Alleen voor Xbox 360
De eerste uitbreiding voor Grand Theft Auto IV, The Lost and Damned, is een feit, en de grote vraag is of we waar krijgen voor ons geld. Die 'we' - dat zijn wij, de spelers, de kopers van The Lost and Damned en dat is Microsoft, die uitgever Rockstar een flinke som geld betaalde om exclusief voor de Xbox 360 een uitbreiding voor GTA IV te maken. The Lost and Damned verschijnt dus niet voor de pc en de PlayStation 3. Maar Microsoft wil de dollars die het op tafel legde natuurlijk wel terugverdienen, en dat kan alleen als de uitbreiding goed genoeg is.
Getest op: Xbox 360 (exclusieve titel)
Rockstar heeft zich er gelukkig niet gemakkelijk vanaf gemaakt. Wie wil, kan uren zoet zijn met The Lost and Damned. Er zit genoeg verhaal in de uitbreiding. Dat verhaal draait om een geheel nieuwe hoofdpersoon, Johnny Klebitz, lid van de motorbende The Lost. Hij is niet zomaar lid, want Johnny Klebitz, die ook wel Johnny The Jew wordt genoemd, is vice-president van de gang en hij heeft de laatste tijd de touwtjes volledig in handen gehad, omdat Billy, de president van de bende, in de bak zit. Het spel begint als Billy wordt vrijgelaten. Voorwaardelijk, dat wel, en Billy moet een zijige maatschappelijk werker beloven op het rechte pad te blijven. Eenmaal terug in het clubhuis van The Lost, blijkt echter direct dat Billy niet van plan is zich iets van die belofte aan te trekken.

Billy
Hij wil meteen duidelijk maken wie de baas is en wat de koers van The Lost moet zijn; volle kracht vooruit op een pad vol geweld. Dat geweld dient vooral tegen The Angels of Death te worden gericht, een concurrerende motorbende. Billy geeft direct het goede voorbeeld, door nog geen uur na zijn vrijlating een lid van de Angels neer te knallen. De toon is daarmee gezet. Terwijl Johnny nog zo zijn best had gedaan om The Lost naar rustiger vaarwater te sturen. Johnny wilde zich met The Lost juist toeleggen op de zakelijke kant van de onderwereld en geweld daarbij zoveel mogelijk vermijden. Billy maakt duidelijk dat hij helemaal geen zin heeft in die voorzichtige aanpak en laat niet na Johnny op zijn plek te wijzen. Billy sleept Johnny en de ander leden van The Lost vervolgens mee in een aantal bloedige confrontaties met de Angels of Death, waarna Johnny besluit om meer zijn eigen gang te gaan dan achter Billy aan te rennen. Daarmee begint een tocht langs foute politici, corrupte politie-agenten, verlopen vriendinnen en oude bekenden.
Video (GTA4LostAndDamned_Trailer.flv)
Alderney
The Lost and Damned speelt zich af op bekend terrein. Net als in GTA IV zelf, zul je rondscheuren in Liberty City, dezelfde stad als waar Niko Bellic in rond liep. The Lost heeft echter een clubhuis in Alderney, het westelijke deel van de stad, waar Niko pas laat in GTA IV toegang toe weet te krijgen. Johnny kan meteen vanaf het begin heel Liberty City doorkruisen, op zijn speciaal voor hem gebouwde motor. Over kruisen gesproken: het avontuur van Johnny loopt parallel aan dat van Niko en de twee lopen elkaar vaker tegen het lijf dan ze door hebben. Zo loopt Niko nietsvermoedend over een trottoir tijdens één van de eerste avonturen van The Lost. De twee lopen elkaar ook al snel letterlijk tegen het lijf, als ze samen een drugsdeal moeten sluiten voor Liz Torres, die ook in GTA IV opdook. Het is een erg leuke oplossing van Rockstar om The Lost and Damned tegelijk met GTA IV plaats te laten vinden, in dezelfde stad.

