Er lijkt geen eind te komen aan de groei van televisieschermen, met als voorlopige hoogtepunten de tv's met schermformaten van 110 en 115 inch die Hisense en TCL tonen op de CES. 115 inch betekent een schermdiagonaal van 2,92 meter. Is dat moeilijk voor te stellen? Denk voor het gemak aan vier 55”-televisies, die samen één groot beeld vormen. Niet alleen het formaat van de tv's springt eruit, ook de helderheid van deze schermen zet een nieuwe standaard. Beide fabrikanten gebruiken echter verschillende technologieën om daar te komen.
Hisense laat op de CES-beurs een deel van de nieuwe tv-modellen voor de Amerikaanse markt zien; de Europese televisies zullen waarschijnlijk in maart aangekondigd worden. Van één tv weten we dat deze sowieso ook naar de Europese markt zal komen: de 110UX.
Hisense 110UX
De UX-serie bevat de topmodellen van Hisense en de 110UX is de grootste tv uit de range, met een diagonaal van 110 inch. Hisense toont de tv op de CES in twee verschillende uitvoeringen, met en zonder een meubel waarin een uitgebreid luidsprekersysteem verwerkt is. De versie zonder dat meubel heeft luidsprekers in de randen van de tv, waardoor de bezel van die uitvoering er iets anders uitziet. Welke versie naar Europa zal komen, is nog niet duidelijk. Wat beeld betreft zouden beide varianten identiek moeten zijn.
Hisense 110UX met audiomeubel
De specificaties van de 110UX liegen er niet om. De tv maakt gebruik van een ads-paneel, wat een variant is op ips-technologie. Het scherm heeft, voor zover ik dat op de beursvloer kon beoordelen, erg goede kijkhoeken, een voordeel van de gebruikte ads-schermtechnologie. Ads heeft net als ips echter niet de beste zwartwaarden, waardoor het native contrast van het paneel waarschijnlijk niet zo goed is als dat van VA-schermen. Daar heeft Hisense een oplossing voor bedacht: de 110UX is voorzien van maar liefst 40.000 localdimmingzones, om zo heel nauwkeurige dimming mogelijk te maken. Hoe die zones verdeeld zijn, weten we niet, maar uitgaande van een vierkante indeling, zou het gaan om een grid van ongeveer 267x150 leds. Elk cluster zou daarmee zo'n 0,91x0,91cm groot zijn, wat aangeeft hoe fijnmazig de dimming van dit scherm is.
Op de beursvloer onder fel licht was het lastig in te schatten in hoeverre de tv last heeft van blooming, maar alleen onder extreme omstandigheden, bij volledig witte elementen op een zwarte achtergrond, kon ik het beperkt zien. Dat er toch iets van blooming zichtbaar was, is best logisch, want de tv stond ingesteld in een ‘dynamische’ hdr-modus waarbij alle registers voor kleur en helderheid vol opengetrokken waren. In het geval van de 110UX betekent dat een geclaimde piekhelderheid van maar liefst 10.000cd/m2. Onder welke omstandigheden de tv dat precies behaalt, zei Hisense niet, maar het zal ongetwijfeld gaan om weergave van een relatief klein wit vlak op een zwarte achtergrond, bij de native kleurtemperatuur van het scherm. Wat dat betekent voor de fullscreenhelderheid en de maximale lichtopbrengst in de filmstand met een warmere kleurtemperatuur, weten we op dit moment niet. De demonstratiebeelden op de beurs lieten echter zien dat deze tv inderdaad heel helder is, ook wanneer grote delen van het scherm fel oplichten.
De Hisense 110UX, in de variant zonder audiomeubel
Mocht je je afvragen wat je precies aan 10.000cd/m2 hebt: in sdr-modus niets, want het zal voor vrijwel elk scenario veel te helder zijn. Maar voor hdr-materiaal, dat met vaste helderheidswaarden werkt en waarbij Dolby Vision-content pieken tot 10.000cd/m2 kan bevatten, zou dit in theorie dus de eerste tv zijn die zulke uitschieters zonder tonemapping kan weergeven. Wat het energiegebruik van de tv is, weten we nog niet, maar naar wij begrijpen, is de tv voorzien van actieve koeling, wat suggereert dat dit scherm niet hoog zal scoren wat energielabel betreft.
