet, verschijnt een licht patroon met horizontale banden van ongeveer een centimeter hoog in beeld. Dit opmerkelijke effect verdwijnt na een aantal seconden; het is soms ook bij scènewisselingen zichtbaar.

Input lag
Voortaan gebruiken we voor het meten van de input lag, de vertraging die de beeldprocessor van de tv introduceert, de SMTT 2.0-software. Deze is beduidend nauwkeuriger dan de Input Lag Test van FlatpanelsHD die we eerder gebruikten. Als referentie gebruiken we een Iiyama crt-monitor, die geen lag heeft.
Bij de Sharp Aquos 70LE835 komt de lag uit op een gemiddelde van 25,8ms voor een 1080p-signaal en 27ms voor 720p-content. Vooral de laatste is voor games belangrijk, aangezien dat de resolutie van de Xbox 360 en van een groot aantal PS3-games is.

HQV-tests
De Video Resolution-test laat zien dat het diagonaalfilter van de Sharp-tv aan een upgrade toe is. De ronddraaiende witte balk laat vlak voor en na de horizontale stand nogal wat stairstepping zien. Ook het testonderdeel met de bewegende waaiers in verschillende grijstinten laat bij acht van de tien waaiers een storende karteling zien, die het heftigst is bij bijna horizontale lijnen.

De Film Resolution-test wordt uitstekend afgelegd. Zowel de 2:2- als de 3:2-cadansen worden goed herkend en bij de afgeleide responstijdtest weet de beeldprocessor de overgangen tussen deze twee cadansen zeer snel op te pikken. In combinatie met de Film Mode op 'Advanced (High)' en de Scanning Backlight 200 op 'Scan' levert dit een ronddraaiende wereldbol op met een strak lijntjespatroon zonder artefacten.
Ook andere cadansen weet de tv op te pikken, waaronder 5:5 en de animatiecadansen 6:4 en 8:7. De twee 'dv cam'-cadansen en de 'vari-speed'-cadans worden interlaced weergegeven.
De Sharp heeft ook geen moeite met scrollende tekstoverlays die een andere framerate hebben dan het oorspronkelijke filmmateriaal. Dit geldt voor alle Film Mode-standen.
Het verwijderen van ruis is dan weer niet de beste eigenschap van de tv. Ook bij de hoogste stand blijft er wat onrustige ruis zichtbaar. We zouden de ruisreductie hooguit op 'low' zetten. Compressieruis wordt het best verwijderd met de Auto-stand, maar daar staat wel een wat softer beeld tegenover.
3d-weergave
Bij de weergave van 3d-content zien we nog te veel crosstalk. Vooral bij contrastrijke overgangen is dubbel beeld zichtbaar. Daardoor is het nog altijd vermoeiend om lang naar 3d-content te kijken; ten opzichte van vorig jaar heeft Sharp hierin geen grote stappen gemaakt.
:fill(white)/i/1332802476.jpeg?f=thumb)
De 3d-bril is wel geheel vernieuwd. Waren bij de vorige bril de neusvleugeltjes veel te flexibel, de bril van de 70LE385 heeft stevige neusvleugeltjes. Mede door de lichte, dunne pootjes ligt het zwaartepunt wel wat ver naar voren. Verder past de 3d-bril net over een gewone, niet al te grote bril. Omgevingslicht wordt door de rand aan de bovenkant goed tegengehouden. De bril, die met een usb-kabel opgeladen kan worden, is al met al een ferme verbetering ten opzichte van het vorige model.