Jason
Het is erg grappig om te merken hoe de verhalen verweven zijn. Zo gaat ene Jason er al aan het begin van het verhaal vandoor, omdat hij een date heeft met een Russische chick. Niet veel later hoort Johnny dat Jason om zeep is geholpen door een of andere Serviër. Deze handelde in opdracht van de vader van het meisje, die tot de Russische onderwereld behoorde en het niet trok dat zijn dochter het bed indook met een slonzige biker. Als je GTA IV ver genoeg door hebt gespeeld, heb je als Niko Bellic de moord op Jason uitgevoerd. Het legt tegelijk een bom onder de prille samenwerking tussen Johnny en Niko als drugsrunners voor Liz. Het maakt het verhaal in The Lost and Damned lekker gelaagd. Het verhaal, en ook de dialogen waarmee het wordt verteld, zijn prima uitgewerkt. De woordenstrijd tussen de opportunistische Billy en de voorzichtige en gewetensvolle Johnny is prima en de discussies die Johnny met andere figuranten heeft ook.

Teamwerk
Maar er is meer dan een nieuw verhaal en wat nieuwe dialogen. De stad waarin het spel zich afspeelt is dan wel hetzelfde, er is gelukkig genoeg nieuws onder de virtuele zon. Zo draait het in The Lost and Damned veel meer om teamwerk dan in de voorgaande afleveringen van GTA. Johnny maakt tenslotte niet voor niets deel uit van een motorbende. De harde kern van de bende bestaat uit een man of zes, en die trekken er regelmatig gezamenlijk op uit, vooral om de strijd met de Angels of Death uit te vechten.
Clubhuis
Daarbij zie je van alle gangleden een healthbar in beeld. Als je ze in leven weet te houden, zullen ze beter worden en als er een teamlid doodgaat, zal hij worden vervangen door een nieuw lid van The Lost, die uiteraard minder ervaring heeft en dus minder goed is in het hanteren van schiettuig. Alleen al het gezamenlijk naar de plaats delict rijden is een opgave. The Lost rijden in formatie, waarbij elk lid op een vooraf afgesproken plaatst rijdt, die zijn status in de gang weergeeft. Billy rijdt uiteraard voorop en Johnny hoort in zijn wiel te rijden. Waar je hoort te rijden, wordt op het wegdek aangegeven. Treuzelen wordt niet op prijs gesteld en het komt je op afkeurende opmerkingen van je collega's te staan. Te hard rijden wordt helemaal niet gewaardeerd. Als je Billy inhaalt, krijg je een flinke uitbrander. Het lidmaatschap van de gang heeft echter ook voordelen. De bende is strak georganiseerd, met iemand die verantwoordelijk is voor de wapenvoorraad en iemand die verantwoordelijk is voor de motoren van de bende. Mocht je worden gearresteerd en zonder wapens komen te zitten, dan bel je gewoon het juiste lid van de bende. Hij zorgt er dan voor dat er een nieuw wapen voor je klaar ligt in het clubhuis. Zo ook met motoren. Je begint op je eigen, custom made motor. In tegenstelling tot de normale auto's en motoren in het spel, de voertuigen die je normaal dus zou stelen, is je eigen bike nauwelijks kapot te krijgen.

