De populariteit van cryptovaluta, met een bitcoin-'all time high' van 100.000 dollar als de drijfveer, is de laatste tijd weer stevig in opmars. Menig crypto-eigenaar zal de waarde van zijn portfolio aanzienlijk hebben zien stijgen, maar is dat reden genoeg om de digitale munten voor de feestdagen uit te geven aan leuke spulletjes? Uit een inventarisatie onder ruim 130 in Nederland en België actieve webshops blijkt dat het praktisch nergens mogelijk is om met bitcoin of andere cryptomunten te betalen voor techproducten. Of de gemiddelde cryptobelegger dat zou willen is overigens een heel andere discussie. Vanaf 2025 wordt het daarnaast nog lastiger voor bedrijven om cryptovaluta als betaalmiddel te accepteren, dus de kans dat meer bedrijven op de korte termijn dit betaalmiddel gaan accepteren, is zeer klein.
Werkwijze
Tweakers selecteerde voor de inventarisatie van de betaalmogelijkheden webshops op basis van populariteit in de Pricewatch. Voor de steekproef werden alle webshops onderzocht die van de Tweakers-community tenminste vier sterren kregen in alle drie de categorieën: algemeen, verzending en klantenservice. Er werd een minimum van drie recente gebruikersrecensies gehanteerd. In totaal kwamen 106 webshops in aanmerking voor de inventarisatie.
Omdat sommige zeer grote webshops, waaronder Amazon, bol, MediaMarkt en Coolblue, niet aan de bovenstaande vereisten voldoen, zijn ook de meestbesproken webshops uit de Pricewatch in het onderzoek meegenomen. Dit zijn sites die recentelijk ten minste tien gebruikersrecensies van de Tweakers-community kregen, goed voor nog eens 31 webshops.
137 webshops, 3 crypto-enthousiastelingen
Uit een inventarisatie door Tweakers blijkt dat het bij praktisch alle onder tweakers populaire techwebshops niet mogelijk is om met cryptovaluta te betalen. In principe ondersteunen alle onderzochte platformen in ieder geval betaling met een creditcard en met het Nederlandse iDEAL of het Belgische equivalent Bancontact. In veel gevallen worden ook bekende intermediairs zoals PayPal, Apple Pay en Google Pay ondersteund. Daarnaast zijn achterafbetaalservices als Klarna en het voormalige Afterpay genaamd Riverty populair. Veel webshops ondersteunen zelfs nog handmatige bankoverschrijving.
Betalen met cryptovaluta is echter nauwelijks mogelijk. Slechts 3 van de 137 onderzochte webshops ondersteunen deze betaalvorm, ofwel iets meer dan 2 procent. Het gaat specifiek om de webshops LiveKaarten.nl, Enjoy2Day.nl en CAPS, het voormalige SiComputers, die betalingen met digitale munten ondersteunen.
De eerste twee zijn overigens geen traditionele 'techwebshops' waar je fysieke of digitale techproducten kunt kopen, maar platformen die cadeaubonnen en andere soorten 'giftcards' verkopen. Gebruikers verruilen bij LiveKaarten en Enjoy2Day dus in principe cryptovaluta voor tegoedbonnen met een monetaire waarde die alleen bij specifieke platforms of winkels in te ruilen zijn tegen goederen. Deze webshops werken met BitPay, een betaalplatform dat dient als buffer tussen de klant en verkoper. Volgens Enjoy2Day is het aantal betalingen dat via BitPay verloopt 'verwaarloosbaar'. LiveKaarten reageerde niet op vragen van Tweakers.
CAPS int als enige crypto
De laatste webshop die crypto's accepteert is CAPS, dat als enige onderzochte webshop een directe betaling met cryptovaluta ondersteunt, dus zonder tussenkomst van een betaalplatform. Als een klant bij CAPS een product aanschaft, verschijnt er een QR-code en als alternatief een code voor een cryptowallet. De klant kan vervolgens direct vanuit zijn wallet een afgesproken bedrag in bitcoin, ether, Litecoin, Dogecoin of Binance Coin naar een wallet van CAPS overmaken.
Het bedrijf legt in een statement uit dat het cryptogeld accepteert omdat het in 'vrijheid en keuze' gelooft. De techwebshop wil zich met deze betaalmethode daarnaast van concurrenten onderscheiden. Naar eigen zeggen wordt grofweg vier procent van alle bestellingen op CAPS betaald met cryptovaluta. Het bedrijf zegt dat de prijs van de bestelling op basis van de 'standaard wisselkoers voor cryptotransacties' bepaald wordt. De klant heeft na het plaatsen van een bestelling vijf uur de tijd om het vastgestelde bedrag over te maken. Voor zover bekend worden er geen transactiekosten doorberekend.
/i/2007108618.png?f=imagenormal)
walletadres vervaagd. Bron: CAPS
Hoe werkt betalen via een tussenpersoon?
