Het Chinese TCL timmert flink aan de weg in Europa. Zo bracht het bedrijf dit voorjaar de grootste miniledtelevisie van het moment op de markt: de 115” grote X955 Max. Tijdens een bezoek aan Polen, waar TCL’s grootste r&d-laboratorium buiten China is gevestigd, hebben we deze gigantische tv alvast kunnen doormeten. En indrukwekkend is deze kolos zeker.
Strikt gezien gaat de titel van ‘grootste tv ter wereld’ naar Samsung, met zijn 146”-televisie The Wall. Met zijn modulaire microledtechnologie is dat model echter voor gewone stervelingen nagenoeg onbetaalbaar; de prijs bedraagt omgerekend meer dan 200.000 euro voor de 4k-variant. Bovendien is dat reusachtige scherm van Samsung gericht op zakelijke klanten in plaats van de thuisgebruiker. Zoek je in de Pricewatch naar tv’s van 100” of groter, dan blijkt de TCL 115X955 Max de allergrootste televisie voor consumenten te zijn. Met die QD-miniledtelevisie hebben we een paar maanden geleden al kort kennisgemaakt op de CES. Afgelopen week in Warschau konden we het scherm langer aan de tand voelen. We hebben er zelfs een groot deel van onze testsuite op los kunnen laten.
Veel geld voor heel veel scherm
Op uitnodiging van TCL waren we naar Polen afgereisd om kennis te maken met de nieuwe televisieline-up voor 2024. We zagen er onder meer de nieuwe C85-serie en C65-lijn. Van de C85 hebben we al een 65”-model in ons lab staan voor een uitgebreide review en van de C65 verwachten we binnenkort een testexemplaar te ontvangen, dus daar hebben we in Polen geen uitgebreide aandacht aan besteed. Des te interessanter was het nieuwe topmodel van de Chinese fabrikant. De TCL 115X955 Max is zo groot dat we hem niet snel in ons eigen testlab hoeven te verwachten. Ondertussen is de tv wel helemaal klaar voor de Europese markt. Sterker nog, op het moment van schrijven is de tv zelfs al in Nederland te koop bij MediaMarkt. De prijs? Een slordige 20.000 euro. Alsnog een fors bedrag, maar daar krijg je dan ook heel veel scherm voor. De tv is ruim 2,5m breed en bijna 1,5m hoog, goed voor een beeldoppervlakte van 3,61m². Daarmee is dit model bijna 40 procent groter dan de 98”-versie van de X955, met een beeldoppervlakte van 2,62m². Met dat ‘kleine’ broertje gingen we eind vorig jaar ook al even hands-on in Polen.
Wegens de riante afmetingen heeft TCL het apparaat extra moeten verstevigen om doorbuigen of erger te voorkomen. Dat maakt de tv een stukje dikker, al valt de totale dikte van ongeveer 8cm nog best mee op zo’n formaat scherm, en vooral ook zwaarder. Zo raadt TCL aan om de tv met niet minder dan zes personen te installeren. Marek Maciejewski, Europees directeur productontwikkeling bij TCL, vertelde zelfs dat het eerste verkochte exemplaar van de 115X955 Max in Europa sneuvelde doordat de koper dacht dat hij het wel in zijn eentje afkon. Resultaat: de tv kantelde tijdens het installeren en de eigenaar ging met zijn hoofd door het beeldpaneel. De man heeft het gelukkig overleefd.
De X955-tv’s zijn ook de helderste minileds tot dusver, belooft TCL. De fabrikant noemt een hdr-piekhelderheid van 5000cd/m² en een gemiddelde, langdurige helderheid van 800cd/m². Die belofte gold al voor de 98”-versie en wordt nu dus herhaald voor het grootste model. Waar de 115”-variant echter in uitblinkt, is zijn localdimmingsysteem. Dat is fijnmaziger dan TCL ooit in een tv heeft weten te proppen. Ten opzichte van de 98”-uitvoering van de X955, die over 5184 dimmingzones beschikt, heeft het 115”-model er vier keer zoveel: 20.736 in totaal, verdeeld over een raster van 192 bij 108. Hierdoor zijn de dimmingzones kleiner dan op elke andere TCL-miniledtelevisie. Op de 98”-tv meet elke zone zo’n 5cm²; bij de 115”-uitvoering is iedere individuele zone nog geen 2cm² groot.
:strip_exif()/i/2006724788.jpeg?f=imagearticlefull)
Eerste indrukken
Het mag duidelijk zijn dat zo’n gigantische schermruimte een indrukwekkende kijkervaring oplevert. Zit je een meter of drie van het scherm, dan voelt het alsof je op de voorste rij in de bioscoop zit. Met als grote verschil dat je de lichten niet hoeft te dimmen, want het scherm straalt fel genoeg om ook bij veel omgevingslicht een mooi, relatief natuurgetrouw beeld neer te zetten. De extra helderheid is vooral bij hdr-materiaal een sterk pluspunt. Kleine highlights in beeld hebben nog meer punch dan bijvoorbeeld bij een LG G4 of Samsung S95D. In vergelijking met die laatste zie je wel meer reflecties. Door de fijnmazige local dimming is blooming rond lichte elementen in beeld nog maar nauwelijks te zien. Pas rond heel felle objecten op een zwarte achtergrond is een lichte halo te zien, maar daarvoor moet je wel onder een flinke hoek naar het scherm kijken. Zit je recht voor de tv, dan zijn dergelijke halo’s vrijwel onzichtbaar.