Wanneer de 110UX precies op de markt zal komen, is nog niet bekend, maar volgens Hisense Nederland zou het om de tweede helft van het jaar gaan. De prijs is nog niet definitief vastgesteld, maar wij begrijpen dat de tv waarschijnlijk meer dan 20.000 euro gaat kosten.
TCL X955 Max
TCL laat zien dat het nog iets groter kan, want de X955 Max heeft een diagonaal van maar liefst 115 inch. In tegenstelling tot de televisie van Hisense is deze tv al te koop, in China althans. TCL zegt de tv nu ook in Amerika en Europa op de markt te brengen. In Amerika krijgt de tv als typenummer QM891G; in Europa zal dat X955 Max zijn.
Die X955 Max is de grootste tv uit de X955-serie, waarin verder ook 85"- en 98"-modellen te koop zijn. Onlangs reisde ik af naar TCL in Polen waar ik een hands-on testsessie met de 98"-X955 heb gedaan. Die 98"-tv met een daadwerkelijk gemeten maximale helderheid van bijna 5000cd/m2 en een VA-paneel met 5000 dimming zones, maakte toen indruk. De 115”-variant doet daar nog een schepje bovenop. TCL claimt dezelfde helderheid, namelijk 5000cd/m2, maar verviervoudigt het aantal dimming zones naar 20.000, wat neer zou komen op ongeveer 189x106 zones met een grootte van 1,35x1,35 centimeter per zone. Die waarden steken misschien wat schraal af tegen de fijnmazigere 40.000 zones en 10.000cd/m2 van de Hisense 110UX, maar dat ligt wat genuanceerder.
Zo weten we op basis van onze eigen metingen aan de 98"-versie, dat de TCL-tv zijn geclaimde helderheid daadwerkelijk behaalt in een nauwkeurige beeldmodus met D65-witpunt, in plaats van op het native witpunt van het paneel. Van Hisense weten we dat op dit moment niet. Een ander potentieel voordeel van de TCL X955 Max is dat deze tv een VA-paneel heeft, met een hoger eigen contrast dan het ads-paneel uit de Hisense-tv. Dit hogere paneelcontrast zou het potentiële nadeel van het lagere aantal dimmingzones dus deels teniet kunnen doen.
Ook de TCL-tv zag er op de beursstand indrukwekkend uit. Net als de 110UX van Hisense is ook deze tv heel helder en het scherm liet erg goede zwartwaarden zien. Althans, recht van voren bekeken: een zwak punt van VA-technologie blijft dat het minder goede kijkhoeken heeft. Van opzij bekeken was bij sommige beelden dan ook iets van blooming zichtbaar. Een eerlijke vergelijking met de Hisense-tv was echter niet te maken, omdat beide andere content toonden en de tv’s niet naast elkaar stonden. TCL toonde de tv met videobeelden met extreem heldere objecten op een inktzwarte achtergrond. Dat is normaal demomateriaal voor oledtelevisies en het slechtst denkbare scenario voor lcd-schermen, maar de X955 Max doorstond deze tests op het eerste gezicht erg goed.
Wat de X955 Max in Europa gaat kosten, is nog niet bepaald, maar wij begrijpen dat de prijs waarschijnlijk ergens tussen de 15.000 en 20.000 euro zal liggen. Daarmee is dit 115”-model dus aanzienlijk prijziger dan de 98”-variant, die voor 8000 euro op de prijslijst staat.
Wie wil dit hebben?
De vraag is natuurlijk: wie gaat deze tv's kopen? Voor de meesten van ons klinkt het gek om zo'n groot scherm in huis te halen, maar tegelijkertijd zien televisiefabrikanten de markt voor extreem grote beeldmaten snel groeien. Groot beeld maakt nou eenmaal een grote impact en met almaar dalende prijzen is de verwachting dat de vraag naar steeds grotere tv's alleen maar zal toenemen. Of deze giganten van Hisense en TCL meteen hardlopers zullen worden, is, gezien hun hoge prijzen, niet te verwachten, maar deze tv’s geven wel aan welke kant de markt de komende jaren op zal bewegen.