De twee andere webshops, LiveKaarten en Enjoy2Day, gebruiken zoals vermeld een 'tussenpersoon', namelijk het internationale bedrijf BitPay. Hoewel de consument bij deze twee webshops met cryptovaluta kan betalen, ontvangen de websites vervolgens gewoon 'fiat'-valuta op hun rekening, ofwel conventioneel geld in bijvoorbeeld euro. Tussen de 'afrekenen'-muisklik en de storting van het bedrag op de rekening van de webshop zitten daarom nog wel extra stappen.
:strip_exif()/i/2007108620.jpeg?f=imagenormal)
Zodra een klant via BitPay een aankoop initieert, wordt er een wisselkoers vastgesteld door het platform. Dat gebeurt mede op basis van de reguliere prijs van de munt, de 'marktdiepte' en het eventuele risico dat het platform bij prijsschommelingen loopt. De vastgestelde koers is een kwartier geldig om te voorkomen dat de gekozen cryptomunt in de tussentijd aanzienlijk meer of minder waard is geworden. BitPay int de gekozen cryptovaluta ter waarde van het afgesproken bedrag en betaalt ditzelfde bedrag in fiat uit aan het daadwerkelijke verkoopplatform.
Ter illustratie: als een klant een product voor 100 euro koopt, moet hij dit bedrag plus bepaalde transactiekosten vanuit een ondersteunde cryptowallet aan BitPay betalen in een cryptomunt naar keuze. Het platform ondersteunt munten als bitcoin, ether, Dogecoin, Shiba Inu en Litecoin. De betaalserviceaanbieder betaalt vervolgens het afgesproken aankoopbedrag in fiatgeld uit aan de webshop, wederom exclusief service- en transactiekosten van respectievelijk 2 procent van het totaalbedrag en 25 dollarcent voor maandelijkse transacties tot 500.000 dollar.
Uitgeven van speculatiemiddel
In theorie zijn cryptovaluta net als conventionele valuta waardemiddelen die uitgewisseld kunnen worden tegen goederen en diensten. In de praktijk zullen de meeste crypto-eigenaren dat echter niet zo snel doen, zo redeneert Krijn Soeteman, techjournalist, schrijver van boeken als Cryptovaluta voor Dummies en de Crypto Encyclopedie, en voormalig Tweakers-freelanceredacteur. "Waarom zou je iets uitgeven wat in de toekomst waarschijnlijk meer waard wordt?"
Hij noemt bekende cryptovaluta als bitcoin daarom vooral een 'speculatiemiddel' of een 'asset', vergelijkbaar met goud of aandelen. Dat geldt voor hem vooral voor 'ons deel van de wereld'; in sommige landen zoals El Salvador hebben cryptovaluta's wél een toepassing als conventionelere valuta. "Of zelfs als noodzakelijk ruilmiddel omdat de nationale valuta niets meer waard zijn", voegt hij daaraan toe.
Dat terwijl de onderliggende technologie in theorie volgens hem veelbelovend is voor betalingen. "Neem bijvoorbeeld Lightning, een laag boven op bitcoin die transacties met bitcoin razendsnel en praktisch gratis maakt. Het is een systeem dat voor de gemiddelde tweaker ontzettend makkelijk te implementeren is en sommige nadelen van de reguliere transacties van bitcoin wegneemt." Soeteman schreef in 2021 voor Tweakers een uitgebreid achtergrondartikel over Lightning, waarin hij in detail treedt over de voor- en nadelen van de technologie.

Ook denkt hij dat blockchaintechnologie allang in het reguliere betalingsverkeer geïntroduceerd had kunnen worden in de vorm van stablecoins, maar regelgeving zou hiervoor een bottleneck zijn. Stablecoins zijn cryptovaluta waarvan de waarde gekoppeld is aan iets anders, bijvoorbeeld de USD Tether-munt die gekoppeld is aan de waarde van de dollar. "In de praktijk vervullen deze munten dezelfde rol als regulier geld, omdat de waarde niet fluctueert ten opzichte van bijvoorbeeld de dollar. Bijkomend voordeel is dat deze stablecoins werken op basis van blockchaintechnologie." Dit leent zich volgens Soeteman uitstekend voor betalingsverkeer, maar 'wederom blijft massale adoptie hiervan uit'. Toch zou dit volgens hem kunnen veranderen vanwege 'duidelijkere regelgeving' in Europa.
Banken zijn huiverig
Simon Lelieveldt stelt dat die regelgeving bedrijven juist tegenwerkt. Hij is adviseur regelgeving en compliance voor de financiële sector en volgens hem wordt het bedrijven op verschillende manieren moeilijk gemaakt om de optie voor betaling met cryptovaluta mogelijk te maken. Lelieveldt werkte onder meer voor De Nederlandsche Bank als analist van betalingssystemen en toezichthouder op digitaal geld, stuurde een departement van de Nederlandse Vereniging van Banken aan dat regelgeving over het bankensysteem monitorde en startte de stichting Human Rights in Finance om 'overmatige wetgeving op het betalingsverkeer' aan te vechten.