Energieverbruik
Omdat we de backlight in de 2d-modus hoger hebben gezet, verbruikt de tv in een scène uit de film Avatar ongeveer 157W. Dit is behoorlijk wat - ongeveer evenveel als een 46"-plasma-tv en veel meer dan een gemiddelde 46"-lcd - maar er moet dan ook een gigantisch oppervlak verlicht worden.
We hebben Avatar ook in de 3d-modus gedraaid en het energieverbruik is dan sterk afhankelijk van de '3d brightness boost'. Als die in de laagste stand staat, wordt slechts 64,5W verbruikt, terwijl de hoogste stand een verbruik van 184,4W betekent.
We hebben de witbalans en de kleurweergave in de 3d-modus niet gekalibreerd en ook geen aanpassingen aan brightness, contrast of backlight gedaan. De tv heeft voor de 3d-instellingen overigens wel een apart geheugen.
Beeldmodus | Avatar* | 4x4 |
Movie (Eco: off)
|
169,8W |
170,3W |
Movie (Eco Picture Control: On) |
153W |
169,8W |
Movie (Eco: stnd) |
134,6W |
134,6W
|
Movie (Eco: adv) |
98,9W |
99W
|
*) Avatar: title 5, chapter 13, 00:49:26
Specificaties
Merk en Type |
Merk |
Sharp |
Type |
LC-70LE835E |
Beeldeigenschappen |
Schermdiagonaal |
70" |
Hd-specificatie |
full hd |
Verversingsfrequentie |
200Hz |
Beeldverhouding |
16:9 |
3D |
3d-ondersteuning |
ja, actief |
Beeldtechniek |
Paneeltype |
rgby-lcd |
Backlight |
full-led |
Resolutie
|
1920x1080
|
Local dimming |
nee |
Verbinding |
Wlan |
802.11b, 802.11g, 802.11n (via wifi-dongle) |
Overig |
Introductiejaar |
2012 |
Concurrentie en conclusie
Concurrentie
Als we alle 70"-modellen vergelijken, zijn we snel klaar: alleen Sharp levert panelen in dit formaat. Zoals vermeld is er naast deze 70LE835 nog de 70LE740 te koop: voor duizend euro minder krijg je geen Quattron- maar een rgb-paneel met verversingsfrequentie van 'slechts' 100Hz.
Als we ook andere beeldformaten in de vergelijking meenemen, komen we allereerst uit bij de 72" grote LM950V van LG. Die is echter niet alleen iets groter, maar met ruim 7000 euro ook heel veel duurder.
Nog groter kan ook: voor rond de 5000 euro levert Sharp een LE645 met een beelddiagonaal van 80". Dit scherm heeft nog steeds een normale full-hd-resolutie en vergt dus wel een kijkafstand van minimaal een paar meter.
Het 65"-segment is drukker bevolkt en deze toestellen zijn ook beduidend goedkoper. Zo is een Panasonic VT30-plasma uit 2011 te koop voor iets minder dan 3000 euro, levert Samsung een plasmatoestel uit hetzelfde jaar voor 2500 euro en kost een nieuwe midrange LG-lcd-tv ongeveer 3000 euro. Met een adviesprijs van 4000 euro is de 70LE835 dus toch aan de prijzige kant, al is de 65"-uitvoering van Samsungs nieuwe ES8000 even duur.
Conclusie
Sharp profileert zich sinds begin 2011 als leverancier van grote lcd-tv's. Het bedrijf was vorig jaar de eerste met een 60"-lcd onder de 1700 euro en in Europa worden dit jaar de eerste 70"- en 80"-modellen leverbaar. Daarmee lopen we hier nog wel een jaartje achter op de Verenigde Staten.
Of dit 70"-model de meerprijs ten opzichte van 65"-tv's waard is, moet ieder voor zich uitmaken, maar het verschil is wel aanzienlijk omdat 65"-modellen in de afgelopen tijd wat goedkoper zijn geworden. De goedkopere 70LE745 lijkt wel een zeer goede prijs-prestatieverhouding te bieden, maar die hebben we helaas nog niet kunnen testen.
Op het gebied van de beeldkwaliteit heeft Sharp wel wat steken laten vallen. De backlight zorgt voor een vlekkerig wit; we hadden eigenlijk wel wat meer verwacht van de beelduniformiteit en het zwart. Ook de beeldverwerking van Sharp blijft op sommige punten wat achter bij de concurrentie. De AquoMotion-interpolatietechnologie werkt echter behoorlijk goed bij de weergave van snelle beelden.
Met de fabrieksinstellingen is het beeld te koel afgesteld met een teveel aan blauw in de kleurenmix, al is dat vrij eenvoudig te repareren. De gamma-curve is behoorlijk vlak en wijkt nergens veel af van de ideale waarde van 2,2. Het energieverbruik valt ons nog behoorlijk mee.
Vanwege de full led-backlight is de tv redelijk dik en zwaar, en een draaibare voet was gezien de mindere kijkhoeken handig geweest. Een dergelijk enorm scherm is echter wel geschikt om met een groep naar te kijken en het is dan ook niet vreemd dat Sharp de tv positioneert als het ideale toestel voor voetballiefhebbers die geen kaartjes voor de Oekraïense stadions hebben kunnen bemachtigen.
Eindoordeel