Ranzig
Mocht je hem toch kwijt weten te raken, door bijvoorbeeld het water in te rijden, dan bel je even met het juiste lid van de bende en binnen no-time heb je een nieuwe bike. En ook die is weer vrijwel onverwoestbaar, wat erg prettig is tijdens de vele achtervolgingsmissies. De Lost hebben allemaal een eigen, speciaal gemaakte bike, en al die motoren staan doorgaans voor het ranzige clubhuis in Alderney geparkeerd. Ze hebben met elkaar gemeen dat de wegligging een stuk beter is dan die van de vele motoren die in GTA IV waren te vinden. Dat mag ook wel. Johnny en zijn maten zijn tenslotte ervaren bikers, dan mag je ook wel verwachten dat ze prima motoren onder hun kont hebben. Naast nieuwe motoren is ook een aantal nieuwe wapens in de uitbreiding opgenomen. Er zijn twee nieuwe shotguns, eentje met de onvermijdelijke afgezaagde loop en een betere, die je niet om de haverklap hoeft te herladen. Je maakt ook al snel kennis met de nieuwe Grenade Launcher, als Billy je opdraagt om het clubhuis van de Angels of Death op te blazen met een granaat. De granaatwerper is heerlijk effectief. Beter nog dan de nieuwe Pipe Bombs, hoewel ook daarmee heerlijk veel chaos kan worden veroorzaakt. Van een heel andere orde, maar wel handig, is dat Johnny direct vanaf het begin de beschikking heeft over verschillende safehouses. Het belangrijkste is het clubhuis van The Lost, waar het spel begint.
Multiplayer
In dat clubhuis zijn ook alle overige extra's te vinden. Zo zijn er diverse nieuwe minigames waarin je het tegen de andere Lost kunt opnemen, zoals armworstelen, biljarten en kaarten. In het clubhuis kun je ook het internet op, en daar zijn uiteraard de nodige nieuwe websites te bezoeken. Ook op tv is er genoeg nieuws te beleven en dat geldt al helemaal voor de radio. Er zijn drie compleet nieuwe radiozenders aan het arsenaal toegevoegd, met veel hardrock uit de vorige eeuw, van bands als AC/DC, Iron Maiden en Thin Lizzy. En er is nog meer. Zo zijn er ook weer een aantal challenges in de uitbreiding opgenomen, die keurig aansluiten bij de thematiek van The Lost and Damned. Er is altijd wel ergens een race gaande waar je aan mee kunt doen. Je neemt het dan op tegen de andere leden van de Lost en volgt een parcours van checkpoints, net als in de multiplayer. Daarnaast zijn er de gangwars waar er altijd wel ergens één van gaande is. Daarin neem je het op tegen de Angels of Death. Je dient ze, vergezeld door andere gangleden, eerst te achtervolgen en vervolgens uit te schakelen. Ook dit speelt bijna als computergestuurd multiplayen. Dergelijke challenges staan met een icoon op de plattegrond van de stad aangegeven.

Multiplayer
Wie GTA IV in multiplayer heeft gespeeld, weet dat potjes doorgaans goed zijn voor een flinke en vaak lachwekkende chaos. Voor wie van schieten houdt, zijn er betere alternatieven en wie op het scherpst van de snede wil racen, kan zijn heil ook beter elders zoeken. Maar daar is GTA ook niet voor bedoeld. Het moet wel leuk blijven en vooral niet al te serieus worden, en dat is in The Lost and Damned niet anders. Wie de uitbreiding koopt, krijgt er zes nieuwe spelvormen bij en - om vast op de zaken vooruit te lopen - die zijn verrassend goed uitgewerkt. In die nieuwe spelvormen beschik je uiteraard over de nieuwe wapens die in het singleplayerdeel zijn opgenomen. De nieuwe shotguns zijn lekker en het type dat je niet hoeft te herladen is helemaal prettig. De nieuwe Pipe Bombs zijn ook leuk speelgoed en in een spelvorm als Witness Protection zelfs heel erg nuttig. Rockstar heeft geprobeerd de nieuwe spelvormen aan te laten sluiten op de thematiek van The Lost and Damned. Verwacht dus veel motoren en gezamenlijk optreden met de andere leden van je gang.
Witness Protection
In Witness Protection strijden twee teams tegen elkaar om de veiligheid van drie gevangenen. Die worden vervoerd in een bus, die wordt bestuurd door één van de spelers van de deelnemende teams. De speler moet de bus langs drie checkpoints rijden, waar de bus even stil moet staan om één van de computergestuurde gevangen uit te laten stappen. Eén van de teams, de N.O.O.S.E., dient de bus te beschermen, liefst door netjes geformeerd op motoren rond de bus te rijden en de aanvallen van het andere team, de Lost, af te slaan. Beide teams kunnen onderweg de nodige wapens oppikken. Voor de Lost is het zaak de bus te belagen. Ze kunnen de bus proberen te beschadigen, maar ook de gevangenen doden of de buschauffeur uitschakelen. De gevangenen en chauffeur zijn moeilijk te raken zolang ze in de bus zitten, hoewel de gevangenen korte tijd kwetsbaar zijn als ze de bus uitstappen, op weg naar de gevangenis waar ze worden afgezet. De bus is groot en traag en kan dus steeds door de Lost onder vuur worden genomen. De bus is echter behoorlijk sterk en kan heel wat kogels hebben. Daar komen de Pipe Bombs opeens heel goed van pas, want die veroorzaken flink wat schade. Je zult er nog steeds een forse hoeveelheid van nodig hebben om de bus uit te schakelen, maar het gaat al een stuk sneller dan met kogels. De N.O.O.S.E. moeten de aanvallen van de Lost afslaan, door ze van hun motor te schieten.

