Inleiding
Afgelopen maandag kregen we een testversie van Windows 8 in handen, en aan de hand van wat we daar al van wisten hebben we daarover een preview geschreven. Tijd om zelf uitgebreid ervaring op te doen hadden we toen echter nog niet gehad. Inmiddels hebben we twee dagen lang met Windows 8 kunnen stoeien, en op de komende pagina's doen we verslag van onze bevindingen.
We bekijken onder andere de hardware van de testtablet, het functioneren van de nieuwe Metro-interface en de nieuwe features van de traditionele desktop. Bovendien hebben we lekker veel video's geschoten, zodat je duidelijk kan zien welke vernieuwingen Windows 8 precies brengt.
Het testvehikel
Om met Windows 8 te kunnen stoeien, kregen we de beschikking over een Samsung 700T. Deze tablet is een variant op de Series 7 Slate PC's die Samsung begin deze maand op de IFA introduceerde. Microsoft heeft naar eigen zeggen met Samsung samengewerkt om de 700T te optimaliseren voor het gebruik met Windows 8. Zo is de 700T voorzien van uefi en bevat hij diverse bewegingssensoren.
Het model dat we kregen is uitgerust met een Intel Core i5-dualcore met een kloksnelheid van 1,60GHz, naast 4GB aan intern geheugen en een 64GB-ssd. Daarmee heeft de hardware meer weg van een mid- tot high-end notebook dan de tablets die nu op de markt zijn.
Het 11,6"-scherm van de 700T heeft een resolutie van 1366 bij 768 pixels. Samsung heeft net als bij de Tab 10.1 voor een Super PLS-paneel gekozen, wat garant staat voor een hoge schermhelderheid en goede kijkhoeken. De 700T beschikt naast wifi-n en Bluetooth ook nog over een 3g-module. Vergeleken met de iPad 2 en de meeste Android-tablets is de Samsung-tablet wel erg zwaar: het ding weegt bijna een kilo, terwijl bijvoorbeeld de iPad 2 iets meer dan 600 gram weegt.
Omdat het scherm een 16:9-beeldverhouding heeft, is de tablet vrij breed en ligt hij ook wat vreemd in de hand, zeker als de portrait-modus wordt gebruikt. De meegeleverde dock maakt het bedienen van het apparaat wel wat makkelijker, zeker als ook het meegeleverde bluetooth-toetsenbord wordt aangesloten. De 700T heeft overigens aansluitingen voor usb, audio en mini-hdmi en een micro-sd-slot; het dock voegt daar nog ethernet, usb, hdmi en analoge audio aan toe.
Tijdens gebruik wordt de 700T warm - heel erg warm. Dat is niet zo gek, aangezien er onder de motorkap een Core i5 aan het pompen is, maar het is niet erg prettig om een tablet te gebruiken die net zo warm wordt als een high-end laptop. Ook is de tablet niet bepaald stil. De populairste tablets van dit moment zijn een stuk dunner en lichter, maar de 700T is primair bedoeld voor de duizenden ontwikkelaars die op de Build-conferentie aanwezig zijn. Voor hen is het apparaat bij uitstek geschikt om nieuwe applicaties te ontwikkelen.
Touchbediening en charms
De Metro-interface van Windows 8 vervangt de klassieke Windows Desktop als standaard-interface. Wie een Windows 8-tablet, -laptop of -desktop opstart, wordt begroet door de live tiles, die net als bij Windows Phone 7 aan de gebruiker vertellen of er nog nieuwe e-mail is binnengekomen, wat de laatste nieuwsberichten zijn en of de zon schijnt.
/i/1315984279.png?f=imagenormal)
De live tiles kunnen worden verplaatst of gewijzigd door de tile aan te tikken en naar beneden te bewegen - dat is een verschil met de long press die vaak wordt gebruikt in dergelijke situaties. Volgens Microsoft kunnen live tiles worden gegroepeerd en kunnen aan de groepen namen worden toegekend, maar die functionaliteit is in de Developer Preview nog niet aanwezig. We zijn wel blij dat die functionaliteit er in ieder geval komt; daardoor wordt voorkomen dat het startscherm één groot lint van willekeurige applicaties wordt.