"Juridisch gezien is het volledig toegestaan om cryptovaluta als betaalmiddel te accepteren. Maar in de praktijk maken banken en overheden het praktisch onmogelijk voor bedrijven om dit daadwerkelijk te doen. Crypto's als betaalmiddel zijn de nek omgedraaid", aldus Lelieveldt.
Nederlandse banken zijn naar eigen zeggen inderdaad huiverig om zaken te doen met dergelijke bedrijven. Verschillende banken zeiden in 2019 bijvoorbeeld tegen BNR dat zij bedrijven die bij cryptohandel betrokken zijn geen bankrekening geven. Een jaar eerder schreef Tweakers een vergelijkbaar verhaal op basis van een inventarisatie van Sprout: onder meer ABN Amro, ING, Knab en de Rabobank geven dergelijke bedrijven geen zakelijke rekening. Voor nieuwe ondernemers die een betaalservice zoals BitPay of de vergelijkbare Nederlandse dienst Bitkassa willen starten, is het dus praktisch moeilijk gemaakt om een rekening te openen.'Als we directe cryptovalutabetalingen zouden accepteren, zouden we direct onze bankrekening verliezen.'
Tegoedbonverkoper Enjoy2Day beaamt dit. In een statement zegt het bedrijf: "Giftcardbedrijven staan al onder druk door de belastingdienst en De Nederlandsche Bank. Als we directe cryptovalutabetalingen zouden accepteren, zouden we direct onze bankrekening verliezen."
Dit doen banken omdat het risico van cryptovaluta volgens hen niet te beheersen is, zo legt Lelieveldt uit. "Bitcoin kwam kort na de financiële crisis van 2008 op. Vanaf 2014 waarschuwden de Europese Centrale Bank en De Nederlandsche Bank voor de risico's van bitcoin. Complianceanalisten van banken moesten gaan onderzoeken of financiële systemen wel stabiel en weerbaar waren. Als er door banken een jaarlijks onderzoek gedaan wordt naar het opereren van een cryptobedrijf, wordt er altijd wel een reden gevonden om de rekening alsnog op te zeggen."
Ook wetten werken tegen
Volgens Lelieveldt waren het beleid van banktoezichthouders en wetten zoals de Wet op financieel toezicht een grote drempel voor bedrijven die iets met cryptovaluta wilden doen. "Eerst moest de crypto alleen aan witwasregelgeving voldoen, vervolgens kwam het hele pakket regels zoals de AMLR en Micar. Crypto moest aan de eisen voor een financieel product voldoen en werd dusdanig gereguleerd."
Ook al zou een cryptobedrijf een bankrekening bij een Nederlandse bank kunnen krijgen, dan nog wordt het met wetgeving moeilijk om een betaaldienst als BitPay aan te bieden. Een dergelijk bedrijf moet namelijk aan allerlei strenge eisen voldoen die doorwerken op gebruikers, zo licht Enjoy2Day toe. "Betalingsverwerkers leggen die eisen vervolgens aan bedrijven en consumenten op. Denk aan uitgebreide 'know your customer'-richtlijnen, verificatieprocessen en verplichting om de herkomst van financiële middelen aan te tonen."
Lelieveldt wijst erop dat bedrijven in Europa vanaf 31 december 2024 aan de Europese wet Markets in Crypto Assets Regulation moeten voldoen. Bedrijven moeten vanaf dan een vergunning hebben om bepaalde cryptodiensten te mogen aanbieden en munten uit te geven. Het doel hiervan is volgens de overheden om consumenten te beschermen en witwassen tegen te gaan.'Toezichthouders dreigen met boetes en banken met het opzeggen van rekeningen'
In de praktijk betekent dit volgens Lelieveldt dat bedrijven, waaronder aanbieders van cryptobetaalservices voor winkeliers, aan 'veel en kostbare rechten en plichten' moeten voldoen. "Toezichthouders kunnen dreigen met boetes en banken met het opzeggen van rekeningen; daar kan een gemiddeld midden- en kleinbedrijf moeilijk tegenop. Vooral de grote spelers blijven vanwege deze dynamiek over."
Conclusie
Het is in Nederland en België zeer onwaarschijnlijk dat je techaankopen met een cryptomunt kunt afrekenen. Hoewel bedrijven dit in principe mogen doen, wordt dit door banken- en overheidsbeleid ontmoedigd. Klanten van de paar webshops die deze betaalmethode desondanks ondersteunen, lijken hoe dan ook slechts zelden van deze optie gebruik te maken. Het blijft dan ook vooral de vraag of crypto-eigenaren, in elk geval buiten de niche van toegewijde enthousiastelingen, ook echt staan te springen hun waardevolle digitale munten aan producten te spenderen. Waarom zou je immers speculatiemiddelen uitgeven, die uiteindelijk veel meer waard zouden kunnen worden?
Bannerafbeelding: nadia_bormotova & Monkographic / Getty Images