N.O.O.S.E.
Wie dood is, kan respawnen op een motor, door enige tijd de Y-knop ingedrukt te houden. Je komt dan vlak bij de bus tot leven en bent dus zo weer terug aan het front. Dit houdt de vaart er lekker in. Het staat alle motorrijders natuurlijk vrij om een ander vervoermiddel te nemen dan een motor. Er rijden genoeg auto's rond om te jatten, en hoewel minder wendbaar, kan een auto ideaal zijn om op de gemotoriseerde N.O.O.S.E. in te rijden. Op zich hebben de N.O.O.S.E. het vrij gemakkelijk. Dat verandert echter bij de checkpoints. De Lost kunnen dan eenvoudig de trage gevangenen onder vuur nemen. Bovendien dient de bus stil te staan bij een checkpoint, wat ook de bus kwetsbaar maakt. De bus moet straatje keren op weg naar het volgende checkpoint, en ook daarbij vormt hij een prima schietschijf. Voor de Lost is het dus zaak om op volle sterkte bij een checkpoint te verschijnen. Lastig is wel dat alleen de buschauffeur kan zien waar het volgende checkpoint is, en niemand anders. De Lost scoren alleen door gevangenen te doden, niet door spelers van de tegenpartij te killen of door de bus op te blazen, al kan dat laatste natuurlijk betekenen dat er gevangenen mee de lucht in gaan. Als de Lost twee van de drie gevangenen weten om te brengen, hebben ze gewonnen. Als de N.O.O.S.E. er twee of meer in leven weten te houden, dan winnen zij. Daarna draaien de rollen om, in een volgende ronde. Witness Protection is de spelvorm waarin de gezamenlijk opererende motorbende het best tot zijn recht komt en daarmee ook een spelvorm waarin het er wat minder rommelig aan toegaat dan in de meeste andere.
Lone Wolf Biker
Ook in Own the City komt het aan op teamwerk, alleen zul je hierbij minder gegroepeerd optreden dan in Witness Protection. In deze spelvorm is een deel van de stad opgedeeld in wijken en heeft elk van de twee strijdende teams een wijk onder controle. Er zijn echter ook neutrale wijken en het is aan de strijdende teams om die onder controle te krijgen. Dat kan door de wijk binnen te rijden en de aanwezige tegenstanders en computergestuurde verdedigers om te leggen. Als je alle tegenstand hebt uitgeschakeld, verschijnen er nieuwe computergestuurde verdedigers die aan jouw kant strijden. Je kunt dan zelf de wijk verlaten en op pad gaan naar een volgende. Op je minimap is te zien waar de wijken liggen waar om wordt gestreden, en de kleur geeft aan wie er controle over heeft. Spelers en computergestuurde tegenstanders verschijnen als gekleurde stipjes op de kaart. Er is een extra tactisch element. In de wijk waarin je start is een zogenaamde Gun Van te vinden. Als het je lukt met de langzame bus door een veroverde wijk te rijden, zullen de computergestuurde verdedigers een stuk sterker worden, wat maakt dat je je toe kunt leggen op het veroveren van nieuwe wijken. In Own the City komt het vooral aan op overleg. Welke wijk te veroveren of juist te verdedigen, en vooral ook 'wanneer'? Het is de meest tactische spelvorm in de uitbreiding.