Zolang het touchscreen wordt gebruikt, werkt de Metro-interface snel en intuïtief. Als echter muis en toetsenbord worden ingezet, werkt het een stuk minder soepel. Scrollen met het muiswiel gaat langzaam en voelt raar, en het wordt al snel duidelijk dat de interface niet is gemaakt met de klassieke besturing in het achterhoofd. Metro is vooral geschikt voor touchscreens en dat maakt het des te gewaagder dat Microsoft ook desktop- en laptopgebruikers verplicht om de nieuwe interface te gebruiken.
Bediening
Standaard worden alle Metro-applicaties fullscreen weergegeven: menu's worden pas zichtbaar als een gebruiker ze oproept. Wie de Metro-interface met zijn vingers bedient, kan de menu's oproepen door vanaf de rand van het scherm naar binnen te vegen. Door vanaf de rechterkant te vegen wordt de touchvariant van het Windows-startmenu weergegeven; om het contextmenu van een applicatie te tonen moet vanaf de onder- of bovenkant van het scherm worden geveegd.
Dit principe zagen we eerder op de BlackBerry PlayBook en het werkt prima. We hebben nog niet ontdekt hoe we de menu's met een toetsenbord kunnen oproepen, maar met de muis volstaat een klik op de rechtermuisknop. Het startmenu kan met de muis worden geopend door met de aanwijzer linksonder naar de hoek van het scherm te bewegen.
/i/1315985297.png?f=imagenormal)
Charms
Via het startmenu kan het homescreen worden opgeroepen; de 700T heeft voor dit doel overigens ook een hardwareknop. Hetzelfde menu laat gebruikers content uit een applicatie delen met andere toepassing.
Ontwikkelaars kunnen aangeven dat hun applicatie kan worden gebruikt om content mee te delen. Zo kan een applicatie voor social networking aangeven dat deze foto's accepteert. Andersom kunnen ontwikkelaars er natuurlijk ook voor zorgen dat hun app content naar andere applicaties stuurt.
Dat is ook mogelijk in Android, maar in Windows 8 blijft de gebruiker in de oorspronkelijke applicatie als er data met een andere app wordt gedeeld. De interface van de app die de data in ontvangst neemt, beslaat maar een klein deel van het scherm. Dat bevalt ons wel: er is nu een uniforme manier om vanuit Windows content te delen met andere applicaties. Op tablets, waarbij het uitvoeren van al te ingewikkelde commando's niet fijn is, is dat een welkome toevoeging.
Op dezelfde manier kunnen applicaties zichzelf integreren in de zoekfunctie, die eveneens in het nieuwe startmenu is geïntegreerd. Gebruikers tikken een zoekterm in, om vervolgens te bepalen met welke applicatie moet worden gezocht. Ook dat is erg handig op tablets. Onder de search-button is overigens ook een overzicht van alle applicaties ondergebracht.
/i/1315985110.png?f=imagenormal)
Multitasking, lockscreen en toetsenbord
Multitasking en splitscreen
Het wisselen tussen applicaties werkt onder Metro lang niet zo makkelijk als de alt-tab-toetsencombinatie. Door vanaf de linkerzijde van het scherm naar binnen te vegen verschijnt een thumbnail van het laatste gebruikte programma onder de vinger. Wordt deze in het midden van het scherm losgelaten, dan wordt deze applicatie geopend. Door dit te herhalen kan door de openstaande apps worden gescrold. De volgorde van de applicaties kan echter niet worden veranderd en het is ook niet mogelijk om een overzicht van de actieve applicaties op te roepen. Dit is een van de weinige aspecten van de Metro-interface die niet goed doordacht aanvoelt en niet zo lekker werkt.