Voor zo’n grote en dure televisie valt het wel tegen dat slechts twee van de vier HDMI-aansluitingen geschikt zijn voor 4K120Hz-beelden, of 144Hz bij pc-games. Die beperking is echter inherent aan het gebruik van de MediaTek Pentonic 700-chip, dezelfde als in de goedkopere C80- en C85-modellen van TCL. Dit betekent ook dat de beeldverwerking van het apparaat geen boost krijgt ten opzichte van die goedkopere miniledseries van de Chinese fabrikant. Nu hebben we in onze review van de TCL 65C845 vorig jaar al kunnen zien dat die beeldverwerking in grote lijnen best in orde is, maar dat TCL op dat vlak ook nog wel wat winst kan behalen. Ook de X955-serie beschikt trouwens over Google TV als smart-tv-platform. Ten opzichte van de eerdergenoemde C845 gebruikt de X955 Max een iets luxer ogende, zilverkleurige afstandsbediening. Net als bij Samsungs zapstokken zijn de nummertoetsen op deze bediening weggelaten en vervangen door een 123-knop waarmee je een lijst met getallen in beeld tovert die je kunt selecteren.
Metingen
Om TCL’s stevige helderheidsclaims te kunnen checken, ben ik naar Polen afgereisd met mijn laptop met Portrait Displays Calman-software en een SpectraCal C6-colorimeter. Van TCL kon ik een Jeti-referentiemeter en Murideo 7G 8k-signaalgenerator lenen om de 115”-tv door onze testsuite te halen. Omdat de tijd beperkt was, heb ik de tv-instellingen niet zo uitgebreid kunnen tweaken als we in ons eigen testlab zouden doen. Allereerst checkte ik handmatig de maximale helderheid bij weergave van een 10-procentwitvlak in de dynamische beeldmodus. Zoals je op het fotootje hiernaast kunt zien, haalde de TCL 115X955 Max inderdaad een piekhelderheid van ruim 5000cd/m². Daarbij moeten we wel aantekenen dat de tv die extreem hoge lichtopbrengst maar kort vasthoudt: een seconde later zagen we de helderheid onder de 5000cd/m² zakken. TCL gebruikt de spierballen van de tv duidelijk puur als piekhelderheid, om kleine highlights een mooie boost te geven.
Nu is die hoge piekhelderheid in de dynamische beeldmodus leuk voor de boeken, maar geen realistisch scenario voor kijksituaties waarin ook een natuurgetrouwe kleurweergave van belang is. Daarom hebben we het grootste deel van onze testsuite, voor zowel hdr als sdr, afgedraaid in de Movie-modus. Daarbij was local dimming ingesteld op hoog, op zowel volledige (standje 100) als halve helderheid (50). Ook hadden we alle overige beeldverbeterende functies uitgeschakeld. Bij veel tv’s is uit de doos een nog natuurgetrouwere weergave haalbaar bij gebruik van de Filmmaker-modus, maar die beeldmodus, waarvoor tv-fabrikanten licentiekosten moeten betalen, ontbreekt op televisies van TCL.
Bij het doormeten van een 5-procentwitvlak piekte de tv nu op ruim 3400cd/m². Dat is een stuk minder dan de maximale helderheid in de dynamische beeldmodus, maar alsnog een uitstekende score. Verlagen we de helderheidsinstelling tot 50 procent, dan piekt de tv overigens op een eveneens vrij indrukwekkende 2800cd/m². Ook de lichtopbrengst bij weergave van een witvlak op volledig scherm is met respectievelijk 1200 en bijna 675cd/m² bovengemiddeld te noemen.
Dat de tv bij maximale helderheid minder nauwkeurig is met zijn kleurweergave is niet verrassend. Vooral de hdr-kleurafwijking met luminantie rijst dan de pan uit, al hadden we hier nog best wat winst kunnen behalen als we meer tijd hadden gehad om de tv neutraler af te stellen. Bij halve helderheid scoort de tv hier al stukken beter. De kleurnauwkeurigheidsscores zonder luminantie zijn wel gewoon goed. Ook bij het doormeten van de grijswaarden blijft de kleurafwijking prima binnen de perken, zowel in sdr- als hdr-modus. Bovendien dekt de tv netjes 96 procent van het DCI-P3-kleurbereik dat bij hdr-materiaal gebruikt wordt.
Tot slot
Als we deze meetresultaten naar de praktijk vertalen, is het best een feest om naar dit enorme lichtkanon te kijken. We noemden al de zeer fijnmazige local dimming en de geringe blooming, maar ook het grote formaat op zich heeft een meeslepend effect op de kijkbeleving.
Voor het geluid gebruikt TCL een geïntegreerde 6.2.2-luidsprekeropstelling van Onkyo, met diverse down- en upfiring luidsprekers aan de boven- en onderkant, en, voor het basgeluid, twee ronde woofers achterop. We hebben onvoldoende gelegenheid gehad om goed te onderzoeken wat dit doet voor de luisterervaring, dus een oordeel over het geluid moeten we nog even uitstellen. We hopen dan ook snel een (kleiner) exemplaar uit de X955-serie in ons testlab te mogen verwelkomen, zodat we een gedegen eindoordeel kunnen vellen. Dat dit monster van 115” een indrukwekkende verschijning is, staat echter buiten kijf.