Chaos
Van een heel andere orde is Lone Wolf Biker. Deze modus biedt juist complete chaos. Het is misschien wel de meest chaotische spelvorm van GTA IV. Alle deelnemers starten op een motor en één is de Lone Wolf. Eigenlijk is het gewoon tikkertje. Wie de Lone Wolf weet dood te schieten, wordt zelf Lone Wolf, tot hij zelf het loodje legt. Uiteraard kan de Lone Wolf ook via de minimap worden gevolgd. Je kunt onderweg andere wapens oppikken en het staat je uiteraard vrij om een ander vervoermiddel te kiezen dan een motor. Het komt er doorgaans op neer dat een hele kluwen spelers op de hielen van de Lone Wolf zitten en zeker als die probeert te ontkomen door een steegje in te duiken, wordt het rommelig. De nieuwe Lone Wolf start dan ook doorgaans midden tussen de medespelers. Om de chaos nog een klein beetje binnen de perken te houden, is de nieuwe Lone Wolf de eerste tien seconden onkwetsbaar, wat hem de tijd geeft om weg te komen. Wat echter lang niet altijd lukt.
Choppers
De nieuwe races die aan het spel zijn toegevoegd vormen de simpelste spelvorm. In GTA IV waren al de nodige races te vinden, in The Lost and Damned worden er dertig aan toegevoegd. Het principe blijft daarbij gelijk: race van checkpoint naar checkpoint en wie het eerste over de finish komt, wint. Je kunt andere spelers van hun motor schieten, hoewel ook hier geldt dat je uiteraard kunt overstappen in een ander vervoermiddel. Je kunt elkaar overigens ook met een knuppel van de motor rammen, wat erg bevredigend is.

Choppers
Er is nog een nieuwe spelvorm, die geheel aansluit bij de thematiek van The Lost and Damned. In Chopper vs. Chopper nemen slechts twee spelers het tegen elkaar op. De ene speler bestuurt de onvermijdelijke motor, de andere een helikopter. De heli achtervolgt de motor, die van checkpoint naar checkpoint moet rijden. Zodra de motor het derde checkpoint heeft bereikt, is hij veilig en draaien de rollen om. De route naar de checkpoints is zo gekozen dat je op zijn minst gedeeltelijk over de hoger gelegen snelwegen moet rijden, om het de heli niet al te moeilijk te maken. De heli schiet traag, maar de projectielen veroorzaken flinke schade. De piloot kan de motorrijder ook uitschakelen door een auto in de buurt te raken, die, als hij uit elkaar knalt, de motorrijder mee de lucht in neemt. Chopper vs. Chopper is absoluut spannend, omdat de heli de strijd met één schot kan beslissen, maar het moeilijk heeft het bewuste schot te lossen. De heli is nu eenmaal lastig te besturen. Het gaat hier al heel wat beter dan bij de helikopters in de voorgaande delen van GTA, maar eenvoudig is het nog steeds niet.

Zoeken
Rockstar heeft zich er niet gemakkelijk vanaf gemaakt met The Lost and Damned. De nieuwe multiplayer-spelvormen zijn leuk, vaak zelfs leuker dan die in GTA IV zelf. Vooral Witness Protection en Lone Wolf Biker zijn goede toevoegingen en Own the City en Chopper vs. Chopper zijn ook niet verkeerd. De nieuwe shotguns zijn lekkere toevoegingen en de nieuwe bikes doen het ook goed in multiplayer. Bovendien belooft Rockstar dat de zoekopties in het spel zijn verbeterd. Al in het menu van je mobiele telefoon kun je kiezen of je servers zoekt waar auto-aim aan of uit staat en waar wel of geen computergestuurde cops aan mee mogen doen - altijd een discussiepunt bij het starten van multiplayerpotjes in GTA IV.
Conclusie