Hoewel apps standaard in volledig scherm draaien, is er een mogelijkheid om twee applicaties gelijktijdig weer te geven. Als een openstaande applicatie via de linkerrand naar binnen geveegd wordt, kan deze aan de zijkant vastgezet worden. Op deze manier kunnen bijvoorbeeld een Twitter-client en Internet Explorer zij aan zij worden getoond. Hierbij beslaat de ene app een kwart van het scherm en de andere de rest. De app die verkleind wordt weergegeven, moet dat echter wel ondersteunen, anders ziet het er wat vreemd uit. De apps worden gescheiden door een dunne verticale balk die heen en weer geschoven kan worden; zo kan snel bepaald worden welke app het grootste deel van het schermoppervlak mag innemen.
Lockscreen
Om gebruikers met een touchscreen sneller toegang tot hun apparaat te geven, ondersteunt Microsoft behalve het traditionele wachtwoord twee aanvullende authenticatiemechanismen. Er kan worden gekozen voor een pincode of voor een picture password.
Het picture password werkt ongeveer zoals het unlockpatroon dat Android gebruikt, maar dan met een foto als ondergrond. Het unlockpatroon moet uit drie veegbewegingen bestaan, en als een gebruiker bij het aanmelden die drie bewegingen in de juiste volgorde uitvoert, wordt de gebruiker aangemeld. Omdat het swipen tegen de achtergrond van een foto gebeurt, kan de gebruiker details in de foto als leidraad voor het veegpatroon nemen. Zo kan een foto van een persoon worden gebruikt, waarbij bijvoorbeeld de ogen en de neus moeten worden aangeraakt.
In eerste instantie kwam picture password op ons over als een gimmick, maar in de praktijk werkt het best aardig. Het gebruik van een foto maakt het makkelijk om de combinaties te onthouden. Of het ook een veilige manier van aanmelden is, durven we niet te zeggen: in theorie kunnen de gestures worden verraden door vingervlekken op het scherm.
Toetsenbord
Voor tablets, die doorgaans niet over een toetsenbord beschikken, is een goed onscreen-keyboard cruciaal. In vorige Windows-versies was het softwaretoetsenbord op z'n zachtst gezegd inferieur aan dat van andere besturingssystemen, maar dat heeft Microsoft rechtgezet. In Windows 8 werkt het toetsenbord prima: het registreert alle aanrakingen goed en snel.
/i/1315985741.png?f=imagenormal)
We weten nog niet zo goed wat we moeten vinden van het 'duimtoetsenbord', waarbij het normale qwerty-toetsenbord in tweeën is gedeeld om het met de duimen te kunnen bedienen. Het is in elk geval vreemd om een qwerty-toetsenbord met alleen je duimen te bedienen, maar wellicht is dat alleen even wennen.
Beide softwaretoetsenborden beschikken over autocorrectie. Bij een woord dat volgens het woordenboek op slechts één manier kan worden gecorrigeerd, wordt de correctie automatisch doorgevoerd. Twijfelt de autocorrect welke aanpassing het beste is, dan wordt onder het foutief geschreven woord een rood golflijntje weergegeven. Als de gebruiker vervolgens op dat woord drukt, krijgt hij een pop-up met spellingsuggesties.
Naast de twee softwarekeyboards heeft Windows 8 ondersteuning voor schriftherkenning. Als een stylus wordt gebruikt, worden alle woorden goed herkend, al moet worden aangetekend dat de herkenning geschiedt op basis van een woordenboek. Minder vaak voorkomende eigennamen zullen dus niet altijd even goed worden herkend, en momenteel is er alleen maar ondersteuning voor de Engelse taal. Zolang een gebruiker alleen woorden uit het Engelse woordenboek gebruikt, werkt de schriftherkenning prima. Wanneer je slordig schrijft, kan het wel even duren voordat Windows je handschrift in tekst heeft omgezet.
