TCL zet vol in op grote televisies van 85 en 98 inch, die bovendien tegen scherpe prijzen te koop moeten zijn. Tweakers bezocht de technische divisie van TCL in Polen om de nieuwe modelseries te bekijken en meteen ook door te meten. Wat we zagen was indrukwekkend: een 98”-scherm met meer dan 5100 localdimmingzones en een piekhelderheid van 5000cd/m² is op zich al bijzonder, maar dat die tv op de markt komt voor 'slechts' 8000 euro en dat TCL 98"-tv's belooft vanaf 2500 euro, is misschien nog opmerkelijker.
TCL is wereldwijd een van de grootste televisiefabrikanten en sinds enkele jaren richt het Chinese merk zich ook steeds meer op de Europese markt. De afgelopen tijd reviewden wij meerdere 55”- en 65”-televisies van TCL, zonder uitzondering televisies die veel waar bieden voor een schappelijk bedrag. TCL positioneert zichzelf duidelijk als prijsvechter, die je meer tv voor jouw euro’s geeft dan gevestigde merken als LG, Samsung en Philips.
In het aanbod van TCL valt op dat het niet alleen betaalbare televisies in de gangbare beeldgroottes op de markt brengt, maar dat het ook inzet op grote beeldmaten, zoals 85 en 98 inch. De goedkoopste 98”-tv uit de bestaande TCL-line-up staat in onze Pricewatch voor net geen 3300 euro, terwijl het goedkoopste model van de concurrentie bijna 1000 euro duurder is.
Steeds meer vraag naar grote tv’s
Marek Maciejewski, productdevelopmentdirector van TCL in Europa, deelde cijfers over de Europese tv-markt waaruit blijkt dat dit jaar 20 procent van alle verkochte schermen een 55"-formaat heeft, terwijl het segment van 65 inch en groter ook 19 procent van alle verkochte televisies bevat. Specifieke cijfers voor Nederland en België werden niet gedeeld, maar in Scandinavië en Duitsland, markten die vergelijkbaar zijn met de onze, is het aantal 55"-tv's 23 tot 28 procent en zijn de nog grotere beeldmaten zelfs goed voor 23 tot 38 procent van de verkochte televisies.
Het gemiddelde formaat van de tv’s die worden gekocht, kruipt bovendien steeds verder omhoog. In het CRT-tijdperk vonden we 82cm of een 32”-scherm groot; twintig jaar later is de meest verkochte beeldmaat in Nederland 55 inch en is 65 inch het snelst groeiende segment. De grens van wanneer een tv ‘te groot’ wordt, lijkt daarmee steeds verder op te schuiven. Lang was de gedachte dat er in relatief kleine Europese huiskamers geen behoefte zou zijn aan grote schermen, maar nu de prijzen van de grootste beeldmaten in een rap tempo dalen, blijkt er wel degelijk animo hiervoor, zelfs voor het segment boven 65 inch. Op het moment van schrijven levert een zoektocht in onze Pricewatch naar 75 inch en grotere televisies bijna 300 verkrijgbare modellen of uitvoeringen op. Als we de lat omhoogschuiven naar 85 inch, dan zijn dat er nog altijd een kleine 100.
Beeldschermtechnologie
TCL is een van de weinige fabrikanten die beschikt over eigen paneelfabrieken. Het bedrijf heeft in China verschillende productielijnen in Shenzhen, Wuhan en Guangzhou voor zowel grote schermen voor monitors en televisies als kleine displays voor bijvoorbeeld smartphones en beeldschermen in auto's. TCL zet voor zijn tv-panelen vooral in op de productie van pva-lcd's, waarbij de grootste maat dus 98 inch is. TCL claimt bovendien de enige fabrikant van 98"-panelen te zijn. Kom je een 98"-tv van een ander merk tegen, dan zit daar dus ook een TCL-lcd-paneel in.
Tegelijkertijd is het bedrijf ook bezig met de doorontwikkeling van printedoledtechnologie. Daarvoor wordt een Generatie 8.5-fabriek in Guangzhou gereedgemaakt om 55"-, 65"- en 75"-schermen te produceren. Volgens Maciejewski zouden de eerst printedoledschermen mogelijk al volgend jaar 'in kleine hoeveelheden' van de band moeten rollen. Printed oled heeft een aantal voordelen boven de huidige methode, waarbij opdamping wordt gebruikt. Zo is het productieproces eenvoudiger en dus goedkoper, terwijl de technologie, volgens TCL, een groter kleurbereik en hogere helderheid zou bieden dan de huidige whiteoledtechnologie van LG en QD-oled van Samsung. Of dat uitkomt, moet de toekomst uitwijzen.