/i/1315986123.png?f=imagenormal)
te geven
Oud en nieuw op de desktop
Zoals we al eerder schreven, is de traditionele desktopinterface in Windows 8 niet langer het standaarduiterlijk. Volgens Microsoft is deze interface 'gewoon een applicatie' binnen de Metro-interface. Hoewel het ons niet lijkt dat het technisch ook daadwerkelijk zo in elkaar zit, is dat in ieder geval wel hoe Microsoft het presenteert.
Wie de traditionele desktop gebruikt, komt alsnog vaak in aanraking met de Metro-interface. Voor het maken van een draadloze verbinding, het toevoegen van een apparaat of het aanpassen van de geluidinstellingen wordt een Metro-menu geopend, ook als deze vanuit de traditionele desktop wordt aangeroepen. Bovendien is het startmenu vervangen door een knop waarmee de Metro-interface wordt opgeroepen. Wie een applicatie wil starten, kan dat net zo goed doen vanuit het Metro-startscherm, zo is de gedachte.
Wij zetten hier zo onze vraagtekens bij. Wie graag de normale desktop wil gebruiken, krijgt ongevraagd toch regelmatig met de Metro-interface te maken. Bovendien is het onlogisch dat een gebruiker voor het starten van een applicatie kortstondig een totaal andere interface voor zijn kiezen krijgt. Microsoft had net zo makkelijk het oude startmenu kunnen inbouwen; dat het bedrijf dat niet heeft gedaan, geeft aan dat het er bewust voor heeft gekozen om Metro te pushen. Waarschijnlijk zal dit het bedrijf op veel kritiek komen te staan, vooral van powerusers.
Overigens is het niet ondenkbaar dat bijvoorbeeld zakelijke Windows 8-versies wel volledig buiten de Metro-interface om kunnen werken. Microsoft heeft daar echter nog niets over losgelaten; de officiële lijn is dat de Metro-interface het startpunt voor alle gebruikers is.
Verbeteringen aan Explorer
Hoewel de klassieke interface naar de achtergrond is geschoven, is Microsoft deze niet helemaal vergeten. Zo beschikt de bestandsverkenner in de klassieke interface nu over de ribbon-interface, die eerder al in Office werd gebruikt. Vooral bij gebruik van een touchscreen is de ribbon beter te bedienen dan de traditionele balk met dropdown-menu's.
Nieuwe taskmanager
De nieuwe taskmanager werkt erg fijn. De standaardweergave is veel simpeler geworden, maar met een enkele klik is juist meer informatie beschikbaar. Die wordt veel overzichtelijker gepresenteerd dan voorheen, onder andere dankzij het gebruik van kleur.
Ook is beter te zien hoeveel resources bepaalde applicaties gebruiken. Interessant is vooral de manier waarop dataverkeer wordt gepresenteerd; zo wordt er onderscheid gemaakt tussen 'normale' netwerken en netwerken waarop dataverkeer niet onbeperkt is, wat in de praktijk neerkomt op mobiele netwerken. Dat is handig, nu steeds meer apparaten 3g-modems aan boord hebben.
De grafieken met systeeminformatie hebben ook een nieuw likje verf gekregen. Dat is niet wereldschokkend, maar wel prettig - de grafieken van de taskmanager van Windows 7 waren niet echt bijdetijds te noemen.
Touchscreen
Ook de klassieke interface werkt veel beter met touchscreens dan Windows 7. Op die Windows-versie voelde het besturen van het touchscreen met vingers toch een beetje alsof je de muis met je vinger probeerde te verplaatsen. Onder Windows 8 komt het veel minder vaak voor dat we per ongeluk een verkeerde knop indrukken: het besturingssysteem lijkt daadwerkelijk te snappen dat het met de vingers wordt bestuurd.
Internet Explorer 10
Windows 8 bevat de nieuwste versie van Internet Explorer: versie 10. Internet Explorer komt op drie manieren terug in het OS: als normale applicatie, als Metro-applicatie en als de renderengine voor de applicaties die in html, javascript en css zijn geschreven.