Nieuwe line-up van TCL
In Polen toonde TCL zijn nieuwe 85”- en 98”-televisies. Het gaat daarbij om de 85C805, 85C845, 85C955 en 85X955 met een 85”-scherm en de 98P745, 98C805, 98C955 en 98X955 met de 98”-beeldmaat. In de meeste gevallen zijn dat de grootste varianten van modelseries waarbinnen ook kleinere beeldmaten bestaan; alleen de C955 is niet kleiner dan 85 inch verkrijgbaar. Een deel van de getoonde series is al enige maanden te koop. De C805, C955 en X955 zijn nieuwe modelseries die pas vanaf dit najaar te koop zijn. Uiterlijk lijken alle grote tv's sterk op elkaar. Ze staan op twee ranke, hoge voetjes aan de zijkanten van de tv. De bezels rond de schermen zijn dun, maar de tv's zelf zijn relatief dik.
:strip_exif()/i/2006285140.jpeg?f=imagearticlefull)
Hoewel de tv's gebruikmaken van dezelfde 85"- en 98"-8-domain-pva-lcd-panelen die uit de eigen paneelfabriek van TCL komen, zijn er aanzienlijke verschillen in de backlight en de aansturing daarvan, waardoor de prestaties van de tv's sterk uiteenlopen. Zo heeft het eenvoudigste model, de P745, een globaldimmingbacklight, wat wil zeggen dat de backlight als geheel in helderheid aangepast kan worden, maar niet in individuele zones. De helderheid van dat toestel is met maximaal 400cd/m² niets bijzonders. Het voordeel is wel dat TCL de 98"-versie van dat model voor 2500 euro in de winkel belooft te leggen. De andere modellen maken gebruik van miniledbacklights die in honderden of zelfs duizenden zones dimbaar zijn. Onderstaande tabel laat de verschillen tussen de modelseries zien.
|
P745 |
C805 |
C845 |
C955 |
X955 |
Resolutie |
Uhd |
Uhd |
Uhd |
Uhd |
Uhd |
Piekhelderheid |
400cd/m² |
1300cd/m² |
2100cd/m² |
2800cd/m² |
4200cd/m² |
Gemiddelde helderheid |
400cd/m² |
650cd/m² |
600cd/m² |
800cd/m² |
800cd/m² |
Backlight |
43" tot 98" global dimming |
98" - 1344 zones 85" - 880 zones 75" - 640 zones 65" - 512 zones 55" - 384 zones 50" - 336 zones
|
85" - 896 zones 75" - 720 zones 65" - 576 zones 55" - 480 zones
|
98" - 2304 zones 85" - 2160 zones |
98" - 5184 zones 85" - 5184 zones |
Hdr |
HDR10 / HLG / Dolby Vision |
HDR10 / HDR10+ / HLG / Dolby Vision |
HDR10 / HDR10+ / HLG / Dolby Vision / Dolby Vision IQ |
Processing |
AI Upscaling |
AiPQ 3.0-engine |
Audio |
Dolby Atmos / DTS HD |
Dolby Atmons / DTS X |
Gaming |
Game Hub |
Game Bar 2.0, FreeSync Premium Pro, VRR 48-144Hz |
In de praktijk
In de praktijk zijn die verschillen goed zichtbaar. In verschillende opstellingen liet TCL de tv's naast elkaar zien waarbij het verschil in helderheid, contrast en kleurverzadiging met het blote oog goed zichtbaar was. Ik had een colorimeter, signaalgenerator en laptop met Spectracal Calman-software meegenomen naar Polen en heb op een aantal modellen metingen kunnen uitvoeren. Ook heb ik de tijd gehad om videobeelden te bekijken om zo een indruk te krijgen van de werking van de beeldinstellingen en de algehele beeldkwaliteit. Alles bij elkaar was die tijd lang niet genoeg om een review te schrijven, maar voldoende om een impressie van deze grote schermen te delen.
Eerste indrukken
De eerste indruk van vooral de 98"-schermen is dat groot imponeert. In de ruimtes waar de tv's van 85 en 98 inch naast elkaar stonden, leek een 85"-scherm al snel 'klein'. Afhankelijk van de kwaliteit van de content die je kijkt, kun je prima op een meter of drie van een 98"-tv zitten, waarbij je automatisch het gevoel krijgt dat je 'in' de film of serie zit. Uiteraard geldt wel dat je naar een bron van voldoende hoge kwaliteit moet kijken, want compressiefouten, beeldruis en andere onhebbelijkheden zijn op zo'n groot scherm al snel irritant zichtbaar.
TCL voorziet de nieuwe C8-serie en hoger van zijn nieuwste AiPO 3.0-processor, wat onderliggend een MediaTek Pentonic 700-chip is. Deze processor heeft relatief krachtige beeldverwerking aan boord en is goed in staat om op een slimme manier beeldverscherping, ruisonderdrukking, contrastoptimalisatie en de-banding toe te passen. Mijn test met op sommige modellen nog vroege software, laat zien dat TCL's implementatie van deze functies over het algemeen goed werkt, maar dat er wat ruwe randjes aan zitten. Zo heeft de scherpte-instelling een schaal van 0 tot 100, waarbij de stap van 0 naar 1 meteen al vrij groot is. Ook de de-bandingfunctie lijkt effectief, maar soms grijpt die wat te fors in. TCL onderkent deze issues en zegt ze met de komende softwareupdates op te lossen.
Metingen
Op de dag dat ik bij TCL was, had ik de mogelijkheid om met alle aanwezige tv's 'te doen wat ik wilde'. In de praktijk heb ik tijd gehad om vier tv's door te meten, de 98P745, 98C805, 85C955 en 98X955. Voor het beoordelen van de instellingen en beeldverwerking heb ik de meeste tijd doorgebracht met de C995, die dezelfde engine heeft als de C805 en X955.
Laten we met het instapmodel, de P745, beginnen. Op dit moment zien we de tv nog niet in onze prijsvergelijker, maar volgens TCL moet deze tv binnenkort voor 2499 euro in de winkels liggen. Dat is een hoop geld, maar voor een tv met een beelddiagonaal van 248cm is het goedkoop.
Om de tv zo goedkoop te maken, heeft TCL compromissen moeten sluiten. Zo heeft de tv een directledbacklight met 160 ledclusters, maar die kunnen niet lokaal dimmen. De maximale helderheid van het scherm is, volgens mijn metingen, net iets minder dan 400cd/m². Die helderheid haalt de tv onafhankelijk van welk percentage van het beeld wit weergegeven moet worden, terwijl de duurdere modellen met local dimming (iets) in helderheid afnemen naarmate een groter deel van het scherm wit moet oplichten.
Hdr-meetresultaten TCL 98P745
Over de kleurweergave van de tv kunnen we kort zijn: het testmodel bleek zowel in sdr- als in hdr-modus nauwkeurig met slechts beperkte grijs- en kleurafwijkingen, zoals bovenstaande screenshots laten zien. De P945 beschikt niet over een quantumdotbacklight en heeft daardoor een kleurbereik dat beperkt is tot ongeveer 87 procent van de DCI-P3-kleurruimte, waardoor de meest verzadigde kleuren van hdr-signalen niet in hun volle glorie weergegeven kunnen worden.
In de praktijk is het beeld van de P745 prima, maar niet indrukwekkend. Hdr-highlights knallen door de beperkingen van de backlight niet van het scherm en de zwartwaarden zijn door een gebrek aan local dimming niet geweldig: bij een schaakbordmeting kwam het contrast uit op net geen 3000:1.
X955 Lichtkanon
De tv waar ik het meest in geïnteresseerd ben, is de 98X955. Deze tv beschikt voor zowel de 85"- als de 98"-variant over een backlight die bestaat uit 5184 leds, gepositioneerd in een grid van 96x54. Het bijzondere aan dit backlight is dat de leds niet in clusters, maar per stuk aangestuurd worden, zodat de X955 ook daadwerkelijk 5184 onafhankelijk dimbare zones heeft.