De desktop-versie lijkt als twee druppels water op Internet Explorer 9, maar kent onder de motorkap wel de nodige vernieuwingen. Waar de website html5test.com versie 9 nog 141 punten toekende, scoort versie 10 maar liefst 300 punten. Dat betekent dat de browser veel meer onderdelen van de in aanbouw zijnde html5-specificatie ondersteunt dan zijn voorganger.
Naast de ondersteuning voor html5 is ook de hardwareversnelling flink verbeterd. Het overgrote deel van het renderwerk wordt door IE10 aan de gpu overgelaten, waardoor de browser erg snel aanvoelt. Vooral zaken als pinch-to-zoom en scrollen gaan opvallend soepel, voor ons gevoel zelfs vloeiender dan op iOS of Android. Wat verder opvalt in vergelijking met mobiele browsers, is dat de content bij het scrollen door lange webpagina's meteen zichtbaar is; er hoeft niet gewacht te worden terwijl de pagina wordt opgebouwd.
Het uiterlijk van de desktopvariant mag dan weinig van de huidige browser afwijken, maar voor Metro is een aangepaste versie van IE10 ontwikkeld. Deze heeft uiteraard een minimalistische interface. Als van de bovenste rand naar beneden wordt geveegd, verschijnt bovenin het scherm een lijst met thumbnails voor de openstaande tabbladen, terwijl onderin een adresbalk wordt weergegeven. Deze versie past goed bij de Metro-interface en werkt in de praktijk erg fijn.
In de Metro-versie van IE10 is wel wat functionaliteit weggelaten. Er is geen contextmenu, zoals dat normaal bij een rechtermuisklik verschijnt. In plaats daarvan is er een knopje waarmee vanuit de Metro-versie naar de desktop-variant kan worden geschakeld. Met die versie is het bijvoorbeeld mogelijk om plaatjes van een webpagina op te slaan, terwijl dit vanuit Metro niet kan. Dat voor bepaalde functionaliteit naar de desktopversie moet worden overgestapt, is op zijn zachtst gezegd een opmerkelijke keuze van Microsoft.
/i/1315986747.png?f=imagenormal)
Voorlopige conclusie
Na Windows 8 uitgebreid te hebben getest, kunnen we concluderen dat de Metro-interface geweldig is om op tablets te gebruiken. De interface is gemáákt voor touchscreens, ziet er strak uit en reageert snel. Daarnaast zijn de nieuwe Metro-apps eenvoudig in gebruik en kunnen ze makkelijk samenwerken. De interfaces van nieuwe Windows-versies waren tot dusver altijd een evolutie van bestaande ideeën, maar bij Windows 8 is Microsoft echt teruggegaan naar de tekentafel.
Windows 8 zou best eens een grote speler op de tabletmarkt kunnen worden als de hardwarefabrikanten hun Windows-tablets naar hetzelfde niveau kunnen tillen als de iPad en high-end Android-tablets. Onze Samsung 700T haalt dat niveau echter niet; we zijn dan ook erg benieuwd naar de arm-hardware die met dit OS zal worden uitgerust.
Voor desktop- en laptopgebruik heeft Windows 8 ons nog niet overtuigd. Ook hier is de Metro-interface namelijk de standaard, waar gebruikers hoe dan ook mee in aanraking zullen komen, of ze dat nou willen of niet. En waar vorige Windows-versies niet geschikt waren voor tabletgebruik, mag betwijfeld worden of de Metro-interface wel zo geschikt is voor traditionele computergebruikers. We verwachten dat veel power users Microsoft die prominente rol niet in dank zullen afnemen.
Desondanks zijn we positief over Windows 8. Het weglaten van het startmenu doet ons vreemd aan, en we zijn bang dat dat voor meer desktopgebruikers geldt - maar op de tablet weet Windows 8 ons vooralsnog te overtuigen. We zijn benieuwd welke wijzigingen Microsoft de komende maanden nog zal doorvoeren.