:strip_exif()/i/2006285152.jpeg?f=imagearticlefull)
Vlnr: fald 12x10 zones, miniled 24x12 zones, miniled 48x12 zones, referentiemonitor, miniled 95x54 zones
In een backroom liet TCL het verschil zien tussen verschillende backlightgeneraties, aan de hand van tv's waarvan het lcd-paneel verwijderd was, zodat de backlight direct zichtbaar was. Naast een directled-tv zonder local dimming stonden van links naar rechts een tv met een 'ouderwetse' fald-backlight met 12x10 zones, een miniled-tv met 1152 leds aangestuurd in blokken van 2x2 leds (24x12 zones), eenzelfde tv met 1152 leds aangestuurd in blokken van 2x1 leds (48x12 zones) en de X955 met zijn 96x54 individuele zones. Het effect van het toenemende aantal zones is op die manier direct duidelijk: bij de X955 is de dimming zo nauwkeurig dat je in veel gevallen prima kunt ontwaren wat er op het scherm te zien is.
In de praktijk is de beeldkwaliteit van de X955 indrukwekkend. De fijnmazige localdimmingfunctie in combinatie met een hoge piekhelderheid, met gemeten waarden van meer dan 4800cd/m², maken dat het grote beeld levensecht overkomt. Van blooming is vrijwel geen sprake, alleen bij tests waarbij ik de ruimte verduisterde en het scherm van opzij bekeek, was bij grote zwart-witovergangen iets van blooming zichtbaar. Recht van voren was dit geen probleem. Bij heldere ondertiteling op een donkere achtergrond was lichte blooming zichtbaar in het donker, maar bij normaal omgevingslicht was het niet of nauwelijks waarneembaar.
Hdr-meetresultaten TCL 98X955
Bij het doormeten van de tv werd duidelijk dat die bijna 5000cd/m² wel écht een piekhelderheid is. Bij de weergave van een klein wit vlak op een zwarte achtergrond haalt de tv deze gedurende enkele seconden, waarna de helderheid terugzakt naar 'slechts' 2200cd/m². TCL gebruikt de helderheidsboost om (kleine) highlights extra punch te geven, niet om de helderheid in zijn geheel op te schroeven. Waarschijnlijk is de voeding van de tv hierbij de beperking, al lieten aanwezige engineers weten dat ze met een bètafirmware zelfs meer dan 6000cd/m² uit de tv weten te halen.
De grijs- en kleurweergave van het door ons geteste sample waren dik in orde. Ik heb het grijsverloop gestabiliseerd met een helderheid van ongeveer 2200cd/m² en bij de piekhelderheid van 5000cd/m² doorgemeten. De afwijkingen bij de hogere helderheid zijn iets groter, maar het is geen groot verschil. Ook de kleurweergave van de tv is goed en dankzij de backlight bestaande uit blauwe leds met daarvoor een quantumdotfilm, dekt de tv 95 procent van het DCI-P3-kleurbereik dat bij hdr-beeldmateriaal gebruikt wordt.
Het binnenwerk van de 98" X955 tv, met duidelijk zichtbaar het moederbord, de backlightcontroller, voeding en verschillende zwarte luidsprekermodules
Op verzoek schroefde TCL voor ons de achterkant van de X955 eraf, wat een blik gaf op wat zich achter het scherm bevindt: dat is eigenlijk niet zoveel. Het kloppend hart is het 'moederbord' dat alle aansluitingen en de MediaTek Pentonic-soc bevat. Verder is er een tweede pcb met een chip die de backlight aanstuurt en een printplaat die de voeding van de tv bevat. De X955 heeft verder zes speakermodules, die (Dolby Atmos-)geluid naar beneden, opzij en naar boven afstralen. Over de geluidskwaliteit van de tv kan ik niets zinnigs zeggen: ik was niet in de gelegenheid de tv rustig te beluisteren met content die ik goed ken.
Tot slot
Wat beeldverwerking en algemeen gebruik betreft lijken de modellen uit de nieuwe C- en X-serie sterk op de 65C845 die wij onlangs reviewden. De tv's maken gebruik van Google TV, bieden ruime instelmogelijkheden, die her en der nog wat verfijning behoeven, en hebben prima gamefuncties. TCL's nieuwe 98"-tv's moeten de komende periode in de winkel komen te liggen voor prijzen die beginnen bij 2499 euro voor de P745 en oplopen tot 7999 euro voor de 98X955. Wij hopen in de komende periode ook in ons testlab aan de slag te kunnen met de C805, C955 en X955, al zullen we dan waarschijnlijk kiezen voor een maatje kleiner dan 98 inch.